Dagur - 13.12.1985, Qupperneq 8

8 - DAGUR - 13. desember 1985

Pað er ekki erfitt að taka helgarviðtal
við karlar eða konur sem hafa mikið
látið að sér kveða á einu eða öðru
sviði. Að þessu sinni er í viðtali Helgi
Bjarnason á Húsavík. Helgi er einn af
þeim mönnum sem starfað hefur
mikið, bœði að félagsmálum og í
pólitík í sínum heimabœ, Húsavík.
Hann er formaður Verkalýðsfélags
Húsavíkur, formaður laxveiðifélagsins
Flúða og þá er Helgi einnig í nefnáum
og ráðum tengdum verkalýðsmálum,
jafnframt því að starfa sem verkstjóri í
fullri vinnu hjá sláturhúsi KP á Húsa-
vík.
Foreldarar Helga eru Kristjana
Helgadóttir er lést 1976 og Bjarni Ás-
mundsson fyrrum saltfiskverkandi sem
býr á Húsavík. Helgi er elstur 7
brœðra. Fjölskyldan bjó á Presthólum
í Núpasveit í N.-Pingeyjarsýslu fyrsta
æviár Helga, enflutti þá til Húsavíkur
og hefur búið þar síðan. Helgi er giftur
Jóhönnu Aðalsteinsdóttir frá Vað-
brekku í Jökuldal og eiga þau 5 börn.
Helgi hefur flest ár ævi sinnar verið sjómaður
og iengstum í eigin útgerð ásamt föður sínum
og bræðrum. Einnig hefur hann verið mikill
sportveiðimaður og prófað flestar þær veiðar
sem hugsast getur í gegnum tíðina.
En það er rétt að gefa Helga orðið og spyrja
hann fyrst um sjómannsferilinn.
„Ég byrjaði 14 ára gamall á sjó og stundaði
sjómennsku stanslaust fram til ársins 1972. Ég
var með eigin útgerð ásamt föður mínum og
bræðrum frá 1949 og til ársins 1971. Okkar út-
gerð hófst er við keyptum 17 tonna bát sem hét
Svanur. Hann varalltaf kallaður Svarti-Svanur,
fyrir það að skrokkurinn á honum var svartur.
Hinir bátarnir sem við áttum voru þrír og hétu
allir Helgi Flóventsson og voru frá 50-180 tonn-
um að stærð. Fyrsti báturinn var 50 tonn og átt-
um við hann frá því við seldum Svaninn 1955 og
til ársins 1960. Helgi númer tvö var 105 tonn að
stærð og eignuðumst við hann árið 1960, sá bát-
ur sökk við Langanes 4. águst 1961, fullur af
síld. Öllum skipverjum tókst að bjarga. Eftir
það var keyptur einn bátur enn sem fékk sama
nafn, hann var 180 tonn og gerðum við út á
honum fram til ársins 1972, er hann var seldur
og öll okkar útgerð lögð niður. Upp frá því
gerðist ég verkstjóri hjá sláturhúsi KP, þar sem
ég starfa enn.“
Glimrandi skálarœða í Danmörku
- Kanntu frá einhverju skemmtilegu að segja í
sambandi við ykkar bátakaup?
„Einn báturinn með Helga nafninu var smíð-
aður í Danmörku, en hinir tveir í Noregi. Fað
var í Danmörku þegar við vorum að sækja
Helga númer eitt og afhendingin fór fram með
pompi og pragt, veisluhöld og svoleiðis, að for-
stjóri skipasmíðastöðvarinnar hélt ræðu á
dönsku. f>að var ágætis ræða og ég skildi það
helsta sem hann sagði. Pá segja strákarnir við
ntig; jæja nú verður þú líka að halda ræðu. Ég
reyndi að mótmæla því og sagðist ekki geta
það. Þeir þjörmuðu að mér þar til ég stóð upp
og fór að halda ræðu á dönsku. Þetta var alveg
glimrandi ræða og mikið klappað fyrir henni
þegar ég var búinn. Ég fór svo að spyrja strák-
ana hvort þetta hafi ekki verið góð ræða hjá
mér. Jú þeir sögðu að þetta hefði verið helvíti
góð ræða, en þeir skildu ekki eitt einasta orð af
henni. Pað sem verra var, Danirnir ekki
heldur. En ræðan var góð og þjónaði alveg sín-
um tilgangi. Pessar skálaræður eru sennilega
ekki oft upp á marga fiska.“
- Nú ert þú með ólæknandi laxveiðidellu,
hvenær byrjaðir þú að stunda það sport?
„Ætli það hafi ekki verið í kringum 1965 sem
ég byrjaði í laxveiði og varð alveg veikur strax.
í dag er ég formaður laxveiðifélasins Flúða á
Húsavík og hef verið það í 12 ár. Enn þann dag
í dag eru þeir með okkur strákunum við veiðar,
þeir sem stofnuðu Flúðir, einn orðin 85 ára og
tveir 84 ára.
Sami veiðifélaginn frá 6-7 ára aldri
Ég hef aðallega verið við veiðar í Laxá í Aðal-
dal og alltaf með sama veiðfélaganum, Birgi
Lúðvíkssyni. Við erum á sama aldri og saman
höfum við átt alveg dásamlegar stundir við
Laxá. Við byrjuðum að veiða saman þegar við
vorum strákpollar, lontur í Búðaránni, og ætli
megi ekki segja að við séum búnir að veiða
saman frá því við vorum 6-7 ára gamlir. Við
þekkjum orðið hvorn annan svo vel að það ligg-
ur við að við vitum hvað hvor er að hugsa við
veiðarnar. Það hafa oft verið góðir tímar við
ána en einnig komið slæm tímabil, eins og núna
í sumar. Við vorum svo óheppnir með veður í
sumar Húsvíkingarnir, að það var með ein-
dæmum. T.d. núna í júlí síðastliðnum áttum
við Birgir að veiða við Hólmavaðsstífluna, en
veðrið var svo snarbrjálað að við reyndum ekki
einu sinni að veiða þann dag. Þegar svo er kom-
ið þá er veðrið orðið slæmt. Þetta gerist nú sem
betur fer sjaldan.“
- Hversu stóran lax hefur þú veitt á þessum
árum?
„Við höfum nú aldrei fengið neina heljar-
laxa, en stærsti laxinn sem ég hef fengið var 28
pund, veiddur í Stórafossi í Laxá. Það var á
maðk og gekk mjög vel, ætli ég hafi ekki verið
um 20 mín. að ná honum. Aftur á móti hef ég
fengið marga flugulaxa sem eru um og yfir 20
pund og þá reynir á hæfileika veiðimannsins, ég
tala nú ekki um þegar slímburðurinn er mikill í
ánni og möguleikar fisksins miklu meiri. En
það gefur manni miklu meira að veiða á flugu,
eftir að maður hefur náð tökum á því, heldur
en á maðkinn. Mig minnir að ég hafi ekki veitt
fyrsta flugulaxinn fyrr en 5 árum eftir að ég
eignaðist fyrstu flugustöngina. Ég hef nú verið
að hugsa það núna seinni árin, hvað Birgir
hafði mikið jafnaðargeð gangvart mér, því það
var alveg sama hvað ég barði og barði með flug-
unni fyrstu 4-5 árin, án þess að fá nokkuð, alltaf
stóð hann hjá án þess svo mikið að segja eitt
einasta orð við mig. En í dag veiðum við báðir
flesta okkar laxa á flugu.
Man flesta laxa sem ég hef misst
En það er eins með laxinn og okkur mennina,
þeir hafa sína skapgerð og hafa verið misjafn-
lega erfiðir og stundum hefur maður farið á
bólakaf í viðureiginni við þá. En það er ein-
kennilegt að ef maður veiðir lax á flugu og er
fljótur að afgreiða hann þá gleymir maður því
fljótt. Aftur á móti ef maður er lengi að berjast
við lax sem sleppur svo, þá man maður það alla
tíð. Þannig er það með mig, ég held ég muni
flesta laxa sem ég hef misst.“
- Þú hefur stundað fleira sport í gegnum tíð-
ina en bara laxveiði?
„Já ég held að ég hafi prófað flestar sport-
veiðar sem hugsast getur, eins og t.d. hrein-
dýraveiðar, selveiðar og rjúpnaveiðar svo eitt-
hvað sé nefnt. Ég hætti hreindýraveiðum fljót-
lega, vegna þess að mér fannst þær ekki nógu
áhugaverðar og þá aðallega vegna þeirrar að-
ferðar sem beitt er við veiðarnar. Ég fór nokkr-
ar ferðir á hreindýraveiðar með mági mfnum,
bróður konunnar minnar, sem er hreindýraeft-
irlitsmaður á Fljótsdalsheiði.-Hér áður fyrr tók
ég þátt í nánast hvaða sportveiði sem var og þá
gerði maður sér ekki alltaf grein fyrir því hvað
þetta var stundum ómannlegt í þá daga. Svo er
líka aldurinn farinn að segja til sín. Mér þótti
hreindýraveiðarnar ekkert eiga skylt við sport-
veiði lengur eftir að stóru rifflarnir komu til
sögunnar. Þá var farið að skjóta dýrin af svo
löngu færi að vonlítið var að drepa þau á
mannúðlegan hátt svo ég hætti þeim veiðum
alveg. Ég get sagt þér eina sögu í því sambandi
sem skeði á svokölluðum Þrælahálsi á Fljóts-
dalsheiði. Við vorum þar þrír saman ég, Aðal-
steinn Aðalsteinsson bóndi á Vaðbrekku og
Sigurbjörn Sverrisson er þá var sjómaður á
Húsavík. Við Sigurbjörn vorum með litla riffla,
en Aðalsteinn var með stóran og mikinn riffiK
Við sáum dýr austan megin á hálsinum svona
um 60 stykki og það er þannig með hreindýr að
þau eru miklu viðkvæmari fyrir lykt, heldur en
að þau sjái vel. Það var eiginlega alveg logn og
ég man að Aðalsteinn tók þurra mold og henti
henni upp í loft til að sjá hvort nokkur vindur
væri. Síðan segir hann við okkur Sigurbjörn:
„Þið farið hérna að vestanverðu, en ég fer að
þeim að austanverðu." Hann segir svo við okk-
ur áður en við leggjum af stað, að við skulum
ekki skjóta dýrið sjálft, heldur sem næst því í
moldina, hann skuli sjálfur skjóta dýrið með
stóra rifflinum. Við förum síðan í aðra áttina
og Aðalsteinn í hina. Við förum á okkar til-
tekna stað og bíðum eftir fyrsta skoti frá Aðal-
steini. Svo byrjar hann að skjóta og það er
þannig með hreindýrin að við fyrstu skotin
hlaupa þau öll í einn hnapp, á meðan þau eru
að átta sig á hvaðan hættan kemur. Þau fara svo
öll í hnapp og Aðalsteinn skýtur nokkur dýr
áður en þau sem eftir eru hlaupa af stað og í átt
til okkar. Við skjótum í moldina fyrir framan
þau eins og um var talað, en það hafði enginn
áhrif á þau og þau héldu bara áfram vestur af
og hurfu. Við fórum þá að skoða verksum-
merki þar sem Aðalsteinn hafði skotið á dýrin
og það voru 7 dýr sem lágu og öll dauð og ágæt-
lega skotin. Það var gengið frá þeim til bráða-
birgða og síðan héldum við í humátt á eftir
hjörðinni sem hafði horfið rétt áður. Aðal-
steinn hvarf, en við röltum áfram skamma
stund og þá sjáum við hvar dýr liggur skammt
frá og greinlega sært. Þá segi ég við Sigurbjörn
að það sé best að stytta því aldur.
Tarfurinn datt dauður
við tærnar á mér
Við gengum síðan að dýrinu og þá sá ég að það
blæddi mikið úr neðri skoltinum á því. Ég legg
þá riffilinn að krúnunni á dýrinu og skýt en
sennilega talið mig of vissan, því við skotið rís
dýrið á fætur og ætlar að leggja í mig. Þetta var
stór tarfur með mikil og stór horn og hann hefði
örugglega ráðist á mig, en Sigurbjörn var fljót-
ur að átta sig og lagði sinn riffil að krúnunni á
honum og skaut og við það steinlá tuddi, beint
við tærnar á mér. Þegar við fórum að skoða
dýrið á eftir kom í ljós að fyrsta skotið hafði
farið í gegnum neðri skoltinn á honum og svo
var hann fótbrotinn. Það er mjög mikilvægt að
þeir menn sem fylgjast með þessum veiðum láti
engin dýr sleppa særð úr svona átökum. Þetta
varð líka síðasta hreindýraveiðiferð mín, mér
þótti þessi reynsla alveg nóg fyrir mig.
En ég er aftur á móti ennþá við rjúpnaveiðar.
Ætli ég hafi ekki verið 5-6 ára þegar ég byrjaði
að elta pabba í rjúpur en byrjaði síðan að fara
einn til rjúpna svona 14 ára gamall.Ég hef mest
fengið 84 yfir einn dag en þá var ég orðinn skot-
færalaus rétt um hádegið, enda kannski eins
gott því það var alveg nóg að koma þessum 84
til byggða.
í dag förum við oftast saman til rjúpna, ég og
Sigurður Hallmarsson skólastjóri (Diddi Hall),
en það er nú ekki mikið. Þegar við förum svona
um helgar er oft farið að nálgast hádegi, því
okkur þykir báðum svo gott að sofa fram eftir,
þegar við eigum frí.
Stakkst á bólakaf í sjóinn
Nú svo er það selveiðin. Ég man eina sögu úr
einni slíkri ferð. Það var fyrir um 10 árum að
við fórum á skytterí inn að sandi ég og Sigurður
Sigurðsson skipstjóri á Erninum.Við vorum á
átta tonna trillu sem Sigurður á. Þetta var í
aprílmánuði og við ætluðum að hyggja að sel.
Þegar við komum undir Skjálfandafljótsós
sáum við allstóran sel sem okkur sýndist vera
kampselur. Við komumst strax í færi við hann
og ég skaut á hann. Hann gerði slétt við skotið
(þ.e. hann var dauðskotinn). Við höfðum með-
ferðis skutulstöng með skutli í. Nú keyrði Sig-
urður að selnum, en ég hljóp fram á hvalbakinn
á trillunni og ætlaði að reka skutulinn í se'linn
þegar við kæmum að honum. Þegar ég nú
hugðist reka skutulinn í selinn, hryggjaði undir
bátinn, og skipti það engum togum að ég
stakkst á hausinn út í sjó og á bólakaf. Fljótlega
skaut mér þó upp aftur og flutum við þá þrjú
þarna við bátinn, ég, selurinn og skutulstöngin.
Sigurður valdi þá þann kostinn að hirða mig
fyrst upp í bátinn. Ég var mikið klæddur, því
Sigurður Hallmarsson og Helgi 1
- Helgi Bjamason, verí
söngvarí, leikarí, sjóarí c
með meiru, í Gr
er kominn.