Dagur - 04.11.1980, Blaðsíða 4

Útgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og afgreiöslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON
Blaöamaöur: ÁSKELL ÞÖRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Nýiðnaðartækifæri
— orkusöluiðnaður
Nýlega sendi stjórn Kaupfélags
Eyfirðinga á Akureyri bæjarstjórn
Akureyrar, sýslunefnd Eyjafjarð-
arsýslu og verkalýðsfélögum til-
lögu, þar sem því var beint til
þessara aðila að þeir ásamt KEA
stofni sérstakan sjóð til að stuðla
að eflingu nýiðnaðar við Eyjafjörð.
í viðtali sem Dagur átti við Val
Arnþórsson, kaupfélagsstjóra,
sem var flutningsmaður tillög-
unnar, segir hann m.a. að ýmsar
blikur séu nú á lofti í atvinnumál-
um Eyjafjarðarsvæðisins, þó enn-
þá sé heilmikill þróttur í fjölmörg-
um þáttum atvinnulífsins. Sjávar-
útvegur og landbúnaður verði að
sjálfsögðu áfram aðal hyrningar-
steinar íslensks atvinnulífs og sú
undirstaða sem allt annað byggist
á. Hins vegar sé hæpið að ætla
þessum tveimur greinum að
skapa þann mikla fjölda nýrra at-
vinnutækifæra, sem þjóðin þurfi á
að halda á næstunni. Síðan segir
Valur Arnþórsson m.a.:
Ég býst við, að athuganir á veg-
um nýiðnaðarsjóðs yrðu mjög
víðtækar og á breiðum grundvelli,
þannig að ég tel óþarft að ræða
sérstaklega um álbræðslu, stál-
bræðslu eða einhver önnur sér-
stök viðfangsefni á þessu stigi. Ég
býst hinsvegar við því að ailir geti
verið sammála um, að mjög þýð-
ingarmikið sé fyrir Norðurland að
hér í fjórðungnum verði byggð
fleiri orkuver, eins og t.d. Blöndu-
virkjun, Villinganesvirkjun og
virkjun í Skjálfandafljóti, auk fleiri
gufuvirkjana. íslendingar eiga
miklar orkulindir ónýttar og þær
skila engum tekjum í þjóðarbúið,
fyrr en þær hafa verið virkjaðar.
Ýmsir hafa rætt um að selja orku
til útlanda í gegnum neðansjávar-
strengi, eða jafnvel í gegnum
gerfihnetti, en ég tel eðlilegra að
selja orkuna til útlanda í formi
iðnaðarvara, sem Islendingar hafi
haft atvinnu af að framleiða. Það
hlýtur því að koma til álita að koma
á legg einhverjum orkusöluiðnaði
og ég tel að þá skipti höfuðmáli,
að íslendingar ráði sínum orku-
lindum og sínum atvinnufyrir-
tækjum. Kæmi þá m.a. vafaiaust
til greina, að ríkisvaldið, sveitar-
félög og samvinnuhreyfingin tæki
höndum saman um uppbyggingu
orkusöluiðnaðar, hvar svo sem
hann yrði staðsettur á landinu.
Nýiðnaðarsjóður þarf hinsvegar
að horfa til margra átta í leit sinni
að nýiðnaðartækifærum fyrir
Eyjafjarðarsvæðið.
þeirra og svala þekkingarþorsta
þeirra, og það á að efla sjálfs-
virðingu þeirra og hæfni í lífs-
baráttunni. Þar að auki ætti
skólavistin sjálf að veita nokkra
félagslega þjálfun.
Ég vona, að flestir geti orðið
sammála um, að skólanum hafi
tekist að koma öllum þorra nem-
enda sinna til öllu meiri þekking-
ar og þroska en þeir hefðu náð, ef
skólinn hefði ekki verið til. Jafn-
vel kann það að vera mál sumra,
að allvel hafi til tekist um starf
hans. Vitanlega hafa skipst á skin
og skúrir á starfstíma hans eins og
gengur. Ef ég ætti að nefna
stærstu sigrana í starfssögu skól-
ans, yrði mér fyrst fyrir að telja
það, að hann skyldi lifa af þreng-
ingaárin 1934-1936, í öðru lagi
byggingu skólahússins og síðar
tvær stækkanir þess, í þriðja lagi
sigur og sættir í rettindabarátt-
unni vegna miðskóladeildar
Menntaskólans 1952 og á síðustu
árunum tvo góða sigra: braut-
skráningu fyrstu sjúkraliðanna
með fullurn starfsréttindum í
samstarfi við Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri 1979 og fyrstu
nemendanna með almennu
verslunarprófi vorið I978 og
verslunarprófi hinu meira 1979.
Verslunarmenntunarmálið hafði
raunar verið baráttumál hérárum
saman, og því var þessi sigur enn
sætari en ella.
Góðir sigrar vinnast sjaldnast
baráttulaust. Það kostaði baráttu
að setja Gagnfræðaskóla Akur-
eyrar á stofn, það kostaði baráttu
að halda í honunt lífinu á mestu
erfiðleikatímunum, og það kost-
aði baráttu að verja rétt hans og
virðingu stundum. Ekki skal sú
barátta talin eftir nú, en sú von
látin í ljós, að hún hafi ekki verið
til lítils eða einskis háð. Enn
fremur vona ég, að það kosti ekki
hatramma baráttu að gæta unn-
inna sigra. Ég vona, að skólinn
geti um sinn setið á friðarstóli og
rækt starf sitt og menningarþjón-
ustu við alþýðu manna í bæ og
byggð í næði, áfallalaust og í sátt
við samferðamenn.
Ungur skóli en
þó rótgróinn
Hálfrar aldar ævi skólastofn-
unar telst ef til vill ekki löng, því
að henni er fremur jafnað við
þjóðarævi en mannsævi. Menn
koma og fara, kennarar og nem-
endur, og hljóta að lúta lögmáli
öldunnar, sem hefst og hnígur,
fellur að og fjarar út, en stofnunin
stendur sem klettur á ströndinni,
— breytir að vísu stundum um
svip og snið eftir lamstri veðra og
sjávarlagi. Því telst skólinn enn á
ungum aldri, þótt hann sé fyrir
löngu orðinn rótgróin stofnun,
snar þáttur bæjarlífsins, og við
vonum öll, að hann eigi langa ævi
fyrir höndum til farsældar fyrir
marga.
Hófleg íhaldssemi á gamlar
venjur og fastheldni á fornar
dygðir er góð og nauðsynleg, en
þó verður að gæta þess, að elli-
blær og forneskjusvipur færist
aldrei yfir þénnan skóla. Síungur
skal hann sinna kalli hverrar
samtíðar til nauðsynlegrar þjón-
ustu við hið iðandi þjóðlíf í land-
inu. Þess óska ég honum á þess-
um límamótum, að hann rcynist
alltaf trúr þeim hugsjónum, sem
urðu til þess, að hann komst á
Iegg, en ræki jafnframt með
heiðri nýjar skyldur og ný hlut-
verk, sem hver kynslóð ætlar
honum.
Gagnfræðaskóli Akureyrar 50 ára
Síungur skal hann sinna
kalli hverrar samtíðar
— Úr ræðu Sverris Pálssonar, skólastjóra, er hann flutti í sal skólans 1. nóvember sl.
Gagnfræðaskóli Akureyrar
var stofnaður með lögum
nr. 48 hinn 19. maí 1930 og
var settur í fyrsta sinn hinn
1. nóvember sama ár. Fyrsti
skólastjóri var Sigfús Hall-
dórs, sem gagngert hafði
flutt frá Vesturheimi fyrir
hvatningu Jónasar frá
Hriflu til að taka við þess-
um starfa. Jónas Jónsson
var kennslumálaráðherra á
árunum kringum 1930 og
hann lét sér mjög annt um
alþýðufræðslu og alþýðu-
menningu í landinu. Hann
hafði gengist fyrir stofnun
nokkurra alþýðuskóla í
sveitum, en nú þótti honum
röðin komin að æskufólki
kaupstaðanna. Frumvarpið
um stofnun G.A. var flutt að
hans frumkvæði en
flutningsmenn voru Erling-
ur Friðjónsson, þingmaður
Akureyrar, og Ingvar
Pálmason, þingmaður
Sunnmýlinga og afi núver-
andi menntamálaráðherra.
Ýmsir voru andvígir skól-
anum í upphafi og var reynt
að telja fólki trú um að hinn
nýi skóli væri „tossaskóli,“
en hinn skólinn, sem fyrir
var í bænum væri „heldri-
barnaskóli.“
Hér fara á eftir nokkrir punktar
út ræðu Sverris Pálssonar, skóla-
stjóra, sem hann hélt á hátíðar-
fundi skólanum sl. laugardag.
Meðal þeirra sem stóðu í fylk-
ingarbrjósti í sókninni til meiri
alþýðumenntunar og almennari
skólagöngu en tíðkast hafði fram á
þessa öld, var Jónas Jónsson frá
Hriflu. Hann var óþreytandi að
vinna þessu hugsjónamáli sínu
fylgi með öllum hugsanlegum
ráðum. Fyrst i stað beitti hann
hinum skæðu vopnum sínum,
tungu og penna, en þegar hann
komst á þing og í stól kennslu-
málaráðherra, lét hann hendur
standa fram úr ermum, svo að um
munaði. Hann gekkst fyrir stofn-
un nokkurra alþýðu- og héraðs-
skóla í sveitum á þriðja áratug
aldarinnar, og síðan þótti honum
röðin komin að æskufólki kaup-
staðanna.
Samkvæmt lögunum var
Gagnfræðaskóli Akureyrar
stofnaður. Bæjarstjórn Akureyrar
kaus fjóra menn í skólanefnd, þá
Axel Kristjánsson, kaupmann.
Sverrir Pálsson.
Brynjólf Sveinsson, kennara, Jón
Steingrímsson. fógetafulltrúa, og
Tómas Björnsson, kaupmann.
Jón fluttist frá Akureyri fljótlega,
og kom þá Snorri Sigfússon,
skólastjóri, í skólanefndina í hans
stað. Kennslumálaráðherra skip-
aði hins vegar formann nefndar-
innar, og í þá stöðu valdist Þor-
steinn M. Jónsson, kennari og
bóksali, fyrrum skólastjóri á
Borgarfirði eystra og þingmaður
Norðmýlinga. Skipun Þorsteins
var eingin tilviljun, því að þeir
Jónas voru aldavinir og höfðu
verið bekkjarbræður í Gagn-
fræðaskólanum á Akureyri, áður
Möðruvallaskóla, 1903-1905.
Eitthvert fyrsta verk skóla-
nefndarinnar var að semja við
Iðnaðarmannafélag Akureyrar
um afnot af húsnæði Iðnskólans í
Lundargötu 12 Gagnfræðaskól-
anum til handa, ráða Jóhann
Frímanns, skólastjóra Iðnskól-
ans, sem fastakennara og mæla
með Sigfúsi Halldórs frá Höfn-
um, fjölmenntuðum Vestur-fs-
lendingi, í stöðu skólastjóra. Sig-
fús hlaut skipun í stöðuna
skömmu síðar. Jafnframt voru
ráðnir stundakennarar að skól-
anum, þau Hermann Stefánsson,
Konráð Vilhjálmsson, Steindór
Steindórsson, Vigfús Jónsson og
Þorbjörg Halldórs frá Höfnum.
Skólasetningardagurinn var
ákveðinn 1. nóvember 1930, og
þann dag tók skólinn formlega til
starfa. Skráðir nemendur voru 46
og skiptust í tvær deildir 1.
bekkjar.
að skólinn átti brátt mjög mót-
drægt. Það var furðu-almenn
skoðun málsmetandi manna á
þessum tíma, að skólaganga al-
múgafólks, a.m.k. eftir barna-
fræðsluna, væri algerlega óþörf
og allt að því óæskileg, en hins
vegar ætti framhaldsmenntun og
skólaganga eftir fermingu að vera
sérréttindi „heldri barna.": Aðrir
skyldu vera ódýrt vinnuafl.
Jafnvel þótt rnargt úrvaJs-
námsfólk settist í skólann.iyrsta
haustið, olli allt þetta ásanit fleiru
því, að brátt dró úr aðsókn að
'V 3 '
s
Cagnfræðaskóli Akureyrar.
hafði þá verið í ársleyfi frá störf-
"ura.
Skyldur við hinn
almenna nemanda
Hér að framan hefir verið reynt
,að draga upp ytri umgerð skóla-
haldsins í einfaldasta formi á
þessu hálfrar aldar tímabili.
Vissulega skiptir þó mestu máli,
hvemig til hefir tekist um hið
innra starf í skólanum og hver
árangur hefir orðið af því. Erfið-
ara er að gera grein fyrir því í
stuttu máli, og verður í því efni að
vísa til þess, hvernig nemendur
skólans hafa reynst í öðrum skól-
um og á vettvangi starfs og lífs.
Skóli er í senn flókið og viðkvæmt
samfélag, og hræringar þess og
störf verða ekki eingöngu mæld
og metin í einkunnum og afrek-
um. Ávinningur einstakra nem-
enda kann að vera mikill, þó að
ekki sé í hámælum hafður.
Gagnfræðaskóli Akureyrar
hefir frá upphafi leitast við að
vera alþýðuskóli í góðri merkingu
Þórhalla Þorsteinsdóltir afhjupar nunningartöflu á Lundargötu 12, en í
því húsi var G.A. fyrstu árin. Sverrir Pálsson fylgist með.
skólanum, og sumarið 1935 <þotti ■
Sigfúsi Halldórs frá Höfnum
starfsfkilyrði skólans orðin óvið- 2:'
unandi og sagði stöðu sinni lausri:
Þá tók við skólastjórn Þor- ,
steinn M. Jónsson, og með óbib .
andi kjarki, dugnaði og hyggind-
um tókst honum að rétta við hag,
skólans. Fljótlega tók nemendum
að fjölga og vegur skólans að 'h
vaxa. Nýir kennarar komu til liðs,
svo sem Áskell Snorrason, Geir
G. Þormar og Jón Sigurgeirsson -'”
og síðar þeir Ármann Helgason;í,l
og Bragi Sigurjónsson. Viðbótar- ■
húsnæði var fengið handa skól- '■
anum I Gránufélagsgötu 9, fyrst á
leigu á neðri hæð 1938 og svo efri
hæðin keypt að auki 1940.
En þetta nægði ekki, og barált-
an fyrir nýju skólahúsi, sem
raunar var hafin fyrir nokkru, var
hert að mun. Loks var það árið
1942, þegar Þorsteinn M. Jónsson
var kominn t bæjarstjórn, að
heimild fékkst til að reisa skólan-
um hús hér við Laugargötu. Þar
naut Þorsteinn öflugs stuðnings
Guðmundar Guðlaugssonar,
bæjarfulltrúa, sem um þessar
mundir var í senn formaður
skólanefndar og byggingar-
nefndar hússins.
Kennsla hófst hér haustið 1943,
og síðan hefir skólinn verið hald-
inn í þessu húsi, nema hvað afla
hefir þurft leiguhúsnæðis í ná-
lægum húsum afar lengi. Húsið
var stækkað 1956-1958 og :aftur
mjög mikið 1962-1967 vegna
ótrauðrar baráttu og dugnaðar
Jóhanns Frímanns, sem varð
skólastjóri, eftir að Þorsteinn M.
Jónsson náði hámarksaldri opin-
berra starfsmanna árið 1955.
Jóhann lét af skólastjórn 1964, en
þess orðs. Hann hefir ekki miðað
starf sitt og kröfur við úrval nem-
enda, heldur námsfólkið eins og
það kemur fyrir. Hann hefir taiið
sig eiga skyldur að rækja við hinn
almenna nemanda, hinn venju-
lega námsmann, sem til hans
, leitar í von um að sækja til hans
fróðleik og færni, þjálfun og
þroska. Nemendahópurinn hefir
líka verið nokkur þversneið af
fólktnu í bænum og þjóðfélaginu
"í heild, og öllum næsta ólíkum
atgervis- og þroskastigum hefir
verið reynt að gera nokkur skil,
eftir því sem kostur hefir verið á
og starfsaðstaða skólans hefir
leyft. Skólinn hefir talið það
skyldu sína að efla þekkingu og
þjálfun nemenda sinna og styrkja
þá til jákvæðra viðhorfa.
Auk þess hefir hann reynt að
sinna kalli hvers tíma, inna af
hendi þá þjónustu, sem þörf hefir
verið á hverju sinni. Síðasta ára-
tuginn hefir starfsemi skólans
raunar verið tvíþætt. Annars veg-
ar hefir hann verið almennur
gagnfræða- og grunnskóli, en
hins vegar framhaldsskóli, þar
sem lögð er stund á undir-
búningsnám til sérgreindra starfa
eða starfsréttinda annað en iðn-
nám. Fyrra hlutverkið, sem rækt
hefir verið frá upphafi, hefir að
meginmarki að stuðla að alþýðu-
fræðslu og haldgóðri grunn-
menntun, en hið síðara að sinna
þörf þjóðfélagsins fyrir sér-
menntað fólk á vissum starfssvið-
um og í senn þörf fólksins fyrir
þessa sérmenntun. Hvorttveggja
ætti að geta orðið til þess að veita
nemendum ánægju, lífsfyllingu
og nokkra lifshamingju. Starfið í
skólanum á að víkka skilning
Nemendur komu saman i sal skólans á föstudag og hlýddu á allskyns skemmti- og fræðsluefni. Hluti nemendanna
sat í nærliggjandi stofum og fylgdist með því sem gerðist í sjónvarpi.
Kór Gagnfræðaskólans söng á afmælishátíðinni.
Skólanum var
fálega tekið
Þessi var í stuttu máli aðdrag-
andinn að stofnun skólans.
Gengið var að verki með bjart-
sýni og tilhlökkun, en brátt kom í
Ijós, að fátækt almennings í bæn-
um á þessum kreppu- og at-
vinnuleysistímum, tómlæti yfir-
valda og greiðsluvandræðu bæj-
arsjóðs ollu miklum erfiðleikum.
og ýmislegar ytri aðstæður til
skólahalds voru afar erfiðar. Þar
við bættist, að skólanum var
vægast sagt fálega tekið af ýmsum
áhrifamönnum í bænum, þannig
Setti Norðurlandamet
Haraldur Ólafsson IBA varð
Norðurlandameistari unglinga í
lyftingum í 75 kg flokki. Har-
aldur lyfti samtals 270 kg, sem
er frábær árangur. Annar Ak-
ureyringur komst á verðlauna-
pall, en það var Garðar Gísla-
son sem keppti í 100 kg flokki,
en hann varð í öðru sæti og lyfti
samtals 282,5 kg. Íþróttasíðan
óskar þessum piltum til ham-
ingju með frábæran árangur.
Haust-
mót í
hand-
KA: 21 —
ÞÓR: 17
bolta
Á föstudagskvöldið léku Þór
og KA í meistaraflokki karla
í handbolta. Leikur þessi var
liður í haustmóti félaganna.
Ekki þótti handbolti sá er
boðið var upp á vera rismikill,
en skemmst er frá því að
segja að KA sigraði með 21
marki gegn 17. t hálfleik var
staðan 11-9 Þór í vil eftir að
Þór hafði komist í 11-6.
Haraldur Ólafsson.
Körfubolti
Þór sigrar Grindavík
I síðari hálfleik voru KA
menn sterkari og unnu upp for-
skotið sem Þór hafði haft i
hálfleik, og náðu þá einnig
fjögurra marka mun. Flest
mörk KA gerði Erlingur 9. Þor-
leifur gerði 4, Friðjón 3, Er-
lendur og Björn 2 hvor og
Guðbjöm 1.
Sigtryggur var markahæstur
hjá Þór með 7 mörk, Sigurður
gerði 5 og Rúnar, Davíð, Odd-
ur, Ámi G. og Guðmundur
Skarphéðinsson 1 hver. Ragnar
Þorvaldsson varði rnjög vel
Þórsmarkið i fyrri hálfleik og
skóp þar með sigur Þórs í þeim
hálfleik.
Erlingur varð markahæstur KA-
manna.
Sigtryggur varð markahæstur Þórs-
ara.
Á laugardaginn léku Þórsar-
ar við Grindvíkinga í fyrstu
deild í körfubolta. Þetta var
annar leikur Þórsara en þeir
töpuðu fyrsta leiknum með
einu stigi. Leikur þessi var
spennandi og skemmtilegur á
að horfa, sérstaklega batnaði
leikur Þórsara þegar á leik-
inn leið, en byrjunin var ekki
til að hrópa húrra fyrir.
Þórsarar skoruðu 91 stig á
móti 86 hjá Grindvíkingum.
Það voru gestirnir sem gerðu
fyrstu körfuna, eftir að bæði lið
höfðu misnotað nokkur góð
tækifæri. Til að byrja með virt-
ist svo sem Þórsurum ætlaði
ekki að takast að skora, þvi það
var með ólíkindum hvað karfan
virtist fjarlæg. Þegar leikið hafði
verið í fimm mín. var staðan
orðin 10 stig gegn 3 Grindvík-
ingum í hag. Þá tóku Þórsarar
að hitta körfuna og breyttu
fljótlega stöðunni í 13 gegn 13.
Varð nú leikurinn nokkuð þóf-
kenndur það sem eftir var hálf-
leiksins, en Grindvíkingar
höfðu yfirleitt yfirhöndina.
Þegar flautað var til hálfleiks
var staðan 45 gegn 38 Grind-
víkingum í vil.
Þegar síðari hálfleikur var
orðinn 5 mín. gamall komust
Þórsarar yfir, 50 gegn 49, eftir
að Erlingur hafði skorað tví-
vegis úr vítum. Eftir það misstu
Þórsarar aldrei forustuna, og
léku oft á tíðum ágætlega. Þegar
endalok leiksins nálguðust voru
allir aðalleikmenn Þórs komnir
með fjórar villur og sama máli
gengndi um andstæðingana.
Erlingur fékk fyrstur Þórsara
reisupassann en hann hafði þá
skorað 17 stig og staðið sig
einna best af Þórsurum.
Skömmu síðar mátti Alfreð
einnig yfirgefa völlinn með
fimm villur og hafði þá skorað
20 stig. Grindvíkingar misstu
einnig tvo af sínum bestu
mönnum útaf undirlok leiksins.
Síðustu mín. reyndu Grindvík-
ingar að leika maður á mann, en
þá kom geta Garrys best í ljós,
en hann rakti þá boltann fram
og aftur um völlinn með allt
Grindavíkurliðið á hælunum og
að sjálfsögðu losnaði þá um
samherja hans, sem fengu bolt-
ann og þeir sendu hann venju-
lega í körfuna.
Garry var besti maður vall-
arins og gerði hann 30 stig. Al-
freð gerði 20, Erlingur 17, Sig-
urgeir 9, Jón Héðins 4, Ólafur
Kristjánsson og Eiríkur Sig.
gerðu 3 hvor.
Kaninn í liði Grindvíkinga,
Famclla að nafni, var yfir-
burðamaður í þeirra liði og
gerði 43 stig.
Dómarar voru Hörður Tul-
iníus og Rafn Benediktsson og
dæmdu þeir vel. Grindvíkingar
röfluðu töluvert í dómurunum,
en Hörður er þekktur af mörgu
öðru en því að láta leikmenn
segja sér fyrir verkum þegar
hann dæmir, og að sjálfsögðu
tók hann á svoleiðis málum af
röggsemi.
Aðalfundur Knattspyrnudeildar
Miðvikudaginn 5. nóvember kl. 20.00 verður haldinn aðalfundur
Knattspyrnudeildar KA í félagsmiðstöðinni í Lundarskóla. Þar
verða venjuleg aðalfundarstörf og á eftir verður sýnd Videó
upptaka frá síðasta leiknum í deildinni, Völsungur og KA, sem
fram fór á Húsavík. Allir leikmenn KA svo og stuðningsmenn og
félagar í KA eru hvattir til að fjölmenna á fundinn. — Stjórnin.
4.DAGUR
DAGUR.5