Dagur - 07.04.1981, Blaðsíða 4

DAGUE
Utgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og afgreiðslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON
Blaðamaöur: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Stjórnarskrármálið
í stjórnarsáttmála núverandi rík-
isstjórnar er gert ráð fyrir því, að
á kjörtímabilinu verði gerðar breyt-
ingar á stjórnarskrá og kosninga-
lögum. Þessar fyrirhuguðu breyt-
ingar hafa lengi verið á döfinni og í
því sambandi má geta þess, að á
flestum aðalfundum miðstjórnar
Framsóknarflokksins allt frá 1977
hefur verið ályktað um breytingar
á kjördæmaskipan og kosninga-
lögum, m.a. að vægi atkvæða milli
landshluta verði endurskoðað.
Aðalfundur miðstjórnar hefur
þannig markað þá stefnu, að
Framsóknarflokkurinn taki þátt í
að ákveða þá breytingu á stjórn-
arskrá og kosningalögum, sem
ótvírætt virðist vera framundan.
Á aðalfundi miðstjórnar Fram-
sóknarflokksins, sem haldinn var
um helgina í Reykjavík var sam-
þykkt ályktun um stjórnarskrár-
málið. Samkvæmt henni felur
miðstjórnin þingflokki og fram-
kvæmdastjórn að vinna að endur-
skoðun stjórnarskrárinnar. í því
sambandi leggur miðstjórnin
áherslu á eftirfarandi atriði:
1. Miðstjórnin telur fjölgun
kjördæma koma til greina. Þó
verði í aðalatriðum haidið sömu
kjördæmaskipan og verið hefur
síðan 1959.
2. Vægi atkvæða verði leiðrétt
með hliðsjón af því hlutfalli sem
var, þegar núverandi kjördæma-
skipan var ákveðin. Þetta verði
gert með fjölgun kjördæmakjör-
inna þingmanna og breyttum
reglum um úthlutun uppbótaþing-
sæta. Fjölgun þingmanna verði þó
takmörkuð eins og frekast er unnt.
3. Kjördæmakjörnum þing-
mönnum verði ekki fækkað í
neinu kjördæmi miðað við núver-
andi kjördæmaskipan.
4. Kosningar verði gerðar per-
sónubundnari en nú er.
5. Kosningaréttur miðist við 18
ára aldur.
6. Alþingi starfi í einni máls-
stofu.
7. Sjálfstæði sveitarfélaga
verði aukið.
Þá er gert ráð fyrir því að mið-
stjórnin verði kölluð saman til
sérstaks fundar um málið, strax
og tillögur liggja fyrir.
Eins og áður sagði liggur því
sem næst Ijóst fyrir að breytingar
verða gerðar á kjördæmaskipan
og kosningalögum. Lands-
byggðafólk verður að standa
saman um það að samhliða aukn-
ingu á vægi atkvæða á suðvestur-
horni landsins, verði sjálfsagðar
kröfur íbúa landsbyggðarinnar um
jafnrétti á öðrum sviðum teknar til
greina.
Náttúrugripasafnið
á Akureyri þrítugt
Náttúrugripasafnið á Akureyri
er 30 ára um þessar mundir. Það
er stofnað í apríl 1951, með gjöf
Jakobs Karlssonar er lengi var
forstjóri Eimskipafélagsskrif-
stofunnar á Akureyri. Á þrjátíu
ára starfsæfi sinni hefur það
þróast úr sýningarsafni upp í al-
hliða fræðslu- og rannsókna-
stofnun. Safnið minnist afmæl-
isins um páskana með kynningu
á vísindalegum viðfangsefnum
sem mest eru á döfinni.
Um þessar mundir eru liðin 30 ár
síðan Jakob Karlsson forstjóri á
Akureyri (hann stofnaði einnig
býlið Lund, sem Lundarhverfi er við
kennt) bauð Akureyrarbæ fugla-
og eggjasafn sitt að gjöf „með það
fyrir augum, að það yrði vísir að
almenningsnáttúrugripasafni hér í
bænum," eins og segir gjafabréf-
inu. Fuglasafn Jakobs var stærsta
einkasafn af því tagi sem þá var til í
landinu, innihélt um 100 tegundir
fugla, þar af nær alla íslenzka
varpfugla, og egg þeirra. Enn er
það aðalstofninn í sýningarsafni
Náttúrugripasafnsins. Annar Ak-
ureyringur, Kristján Geirmunds-
son, hafði sett upp alla fuglana, en
hann hafði þá fengist við fugla-
stoppun í um 20 ár og náð ótrúlega
mikilli leikni í þeirri iðn.
í febrúar 1951 gekkst Dýra-
verndunarfélag Akureyrar fyrir
sýningu á fuglasafni Jakobs, en
þáverandi formaður félagsins var
séra Pétur Sigurgeirsson. Var sýn-
ingin haldin í Barnaskóla Akureyr-
ar, 17. febrúar til 4. marz, og var
mjög fjölsótt. Hafði Elísabet systir
Kristjáns, málað stórar veggmynd-
ir, sem stillt var upp á bak við fugl-
ana. Hafa þær fylgt safninu síðan
og getur enn að líta nokkrar þeirra í
sýningarsalnum. Einnig vann Jón
Sigurjónsson trésmiður með þeim
systkinum að uppsetningu sýning-
arinnar. Á aðalfundi Dýravernd-
unarfélagsins 4. marz, var sam-
þykkt „að óska þess að Bæjarstjórn
Akureyrar tæki til athugunar
möguleika á því að koma upp al-
mennu náttúrugripasafgni í bæn-
I.ftið sýnishorn af munum safnsins.
um“ og 5. apríl ritar Jakob Karls-
son umrætt gjafabréf, sem var lesið
upp á fundi Bæjarráðs þann 12.
apríl og samþykkt að veita því
móttöku og votta gefandanum
þakkir. Má segja að þar með hafi
Safnið verið komið á fót, þótt ekki
væri það opnað almenningi fyrr en
3. ágúst 1952, en þá hafði því verið
komið fyrir í smekklegum hirzlum
sem Jón Sigurjónsson hafði smíð-
að, 1 húsakynnum Slökkvistöðvar-
innar (Skrifstofuhúsi bæjarins við
Geislagötu). Myndir Elísabetar
voru þá settar á veggina yfir skáp-
unum og mynduðu þar eins konar
panorama-mynd. Að tillögu
Jakobs Karlssonar var Kristján
Geirmundsson ráðinn umsjónar-
maður safnsins og gegndi hann því
starfi til þess er hann fluttist til
Reykjavíkur um 1960. í árslok 1955
var Safnið flutt í neðstu hæð húss-
ins við Hafnarstræti 81a og 1959
upp á 4. hæð í sama húsi. Árið 1975
var sýningarsafnið svo enn flutt
niður, en Safnið hefur nú báðar
hæðirnar til umráða, og er 4. hæðin
notuð fyrir geymslur og vinnustof-
ur. Núverandi safnvörður er Helgi
Hallgrímsson. Safnið er eign Ak-
ureyrarbæjar og rekið af honum
með smávegis ríkisstyrk. Safnið
hefur sérstaka stjórn og eigin fjár-
hag. Núverandi formaður safn-
stjórnar er Hafn Kjartansson,
menntaskólakennari.
Starfsemi Safnsins
Framan af var Náttúrugripa-
safnið á Akureyri aðeins sýningar-
safn, eins og flest söfn hafa reyndar
verið, en með tímanum hefur það
þróast upp í nokkuð fjölþætta
fræðslu- og rannsóknastofnun.
Fræðsluhlutverkið rækir það sem
fyrr einkum með föstum sýningum
í sýningarsalnum, sem er opinn al-
menningi á sunnudögum yfir vet-
Aldarafmæli
Guðrúnar Guðnadóttur
frá Villinganesi
Sunnudaginn 29. mars s.l. var þess
minnst í Kristneshæli, að þann dag
átti Guðrún Guðnadóttir, sem þar
hefur dvalist allmörgsíðustu ár, öld
að baki.
Allmargir úr hinum stóra hópi
ættliðs og vandamanna Guðrúnar
voru þarna saman komnir í tilefni
dagsins.
Var safnast saman umhverfis af-
mælisbarnið í borðstofu hælisins
og höfð þar helgistund. Sóknar-
prestur Grundarþinga, sr. Bjartmar
Kristjánsson á Laugalandi flutti
hugleiðingu og kór Grundarkirkju
söng. Áður en messan hófst ávarp-
aði sr. Bjartmar afmælisbarnið með
einkar hlýjum og vel völdum orð-
um og flutti því, svo og ættliði þess
og vinum góðar óskir og kveðjur. Á
þeirri stundu voru hugir samstilltir
og skópust virk áhrif. Að lokinni
þessari athöfn fóru fram kaffiveit-
ingar.
Blóm og fleiri gjafir bárust
Guðrúnu og bænum og blessunar-
óskum var um hana vafið. Heil öld
er mikið álag á eina manneskju, og
heilsufari hinnar aldurhnignu konu
er nú þannig háttað, að þetta mun
að öllum líkindum ekki hafa náð til
hennar nema að mjög takmörkuðu
leyti. Margt er nú fyrir henni í
móðu hulið. En öðru hverju rofar
til í hugarhéiminum og birtu
bregður fyrir, og vel er nú við hæfi
að biðja þess, að þær mörgu góðu
óskir, sem Guðrúnu hafa borist við
aldarskil á æfileið, megni að gefa,
að geislar hnígandi sólar verði
auðugir að mildri birtu.
Guðrún Guðnadóttir er fædd 29.
mars 1881. Foreldrar hennar,
Guðni Guðnason Vilhjálmssonar
hins draumspaka að Hellum í
Blönduhlíð, og kona hans, Ingiríð-
ur Eiríksdóttir bjuggu í Villinganesi
í Lýtingsstaðahreppi í Skagafirði.
Faðir Guðrúnar andaðist árið, sem
hún fæddist, og ólst hún upp hjá
móður sinni, en var þó einnig
nokkuð á vegum eístu systur sinn-
ar. Einn vetur var Guðrún við nám
í Kvennaskólanum í Ytri-Ey. Á
þeim tíma þótti slíkt nokkurt með-
læti og menntun góð. Þann 18. okt.
1903 giftist Guðrún Brynjólfi
Eiríkssyni frá Skatastöðum í Aust-
urdal, mjög vel gefnum manni og
búfræðingi að mennt. Bjuggu þau
um tíma í Breiðargerði, en voru
síðan á ýmsum stöðum í Lýtings-
staðahreppi, ýmist búandi eða í
húsmennsku. Munu þetta hafa
verið erfið ár fyrir margra hluta
sakir. Brynjólfur stundaði barna-
kennslu í Lýtingsstaða- og Akra-
hreppum. Mun það starf hafa tekið
mjög upp tíma hans, en ekki að
sama skapi gefið mikið 1 aðra hönd.
Laun kennara á þeirri tíð voru
engin umtalsverð fjárfúlga. Þá
munu hinir tíðu flutningar á milli
staða, sem þau Guðrún og
Brynjólfur urðu að standa í, síður
en svo hafa verið til þess fallnir að
styrkja efnahaginn. Auk þess áttu
þau fyrir börnum að sjá, og þá voru
fæðingarorlof og barnalífeyrir
óþekkt fyrirbæri. Árið 1914 fluttust
þau hjónin að Gilsbakka og dvöld-
ust þar um sinn. En 1931 brugðu
þau á það ráð að hverfa til Eyja-
fjarðar. Urðu Stokkahlaðir í
Hrafnagilshreppi samastaður
Brynjólfs næstu árin og stundaði
hann kennslustörf í Saurbæjar-
Hrafnagils- og Öngulsstðahrepp-
um. Guðrún réðist til i starf^ í
Kristneshæli. Var hún þar sauma-
kona í allmörg ár og átti þar heim-
ili. Síðar fluttist hún ásamt manni
sínum til Akureyrar og ídvöldust
þau á heimili dóttur sinnar, Guð-
ríðar, að Brekkugötu 31. Eftir and-
lát Brynjólfs var Guðrún þar á-
fram, uns hún árið 1965 fór á
Kristneshæli, þar sem hún hefur
dvalist samfellt síðan og notið
góðrar hjúkrunar. Síðustu árin
hefur hún verið rúmföst að mestu.
4•DAGUR
Jakob Karlsson.
urinn en daglega yfir hásumarið, og
sérsýningum (myndasýningum)
um afmörkuð efni, sem eru til sýnis
stuttan tíma í einu, stundum tengd
erindaflutningi og skuggamynda-
sýningum. Húsnæðisskortur hefur
mjög háð þessum hluta starfsins.
Einnig má nefna skoðunarferðir og
útgáfu tímaritsins Týli, sem Safnið
stendur að í félagi við Prentverk
Odds Björnssonar.
Hinn fræðilegi þáttur eða
rannsóknastarfsemin hefur farið
vaxandi á síðustu árum, ef til vill
nokkuð á kostnað fræðslunnar. Þar
er fyrst og fremst um að ræða
söfnun náttúrugripa í vísindalegum
tilgangi, rannsókn þeirra og varð-
veizlu. Rannsóknasöfnin eru
geymd á 4. hæð safnhússins. Þar
eru jurtasöfnin lagstærst, með um
50 þúsund eintökum og innihalda
þau þörunga, mosa, sveppi og
fléttur, auk blómjurta og byrkn-
inga. Af dýrasöfnum eru skordýra-
safnið og skeldýrasafnið merkust,
en auk þess er til töluvert safn
annara sjódýra, og svo fuglasafnið
sem fyrr var getið. Danskur maður,
Pétur Holm, búsettur í Reykjavík,
hefur gefið Safninu stórgjafir m.a.
mikið skeldýrasafn. Rannsókna-
söfnin eru ætluð til rannsókna og
að jafnaði ekki opin almenningi. Þá
hefur Safnið stundað skipulegar
rannsóknir eða könnun á vissum
þáttum náttúrunnar eða vissum
en við bærilega líðan. Minni sínu
og umhugsun um lífið hélt Guðrún
lengi mjög vel og sinnisrósemin
hefur ekki brugðist henni til þessa.
Hér skulu nefnd börn þeirra
Guðrúnar og Brynjólfs. Þau eru:
Jón Dísmundur, f. 31. maí 1904,
lausam. og bóndi síðar iðnverka-
maður. d. 26. ágúst 1970. Eiríkur
Gísli f. 3. ágúst 1905, ráðsmaður á
Kristneshæli 1927-1977. Guðríður
Guðný Ingiríður f. 1907, dáin sama
ár. Barði Guðmundur f. 19. des.
1909, málarameistari, d. 26. ágúst
1970. Guðríður f. 15. mars 1911,
húsfreyja Akureyri, nú við störf á
Vífilsstaðaspítala. Ingvar Guðni f.
8. mars 1914, menntaskólakennari,
d. 28.jan. 1979. Guðborg Jórunn, f.
11. júlí 1918, skrifstofum. Heilsu-
hælinu Hveragerði.
Eins og sjá má af því, sem hér er
skráð eru fjögur af þessum sjö syst-
kinum horfin af jarðlífssviði.
Bræðurnir Jón og Barði voru sam-
an á ferðalagi, er þeir létust af slys-
förum. Þeirri sorgarfregn tók hin
aldurhnigna móðir af einstöku
æðruleysi. Eins var þegar yngsti
sonurinn Ingvar hneig að foldu.
Hún átti næga lífsreynslu til að vera
minnug þeirrar staðreyndar — að,
„sem næturís, sem veðrabrigði á
vori/svo valt er lífið hér í hverju
spori,“ og næga hófstillingu lundar
til að taka slíku þannig, að það
leiddi til þroska, en yrði ekki að
beiskjublandinni æðru. Alla stund
mun Guðrún hafa fundið til með
Kristján Geirmundsson.
landssvæðum, oftast með sérstök-
um styrkjum frá öðrum aðilum,
eða beinlínis fyrir aðrar stofnanir.
Má þar nefna t.d. mengunar-
rannsóknir í innanverðum Eyja-
firði, náttúruverndarkönnun á
Blönduheiðum o. fl. Þess er enn að
geta að Náttúrugripasafnið hefur
komið sér upp bókasafni um nátt-
úrufræðileg efni, með um 5 þús.
bindum. Þangað koma að staðaldri
um 150 tímarit og seríur, aðallega
grasafræðirit. Flest tímaritin eru
fengin í skiptum fyrir rit sem Safnið
gefur út sjálft, svo sem grasafræði-
tímaritið Acta botanica islandica
og Fjölrit Safnsins. Loks má nefna
allmikið safn af ljósmyndum og
heimildasöfn ýmiss konar.
í tilefni af þrítugsafmælinu, efnir
Náttúrugripasafnið til kynningar á
starfsemi sinni núna í Páskavik-
unni, þ.e. dagana 12.-16. apríl.
Þessa daga verður „opið hús“ í
Safninu kl. 2-5 og fyrirlestrar um
margvísleg efni verða aðjafnaði kl.
5-7, og verða þar einnig sýndar lit-
skuggamyndir. Sérstök sýning á
veggspjöldum um umhverfi Akur-
eyrar verður uppi í sýningarsalnum
þessa daga, auk hinna föstu sýn-
inga. Þeir sem hafa áhuga geta
fengið að hnísast í rannsóknasöfnin
með leiðsögn starfsmanna Safns-
ins, eða skoða smáverur í rann-
sóknatækjum o. s.frv.
þeim, sem minna máttu sín í lífinu
og áttu dvöl í svölum skugga ein-
hverra orsaka vegna. Mun hún
hafa talið gott hlutskipti hvers, sem
megnaði að verða slíkum að liði.
Hún hefur verið rík af velvilja til
samferðafólksins, yfirleitt og
ógleymin á gjörða greiða, — vin-
föst og ættrækin.
Afkomendahópur Guðrúnar er
orðinn stór og hefur vakið henni
gleði og óþrotlega umhugsun. Og
frá þessum hópi og þeim, sem eru í
tengslum við hann hefur líka mikil
hlýja til hennar streymt og borið
henni birtu á kveldi æfinnar. Margt
hlýtur sá að hafa reynt, sem á heila
öld að baki sér. Hann hefur reynt
að „örstutt er bil milli bílðu og éls:
og brugðist getur lánið frá niorgni
til kvelds“/ að „lengi skal manninn
reyna,“ og að „lífið er mislynt á
margt.“ En hann hefur líka orðið
vitni að mörgum góðum hlutum og
glöðum geislum, sem fylgt hafa
löngum degi.
Og „gott á hver sál, sem guð
veitir frið,“ sá, sem við sólarlag
getur rétt hörðum og misvitrum
heimi sáttarhendi.
Ég óska Guðrúnu Guðnadóttur
til hamingju með að hafa á sinni
aldarlöngu göngu um lífsins veg,
numið þann lærdóm, sem mun
gjöra henni þetta auðvelt og ég bið
henni og öllum hennar blessunar
guðs.
Jórunn Ólafsdóttir,
frá Sörlastööum.
STJÖRNUHLAUP F.R.I.
Á laugardaginn gekkst frjáls-
íþróttaráð Akureyrar fyrir víða-
vangshlaupi og var hlaupið um
götur bæjarins.
Hlaupið var liður í Stjörnu-
keppni FRÍ, en mikil áhersla
hefur f vetur verið lögð á lengri
hlaupin, og margar keppnir verið
haldnar víðsvegar um landið.
Keppt er í þriggja manna sveit-
um, karla- og kvennaflokki.
Sveit ÍR vann í karlaflokki og
fékk til varðveislu bikar sem
gefinn var af Stefáni Jónssyni
bóksala. I kvennaflokki sigraði
sveit KA og fékk bikar gefinn af
gullsmíðastofunni Skart.
Úrslit urðu þessi:
Karlaflokkur:
1. Mikko Háme ÍR 16.35
2. Ágúst Ásgeirsson ÍR 17,02
3. Gunnar Páll Jóakimsson ÍR 17,06
Kvennaflokkur:
1. Laufey Kristjánsdóttir HSÞ 9.36
2. Valdís Hallgrímsdóttir KA 10.50
3. Linda B. Ólafsdóttir FH 11.35
Unglingaflokkur:
1. Viggó Þórarinsson FH 4.24
2. Magnús Stefánsson UMSE 4.36
3. Árni Árnason UMSE 4.37
Stórleikur 12. ágúst
UMSJÓN:
Ólafur Ásgeirsson
Kristján G. Arngrímsson
Manchester City
til Akureyrar!
Það er nú ákveðið að enska fyrstu defldar liðið Manchester
Clty leiki hér á Akureyrarvelli miðvikudaginn 12. ágúst við
fyrstu deildar lið Þórs. Það er KSI og Þór sem standa að
þessu myndarlega framtakl að fá þetta heimsfræga lið
hingað, en búast má við að mlklll f jöldl knattspyrnuáhuga-
manna vilji sjá þessa snillinga hér á Akureyrarvelli.
Iþróttasíðan mun skýra nánar frá þessarl heimsókn síðar í
vor.
eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee
Kcppcndur f skfðamóti öldunga.
Öldungar í alpagreinum
Um helgina stóð Skíðaráð
Akureyrar fyrir keppni í svigi
og stórsvigi fyrir 35 ára og
eldri.
Keppt var í flokki 35-40
ára og 40 ára og eldri, karla
og í kvennaflokki 35 ára og
eldri. Keppendur komu frá
nokkrum stöðum af landinu,
en þeir flestir gerðu garðinn
frægan fyrir 10 til 20 árum.
Mikil leikgleði ríkti í þessari
keppni, eða hinn sanni ólym-
píuandi, að vera með, en
margir af þessum keppendum
hafa keppt fyrir íslands hönd
á Ólympíuleikjum. Úrslit í
keppninni urðu þessi.
Arthur keppir
fyrir Akureyri
Bogi Pétursson faðir lyftinga-
kappans Arthurs Bogasonar
hafði samband við íþróttasíðuna
og óskaði eftir að koma eftir-
farandi á framfæri.
„í Vísi voru fréttir af syni
mínum sem m.a. gáfu í skyn að
hann myndi ekki keppa fyrir
Akureyri, LRA eða Þór framar.
Ég setti mig strax í samband
við Arthur eftir að ég sá þessa
frétt, og viðurkenndi hann þá
að sér hefði verið heitt i hamsi
(Framhald á bls. 7).
Stórsvig kvenna.
1. Karolína Guðmundsdóttir Ak. 77.97
2. Björg Finnbogadóttir Ak. 78.49
Stórsvig karla 40 ára og eldri.
1. Jóhann Vilbergsson R. 9.7.79
2. Svanberg Þórðarson Ak. 103,51
3. Þorlákur Sigurðsson Ak. 106.10
4. Bragi Hjartarson Ak. 114.10
Stórsvig 35-40 ára
1. Hafsteinn Sigurðsson í 95.42
2. Árni Sigurðsson í 101,92
3. Samúel Gústafsson í 102.66
4. Haukur Björnsson R. 103.33
5. Reynir Brynjólfsson Ak. 104.44
Svig kvenna
1. Björg Finnbogadóttir Ak. 86.64
2. Karolína Guðmundsdóttir Ak. 97.02
3. Kolbrún Geirsdóttir Ak. 135.35
Svig karla 40 ára og eldri.
1. Jóhann Vilbergsson R. 59.97
2. Þorlákur Sigurðsson Ak. 64.74
3. Bragi Hjartarson Ak. 70.45
Svig karla 35-40 ára.
1. Hafsteinn Sigurðsson í. 56.27
2. Samúel Gústafsson í. 58.97
3. Árni Sigurðsson í. 60.36
4. Magnús Ingólfsson Ak. 60.36
Björg Finnbogadóttir var ald-
ursforseti öldungamótsins sem
haldið var í Hlfðarfjalli. Hún er
53ja ára og hefur ekki keppt í
íþróttum í um það bil fjórðung
aldar en hún var á yngri árum
liðtækur íþróttamaður. Það ætti
að vera öðrum frúm hvatning að
sjá Björgu svona eldhressa í
Hlíðarf jalli, og vonandi fer þeim
fjölgandi jafnöidrum hennar
sem sækja Hlfðarfjall.
Mynd: Ó.Á.
DAGUR.5