Dagur - 18.02.1982, Blaðsíða 8

11
StórfeUd verðlækkun
ájógúrti
Um það bil
16% lækkun
eða 5,80 pr. lítra
Loksins
komið
Jarðarber
V2 lítri
Jógúrt
Jógúrt
Jógúrt
Loksins V2 lítri
Mjólkursamlag
# Látiðvita
um nýjan
dvalarstað
Kaupendur Dags eru hvattir
til að láta afgreiðslu Dags vita
er þeir skipta um heimilis-
fang.
Björn Mikaelsson, lögregluþjónn:
EITURLYF
Vandinn var ekki stór í
upphafi.
Um 1970 varð mönnum ljóst að
notkun svonefndr fíkniefna, væri
orðin að veruleika hér á landi. Það
hlaut að koma að því að svo yrði, þar
sem frændur okkar Danir höfðu þá
þegar háð mikla baráttu gegn
þessum fíkniefnum, neyslu þeirra og
dreifingu, með takmörkuðum
árangri. Vandinn var að vísu ekki
stór í upphafi, þar sem um tiltölulega
fáa einstaklinga var um að ræða og
útvegun efna þessara var fremur til
eigin nota, en dreifingar í hagnaðar-
skyni. En með árunum hefur þróun
þessara mála verið mjög hröð, inn-
flutningur hefur stór aukist og um vel
skipulagða hringa og hópa hefur
verið um að ræða, sem stundað hafa
innflutning og jafnframt dreifingu á
þessum efnum og þá í hagnaðar-
skyni.
En hvaða efni eru þessi svoköll-
uðu fíkniefni? Fyrst skulum við skil-
greina orðin ávanaefni og ávanaiyf,
en það eru hvers konar efni, sem
verka þannig á miðtaugakerfið, að
menn geta við áframhaldandi töku
þeirra vanist á að nota þau svo óhæfi-
lega að hei Isu þei rra er stefnt í hættu.
Ef um lyf er að ræða, kallast það
ávanalyf.
Sum ávanaefni og ávanalyf geta
við langvarandi töku haft slík áhrif á
menn, að sjúkleg fíkn myndast í
efnin, þ.e.a.s. að allt líf og starf
þeirra snýst að heita má um það eitt
að afla sér þeirra efna eða lyfja, sem
um er að ræða. Þannig má segja, að
fíkn sé eins konar hástig ávanans og
því er talað um ávana- og fíkniefni.
Efni þessi sem um er að ræða virka
yfirleitt öll á miðtaugakerfið, þannig
að sky nj un umh verfisins og viðbrögð
einstaklingsins sem neytir efnisins,
breytist til muna. Þessu samfara er
oft sérstök vellíðunarkennd, líkt og
sést hjá mönnum, sem drukkið hafa
áfengi að vissu marki. Þetta ástand
viðkomandi hefur oft verið kallað
„víma" eða „rús“ og eru því efni
þessi einnig nefnd oft „Vímugjafi“.
saman sterkara
Smám
efni.
Algengasti vímugjafinn hér á landi
og jafnframt sá eini sem er löglegur
auk lyfja, er áfengi.
Við tíða neyslu þessara efna, þarf
sífellt að auka skammt þann sem
neytt er, til að komast í þetta svokall-
aða vímuástand. Er það vegna þess
að áhrif vímugjafans þverra með
áframhaldandi töku. Er þetta nefnt
þol eða þolmyndun.
Fráhvarfseinkenni nefnast svo þau
einkenni eða ástand, sem fram
kemur, þegar töku, oftast langvar-
andi, vímugjafans er hætt. Þetta
ástand er oftast mjög hvimleitt og
óþægilegt þeim sem í hlut á og getur
einnig stundum orðið lífshættulegt.
Það gefur auga leið að menn undir
áhrifum einhverra vímugjafa geta
valdið sjálfum sér og ekki síður
öðrum hættu, auk þess sem neysla
efnanna skaðar líkamann og eykur
hættu á sjúkdómum.
í fyrstu voru efni þessi hin svoköll-
uðu kannabisefni, þ.e. marijúana og
hass allsráðandi, síðar fór að bera á
innflutningi sterkari og jafnframt
miklu hættulegri efna.
Hass er 5-8 sinnum sterkara en
marijúana. Er það vegna þess að það
inniheldur meira af harpix. Efni
þessi koma frá hampjurtinni Cann-
abis sativa, sem er tvíkynja. Er það
kvenjurtin sem gefur af sér gulan
límkenndan safa, sem er hið virka
efni í öllum hasssamsetningum.
Karljurtin gefur hins vegar af sér
verðmætar trefjar, sem notaðar eru
til tóframleiðslu.
Hass er löngu þekkt og var notað
sem kvalastillandi lyf 2700 árum fyrir
Krists burð. Gríski sagnaritarinn
Herodotus, sem var uppi um það bil
400 árum fyrir Krist, segir frá því að
þjóðflokkur, sem bjó á ströndum
Kaspíhafs og Aralvatns, hafi notað
hass og í gamalli sanskrít er talað um
það sem pillur gleðinnar.
Samkvæmt upplýsingum „deyfi-
lyfjanefndar“, sem starfar á vegum
Sameinuðu þjóðanna, er misnotkun
hass dreifðari frá landfræðilegu sjón-
armiði, en nokkuð annað hættulegt
eiturlyf. Það er dreift víða í Norður
og Suður Ameríku, Afríku, Suðaust-
ur-Asíu og Miðausturlöndum og er
þekkt undir mörgum nöfnum eins og
„bhang“, „ganja“, „dagga“,„macon-
ha“, „djarnba" og fleiri mætti nefna.
Hass má neyta á ýmsan hátt, en
áhrif þess koma fyrst í ljós, þegar
jurtin er reykt.
Andleg ánauð fylgir hass-
neyslu.
Hassneytandinn verður ekki
líkamlega háður lyfinu og hann fær
ekki fráhvarfseinkenni, þégar hann
hættir neyslunni. Þá myndast ekki
þol gagnvart hassi, en á hinn bóginn
getur einstaklingurinn orðið andlega
háður lyfinu. Ekki er talið að neysla
hass hafi alvarleg eyðileggjandi áhrif
á líkamlega heilsu manna, en andleg
ánauð sem rekja má beint til lyfsins,
getur orðið svo mikil, að hún leiði til
alvarlegrar andlegrar deyfðar, van-
rækslu, og neysla lyfsins að staðaldri
getur útilokað alla jákvæða starfs-
semi neytandans. Auk þess getur
neysla lyfsins leitt tii tímabundinnar
og jafnvel varanlegrar geðveiki eða
hvatvíslegra framkvæmda, sem svar
við snöggum ótta, sem einstaklingn-
um og jafnvel þjóðfélaginu, getur
stafað hætta af.
Þar sem neysla hass auðveldar
neytandanum samneyti við aðra
hópa, sem nota hættulegri lyf, og þar
sem hann fær ekki fráhvarfsein-
kenni, er mikil hætta á að hassneyt-
andinn verði háður öðrum ennþá
hættulegri lyfjum, eins og til dæmis
heróíni.
Hass er breytilegt í útliti, en er
venjulega þekkt sem þurrar jurta-
leifar, í útliti eitthvað í líkingu við
þurrt gras eða tóbak. Það getur verið
í útliti eins og trefjar eða eins og duft.
Nýir símar
Auglýsingar og afgreiðsla: 24222
Ritstjórn: 24166 & 24167
Dagur, Strandgötu 31, Akureyri.
Hassharpix er hins vegar dökkbrúnt
efni, oft glerhart, í litlum stykkjum
eða plötum. Er það oftast pakkað
inn í álpappír.
Ýmsar aðferðir við að
smygla.
Hassneytandi er varla þekkjanleg-
ur, nema hann sé undir verulegum
áhrifum. í fyrstu verkar lyfið örvandi
á neytandann, hann verður ör, talar
hátt og á það til að reka upp háar
hlátursrokur. Sfðar á seinni stigum
vímunnar getur neytandinn venju-
lega útvíkkað Ijósop, augun verða
rauðsprengd og getur þetta ástand
varað í margar klukkustundir eftir
neyslu.
Hins vegar er lyktin af hassi auð-
þekkjanleg. Hún er mjög römm,
svipuð og af brenndu tógi. Er lykt
þessi t.d. auðþekkt af fötum og
andardrætti. Remman í reyknum
hefur mjög slæm áhrif á slímhimnur
hálsins og er því hassneytandinn
sífellt að drekka eitthvað með, helst
eitthvað sætt. Einnig er hann yfirleitt
sísvangur. Hass hér á landi kemur
yfirleitt frá Kaupmannahöfn.
Þar sem sala og dreifing efnisins er
nær allsstaðar bönnuð, þarf að flytja
efnið eftir huldum leiðum. Ýmsar
aðferðir virðast vera notaðar til að
fela efnið, allt frá því að fela það í
klæðum eða jafnvel að fela það inn-
vortis. Einnig berst alltaf eitthvað í
póstpökkum með millilandaskipun-
um. Það er varla til sá staður eða
hlutur, sem ekki hefur verið notaður
til að fela hass. Bækur hafa verið hol-
aðar að innan, efninu hefur verið
Bjöm Mikaelson.
sökkt í málningadósir, troðið í skó-
sóla, límd innan á læri viðkomandi,
gleypt í plastumbúðum og svona
mætti lengi upp telja.
hass með auka-
Drýgja
efnum.
Það efni, sem hér er á markaði,
hefur oft verið drýgt með allskyns
aukaefnum, til að auka magn þess og
þá jafnframt söluverðmæti. Mörg
þessi aukaefni eru mjög skaðleg
heilsu manna og eru í sumum tilvik-
um það mikil að hassið er í minni-
hluta. Má því segja að um svikna
vöru sé að ræða, en það er mjög al-
gengt að hassneytendur drýgji
vöruna og neyti hluta hennar sjálfir,
blandi síðan í aukaefnum og selji
efnið og þá oft með hagnaði, til að
fjármagna síðan önnur kaup.
Töluvert hefur borið á hassolíu
hér á landi í umferð, hin seinni ár.
Olían er mjög sterkt og áhrifamikið
efni, lítið fer fyrir henni og því telja
margir auðveldara að koma henni
inn í landið.
I þeim fíkniefnamálum sem upp
hafa komist, er mjög algengt að flutt
hafi verið til landsins í hverri ferð,
150-250 gr. af hassi, allflestar þessar
ferðir hafa verið flugleiðis frá Kaup-
mannahöfn. Hins vegar hafa stærstu
sendingarnar komið sjóleiðis frá
Hollandi, þ.e. frá Amsterdam og
Rotterdam.
Miklir fjármunir eru í húfi, hjá
þessum eiturlyfjasmyglurum, þar
sem verð á einu grammi af hassi hér
heima kostar um 150 kr., eða
15.000.- kr. gamlar, þannig að 250
gr. skammtur kostar um 2,8 milljón
gamalla kr. eða 280 þúsund kr.
í dag er reynt að vinna mjög kerf-
isbundið við að ljóstra upp smygli á
eiturlyfjum, en það er mjög tíma-
frekt og erfitt starf. Sem dæmi má
nefna að í september síðastliðnum
vaknaði grunur um fíkniefnamis-
ferli. Eftir margra vikna og víðtæka
undirbúningsvinnu, urðu fyrstu
handtökur og yfirheyrslur í byrjun
október s.l. Á næstu liðlega 40 dög-
um þar á eftir, urðu til um 220 lög-
regluskýrslur um mál þetta, síðan
urðu endurrit sakadómsbókar fíkni-
efnadómstólsins nærri 200 vélritaðar
síður. Niðurstöður urðu þær að lið-
lega 120 aðilar, megi vænta refsingar
vegna fíkniefnabrota, sem þarna
upplýstust, og þar af 17 aðilar vegna
beinna afskipta eða hlutdeildar að
sjálfum innflutningi fíkniefna. Sölu-
verðmæti þeirra fíkniefna er þarna
var um að ræða, var á bilinu 150-160
millj. g.kr.
Ópíum á sér langa sögu.
Lögreglumenn sem vinna að
þessum málum reyna að vera mjög
vakandi, því hver lítil ábending eða
uppljóstrun, getur leitt til að kemst
upp um mikil fíkniefnamál. Mikið er
gert að því að skoða póst, sem berst
til landsins, með sérþjálfuðum
hundi, einnig er farið reglulega með
hann til Keflavíkur til skoðunar á
farangri. Finnist efni sem ekki
þekkist, eru til tæki til að ganga úr
skugga um hvert efnið sé.
Fleiri fíkniefni eru til en hér hefur
verið minnst á. Benda má á sterk
verkjadeyfandi lyf, t.d. morfín og
heróín, róandi lyf, t.d. afbrygði af
barbítúrsýru, einkum þau sem hafa
skamma verkun, svo sem mebúmal,
örvandi lyf, t.d. kókaín og amfeta-
mín og lyf sem valda ofskynjun eða
skynvillum, t.d. L.S.D. og er hassið
undir þeim flokki og að síðustu leysi-
efni, en það eru ýmis lífræn efni sem
eru í uppgufun ýmisskonar líma,
bensíns, málningaþynnis, kveikjara-
gass og nokkurra blettavatna.
Opíum hefur verið þekkt sem
kvalastillandi lyf, síðan löngu fyrir
Krists burð. Var lyf þetta mikið not-
að í hernaði hér áður fyrr. Talað er
um að hin fagra dóttir Zeusar,
Helena, hafi látið kvalastillandi lyf,
sem talið er að hafi verið ópíum, í vín
hinna sáru hermanna, sem fékk þá til
að gleyma. Talið er, að hin andlegu
áhrif ópíums hafi verið þekkt meðal
hinna fornu Súmera, vegna þess að
táknmyndir þeirra fyrir ópíum-
valmúann, merkja gleðijurtin og sá
eiginleiki ópíums að framkalla and-
lega og líkamlega ánauð, var
þekktur meðal hinna fornu grísku
lækna.
Óptum hefur verið notað sem
kvalastillandi lyf, eins og áður kemur
fram, einnig gegn hósta og niður-
gangi, sem svefnlyf, til meðhöndlun-
ar á móðursýki og þannig eitt fyrsta
lyfið sem notað var gegn geðtruflun-
um.
Orðið ópíum er leitt af gríska orð-
inu opion, sem merkir plöntusafi eða
mjólkursafi. Það er unnið með því að
skera í hýðisaldin ópíumsvalmúans.
Ópíumsvalmúinn er ræktaður lög-
lega í aðeins fjórum löndum, en þau
eru Indland, fran, Tyrkland og Júg-
óslavía. Samkvæmt alþjóðasam-
þykkt frá árinu 1950, hafa öll önnur
lönd samþykkt að framleiða ekki
ópíum, en þessi samþykkt miðar að
sjálfsögðu að því að takmarka fram-
leiðsluna við það magn, sem þarf til
vísinda- og lyfjanota, um 1/2 millj.
kg. Þrátt fyrir það eru framleidd um
2 millj. kg. þannig að talsvert er
'8 -DAGUR-tS; fébrUár 1982