Dagur - 27.12.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 27. desember 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, SlMI 24222
ÁSKRIFT KR. 360 Á MÁNUÐI ■ LAUSASÖLUVERÐ 35 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GÍSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
BRAGI V. BERGMANN, GESTUR E. JÓNASSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (HÚSAVlK),
YNGVI KJARTANSSON, KRISTJÁN G. ARNGRfMSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON, MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Nokkrar grund-
vallarspumingar
Jeiðari.________________
Nú þegar árið 1985 er að
renna sitt skeið á enda,
velta því margir fyrir sér
hver hafi orðið vegferð ís-
lensku þjóðarinnar á
þessu stutta skeiði í lífi
hennar. Ekki verður sagt
að miklar sviptingar hafi
orðið á árinu. Engar veru-
lega miklar breytingar
hafa orðið, hvorki til hins
verra né til hins betra,
þótt mál hafi að sjálfsögðu
þróast ýmist til góðs eða
ills.
í efnahagsmálum -
þessum málum málanna í
velferðarríkinu íslandi —
hefur ekki orðið sú breyt-
ing til batnaðar sem menn
höfðu vonast til að yrði.
Þrátt fyrir að ýmsu leyti
hagstæð ytri skilyrði má
segja að staðið hafi verið í
stað. Verðbólguhjöðnun
varð ekki sú sem menn
vonuðust til, erlendar
skuldir hafa aukist fremur
en hitt og viðskipti okkar
við útlönd eru óhagstæð.
íslenska þjóðin hefur enn
eitt árið eytt umfram efni.
Einar Ágústsson, sendi-
herra í Kaupmannahöfn,
svarar spurningu Dags
um þessi efni í viðtali í
jólablaði, að ekki verði hjá
því komist að taka eftir
því, að árið í ár muni verða
mesta aflaár um langt
skeið, en á sama tíma séu
mjög miklir erfiðleikar hjá
almenningi við að halda í
horfinu - og takist ekki í
mörgum tilvikum.
„Mér finnst, svona úr
fjarlægð séð, að nú sé að
verða meiri stéttaskipting
á íslandi, þ.e. fjárhagsleg,
heldur en ég man eftir. Af
hverju hún er veit ég ekki.
Ég held að almenningur
búi við lakan kost, á sama
tíma er bersýnilegt bæði
af einu og öðru, að það eru
til miklir peningar. Hvar
þeir eru og hverjir eiga þá
veit ég ekki.
Maður hefur velt því
fyrir sér hvernig standi á
því í metaflaári og minnk-
andi verðbólgu, frá því
sem var þegar verst lét,
að fyrirtæki sem hafa ver-
ið landsþekkt fyrir traust-
leika, gömul og gróin,
berjist í bökkum. Mig
vantar svör við þessu,"
sagði Einar Ágústsson,
sendiherra og fyrrverandi
utanríkisráðherra, í viðtal-
inu við Dag.
Þetta eru grundvallar-
spurningar sem ekki verð-
ur hjá því komist að spyrja
á komandi ári. En það er
ekki nóg - það verða að
fást svör. Það sem meira
er — það verða að finnast
lausnir.
Þær stoðir sem íslenska
þjóðin byggir nær allt sitt
á eru orðnar svo veik-
byggðar, að ekki verður
hjá því komist að styrkja
þær. Allt of margir berja
hausnum við steininn og
neita að sjá þann raun-
veruleika sem þjóðin býr
við.
J<oll — hnýsa.
Skildir sem skyldi
og stríðsleikir?
I fyrstu viku nóvcmbermánaðar
átti einn af þessum fátíðu forn-
leifafundum sér stað í Váster-
götland, Svíþjóð. Hann var fá-
tíður annars vegar vegna þess
að gripirnir sem fundust, að
minnsta kosti 7 að tölu, eru að-
eins til í 3 eintökum á öllum
Norðurlönduni, (2 í Danmörku
og 1 í Svíþjóð). Munirnir sem
um er að ræða eru skildir frá
bronsöld, um það bil hálfur
metri í þvermál úr næfurþunnri
bronsplötu. Líklega hefur plat-
an verið lögð ofan á eitthvað
haldbetra en bronsið, og þá
helst tré. Hins vegar er það orð-
ið afar fátítt að niunir finnist í
jörðu við þær aðstæður sem
þarna voru. Staðurinn sem grip-
irnir fundust á er votlendi sem
hefur verið mýri allt fram á mið-
aldir, (á bronsöld jafnvel undir
vatni).
Nú á tímum þegar stórvirkar
vélar sjá orðið uni allar jarða-
bætur og landbúnað yfirleitt er
hluti af hinu nána sambandi á
milli bóndans og jarðvegsins
horfið, það er komin vél á milli.
f>ví sér hann ekki ef koma kynni
hlutur úr málmi upp úr jörðinni
(sökum frosts og plógs), og eftir
nokkra mánuði er hluturinn
týndur í veður og vind.
En víkjum nú aftur að sjálf-
um skjöldunum. Það er næsta
víst að ef til átaka kæmi á milli
manna með sinn hvorn skjöld-
inn af þeirri tegund sem við
erum að tala um, þá væru þeir
jafn vel settir án skjaldanna og
með þá. Til dæmis voru höld-
urnar úr jafn þunnu bronsi og
skjöldurinn sjálfur, en fylltar
með leir til að gefa því meira
rúmmál og fara betur í hendi.
En að þeir héldu gegn meiri-
háttar átökum er ómögulegt,
jafnve) hefði ekki þurft meira
en vindhviðu til að skilja að
hönd og skjöld. Nú eru skildir
varnarvopn, ekki árásarvopn,
hvernig litu þá árásarvopnin út
ef varnarvopnin voru ekki betri
en þetta? Sverðin t.d. voru
stutt, sljó en gátu verið
oddhvöss. Þau voru hins vegar,
eins og skildirnir, feiknalega
falleg. Og kannski var það þar
sem hið hernaðarlega gildi
vopnanna var falið, í sjálfu út-
litinu. Bronsið var dýrt, eftir-
sótt og torsótt. Þeir sem höfðu
málminn þurftu ekki annað en
að sýna hann til að forðast
ágengni annarra. Því sá sem átti
brons hlaut að vera efnaður, og
sá sem var efnaður var sterkur,
þ.e.a.s. bjó í sterku samfélagi
sem gat framleitt umfram þarfir
og því skipst á vörum, þ.á m.
bronsi.
Langt í burtu er til þjóðflokk-
ur í dag á mjög lágu tæknilegu
stigi. Hann á í útistöðum við
nágranna sína eins og gerist og
gengur og fer jafnvel í stríð.
Svo „árásar- eða stríðsglaður"
er þessi þjóðflokkur að stríð eru
orðin reglulegur viðburður ár
hvert. Þá eru vopnin tekin
fram, þvegin, lagfærð og
skreytt. Menn og konur búast
sínu fegursta og líkamar málað-
ir hátt og lágt. Slíkt hið sama
gerir „óvinurinn". Á fyrirfram
ákveðnum tíma og stað mætast
Bjarni
Einarsson
skrifar.
svo þessar tvær ægilegu fylking-
ar tilbúnar til alls, nema að
drepa andstæðinginn. f*ví það
fylgir sögunni að með í förum er
mikið um áfenga drykki og mat-
ur góður. „Stríðið“ stendur yfir
í 2-3 daga þar sem fylkingarnar
skiptast á ókvæðisorðum og
einstaka örvum, sem þó koma
engum að óvörum. Einstaka
sinnum meiðist einhver lítils-
háttar og í undantekningatilfell-
um deyr einhver. í Iok
„stríðsins“ eru öll hugsanleg
vandamál á milli nágrannanna
leyst og hver heldur til síns
heima, fullnægður af árásarhvöt
sinni og skemmtannafýsn í of-
análag. Hjá þessum þjóðflokk-
um var hið hernaðarlega gildi
vopnanna ekki falið í styrk
þeirra og getu, heldur í útliti
þeirra og þeirra sem þau báru,
þ.e.a.s. hermannanna. (Kon-
urnar stóðu á bakvið og hvöttu
sína menn og gættu líklega mat-
ar og drykkjar).
Víkjum nú aftur að skjöldun-
um. Þeir voru sem fyrr sagði fal-
legir en ónýtir. Þegar tímar liðu
urðu vopn æ betri og gildi þeirra
fór að feíast meir og meir í gæð-
um þeirra sem slíkra. Svo langt
gekk þetta að lokum að útlitið
skipti engu máli og geta her-
mannsins ekki heldur, byssan
var komin til sögunnar.
Og áfram hélt djöfulskapur-
inn. í dag eru vopnin nánast
ósýnileg en því áhrifaríkari.
Bandaríkjamenn geta sprcngt
heiminn sundur og saman
u.þ.b. 30 sinnum. Rússar hins
vegar 40 sinnum. Nægir þessum
þjóðum ekki að geta eytt heim-
inum okkar einu sinni. Af
hverju 30-40 sinnum? Jú til að
geta, eins og þjóðflokkarnir
sem ég lýsti fyrr, staðið og ullað
hvor framan f annan með vas-
ana útroðna af gereyðingar-
vopnum. Nota þau ætlar sér
hvorugur nema í ýtrustu neyð,
þau eru mikilvæg til að viðhalda
hinum svokallaða vopnaða
friði. Munurinn á vopnunum er
sá að ef til kastanna kæmi í dag
deyr ekki einn eða tveir. Sam-
eiginlegt eigum við með fyrr-
nefndum þjóðflokki að stund-
um verða okkur á mistök.
Baulaðu nú Búkolla mín. Við
skulum taka undir.
Bjarni Einarsson.