Dagur - 01.10.1987, Síða 2

2 - DAGUR - 1. október 1987
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFURÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 560 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 55 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 400 KR.
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉSPÉTURSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík,
ÁSLAUG MAGNÚSDÚTTIR, EGGERT TRYGGVASON, EGILLBRAGASON,
HELGA JÓNA SVEINSDÓTTIR, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR
(Húsavík vs. 41585 hs. 41529), KRISTJÁN KRISTJÁNSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
VILBORG GUNNARSDÓTTIR.
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauðárkróki vs. 95-5960 hs. 95-5729)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
leiðari______________________________
Sykurát og
tannskemmdir
Sykurneysla íslendinga er meiri en hjá flestum öðr-
um þjóðum og fer vaxandi. Ársneysla sykurs hér á
landi í fyrra nam um 60 kílóum á mann, sem er að
sjálfsögðu heimsmet. Engin þjóð kemst í hálfkvisti
við okkur þegar sykurneysla er annars vegar.
Sælgætisneysla hefur aukist óhugnanlega. Árið
1980 voru 1264 tonn af sælgæti framleidd innan-
lands en innflutningur var óverulegur. Árið 1985
nam innlenda framleiðslan hins vegar 1900 tonnum
og hvorki meira né minna en 2300 tonn af sælgæti
voru flutt til landsins, þar af voru 300 tonn seld í
Fríhöfninni á Keflavíkurflugvelli. Því má gera ráð
fyrir að sælgætisneysla íslendinga sé rúm fjögur
þúsund tonn á ári, eða rúmlega 11 tonn á dag. Það
samsvarar rúmum 17 kílóum á mann árlega!
Gosdrykkjaneysla hefur einnig aukist ótrúlega
mikið á undanförnum árum. Árið 1960 drukku
íslendingar 3,6 milljónir lítra en árið 1985 var magn-
ið komið í 23,4 milljónir lítra, sem samsvarar tæpum
100 lítrum á mann á ári. Þá er ótalin neysla ýmissa
sykraðra ávaxtadrykkja, en hún hefur einnig aukist
verulega.
Ótvíræðar sannanir liggja fyrir því að beint sam-
band er á milli sykurneyslu og tannskemmda. Með
hliðsjón af gegndarlausri sykurneyslu íslendinga
kemur ekki á óvart að tannskemmdir eru algengari
hér en á hinum Norðurlöndunum og reyndar
algengari en víðast hvar í hinum vestræna heimi.
Með hliðsjón af framansögðu er ljóst að verulegs
átaks er þörf til að draga úr tannskemmdum og
koma í veg fyrir þær.
En hvað er til ráða? Það hefur sýnt sig að verð á
sykri hefur áhrif á neyslumagnið. Á íslandi er sykur
mjög ódýr og hefur farið lækkandi. Nú kostar kílóið
aðeins þriðjung af því sem það kostar í Finnlandi og
Danmörku. í Noregi og Svíþjóð er sykur meira en
tvöfalt dýrari en hér. íslensk stjórnvöld eiga mikla
sök á því hversu illa er komið í þessum málum. Hér
á landi er hvorki lagður tollur né vörugjald á sykur
og þannig er óbeint verið að hvetja til sykurneyslu.
Tannburstar bera hins vegar 50% toll og 24% vöru-
gjald! Stefna stjórnvalda, eða stefnuleysi öllu
heldur, er til háborinnar skammar og róttækra
breytinga er þörf. Þá er nauðsynlegt að leggja
aukna áherslu á ýmsar fyrirbyggjandi aðgerðir, s.s.
tannvernd og tannhirðu. Þar kemur enn til kasta
stjórnvalda, því aukin fræðsla kallar á auknar fjár-
veitingar. Fullyrða má að þeim peningum yrði vel
varið.
Það verður auðvitað ætíð á valdi og ábyrgð ein-
staklinganna, hvers og eins, hvort tennur þeirra
verða góðar eða slæmar. Hins vegar hefur manneld-
isstefna stjórnvalda mikið að segja, því með
skynsamlegri skattlagningu má beina neysluvenj-
um almennings inn á æskilegri brautir. BB.
Afréttarmál Skútustaðahrepps:
Moldviðri þyriað upp til að
réttlæta harkalegar aðgerðir
- að mati Hinriks Á. Bóassonar oddvita
„Það má segja að landgræðslu-
stjóri beiti lögum fyrir sig án
þess kynna sér hvort að nokk-
ur ástæða sé til þess og það iít-
um við auðvitað alvarlegum
augum,“ sagði Hinrik Á.
Bóasson oddviti Skútustaða-
hrepps í samtali við Dag vegna
frétta um afréttarmál hrepps-
ins undanfarna daga.
„Menn eru sammála um það
að Austurafrétturinn er ekki
glæsilegur. Hann hefur hins veg-
ar verið svona alveg frá því elstu
menn muna og raunar talinn með
betra móti núna vegna þess
hversu vor og sumar voru
hagstæð.
Þar með er ég þó alls ekki að
segja að þarna eigi að beita ótak-
markað, heldur að benda á að
Landgræðslan hefur ekki kynnt
sér þennan afrétt í 40 ár. Þeir
koma þarna austur í fyrra og
segja einfaldlega: „Hann er af-
leitur“, en taka ekki tillit til
Nú er loðnuvertíðin að hefjast
og fyrsta loðnan að berast til
loðnuverksmiðjanna. Hrað-
frystihús Ólafsfjarðar starf-
rækir litla loðnuverksmiðju
sem tók við um 8000 tonnum
af loðnu á síðustu vertíð.
Þorsteinn Ásgeirsson fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystihúss
Ólafsfjarðar sagði í samtali við
Dag að verksmiðjan væri um það
bii að verða tilbúin til að taka á
móti fyrstu loðnunni. Hann sagði
að tæki væru að mestu í lagi og
verið sé að lagfæra það sem lag-
færa þarf.
Loðnuverkmiðja H.Ó. hóf
ástandsins undanfarna áratugi.
Við munum standa við orð
okkar um það að fara að tilmæl-
um fulltrúa landgræðslu og Gróð-
urverndarnefndar S.-Þingeyjar-
sýslu um það hvenær upprekstur
má hefjast að vori. Við erum
mjög samvinnufúsir í þessu máli
og höfum að mínu mati sýnt því
mikinn áhuga,“ sagði Hinrik.
Hinrik sagði að í allri umræðu
um afréttarmál Mývetninga
hefði Austurafréttur verið dæmd-
ur mjög harkalega en ekkert
hefði verið minnst á Suðurafrétt-
inn, en þangað fer um helmingur
af sauðfé bænda í hreppnum.
Þetta gerðist þrátt fyrir það að í
haust hefði meðalfallþungi þar
verið lægri en af Austurafrétti
þar sem hann hækkaði um 1,5 kg
að meðaltali.
í viðtali á morgunvakt útvarps
fyrr í vikunni talaði Sveinn Run-
ólfsson um að 18 þúsund fjár
væru á afrétti Skútustaðahrepps.
í þessu sambandi vildi Hinrik
bræðslu árið 1984 og sagði Þor-
steinn að ekki væri annað liægt
að segja en að reksturinn hafi
gengið illa á síðustu vertíð. Hann
sagði að verksmiðjan hafi losnað
við allt mjöl en afkoman hafi ver-
ið slæm og tap á rekstrinum sem
kæmi til af því að loðnuverð hafi
verið of hátt.
Ekki hefur verið ákveðið hve
hátt verð verksmiðjan mun greiða
fyrir loðnuna en Þorsteinn taldi
að það yrði á svipuðu róli og aðr-
ar loðnuverksmiðjur greiða. Átti
hann von á að ákvörðun um
loðnuverðið lægi fyrir á næstu
dögum. JÓH
árétta að heildarfjöldi fjár í
hreppnum væri nálægt þessari
tölu en á Austurafrétti væru að-
eins um 9000 fjár.
í bréfi landgræðslustjóra segir
að „ýmis gögn“ liggi fyrir um
slæmt ástand gróðurs á Austuraf-
rétti, „Þessi gögn hafa ekki verið
birt og eru okkur ókunn og mér
finnst nokkuð harkalegt að nota
niðurstöður skýrslu sem ekki hef-
ur verið birt. Það má því segja að
það moldviðri sem þyrlað hefur
verið upp í kringum þetta sé not-
að til að réttlæta þessar aðgerð-
ir,“ sagði Hinrik. ET
Brautamót B.A.:
Öm og
Hörður efstir
Tvö pör hafa tekið nokkuð
afgerandi forystu í Bautamóti
Bridgefélags Akureyrar, sem
nú er hálfnað. 26 pör taka þátt
í mótinu en spiluð eru 26 spil á
kvöldi, eftir Mitchel-fyrir-
komulagi.
Staða efstu manna að loknum
tveimur umferðum er þessi:
Stig
1. Örn Einarsson
- Hörður Steinbergsson 746
2. Stefán Ragnarsson
- Grettir Frímannsson 743
3. Frímann Frímannsson
- Pétur Guðjónsson 682
4. Pétur Jósepsson
- Haukur Jónsson 679
5. Kristinn Kristinsson
- Árni Bjarnason 663
6. Jónas Karlesson
- Haraldur Sveinbjörnsson 661
7. Þormóður Einarsson
- Símon Gunnarsson 660
8. Anton Haraldsson
- Ævar Ármannsson 658
Meðalárangur er 624 stig
Þriðja og næstsíðasta umferð
fer fram n.k. þriðjudagskvöld.
Spilamennskan hefst að venju kl.
19.30 og er spilað í Félagsborg.
BB.
Loðnubræðsla Hraðfrystihúss Ólafsfjarðar:
Ákvörðun um loðnu-
verð ekki verið tekin
- tap á rekstri á síðasta ári
# Svart kjöt
í sláturtíðinni heyrast ávallt
háværar raddir um að menn
séu að selja kjöt á svörtum
markaði. Raddirnar segja að
sumir bændur slátri lömbum
heima i tugatali og selji síðan
ættingjum og vinum á kosta-
kjörum. Nú, er þetta ekki allt
saman gott og blessað?
„Hollt er heimaslátrað lamb,“
segir máitækið en raddirnar
eru þessu ósammála. Þær
segja að heimaslátrað kjöt sé
fullt af óhugnanlegum sjúk-
dómum. Þetta kjöt á að vera
af gömlum, sjálfdauðum, eða
riðuveikum rollum og hver sá
sem neytir þess leggst í rúmið
með það sama. Fyrir utan all-
an sóðaskapinn segja radd-
irnar að hér sé um kolólög-
legt athæfi að ræða sem ætti
ekki að eiga sér stað í sam-
félagi siðmenntaðra. Radd-
irnar hljóta að hafa eitthvað
til sins máls, en að þær fái
einhverju framgengt er fjar-
stæða.
# Kjöt á fæti
Svo við höldum okkur við
svarta kjötið þá varð S&S
vitni að slíku athæfi um
daginn. Að vísu kom þetta
ekki alveg heim og saman við
raddirnar, því samkvæmt
þeim eiga bændur að slátra
fénu heima í sveitinni og
selja kjötíð til neytenda í
kaupstaðnum. Þetta atvik var
hins vegar óvenjulegt að því
leyti að kindurnar voru fluttar
lifandi til kaupstaðarins. Þær
voru á kerru sem tengd var í
Land Rover jeppa og þannig
voru þær fluttar á milli húsa.
Ég varð hvumsa við, vissi
ekki að bændur væru svona
kræfir að selja kjöt á fæti, en
nú skil ég betur hvað átt er
við með orðinu heimaslátrun.
Fólk fær féð sent heim og
dundar við að slátra því á eld-
húsborðinu meðan það
hlustar á óskalög neytenda í
útvarpinu, „Mary had a little
lamb,“ og svo framvegis.
Síðan er kjötinu stungið í
frystikistuna og beinunum
hent i heimilishundinn.
Svona á þetta að vera, gamla
sveitastemmningin í algleym-
ingi.