Dagur - 13.03.1971, Blaðsíða 7

7
Vandamál niðursuðuiðnaSarins
HEIMIR HANNESSON LÖGFRÆÐINGUR:
GRUNDVALLARBREYTINGAR ÞÖRF
EFTIR EINS ÁRS REYNSLU í EFTA
NÚ þegar senn er eitt ár liðið
frá því að við gerðumst aðilar
ag EFTA, er fróðlegt að staldra
við og meta stöðuna, þó að það
skuli strax fúslega viðurkennt,
að eins árs reynsla er að sjálf-
sögðu ekki lokamælikvarði á
kosti og gaila þeirrar aðildar.
Það lá fré upphafi ljóst fyrir
í sambandi við það meginmark-
mið aðildarinnar að byggja upp
nýjan útflutningsiðnað, að ár-
angur færi ekki fyrst og fremst
eftir þeim nýju tollakjörum, er
aðildin skapaði, heldur miklu
frekar eftir því hvernig okkur
sjálfum tækist að leggja grund-
völlinn að slíkri uppbyggingu
og hvernig að henni yrði staðið
bæði af opinberri hálfu svo og
af hálfu hinna innlendu við-
skiptaaðila.
Þessi skýrgreining á að sjálf-
sögðu enn frekar við þær fram-
leiðslugreinar er skemmra voru
á veg komnar í útflutningi, en
vonir voru bundnar við í sam-
bandi vig EFTA-aðild og má
þar sérstaklega geta niðursuðu-
iðnaðarins. Því miður verður að
segja þá sögu eins og hún er,
að á þessu eina ári hefur lítið
miðað í áttina að því marki sem
sett var og ekki enn sjáanlegar
ráðstafanir sem markað gætu
tímamót í þessum efnum.
í greinargerð sem fylgdi
þingsályktunartillögu ríkis-
stjómarinnar um aðild að
EFTA var m. a. réttilega bent
á ýmsa möguleika í sambandi
Vig útflutning niðursuðuvara
og þar látin í ljós sú skoðun, að
aðildin „ætti að stuðla að veru-
legri framleiðslu- og útflutnings
aukningu í niðursuðuiðnaði“
eins og komizt var að orði. Enn-
fremur var á það bent, að t. d.
verulegt magn af þeirri saltsíld
sem flutt væri út t. d. til Sví-
þjóðar væri lagt eða soðið niður
erlendis og síðan selt á marg-
földu verði, en eins og kunnugt
er gildir það sama með grá-
sleppuhrogn, sem við köllum á
fínu máli kavíar og erlendar
niðursuðu- og niðurlagninga-
verksmiðjur sækjast eftir sem
hráefni.
í framangreindri greinargerð
segir ennfremur oi’ðrétt: ,,f
raun réttri má segja, að þessum
iðnaði verði lítil takmörk sett,
svo framarlega sem gæðin
standist ströngustu kröfur,
framleiðslukostnaðurinn haldist
innan hóflegra marka og öflun
góðs hráefnis sé trygg.“ Þetta
er út af fyrir sig gott svo langt
sem það nær. En það lýsir
kannski betur ástandinu en
flest annað, að jafnvel í jafn
merkri greiriargerð sem þessari
er látið ú'nHír höfuð leggjast að
koma á þeirrt kjarna málsins, að
hversu góð sem varan kann að
vera, frámleiðslukostnaðurinn
hóflegur og gnægð hráefnis, er
oftast ver farið en heima setið
ef sölustarfsemin — sjálf for-
senda viðskiptanna — er van-
rækt. Og þar er komið að
stærsta vanda þessarar atvinnu
greinar í dag. í niðursuðuiðn-
aði gilda alveg sömu lögmál og
til dæmis við sölu á frystum
fiski og flugfarseðlum, að skipu
lögð sölu- og kynningarstarf-
semi er forsenda allra viðskipta.
Hér má það vera mönnum
Heimir Hannesson.
nokkur lærdómur að reyna að
virða fyrir sér það ástand er
hér væri í útflutningsmálum
okkar, ef ekki hefði verið unn-
ið að því með fádæma elju að
vinna frysta fiskinum markað
í Bandaríkjunum og með þá
nýtízkulegum og skipulögðum
vinnubrögðum. Vissulega var
það erfiðleikum bundið í fyrstu
og yfir margan hjallinn að fara,
en með þrautseigju duglegra
forystumanna og mismiklum
skilningi ráðamanna var lagður
sá grundvöllur, sem vonandi
stendur. í þessu sambandi er
ennfremur ánægjulegt að skoða
þann árangur er t. d. íslenzku
flugfélögin hafa náð á sama eða
svipuðum mörkuðum, þó að um
ólíka vörn sé að ræða. Þar upp-
skera þeir sem sáðu eftir ærið
erfiði margra ára starfs, þar
sem oft var mótvindur, jafnt á
jörðu sem í lofti.
í niðursuðuiðnaði okkar í dag
eru enn ekki fyrir hendi sam-
ræmdar aðgerðir í sölumálum á
erlendum örkuðum. Ekki er
fyrir hendi samræmt fram-
leiðslukerfi þeirra aðila er fram
leitt geta niðursuðuvörur og
skipulögð markaðskönnun hef-
ur ekki verið framkvæmd né
heldur uppi fyrirætlanir um
slíka könnun. Skipulögð kynn-
ingarstarfsemi á íslenzkum nið-
ursuðuvörum t. d. í aðildarríkj-
um EFTA hefur ekki verið
reynd og væri þó margt hugsan
legt í þeim efnum, sem ekki
hefði umtalsverð fjárútlát í för
með sér. Ekki eru fyrir hendi
söluskrifstofur erlendis er bjóða
íslenzkar niðursuðuvörur,
hvorki á vegum einstakrar verk
smiðju né sameiginlega og eng-
ar samræmdar aðgerðir hvorki
af hálfu hins opinbera eða fram
leiðendanna sjálfra i sambandi
við sölumál iðngreinarinnar Og
öll upplýsingasöfnun um gang
málanna í öðrum löndum mjög
af skornum skammti. Á meðan
þannig ástand varir er kannski
ekki að furða þó að saltsíld sé
seld sem hráefni til Svía óg
grásleppuhrogn til Dana og eiri-
stakir framleiðendur bíði með
öndina í hálsinum eftir því
hvaða tilboð komi þetta árið frá
stjórnarskrifstofu í Moskvu.
í öpinberum umræðum um
þessa atvinnugrein hefur marg-
sinnis verið á 'það bent, að um
leið og segja mætti, að tækja-
kostur verksmiðjanna væri við-
unandi og hráefni í einhverri
mynd' yfirleitt fyrir hendi,
skorti fyrst og fremst á í sam-
bandi við sölustarfið. Eins og
fram hefur komið opinberlega
bundust nokkrar verksmiðjur
samtökum til að vinna að sam-
eiginlegum hagsmunamálum og
var . a. leitað til alþjóðlegrar
lánastofnunar, sem sýndi mál-
inu skilning og áhuga. Því mið-
ur -hefur ekkert þokazt frekar
og sölumálin á sama stigi, þó
að ætla megi af undirtektum,
að skilningur á grundvallar-
atriðum fari heldur vaxandi.
Hin alþjóðlega lánastofnun gaf
vilyrði um fjárhagsaðstoð er
miðaði að því að koma á fót
sölu- og dreifingarkerfi, en ósk-
aði bankaábyrgðar innlends
banka og þar við situr.
En hvað er þá til ráða?
Vandamálið verður ekki leyst
rríeð einhliða aðgerðum ríkis-
valdsins eða bankanna jafnvel
þó að þess yrði freistað. Svo auð
velt er það ekki. Stofna þarf til
samvinnu sem fyrst, sem af
hinu opinbera ber að mótast af
eðlilegri forystu og þjónustu-
anda, en af dugnaði og áræði
framkvæmdaaðilans í viðskipta
lífinu. Núverandi vítahring
verður að rjúfa, sem m. a. kem-
ur fram í því, að án opinberrar
forystu verður skammt komizt.
Viðurkenna verður þá stað-
reynd, að öll sölu- og kynningar
starfsemi kostar fjármagn, sem
verður að útvega. Skapa þarf
innlendum niðursuðuverksmiðj
um skilyrði til að vinna saman
og þær hvattar til sameigin-
legra aðgerða allt frá hráefnis-
öflun fram að sölu vörunnar.
Veita þarf framleiðendunum
sérfræðiaðstog í sambandi við
stjórnun og markaðsmál, a. m.
k. í fyrstu. Bankar og stofnlána
sjóðir verða að fylgjast með því
að ekki sé efnt til frekari fjár-
festingar í niðursuðuiðnaði
nema starfsemin hafi verið
skipulögð til fulls, þ. á. m. sölu
málin og alla áherzlu ber að
leggja á það, að arðvænlegur
rekstur hefjist hið fyrsta hjá
fyrir eru. Varpa má fram þeirri
hugmynd, hvort ekki kæmi til
mála með tilliti til þess hversu
hægt hefur miðað í sölu- og
markaðsmálum þessarar at-
vinnugreinar, að t. d. hinn nýi
Iðnþróunarsjóður legði fram
fjármagn er stæði undir rekstri
tiltölulega lítillar tilraunarverk
smiðju þar sem framleidd væru
sýnishorn til útflutnings sem
send væru og kynna á erlend-
um mörkuðum, þar færu fram
verðútreikingar í sambandi við
framleiðslukostnað og markaðs-
verð og á t. d. 1—2 árum yrði
þess freistað að skapa með
slíku undirbúningsstarf raun-
hæfan grundvöll fyrir rekstri
iðngreinarinnar í heild. Allar
fengnar upplýsingar yrðu að
sjálfsögðu látnar viðkomandi
(Framhald á blaðsíðu 6)
Innilegustu hjartans þakkir fyrir auðsýnda samúð
við andlát og jarðarför míns ásfikæra eiginmanns,
föður okkar, stjúpföður og afa,
SIGURGEIRS GEIRFINNSSONAR, Auðnum.
Eiginkona, börn, stjúpbörn,
barnabörn og stjúpbarnabörn.
LAUFÁSPRESTAKALL. Guðs
þjónusta að Svalbarði n. k.
sunnudag, 14. marz, kl. 2 e. h.
Pétur Þórarinsson, nemandi í
6. bekk M. A. prédikar, ferm-
ingarbörn aðstoða við mess-
una. — Sóknarprestur.
GLERÁRHVERFI. Sunnudaga-
skóli í skólahúsinu n. k.
sunnudag kl. 13.15. Öll böm
velkomin.
SLÖKKVISTÖÐIN — Sjúkra-
bíllinn — Brunaútkall, sími
1-22-00.
SJÓNARHÆÐ. Almenn sam-
koma n. k. sunnudag kl. 17.00.
Sunnudagaskóli kl. 13.30.
Drengjafundur á mánudag
kl. 17.30. Telpnafundur á laug
ardag kl. 14.30. Unglinga-
fundur á laugardag kl. 18.00.
Verið velkomin.
SLYSAVARNAKONUR Akur-
eyri og nágrenni! Ráðgerð er
hópferð í Þjóðleikhúsið föstu-
daginri 19. marz. Upplýsingar
í símum: 2-18-51, 1-15-22 og
1-21-33 til sunnudagskvölds.
Frá Tennis- og Badmintonfél. Ak.
BADMINTONDEILD félagsins
hefur gengist fyrir einu móti í
einliðaleik karla, og komust
Gísli Bjarnason og Bogi Nílsson
þar í úrslit. í úrslitaleiknum
tognaði Gísli, þannig að úrslit
fengust ekki.
Nú hefur badmintondeildinni
verið falið að sjá um Unglinga-
meistaramót íslands og er áætl-
að að það fari fram 3.—4. apríl
næstkomandi.
Borðtennisdeildin hefur hald-
ið tvö mót og var hið fyrra jóla-
mót. Röð efstu manna varð
þannig:
1. Vöggur Jónasson.
2. Haraldur Haraldsson.
3. Örn Gíslason.
4. Ólafur Halldórsson.
Nú stendur til að 5 manna
sveit fari suður um næstu helgi
á vegum félagsins og keppi við
Borðtennisklúbbinn Örninn og
Borðtennisdeild Ármanns.
Af þessu tilefni var haldið
innanfélagsmót í borðtennis um
helgina og fengust þá eftirfar-
andi úrslit:
1. Gunnar Jóhannesson.
2. Vöggur Jónasson.
3. Örn Gíslason.
Sunnudaginn 21. marz er svo
áætlað að halda unglingamót í
borðtennis, og tilkynnist þátt-
taka til Arnar Gíslasonar.
Akureyri, 9. febrúar.
(F réttatilkynning )
11 alda byggðar landsins minnzt
FYRIR viku síðan boðaði þjóð-
hátíðanefnd 1974 til blaðamanna
fundar í Reykjavík til að segja
frá störfum nefndarinnar og
fyrirætlunum. Formaður henn-
ar er Matthías Johannessen.
Þjóðhátíðanefnd hefur gert
það að tillögu sinni, að þjóðin
minnist ellefu aldar afmaélis Is-
landsbyggðar 1974 með því,
fyrst og fremst, að reisa þjóðar
bókhlöðu. Ennfremur hefur
nefndin látið gera líkan að sögu
aldarbæ, sem Hörður Ágústs-
son skólastjóri hefur annazt, og
vill láta reisa slíkan bæ á hent-
ugum stað. Þá hefur nefndin
gert tillögur um endurreisn Við
eyjarstofu, ennfremur farið
þess á leit við samgöngumála-
ráðherra, að endurbætur verði
gerðar á Þingvallavegi.
Og enn lítur nefndin svo á,
að á þessum tímamótum sé
verðugt að endurrita íslands-
söguna, svo sem fram kom 1967
í nefndaráliti fjárveitinganefnd
ar Alþingis. Hefur hátíðanefnd-
in haft samband við sagnfræð-
ingana Gísla Jónsson, Jónas
Kristjánsson og Sverri Krist-
jánsson af því tilefni.
Nefndin virtnur að því, að
ellefu alda landsbyggðar verði
minnzt með hátíðahöldum í öll-
um landshlutum og sem flest-
um héruðum.
Framkvæmdastjóri þjóðhá-
tíðanefndar 1974 er Indriði G.
Þorsteinsson. □
Ráðsfefnubæklingur kominn út
Á SÍÐARI árum hefur athygli
fólks, sem að ferðamálum vinn-
ur, beinzt æ meira að ráðstefnu
haldi og möguleikum þeim, sem
fólgnir gætu verið í að fá hing-
að erlendar og alþjóðlegar ráð-
stefnur. Reynzlan hefur þegar
leitt í ljós, að hér eru aðstæður
til slíks að vissu marki — og
með áframhaldandi þróun í
ferðamálum má vænta þess að
aðstaða fari stöðugt batnandi.
Eru allir sammála um, að ef
takast mætti að fá hingað ráð-
stefnur í vaxandi mæli á þeim
tíma ái-sins, sem hótel eru ekki
setin erlendu ferðafólki, yrði
það mikil tekjuaukning fyrir
mikinn fjölda fólks hérlendis —
Markvert getur talizt í þessu
sambandi, að bæði flugfélögin
og tvö stærstu hótel landsins
hafa nú tekið saman höndum
og lagt grundvöll að samstarfi
út á við — þ. e. a. s. um kynn-
ingu á þeirri aðstöðu, sem hér
er þegar til ráðstefnuhalds.
Fyrir forgöngu Flugfélags ís-
lands og Hótel Sögu hafa þessir
aðilar ásamt Loftleiðum og
Hótel Loftleiðum nú gefið út
sameiginlega bækling á ensku
til þess að kynna helztu grund-
vallaratriði málsins. Er þetta lit
prentaður, vandaður bækling-
ur, prentaður í 30 þúsund ein-
tökum — og verður á næstu
mánuðum dreift víða um lönd.
í fáum dráttum er í þessum
bæklingi leitazt við að svara
eftirfarandi spurningum: Hvers
vegna er ástæða til þess að
halda ráðstefnur á íslandi?
Hvernig er hægt að komast
þangað? Hvers konar þjóð er
Islendingar? Hvaða aðstæður
eru í Reykjavik til þess að gera!
ráðstefnufólki lífið létt og eftir-
minnilegt? Hve stór eru helztu
hótel höfuðstaðarins og hvaða
þjónustu veita þau? Hvernig er
hægt að drepa tímann milli
funda? Er völ á fundarsölum
utan hótelanna? Er hægt |að
efna til funda annars staðar en
í Reykjavík, eða fara og skoða
aðra bæi?
Til þess að annast fram-
kvæmd málsins var fenginn
Haraldur J. Hamar, ritstjóri.
.2