Dagur - 31.10.1986, Qupperneq 4

4 - DAGUR - 31. október 1986
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, SlMI 24222
ÁSKRIFT KR. 480 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 50 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGILL BRAGASON,
EGGERT TRYGGVASON, GESTUR E. JÓNASSON,
GESTUR KRISTINSSON (Blönduósi vs. 95-4070 hs. 95-4368),
HELGA JÓNA SVEINSDÓTTIR, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR
(Húsavík vs. 41585 hs. 41529),
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON, RÚNAR ÞÓR BJÖRNSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON
(Sauðárkróki vs. 95-5960 hs. 95-5729)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
JeiðarL___________________________
Lög, regla og
réttlætisvitund
Lögreglan víðs vegar um landið
stendur nú fyrir mikilli herferð
fyrir bættri umferðarmenningu.
Það hefur nefnilega borið tölu-
vert á því að ökumenn bæru
ekki tilhlýðilega virðingu fyrir
þeim reglum sem í umferðinni
gilda og þeim merkjum sem
eiga að vísa veginn í þeim
efnum.
Stöðvunarskylda er illa virt
og stundum virðist sem lita-
smekkur manna ráði því hvaða
tími er valinn til að aka yfir
gatnamót, þar sem umferðar-
ljós eru. Rauður litur virðist
vera í miklu uppáhaldi hjá fjöl-
mörgum ökumönnum ef marka
má af því hversu algengt það er
að ekið sé yfir á rauðu ljósi.
Slæm umferðarmenning er
meðal orsaka einna flestra
dauðsfalla hér á landi og slysin
og örkumlun kosta þjóðfélagið
ómældar upphæðir. Því er
geysimikið í húfi að þær sam-
skiptareglur sem settar hafa
verið í umferðinni séu virtar til
fulls. Á hinn bóginn verður svo
að gæta þess að reglurnar séu
ekki það strangar að flestum
finnist ómögulegt að fara eftir
þeim. Á þetta t.d. við um leyfi-
legan hámarkshraða þar sem
skilyrði eru best. Fái ökumenn
á tilfinninguna að reglurnar um
hámarkshraða séu sums staðar
of strangar er sú hætta yfirvof-
andi, að þær reglur séu brotnar.
Það getur svo aftur leitt til
almenns virðingarleysis fyrir
umferðareglum.
Þetta er dæmi um þá hættu
sem stafað getur af því þegar
þegnunum finnst sér misboðið
á einhvern hátt. Það getur leitt
til þess að þegnarnir fari að
misbjóða þeim sem settu regl-
urnar. Þetta er afar varasamt
þegar umferðin er annars
vegar, en dæmi eru um þetta af
öðrum sviðum.
Tökum dæmi af skattsvikum.
Það er mikil kúnst að leggja á
hóflega skatta þannig að skatt-
þegnunum finnist sér ekki mis-
boðið. Þegar svo fer reyna
menn gjarnan að misbjóða
skattayfirvöldum og hættan á
skattsvikum eykst. Það gerist
einnig þegar menn þykjast
verða varir við misrétti, þ.e.
þegar sumir sleppa við að
greiða sína tíund til uppbygg-
ingar samfélagsins.
Þess er ekki nægilega gætt
þegar verið er að setja þegnun-
um samskiptareglur að unnt sé
að framfylgja þeim, að þær
samræmist réttlætisvitund
manna þannig að farið sé eftir
þeim. Reglur sem ekki eru í
samræmi við siðgæðis- og rétt-
lætisvitund fólks eru fyrr eða
seinna brotnar. Séu þær ekki
aðlagaðar almennum viðhorf-
um, heldur sífellt reynt að hafa
vit fyrir fólki, þá getur það leitt
til þess að virðingin fyrir regl-
um almennt dvínar. Það er erf-
iður línudans fyrir löggjafann
og þá sem setja almenningi
reglurnar að fara eftir, að gera
þær þannig úr garði að menn
séu sáttir við að fylgja þeim.
Skeytingarleysi og virðingar-
leysi fyrir lögum og reglum
stafar oftar en ekki af því að
ekki hefur nægilega verið hugs-
að um það að almenningi finn-
ist eðlilegt að fylgja þeim — að
unnt sé að framfylgja þeim með
eðlilegum hætti. íslendingar
eru löghlýðnir svo fremi sem
lögin eru sanngjörn og mis-
bjóða ekki réttlætisvitund
þeirra. HS
úr hugskotinu.____________
Síldarvalsinn
Þessa dagana stíga íslendingar
síldarvalsinn allt frá Moskvu til
Eskifjarðar. Ekki þó „syngjandi
sælir og glaðir“ eins og í þá
gömlu góðu daga, heldur hálf-
timbraðir og grautfúlir eftir ver-
una í nafla alheimsins í þetta tíu
daga. Það er svo sem nóg af
blessaðri síldinni stórri og feitri.
Gallinn er bara sá, að það er
erfitt að fá menn til að borða
hana fyrir skikkanlegt verð.
Meira að segja Rússinn er
búinn að uppgötva það að hann
getur fengið sína síld á útsölu-
verði annars staðar en hér, og
þegar allt kemur til alls, er hon-
um nokkur vorkunn þó hann
leiti kaupanna þar sem þau ger-
ast hagstæðust. Að minnsta
kosti er ábyggilegt, að við
myndum vera fljótir til að
kaupa, til að mynda olíuna okk-
ar frá nánast hvaða ríkisnefnu
sem væri, fengjum við hana á
hálfvirði, niðurgreidda eða ekki
niðurgreidda.
Friðarveiðar
En það er ekki bara bölvað van-
þakklætið í Rússanum, að vilja
ekki rándýru, óniðurgreiddu
síldina okkar sem gerir menn
dálítið vankaða þessa dagana.
Sem fyrr segir var blessaður
klakinn okkar um tíu daga
skeið í brennidepli. Og svo
skært skinu flóðljós heimspress-
unnar, að við lá að fyrrnefndur
klaki bráðnaði. Eiginlega má
segja, að þarna hafi þjóðin, að
minnsta kosti sá hluti hennar
sem best varðveitir hin þjóðlegu
einkenni með því að snæða á
American Style og dansa á
Broadway, hafi farið á eins kon-
ar síldarvertíð. Að þessu sinni
stunduðu menn þó ekki síld-
veiðar, heldur „friðarveiðar".
Já því skyldi þjóðin, sem svo
mjög græddi á stríði hér á árum
áður ekki reyna að græða á friði
líka.
Já, þeir voru víst margir sem
græða vildu á kjaftaganginum í
Höfða, sem auðvitað kom upp
að ströndum þessa lands eins og
hver önnur síldarganga. Þarna
var meira að segja til staðar eins
konar Síldarútvegsnefnd. Hana
mátti sjá á skjám allra lands-
manna, að mig minnir þriðju-
daginn eftir kjaftatörn leiðtog-
anna. Raunar átti maður bágt
með að hugsa sér meðan á þess-
arri sjónvarpsútsendingu stóð,
að þarna væru saman komnir
ýmsir helstu framámenn í við-
skiptalífi og útflutningsmálum
þjóðarinnar, og ekki nokkrir
áhugasamir „tipparar" sem
hreppt hefðu þann stóra síðast-
liðið laugardagssíðdegi. Sá er
þó reginmunur á þessum mönn-
um og þeim sem stórt fá í get-
raunum, að sá sem í getraunun-
um vinnur heldur sig yfirleitt
ekki geta lifað á vinningi sínum
til eilífðar. Friðarútvegsnefnd-
in taldi sig hins vegar vera búna
að fá þann vinning sem þjóðinni
myndi til eilífðar duga. Að vísu
má þó hann Steingrímur greyið
Kínafari eiga það, að hann taldi
rétt að menn sæktu hér ekki allt
:of hratt fram.
Auglýsing
Því er vitaskuld ekki að leyna,
að ísland fékk umtalsverða aug-
lýsingu, og það meira að segja
ókeypis, út á þetta sjónarspil
sem gefið var nafnið leiðtoga-
fundur. Nú vita töframenn í
Timbúktó og vændiskonur í
Thailandi, komminn í Kína og
kapitalistinn í Kóreu, að til er
eitthvert land þarna lengst
norður frá sem heitir ísland, þar
sem höfuðborgin heitir ein-
hverju nafni sem ekki er hægt
að bera fram. En þó svo að
þetta fólk viti nú sem stendur að
þetta land er einhvers staðar til,
þá er hitt miklu ósennilegra, að
þetta fólk fari eitthvað að
ómaka sig hingað til að sjá safn-
ið sem kvað eiga að setja upp í
einu herbergja draugahússins til
minningar um hinn árangurs-
lausa fund. Og varla fer það að
borða frekar íslenskt lamba-
kjöt, þó svo að Raisa hafi heim-
sótt einn íslenskan bóndabæ og
litist vel á, öryggisverði hennar
þó víst hálfu betur.
Reynir
Antonsson
skrifar
Nú er hreint ekkert athuga-
vert við það þótt ýmsir aðilar
vilji nýta þá auglýsingu sem
landið þarna óneitanlega fékk, í
kynningarskyni fyrir vöru sína
eða þjónustu, en skynsamleg
landkynning og látlaus er eitt,
fáfengileg dollaraglýja og
skrum annað. Áður en við för-
um út í það að fylgja eftir þeirri
auglýsingu sem við fengum út á
uppákomuna í Höfða, verðum
við fyrst og fremst að gera okk-
ur grein fyrir því hvað við höf-
um að bjóða. Hvað höfum við
til að mynda mikið af fiski til að
selja? Og hvað getum við tekið
á móti mörgum ferðamönnum,
án þess að það sem við höfum
virkilega að sýna glatist, hin
viðkvæma náttúra landsins, og
hið enn viðkvæmara þjóðerni?
I þessu sambandi sakar ekki
að geta þess að nýlega var birt
skýrsla frá alþjóðlegri stofnun
sem við hingað til höfum tekið
mark á, þar sem gefið var í skyn
meðal annars, að ofvöxtur
Reykjavíkur sé hættulegur
íslenskri menningu. En það var
einmitt þessi sama Reykjavík
sem mesta auglýsinguna fékk.
Hvað um það. Sennilega þurf-
um við ekki að óttast neina hol-
skeflu af völdum leiðtogafund-
arins. Leiðtogarnir munu sjálf-
sagt hittast á hlýrri stað næst, og
þá mun ísland í skuggann falla.
Síldin kemur, síldin fer. Þannig
er lögmál skorpuþjóðfélagsins.
Og áfram munu menn dansa
síldarvalsinn hverjir svo sem
undirleikararnir verða.