Dagur - 27.02.1981, Blaðsíða 2

VÍSNAÞÁTTUR

Guð og trúin gefa mér
geislabrú, sem heldur“
Hjálmar Jónsson
Góðir lesendur. Það er stundum
erfitt að byrja mál, hvort heldur er
augliti til auglitis eða með skrifleg-
um hætti. Oft er þá byrjað á því að
segja álit sitt á veðrinu og útlitinu
með tilliti til þess. Þetta er almennt
efni, nokkuð sem öllum kemur við
og flestir eru tilbúnir að segja til
um. Oft hefur líka verið minni
ástæða til þess en einmitt nú í vetur,
enda er veðrið mikið rætt og
reyndar sýnist sitt hverjum. Enda
þótt um staðreyndir sé að ræða þá
hefur tíðarfarið mismunandi áhrif
á mannfólkið. Það eru þessi áhrif,
sem hér skulu gerð að umtalsefni,
— ekki veðurfræðilegar staðreynd-
ir. í visunum hér koma fram mis-
munandi sjónarmið. Dálítið getum
við skyggnst inn I hugarheim höf-
undanna. Við sjáum viðhorf þeirra
til umhverfis og aðstæðna. Ekki
þarf þó að vera um að ræða lífs-
skoðun þeirra heldur tilfinningar
um það leyti er vísurnar urðu til.
Þennan formála hef ég ekki lengri
og byrja með vísu eftir Björn
Blöndal frá Grímstungu:
Norðanáttin nöidrar flest
nú er smátt til þrifa.
Þegar fátt er þægilegt
jiá er bágt að lifa.
Þessi er kveðin um vetur. Við
líkar aðstæður kveður annar
Vatnsdælingur, Kristinn Bjarnason
frá Ási, þessa stöku:
Lftt fæst huggun, leiðist öld
langur skuggavetur,
þegar mugga, myrk og köld,
mjöll á glugga setur.
Þannig ortu þeir félagarnir fyrir
60 árum. Margt hefur breyst síðan.
Við eigum varla líf og heilsu lengur
undir veðurfarinu. Þó hefur það
talsverð áhrif á sálarlífið. Við vilj-
um veturinn frá og tilkomu vorsins.
Þó er rétt að hafa það hugfast, að
um helmingi ævinnar er lifað um
vetur. Þess vegna er rétt og gott að
minnast þess að veturinn á sína
töfra, sem við ekki viljum vera án.
Og víst er fjúkið stundum fallegt.
Vilhjálmur Benediktsson kvað
einu sinni á vori:
Þó með Mænum hlómin vakni
og birti nýju vori á,
samt cr eins og að ég sakni
yndis hverjum vetri frá.
Af þessu má læra, að líta ekki
aðeins með söknuði til þess sem
var, og svo með tilhlökkun til þess
sem kemur, heldur gæta þess sem
er, lifa nútíðina, andrána. Tryggvi
Emilsson rithöfundur horfir hvorki
með söknuði til fortíðar né áhyggju
til framtíðar I þessari vísu:
Árar legg ég inn i bát,
ekki er hætt við strandi.
Mjakar aldan mild og kát
mér að réttu landi.
Aftur kveður Tryggvi og nemur
líkinguna af hinu sama og fyrr:
Höndin þrekuð orðin er,
ára hrekur dýrið.
Ef mig rekur upp á sker
andinn tekur stýrið.
Gísli Ólafsson frá Eiríksstöðum
svarar lífsspurningunum eftir
reynslu sinni þennan hátt:
Margur lúinn labbar hér
lífs um fúakcldur.
En Guð og trúin gefa mér
geilsabrú, sem heldur.
Margt er það, sem getur svipt
menn lífsgleðinni, ef þeir eru veikir
fyrir og greina engan geisla. Sé
neikvæð einstefna látin ráða er
hætt við að mjöll setjist á sálar-
gluggann og valdi andlegu
skammdegi.
Það skulum við forðast en leita
hins, sem gefur fögnuð og auðgar
lífið.
Það er í trausti til forsjónar Guðs,
sem Valdimar Benediktsson frá
Brandaskarði kveður svo á sumri,
þegar áhyggjur vetrar eru að baki
og sýnt að 8ær gerðu hvorki til né
frá:
Hægur blær um hauðrið fer
húmið færist yfir.
Friði kærum faðmað er
flest sem grær og lifir.
Ég óska þess svo að lokum, að
þetta síðasta eigi við um ykkur,
lesendur góðir, og kveð ykkur að
Þorvaldur Þorsteinsson
Églít
ekkí
við þér
Það er undarlegt þetta fólk sem ég
umgengst. Það er svo veikgeðja
og viðkvæmt. Ekkert má koma
fyrir umfram venjuleg hvers-
dagsáföll, þá ýmist leggst það í
rúmið eða hleypur til sálfræðings,
nema hvort tveggja sé. Það er eins
og enginn hafi bein í nefinu
lengur. Enginn virðist almenni-
lega fær um að standa á eigin
fótum. Menn eru sífellt að leita á
náðir annarra, — væla utan I
náunganum, líkt og lausn allra
„andlegra" vandamála felist í
fangi hans. Mikill er roluháttur-
inn.
Alltaf leysi ég mín vandamál
sjálfur. Áldrei finn ég þörf fyrir
„styrk“ annarra. Ja, — auðvitað
fæ ég stöku sinnum lánaðan púð-
ursykur og því um líkt hjá
nágrönnunum og ég tek mín
bankalán eins og aðrir. En að
vera vælandi og kvartandi utan í
vinum og kunningjum þó eitt-
hvað hrjái sálina finnst mér bæði
tilgangslaust og niðurlægjandi.
Maður verður að gæta sóma síns.
Ég er ekki veikgeðja. Ég þreyti
ekkert af mínu fólki með kvört-
unum og kvabbi. Ég er harðari af
mér en svo.
Gallinn er bara sá að þrátt fyrir
að fólkið í kring um mig fái frið
fyrir mér, fæ ég engan frið fyrir
því.
Það ætlast til að ég nenni að
sitja og hlusta tímunum saman á
eitthvert vonleysishjal sem mér
er ómögulegt að skilja. Eins og
það komi mér eitthvað við þó
einhver sé einmana, búi við
erfiðar heimilisaðstæður eða eigi
við drykkjuvandamál að stríða!
Ef menn eru ekki færir um að
leysa sín eigin vandamál, hvers
vegna ætti ég að hafa áhyggjur af
þeim? Ég er engin stofnun! Það er
eins og enginn átti sig á því að
tíminn er dýrmætur og það er
annað en gaman að þurfa að sitja
og hlusta á sömu tugguna aftur og
aftur án endurgjalds. Ekki svo að
skilja að mér dytti í hug að þiggja
kaup af vini mínum þó ég eyddi
kvöldstund í að hlusta á hann
rekja raunir sínar. Ég er ekki
vondur maður.
Flestir virðast þó líta á það sem
sjálfsagðan hlut að maður sé
boðinn og búinn til að hlusta
hvenær og hvar sem er. En mér
kemur ekkert við hvernig öðrum
líður og ég hef engan tíma til að
velta mér upp úr vandamálum
Péturs og Páls. Er þetta ekki mitt
líf?
Hvað kom það t.d. mér við
þegar frændi minn lenti í fjár-
svikamálinu og varð mest umtal-
aði glæpamaður bæjarins? Ekki
var það mitt mál. Enda sagði ég
hverjum sem heyra vildi að hann
kæmi ekki inn á mitt heimili
framar. En einmitt þegar sögurn-
ar um hann gengu sem hæst,
leyfði hann sér að banka upp á
hjá mér eins og ekkert væri og
biðja mig að hjálpa sér! Það
leyndi sér svo sem ekki að mann-
inum leið illa en hvernig átti ég að
hjálpa honum? Jú, með þvf að
tala við hann eins og maður við
mann, eins og hann orðaði það,
Hann sagði flesta hafa snúið við
sér baki og að hann treysti á
skilning minn. Þvílíkt forðu-
snakk! Ég var nú fljótur að loka á
smettið á honum, bannsettum.
Honum tókst ekki að sleikja mig
upp.
Ég læt ekki mín börn horfa upp
á sakamann vaða inn á heimili
mitt. Ég er heiðarlegur maður og
vemda fjölskyldu mína. Það vildí
mér til happs að hann kom á þeim
tíma sem fáir voru á ferli. Það
hefði auðveldlega getað valdið
misskilningi ef einhver hefði séð
bílinn hans, veðsettan, utan við
húsið hjá mér.
Vinur minn einn sagði við mig
um daginn eitthvað á þá leið að
mig vantaði alla hlýju. Að ég
þyrfti oftar að klappa á kinnina á
náunganum. Sá var nú skáldleg-
ur. Ég hélt hann ætlaði aldrei að
hætta að röfla um þetta. Auðvitað
var hann slompaður, — annars
hefði hann aldrei leyft sér að tala
svona við mig. Ég svaraði nú bara
í sömu mynt. Ég sagði honum
sem svo að ef ég ætlaði mér að
láta vandamál samborgaranna
koma mér við þá gæti ég allt eins
hætt að vinna og opnað eina alls-
herjar hjálparstofnun: „Hjálpar-
stofnun fyrir taugaveiklaða vini
og kunningja." Ég stakk alveg
upp í hann. Hann tautaði eitt-
hvað um að það hefndi sín að
rétta ekki öðrum hjálparhönd. Að
e.t.v. kæmi sá dagur að ég stæði
einn og þyrfti á hughreystingu að
halda. „Æ sér gjöf til gjalda,“-
sagði hann.
Mér fannst ágætt það sem ég
kallaði á eftir honum þegar hann
kvaddi og sneri frá mér:
„Ég hef margt þarfara með
tíma minn að gera en reisa fólk
upp úr einhverskonar ræfildómi."
Mér kemur hreint ekkert við
hvemig náunganum líður.
Eða hvað?
Rakarinn minn var einu sinni bak-
ari.
Ert það þú sem leikur þér svo oft við
hana Elsu okkar? En pabbi minn, ég
er hún Elsa. Nú, þá skil ég hvers
vegna þú ert svona lík henni.
Auðvitað er þetta ekki raunveruleg
byssa, en þú mátt trúa því, að fólk
sýnir okkur tillitsscmi í umferðinni.
2•DAGUR