Dagur - 02.09.1967, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
JSímar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Kalog
uppskerubrestur
ÁÞREIFANLEGA er það nú fram
komið, sem margir óttuðust í vor og
sýnt var þegar gróa tók, að enn varð
stórfellt kal í túnum víða á Norður-
landi. Fréttir af kalinu hafa verið að
berast í allt sumar úr mörgum sveit-
um, t. d. í Eyjafjarðarsýslu í nokkr-
um sveitum, Suður-Þingeyjarsýslu,
víða mjög mikið og í Norður-Þing-
eyjarsýslu báðum megin Öxarfjarð-
arheiðar og munu kalskemmdir þar
í sýslu vera mestar. Ofan á kalið bætt-
ust vor- og sumarkuldar svo að
spretta var með fádæmum sein. Hey-
skapur byrjaði hálfum til heilum
mánuði síðar en venjulega og ekki
um háarsprettu'að ræða. Undanfarna
áratugi hafa bændur keppzt við að
stækka tún sín og kapprækta þau í
þeim tilgangi að auka bústofn sinn
og tryggja öryggi búskaparins. Til
Jress hafa þeir varið miklu fé og mik-
illi vinnu. Vísindamenn hafa um
nokkurt árabil rannsakað orsakir
kalplágunnar með það fyrir augum
að draga úr kalhættunni. Tekið lief-
ur verið í lög að greiða jarðræktar-
framlag út á endurvinnslu lands
vegna kalskemmda. Sjaldan er ein
báran stök. í sveitum, sem nú verða
hart úti vegna kalskemmda hafa
menn áður orðið fyrir þungum bú-
sifjum vegna vetrar- og vorharðind-
anna. Heykaupin veturinn 1965—
1966 eru enn í fersku minni þar sem
þau áttu sér stað. Og hin mikla fóð-
urbætisgjöf í vetur og vor segir
óþægilega til sín í viðskiptareikning-
um bænda. Nú þegar hafa lieyflutn-
ingar miklir átt sér stað frá Eyjafirði
og austur í Þingeyjarsýslur og nú eru
Norður-Þingeyingar að semja um
mikil heykaup á Suðurlandi.
Nú hefur svonefnd kalnefnd eða
harðærisnefnd lokið yfiiTeið sinni
um þau svæði, þar sem verst horfir
með heyfenginn og mun hún semja
skýrslu um fóðurástandið nú í hey-
skaparlokin og senda hana ríkisstjóm
inni ásamt tillögum sínum um,
hversu með skuli farið.
Fjárhagsgeta bænda til mikilla
heykaupa og kjamfóðurkaupa er
minni nú en oft áður og verzlunar-
fyrirtæki bændanna eru einnig ver
stödd en áður til þess að veita það
liðsinni sem þarf. Stjórnarvöld lands-
ins verða nú að taka skjótar ákvarð-
anir til hjálpar svo bændur viti fyrir
sláturtíð hvers þeir megi vænta í
þessum efnum. En hinar alvarlégu
kalskemmdir og þar með uppskeru-
brestur í heilum landshluta er þjóð-
félagsvandamál, er taka verður á sem
slíku. Er þess vænzt, að svo verði gert.
ver
kef
ni
istinna
HLJÓTT hefur verið um áfeng-
ismálin um skeið og enginn
stjórnmálaflokkur vildi eða gat
gjört stefnu bindindis að sínu
baráttumáli í kosningunum í
vor. Þar er þó verk að vinna,
sem sterk og samstillt öfl í
þjóðfélaginu hljóta fyrr eða
síðar að telja skyldu sína að
taka inn á stefnuskrá sína, til
hjálpar í miklum vanda. En
Bakkus er góðvinur allra stjórn
málaflokkanna, eins og hann er
vinur foreldra, kennara, presta,
dómara og alþingismanna. Og
þess vegna heldur liann sínu
eyðileggingarstarfi áfram, legg-
ur heimilin í rúst, efnalega og
andlega, grefur undan framtíð-
argæfu unglinganna og dregur
alþjóð einu þrepi neðar á
þroskabraut.
Ennþá heyrir maður slagorð
eins og þessi: Hóflega drukkið
vín gleður mannsins hjarta —
og vitnendur telja þau guðleg,
og má að sjálfsögðu heimfæra
þau undir sannindi, svo langt
sem þau ná, þ. e. um hófsem-
ina.
Séra Árelíu-s Níelsson flutti í
vor eftirtektarverða ræðu um
áfengismálin og með hans leyfi
fara hér á eftir nokkrir kaflar
hennar.
„Hóflega drukkið vín gleður
mannsins hjarta,“ eru orð, sem
oft er vitnað til, þegar stuðn-
ings skal leitað í helgum ritum
við áfengislöngun og áfengis-
þamb í veizlum og gleðisölum
jafnt sem krókum og kimum
víntízkunnar, sem nú eitrar
samfélag margra þjóða.
Þess má geta, að þessi orð
eru hvergi í Biblíunni, heldur
úr skáldsögunni Manni og konu
og raunar lögð þar í munn ein-
um hinna heimskustu og grunn
færustu persónu sögunnar, en
hann er þar að kenna syni, sem
hanum tókst að gera með upp-
eldi sínu að fágætum hálfvita í
orði og athöfn.
Líklega vildu fáir óska son-
um sínum að líkjast því ung-
menni, sem kenningu þessa
þáði og kjósa honum athlægi í
stað atgjörvis á öllum sviðum.
Ennfremur vilja margir styðja
sams konar kenningu um gildi
og jafnvel guðlegt gildi áfeng-
isneyzlu við söguna um undrið
í brúðkaupsveizlunni í Kana.
En sannleikur þess máls er sá,
að sú saga mun að mestu eða
öllu dæmisaga eða líkingamál
um það, hvemig tilveran breyt-
ist við áhrif krists úr heimi
áhyggna og örbyrgðar í fagn-
aðarsal allsnægta og heilla.
Og þótt atburður þessi hefði
við söguleg rök að styðjast, þá
má geta þess um leið, að áfeng-
isböl virðist ekki hafa verið til
á dögum Krists í Landinu
helga, nema meðal æðri stétta
og heldra fólks. En því er líka
óþvegið sagt til syndanna með
stærri orðum en flestir nota nú
um sömu lesti.
Alþýðan var of fátæk til að
geta veitt sér slíkan munað,
sem vínið var, og þann fögnuð
sem það var talið geta veitt.
En sá aðstöðumunur einn gat
og getur enn réttlætt það, sem
Kristur gerði í Kana, sé þar
um raunverulegan atburð að
ræða. Hann gat látið hjartað
ráða á sinn sérstaka hátt, óháð-
ur stefnum, formum og fjötr-
um.
Eitt er víst, að öllu saman-
lögðu mælir Heilög ritning ein-
dregið gegn neyzlu áfengra
drykkja og alls þess, er rænir
mannlega vitund hugsun og til-
finningu, mælir gegn öllu, sem
skaðað getur mannlega sál,
gildi hennar og göfgi.
„Horfðu ekki á vínið hversu
rautt það er, hversu það glóir í
bikarnum og rennur ljúflega
niður. Á eftir bítur það sem
höggormur og spýtir eitri sem
naðra.“ Orðskv. 23, 31—32.
Þessi orð eru áreiðanlega úr
Biblíunni, og fáir munu geta
rengt né hrakið sannleiksgildi
þeirra.
Nú eru að hefjast samtök
meðal safnaða hina síðustu ára-
tugi til markvissara starfs í
baráttu gegn böli áfengisnautn-
ar, en áður hefur átt sér stað.
Kirkjan sjálf hefur alltof lengi
lokða augunum fyrir þessu
vandamáli og sem heild lítið
eða ekkert gert til vemdar og
varnar gegn þessum voða.
Og það er ekki einungis með
orðum og anda ritningarinnar,
sem þarna er hafizt handa,
heldur einnig ef verða mætti
til að bæta úr einhverju af
mannlegri eymd. En megin-
hluti mannlegrar eýnidar og
niðurlægingar á rót sína að
rekja til þessarar útbreiddu
eitumautnar, að minnsta kosti
í hinum svonefndu velferðar-
ríkjum.
Og sé barizt gegn mannlegu
böli, vanþroska og vesaldómi,
sorgum, slysum, glæpum og
þjánlngum, og það hefur kirkj-
an öðrum þræði alltaf talið
hlutverk sitt, þá verður áfeng-
istízkan og allt, sem af henni
leiðir til eyðingar manndómi og
hamingju, óvinur númer eitt,
til að sigrast á.
Og satt að segja þá held ég,
að sú kirkja og sá söfnuður og
prestur, gem gengur þar fram
hjá þeim, sem liggja særðir við
veginn, hafi enn ekki tileinkað
sér hugarfar líknsama Samverj
ans né höfuðatriðin í kærleiks-
boðskap Krists, heldur sé á
sömu braut og Levitinn og
presturinn í dæmisögunni
frægu.
Raunar tel ég að kristinn
dómur og þá urn^ leið kirkjan
hafi alltáf að andanum til unn-
ið jákvætt að áfengismálum.
Og margar hreintrúar-, heit-
trúar- og rétttrúnaðarhreyfing-
ar og hópar innan kirkjunnar,
bæði fyrr og nú, telja þetta jafn
sjálfsagt og trúarjátninguna eða
boðorðin. Og heill sé þeim fyr-
ir það. Þarna má með gleði og
djúpri virðingu nefna kvekara,
aðventista og hvítasunnufólk
og marga fleiri. En sem heild
hefur kirkjan og söfnuðir henn
ar almennt ekki barizt mark-
visst fyrir afnámi eiturnautna
og bindindi.
Þó vil ég ekki gleyma að
minnast á einn biskup íslenzk-
an, sem gekk þarna fram fyrir
skjöldu og vildi gjöra Bakkus
útlægan úr landinu. En þetta
var Jón biskup Árnason í Skál-
holti frá 1722—1743.
Árið 1921 voru stofnuð í
Svíþjóð Bindindissamtök krist-
inna safnaða.
Og þótt telja megi þetta mjög
unga starfsemi á máli þessarar
öldnu stofnunar, þá munu nú
þegar í Svíþjóð einni 17 félags-
sambönd í þessum samtökum
og þau kjósa nú þegar 42 full-
trúa á ársþing sitt.
Starfsemi þessara samtaka er
nú þegar í föstu formi, en þó
fjölþætt og yfirgripsmikil. Þau
hafa í þjónustu sinni 6 fasta
starfsmenn, þar af einn fram-
kvæmdastjóra, sem er prestur
og fimm fulltrúa eða sendi-
menn. Ferðast þessir sendi-
menn um landið, flytja erindi
til fræðslu og hvatningar í
kirkjum og safnaðarheimilum,
sýna myndir og halda fundi,
þar sem vandamál áfengisböls-
ins eru rædd og reynt að finna
ráð til úrbóta á ýmsum svið-
taka safnaða í Svíþjóð eru um
4 millj. ísl. kr., en í Noregi er
ríkisstyrkur til þeirra um 300
þús. kr.
Sams konar samtök eru nú
þegar einnig starfandi í Dan-
mörku og Finnlandi, en eru þar
yngri og átakaminni ennþá.
Einn veigamesti þátturinn í
starfsemi þessara samtaka á
Norðurlöndum er aðstoð við
kristniboð og bindindisfræðsla
meðal vanþróaðra þjóða. Finnst
sumum svo sem þangað beinist
nú aðaláhuginn. Og þótt slíkt
sé sízt að lasta, ætti þó að var-
ast að fara yfir lækinn til að
sækja vatn. Því að ærin munu
verkefnin heima fyrir.
Hér á íslandi nam þessi bind
indisstarfsemi kirkjunnar land
í ákveðnu formi, ef svo mætti
segja, þegar stofnað var bind-
indisráð kristinna safnaða.
En það var stofnað 12. maí
1962 af hinum spámannlega og
eldheita hugsjónamanni Pétri
Sigurðssyni ritstjóra.
Sannarlega mætti álíta, að
samtök sem þessi gætu haft
mikil og víðtæk áhrif og meiri
6n nokkur önnur í baráttunni
gegn voða áfengisins.
Eln sannleikurinn er sá, að
allar nýjungar í menningarmál
um eru lengi að vekja athygli
meðal fjöldans og enn lengur
að ná til áhuga og skilnings,
fórnarlundar og framkvæmda.
Það eru enn mjög fáir söfn-
uðir innan þessara samtaka. En
ef vel ætti að vera, þyrftu flest-
ir eða allir söfnuðir landsins
að vera með bæði í orði og
verki til þess að skapa vakn-
ingu og virðingu í þessari mik-
ilvægu baráttu, svo að sigrar
mættu vinnast. Forysta prests
og safnaðarstjórnar eða þar til
kjörinna starfsnefnda í hverj-
um söfnuði er auðvitað fyrsta
sporið í áttina til áhrifa og
átaks.
Fyrsta skilyrðið er því að
kynna hugsjónir og starfshætti
samtakanna. En auðvitað þyrfti
líka útgáfustarfsemi, sem með
bréfum og smáritum kynnti það
sem nauðsynlegast væri á hvei'j
um tíma.
Einnig væri nauðsynlegt að
útvega hjálpargögn til sýning-
ar og fræðslu, t. d. filmur og
kyrrmjmdir. Og þá auðvitað að
fá mann til að ferðast um meðal
safnaða vissan tíma, t. d. á
(Framhald á blaðsíðu 7).
Þess skal getið sem gert er
ÞRIÐJUDAGINN 16. maí síð-
astliðinn, voru nokkrar konur
úr kvenfélaginu „Stjaman" í
Presthólahreppi mættar í Snart
arstaðakirkju. Auk þeirra voru
þar mættir formaður sóknar-
nefndar og safnaðarfulltrúi,
einnig málarameistari Ingibjörn
Guðnason. Erindið var að mála
veggi kirkjunnar innan. Höfðu
konumar á fundi skömmu áður
samþykkt að leggja fram sjálf-
boðavinnu til að vinna þetta
verk. Ingibjöm stjómaði verk-
inu, og vann allt það vandasam
asta. Hann átti sjötugs afmæli
þennan dag, og hélt eftirminni-
lega upp á daginn á þennan
hátt. Mætti þetta verða til fyrir
myndar og eftirbreytni, að
menn tækju upp þann sið, að
leggja góðum málum lið í til-
efni merkisafmæla, á einn eða
annan hátt.
Auk þess að vinna þama með
konunum veitti svo Ingibjöm
þeim, og öðrum sem að máln-
ingunni unnu, allskonar hress-
ingar og sælgæti um daginn.
Varð þessi dagur honum hvort-
tveggja í senn, gæfusamlegur
og til mikils sóma. Mun þessa
einstaka afmælishófs lengi
mirmst að maklegleikum, og
þess stórmyndarlega starfs, sem
þarna var unnið.
Verkamannafélag hreppsins
gaf málninguna, og lagði þannig
fram myndarlegan skerf til
verksins. Má því segja að hér
hafi margir aðilar sameinast
um að vinna gott verk.
Allir munu þeir, sem hér
lögðu hönd að hafa farið glað-
ari heim til sín að kvöldi, en
það eru jafnan hin öruggu laun
góðra verka. Og enn munu í
fullu gildi hin fomu orð er svo
hljóða: Glaðan gjafara hefir
Guð kærann.
Þökk og heiður sé öllum
þeim, sem hér lögðu hönd að
verki, eða á annan hátt studdu
að þessari framkvæmd.
Stefán Kr. Vigfússon.
um.
Auk þessara föstu starfs-
manna hafa samtökin í Svíþjóð
aðra fimm, sem ráðnir eru
hverju sinni. Sérstök áherzla er
lögð á fræðslu í æskulýðsfélög-
um og sunnudagaskólum og yf-
irleitt á starf meðal barna og
unglinga.
Bindindissamtök safnaðanna í
Svíþjóð eiga einnig sitt eigið
bókaforlag, gefa út tímaritið
Folkets vál, eða Heill þjóðar-
innar, og fjölda smárita og
fræðsluerinda. Auk þess hafa
þau látið gera nokkrar filmur
og kyrrmyndir til afnota í
fræðslustarfseminni.
Bindindissamtök safnaða í
Noregi starfa mjög svipað og í
Svíþjóð, en eru þó ennþá ekki
eins fjölmenn. Þau hafa þrjá
fasta starfsmenn í Osló og er
einn þeirra launaður af ríkinu
að % launa sinna. En hið merk-
asta í starfsemi norsku safn-
aðarsamtakanna er það, að
þau hafa stofnað og starfrækt
drykkjumannahæli fyrir sextíu
vistmenn nú í 20 ár, og er það
eitt hið fullkomnasta hæli sinn
ar tegundar í Noregi og þótt
víðar væri leitað.
Heildartekjur bindindissam-
UMDEILD AR
V EIÐ A R
í SUMAR veiddist mikið af
þorski í ÞistiLfirði og ýsu á litlu
svæði í Eyjafirði í smáriðnar
nætur. Leyfilegt var frá 27.
marz 1965, að nota smáriðnar
nætur í aðeins 2 ár, samkvæmt
undanþágu til þorsk- og ýsu-
veiða. Áðurnefndar veiðar voru
því óleyfilegar — þ. e. veitt með
ólöglegum veiðarfærum — und
anþágutíminn útrunninn. Kært
var yfir þessu á báðum stöðum
en lítið sem ekkert hefur frétzt
af málum þessum síðan. Margt
er um þau rætt og sýnist sitt
hverjum. Það virðist þó liggja
Ijóst fyrir, að nauðsyn sé að
halda settar reglur á þessu sviði
sem öðrum. Séu þær reglur
óviturlegar, ber að breyta þeim.
Ufsaveiðar má stunda með ótil-
greindri möskvastærð nóta.
Möskvastærð þorsk- og ýsu-
nóta skal minnst vera 110 mm.
( 5
Sigurlína Hilmarsdóttir er 13 ára og er ágæt sundkona. Hér er hún
að taka á móti verðlaununi fyrir sundafrek. Ljósm.: S. Pedersen.
Snarræði 13 ára sfúiku bjargar
dreng frá drukknun á S.króki
Barátta við hringskyrfi
S.L. föstudag féll 3 ára dreng-
ur í sjóinn á Sauðárkróki. —
Drengurinn hafði verið ásamt
fleiri börnum að leik í fjör-
unni. Þarna er steyptur út-
fallsstokkur fram í sjó og féll
drengurinn fram af honum.
Sigurlína Hilmarsdóttir, 13
ára, var þarna nærstödd og var
ekki lengi að hugsa sig um, og
AÐALFUNDUR Kvenfélaga-
sambands Suður-Þingeyinga
var haldinn á Svalbarðsströnd
dagana 14. i ltl5. júní 1967 r
boði Kvenfélags Svalbarðs-
strandar.
Fundarkonur komu fyrst sam
an í Svalbarðskirkju kl. 11 að
morgni 14. júní og hlýddu á
guðsþjónustu hjá sóknarprest-
inum, séra Bolla Gústafssyni.
Síðan var haldið í samkomu-
hús sveitarinnar, og þar bauð
formaður Kvenfélags Svalbarðs
strandai-, Bára Sigvaldadóttir í
Sigluvík, konumar velkomnar.
Þá hófust fundarstörf.
Á s.l. ári höfðu verið haldin
mörg sauma- og sniðanámskeið
á vegum sambandsins og hús-
mæðrum verið sýndar fræðslu-
myndir. Safnað hefur verið í
sjóð til styrktar byggingu
sjúkrahúss þess, sem nú er í
smiðum á Húsavík, og er hann
nú rúmlega 300 þús. kr. í
vörslu sambandsins er Menn-
ingarsjóður þingeyskra kvenna,
og var hann um síðustu ára-
mót 102 þús. kr. Nú síðustu ár-
in hefur verið veitt úr sjóðnum
árlega. Einnig hefur nú verið
safnað á vegum sambandsins 85
þús. kr. til listaverkakaupa í
skrúðgarð Húsmæðraskólans á
Laugum til minningar um starf
frú Halldóru Sigurjónsdóttur,
sem lengi hefur verið forstöðu-
kona skólans, en hefur nú lát-
ið af því starfi.
Orlofsnefnd er starfandi á
sambandssvæðinu. Fjórtán kon
ur voru fimm daga í orlofs-
dvöl og 113 konur fóru í
snaraðist í sjóinn og bjargaði
drengnum. Bíl bar þarna að
og flutti hann drenginn í sjúkra
hús en hann var orðinn kaldur
og þjakaður.
Eftir aðhlynningu í sjúkra-
húsinu var drengurinn fluttur
heim til sín, og var ekki frekar
meint af.
ú’eggja daga orlofsferð á veg-
um nefndarinnar á s.l. ári.
Margt bar á góma á fundin-
um og voru fjörugar umræður
um ýmis mál. Fundurinn lýsti
áhuga á að komið yrði upp
gárðyrkjuskóla á Akureyri og
var því fagnað, sem áunnizt
hefur í því máli. Samþykkt var
áskorun á Kvenfélagasamband
íslands þess efnis að það gang-
ist fyrir því að hinn forni og
listræni íslenzki tóskapur verði
ekki látinn glatast úr þjóðlíf-
inú og efld verði tóvinnukensla
við vefnaðardeild Handíða- og
myndlistaskólans. Þá var rætt
um að koma á námskeiðum í
matreiðslu og snyrtingu á veg-
um sambandsins.
Á fundinn kom séra Sigurð-
ur Guðmundsson prófastur á
Grenjaðarstað og flutti erindi
um kirkju- og æskulýðsmál og
sýndi skuggamyndir frá sum-
arbúðum Þjóðkirkjunnar við
Vestmannsvatn. Þá var og feng
in að Ingibjörg Magnúsdóttir
yfirhjúkrunarkona við Fjórð-
ungssjúkrahúsið á Akureyri og
talaði hún um hjúkrunarmál og
vandamál gamals fólks og svar-
aði fyrirspurnum um þau mál.
Ennfremur flutti Sigrún Stef-
ánsdóttir erindi og sagði frá
starfsemi Heimilisiðnaðarfélags
íslands og sýndi muni, sem það
hefur til sölu. Að öllum þessum
erindum var gerður hinn bezti
rómur.
Um nóttina gistu fundar-
konur á heimiluni á Svalbarðs-
strönd og létu hið bezta af við-
(Framhald á blaðsiðu 7).
ÞEGAR KÝR og áður óþekktur
búfjársjúkdómur kom upp á
Grund í Eyjafirði á síðastliðnu
hausti og náði fótfestu í hjörð-
um bænda þar, svo og næsta
umhverfi, var það að vonum að
nokkurn ugg setti að mönnum.
Kvilli þessi lét sér heldur ekki
nægja nautpeninginn einan,
heldur varð einnig fólk og síðar
sauðfé að þola ásókn hans.
Ekki er langt um liðið síðan
bændur háðu langa og harða
baráttu við illræmdan og skæð-
an búfjársjúkdóm, sem herjaði
sauðfjárhjarðir þeirra, svo til
auðnar horfði. Þá guldu þeir
mikið afhi-oð í fjármunum og
rýrnun bústofnsins varð þeim
fjötur um fót um árabil.
Sá sjúkdómur var innfluttur.
Og sú barátta var landvörn
gegn ásæknum óvini, þótt ekki
kostaði hún mannvíg eða blóð-
fómir á mælikvarða stórstyrj-
alda nútímans. Einbeittur vilji,
hiklaus forysta og vel skipulögð
sókn réði úrslitum í því máli.
Óvinurinn var gersigraður.
Þess vegna geta íslenzkir bænd
ur í dag horft á sauðfjárhjarðir
sínar hraustar og stærri en
nokkru sinni fyrr.
Mæðiveikin var þó að því
leyti þessum nýja kvilla auð-
veldari viðureignar, að hún
herjaði aðeins sauðfé lands-
manna. Hins vegar er talið að
hinn nýi sjúkdómur geti herjað
allan eða svo til allan bústofn
landsmanna — og fólkið með.
Líklega verður þessum sjúk-
dómum þó ekki saman jafnað,
þar sem annar reyndist ban-
vænn, en hinn mun af flestum
talinn tiltölulega vægur eða a.
m. k. varla lífshættulegur.
Þó er harla lítil reynsla af
því fengin, hver og hvernig
ferill hans verður í næstu fram
tíð, ef hann nær útbreiðslu.
Það sýnist ekki of snemmt
að fara að taka það til alvar-
legrar athugunar hvort við
eigum að veita gesti þessum
landvistarleyfi eða snúast til
varnar og freista þess að reka
hann af ‘höndum okkar. Það
ætti öllum að vera ljóst, að
jafnvel þó ekki sé hér um
skæðan sjúkdóm að ræða eða
hættulegan, er ekkert efamál,
að betra er að vera laus við
hann og má þar nokkru til
kosta.
Þá er og rétt að athuga, að
þótt hingað hafi borizt búfjár-
sjúkdómar frá nágrannalönd-
um fyrir slysni eða ónóg eftirlit
erum við betur settir en flest-
ar aðrar þjóðir til að verjast
slíkum vágestum vegna þeirra
náttúruskilyrða, sem við búum
við.
Sé ábyrgðartilfinning yfir-
valda, sem þessi mál eiga að
hafa með höndum, vakandi og
raunsæ á gildi þess að fylgjast
með og kynnast í upphafi.þeim
sjúkdómum, sem upp kunna
að koma og kynnu að vera al-
varlegs eðlis, má vænta góðs
árangurs í fleiri tilfellum. Nú
vill svo einkennilega til að þeir
ráðamenn þjóðarinnar sem ætl
uð er varðgæzla á þessum vett
vangi hafa verið furðanlega
hljóðir og efskiptalitlir um
þetta mál, að því er séð verð-
ur. Hefði þó verið full ástæða
til að þeir hefðu þegar í upp-
hafi kynnt sér af eigin sjón og
raun hverra úrræða skyldi
leitað að freista þess að hefta
útbreiðslu veikinnar með raun-
hæfum aðgerðum sem telja
mætti líklegt að leiddi í ljós
hvort unnt reyndist að hasla
henni völl innan þeirra marka
er hún í upphafi hafði lagt und-
3r sig og herjað. Svo hljóðlega
er með þetta mál farið af þeim
sem um það ættu helzt að fjalla
og telja verður ábyrga aðila á
þeim vettvangi, að engu er lík-
ara en að þeir óttist að verða
sýkinni að bráð ef þeir hefðu
af henni nokkur afskipti.
Þeir virðast hafa valið þann
kostinn að sitja hjá meðan sætt
er ag láta Guð og lukkuna ráða.
Það skal þó viðurkennt, ,að það
orkar oft tvímælis hvað gera
skal og hvernig á að bregðast
við, þegar áður óþekktir sjúk-
Gunnar Guðnason
dómar berast til landsins. Hitt
orkar aldrei tvímælis, að öll-
um er skylt og þó' fyrst og
fremst þeim sem sérstaklega
eru til þess kjörnir að vera vel
á verði þegar slika gesti ber að
garði og hafa forgöngu um þær
ráðstafanir sem tiltækar þykja
hverju sinni svo og eftirlit með
því að hlýtt sé í einu og öllu
fyrii'mælum er það varða. —
■Vettlingatök, vangaveltur, hik
og hálfkák eru ekki vænleg til
sigurs í nokkru máli og sízt
þegar mótherjinn virðir hvorki
boð né bann.
í upphafi var álitið að veiki
þessi væri svo næm, að hún
gæti borizt með svo að segja
hverju því er kæmist í snert-
um er skylt og þ‘ó fyrst og
ingu við hið sýkta svæði og því
allar varúðarráðstafanir erfiðar
í framkvæmd og vonlítið að
takast mætti að stöðva út-
breiðslu hennar. En eftir því
sem tímar liðu virðist þetta álit
breytast og smitnœmi ekki tal-
ið eins mikið og ætlað var í
upphafi.
Létu dýralæknar uppi þá
skoðun, að svo virtist að smit-
un ætti sér því aðeins stað að
komizt væri í snertingu við
sjúka skepnu. Reyndist þetta
rétt, horfði málið öðruvísi við
og gaf betri vonir um að e. t. v.
væri hægt að stemma stigu fyr-
ir útbreiðslu veikinnar með
gagngerðum ráðstöfunum s. s.
niðurskmði eða algerri einangr
un hinna sýktu bæja.
Ekki ætla ég að fara að ger-
ast dómari um, hvora leiðina
hefði átt að fara. En þar sem
veikin hafði borizt frá Grund,
á tvo bæi í Höfðahverfi, sýnd-
ist ekki fráleitt að báðar leið-
irnar hefðu verið réyndar. T. d.
niðurskurður hefði verið fram-
kvæmdur á þessum bæjum í
Höfðahverfi. Mátti af því vænta
að nokkur reynsla fengist' um
hvor aðferðin væri líklegri til
góðs árangurs. , .
Hins vegar var sú leið .farin
sem kunnugt er, að einangra
hina sýktu bæi með girðingum
sem útiloka átti umgang bú-
fjár út af og inn á hið -sýkta
svæði. — Það verður að telj-
ast lágmarkskrafa að . þessum
ákvörðunum væri framfylgt af
röggsemi og undandráttarlaust,
ef þær áttu að gegna því hlut-
verki sem þei mvar ætlað. —
Sú hefir þó ekki orðið raunin
á. En í dag, síðasta dag ágúst-
mánaðar er jafn opin leið og
verið hefir um ár og aldir milli
hins sýkta svæðis og Onguls-
staðahrepps, en Eyjafjarðará
rennur á möi'kum þessara
staða, og er eins og allir kunn-
ugir þekkja auðveld yfirferðar,
hvaða skepnum sem er, enda
mörg dæmi þess að nautpening
ur og annað búfé leggi leið sína
yfir hana.
Á það var bent þegar í vor
á almennum umræðufundi um
þetta mál, að traust girðing
meðfram Eyjafjarðará væri
óhjákvæmileg |nauðsyn, — ef
stemma ætti stigu fyrir út-
breiðslu veikinnar. Þetta hefur
verið hundsað að mestu leyti.
Að vísu var hafizt handa um
miðjan ágústmánuð að girða á
vesturbakka Eyjafjarðarár og
bjuggust menn þá við að loks
væri aðgerða von og þó sann-
arlega á elleftu stundu. — En
Adam var ekki lengi í Paradís.
Ekki hafði verið girtur nema
stuttur spotti er verkinu var
hætt og vfglínan yfirgefin. Við
það situr enn í dag.
Ekki er mér kunnugt hverj-
ir framkvæmdu verk þetta, en
ég tel víst að það hafi verið
gert eftir fyrúmælum frá hærri
stöðum og þá væntanlega undir
einhverri verkstjóm. Hins veg
ar er framkvæmd verksins með
þeim eindæmum, að vonandi á
hún sér fáar eða engar hlið-
stæður. Verður ekki annað séð
en að þar sé um algert mála-
myndaverk að ræða, sem ekki
er ætlað að standa stundu
lengur, og er þó þegar ónóg til
vamar þó nýtt sé#
Er illt til þess að vita, að
svo sé með fé farið, og gegnir
furðu að slíkt skuli þolað af
hálfu hins opinbera, að ekki
skuli betur til þeúra verka
vandað, sem það kostar og er
ætlað að hefta útbreiðslu kvilla
sem enginn veit hverjar afleið-
ingar kann að hafa, ef hann
nær að leggja landið undir sig.
Hrein tilviljun hefir ráðið, að
tekizt hefur að forða því að
gripir frá Grund kæmust í
snertingu við gripi austan ár-
innar. En slíkt hefur ekki skeð
svo vitað sé, en verið afstýrt á
síðustu stundu. En möguleik-
inn fyrir því að slíkt gerist er
margfalt meiri en hinn, að því
verði forðað, meðan Eyjafjarð-
ará ein er sú hindrun, sem yf-
irstíga þarf.
Og nú vil ég spyrja: Hvernig
stendur á því, að þetta ófremd-
arástand er látið viðgangast?
Hver hefir á hendi yfirstjóm
þessara svokölluðu vamarráð-
stafána, sem gerðar hafa verið?
Ef un varnarráðstafanir er að
ræða — og því mun öllum ætl-
að að trúa — hví er þá haldið
opinni leið til útbreiðslu veik-
innar, ef svo vill verkast? Það
er gert meðan ekki er komið
upp ömggri girðingu á kaflan-
um meðfram Eyjafjarðará.
Ef ekki er fyrir hendi trú á,
að takist að hefta útbreiðslu
veikinnar, með því að girða
hana af, vel og örugglega, hvers
vegna er þá verið að leggja í
þennan kostnað og fyrirhöfn
við uppsetningu girðinga?
Örugg og einbeitt varðstaða
á þessum vettvangi er ekkert
hégómamál. En því aðeins er
hún líkleg til að verða sigur-
sæl, að hún hafi þessa eigin-
léika til að bera, en 'hafni hvers
(Framhald á blaðsíðu 7). ,
Stefán G.
Þingeyskar konur vilja
garðyrkjuskóla á Akureyri