Dagur - 19.10.1987, Blaðsíða 7

19. október 1987 - DAGUR - 7
essor og af mörgum talinn sterk-
asti persónuleikinn af forsetunum
fimm. Hann er með svart belti í
karate og gengur alitaf með
byssu. Það þarf ekki að koma á
óvart því þrisvar sinnum hefur
verið reynt að ráða hann af
dögum. Þar að auki hafa meira en
300 af flokksbræðrum hans í
Kristilega demókrataflokknum
verið drepnir af dauðasveitum
hægri manna síðan 1960.
Cerezo var kosinn forseti í
fyrra og er hann ekki öfundsverð-
ur af starfi s.ínu. Hann verður líkt
og Duarte að þræða milliveg milli
hersins, vaxandi millistéttar,
herskárra marxista og stórs hóps
borgara sem krefst þess að mann-
réttindi séu virt í landinu. Þar að
auki bætast við miklir efnahags-
erfiðleikar; yfir 100% verðbólga,
miklar erlendar skuldir og 45%
atvinnuleysi. Skæruliðar voru
nokkuð öflugir í landinu á árun-
uni 1975-1983 en herinn beitti
grimmilegum aðferðum til að
ráða niðurlögum þeirra þannig
að margir þeirra flúðu til skoð-
anabræðra sinna í E1 Salvador.
En það voru hins vegar saklausir
indíánar sent urðu verst fyrir
barðinu á aðgerðum hersins og
flúðu þeir því unnvörpum yfir
landamærin til Mexíkó. Þar búa
nú yfir 200 þúsund Guatemala-
;búar í flóttamannabúðum við
frekar slæmar aðstæður.
„Stærsta æfingasvæði
bandaríska hersins“
Honduras er næststærsta landiö í
álfunni en þar búa samt færri en í
E1 Salvador. Landið er það
fátækasta í Mið-Ameríku og
atvinnuleysi mikið. Forsetinn
José Azcona Hoyo tók við emb-
Oscar Arias
fékk friðai-
verðlaunin
Norska nóbelsverðlauna-
nei'ndin tilkynnti á þriðjudag-
inn að f'orscti Costa Rica,
Oscan Arias Sanshez, fengi
friðarverðlaun Nóbels árið
1987. I»au hlýtur hann fyrir
störf sín í þágu friðar í Mið-
Ameríku og þá sérstaklega
fyrir að vera aðalhöfundur
friðarsamkomulagsins sem
undirritað var í Guateinala
þann 7. ágúst síðastliðinn.
Þótt Arias hafi fengiö friöar-
verðláunin þá vann hann ckki
einn aö undirbúningi þcssa
merka samkomulags. Hinir
fjórir forsetar Mið-Ameriku-
ríkjanna eiga sinn hlut þar aö
rnáli og mun þessi grcin fjalla
um fprsetana .fimm, samkomu-
lágið í heild sinni og horfur þess
aö varanieg lausn finnist á ntál-
um þcssa heimshluta.
Bragi.þessi hluti á aö koma
aftast. Þú reynir að skeyta þessu
inn í einhvcrnveginn þarsefn ég
taia um að cnn cigi cftir ;iö lag-
færa mikið íclagslegt órcttlæti.
Það er engum blöðum þar um
að flctta aö úlnefning Osear
Ariasar til friðarverðlaunanna
hefur styrkt mögulcikanna til
friðsamlegrar lausnar í Mið-
Amcríku. Hinsvcgar verður að
hafa það í huga aö þctta cr cin-
ungis pólitísk lattsn og cnn á cft-
ír aö ieysa mikinn félagslegan
vanda í sambatidi við órétlláta
skiptingu auöæfa í þéssum
heimshluta. AP
Ortega í faðmi fjölskyldunnar.
ætti í fyrra og voru þaö fyrstu
kosningarnar í hálfa öld sem her-
inn hefur ekki skipt sér af. Az-
cona cr verkfræðingur að mcnnt
og þykir hógvær í skoðunum.
Bandaríkin hafa stutt stjórnina
í landinu mjög rnikið bæði hern-
aðar- og efnahagslega. Sumir
hafa jafnvel gengið svo langt að
kalla Honduras: „Stærsta æfinga-
svæði bandaríska hersins.“
„Contra" skæruliðamir í Nicarag-
ua hafa átt griðastað í Honduras
og er því skiljanlega uggur í þeirn
út af hinu nýja friðarsamkomu-
lagi. Bandaríkjastjórn hcfur var-
ið stefnu sína í Honduras og sagt
að landið sé í fararbroddi að
verja lýðræðið í álfunni gegn
áhrifum Sovétríkjanna og Kúbu.
Azcona sagði í setningarræðu
sinni að iðnríki og þá sérstaklega
Bandaríkin yrðu að breyta stefnu
sinni í sambandi við skuldir 3.
heims ríkja. Honduras skuldar
yfir 2000 miUjónir dollara þá aðal-
lega í Bandaríkjunum. Þessi yfir-
lýsing og fyrri neitun forsetans að
fella gengi gjaldmiðils landsins,
gegn vilja Bandaríkjastjórnar,
þykir gefa til kynna að forsetinn
ætli sér að fylgja sjálfstæðari
stefnu en fyrirrennarar hans
gagnvart risanum í vestri.
Ahugi Nicaragua
kemur á óvart
Nicaragua er stærsta landið í
Mið-Ameríku. Það er 148 þús-
und ferkílómetrar eða jafnstórt
og England og Wales saman.
Landfræðilega er Nicaragua skipt
í þrjú vel afmörkuð svæði; það
fyrsta nálægt landamærum Costa
Rica, annað á Kyrrahafsströnd
landsins og það þriðja á Atlants-
hafsströndinni. Það síðastnefnda
hefur verið frá upphafi sjálfstæðis^
landsins árið 1839 yfirvöldum crf-
iður ljár í þúfu. Það er ntjög erfitt
yfirferðar og hefur nánast aldrei
lotið neinni yfirstjórn. Sandinist-
ar hafa einnig lent í erfiðleikum
með indfánana þar og hafa
Bandaríkjamenn rcynt að nota
sér það í áróðursskyni.
Nicaragua hcfur verið mikið í
fréttum allar götur síðan sandin-
istar tóku völdin árið 1979. Som-
oza-fjölskyldan hafði ráðið öllu í
landinu síðan árið 1933. Þegar
leið á sjöunda áratuginn hafði
spilling og óskamntfeilni fjöl-
skyldunnar og fylgismanna henn-
ar einangrað þá frá meirihluta
þjóðarinnar. Skæruliðum óx því
ásmegin og árið 1979 tókst þeim
að reka Somoza úr landi. Fljót-
lega fór þó að bera á óánægju
mcð nýju stjórnina og hluti fylg-
ismanna byltingarinnar sagði
skilið við hana. Nokkrir fluttu úr
landi cn aðrir hcldu til fjalla og
stofnuðu hinar svonefndu
„contra" svcitir sem notið hafa
stuðnings Bandaríkjamanna cins
og kunnugt er. En afskipti
Bandaríkjamanna eru engin nýj-
ung í Nicaragua. bandarískir
landgönguliðar gcngu á land í
Nicaragua árið 1911 og dvöldu
þar allt til ársins 1933. Þcssu hafa
íbúar Nicaragua aldrei gleymt
enda ekki svo langt um liöið
síðan.
Ortega sat átta ár í fangelsi
Daniel Ortega tók við forseta-
embættinu árið 1985 eftir fyrstu
kosningar í landinu eftir bylting-
una. Hann er 41 árs gamall og
var fyrst handtekinn 15 ára gam-
all fyrir að taka þátt í mótmælum
gegn Somoza stjórninni. í allt sat
hann í átta ár í fangelsum Som-
oza stjórnarinnar. Hann er ekki
einvaldur í cmbættinu því svo-
kölluð átta manna „junta“ stjórn-
ar með honum. Það má segja að
Ortega sé fremstur meðal jafn-
ingja. Hann þykir mjög hlédræg-
ur og lætur einkalíf sitt ekki kom-
ast í fjölmiðla. Hann sést sjaldan
brosa og þykir ekki besti ræðu-
maðurinn meðal hinna átta ráða-
manna. Ortega þykir samt sem
áður mesti raunsæismaðurinn
meðal þeirra og hefur það sjálf-
sagt átt sinn þátt í því að hann
var valinn forsetaframbjóðandi
sandinista í kosningunum.
Eftir að Bandaríkjamenn settu
viðskiptabann á Nicaragua var
stjórnin þar tilneydd til að snúa
viðskiptum sínum meira til Kúbu
og Austantjaldslanda. Mestalla
olíu sína fékk Nicaragua frá
Mexíkó cn með versnandi efna-
hagsástandi þar varð Nicaragua
að leita til Sovétríkjanna. Stjórn-
in hefur einnig beitt meiri hörku
við öfl andstæð henni t.d. kirkj-
una. Einnig hefur hún numið úr
gildi nokkur ákvæði úr stjórn-
arskránni um almenn mannrétt-
indi og prentfrelsi vegna vaxandi
styrks skæruliða. En í samræmi
við friðarsamkomulagið var t.d.
aðalstjórnarandstöðublaðinu LA
PRENSA leyft að koma út aftur í
síðustu viku.
Ahugi Nicaragua
hefur komið á óvart
Það hefur komið gagnrýnendum
samkomulagsins á óvart hve
stjórnin í Managua hefur veriö
fljót að verða við ákvæðum þcss.
Þegar hefur verið minnst á opnun
La Prensa og þar að auki hafa
verið settar upp óháðar nefndir
til að fylgjast með að ákvæðunum
verði framfylgt. Ástæðan er sú að
sandinistarnir hafa allt að vinna
og engu að tapa. Efnahagslíf
landsins hefur verið bágborið
vegna mikilla útgjalda vegna
hersins og viðskiptabanns Banda-
ríkjamanna. Þeim er því mikið í
mun að eyða öllurn stuðningi við
„contrana" innanlands og bæta
ímynd landsins á alþjóðavett-
vangi.
Hins vegar neita þeir algjör-
lega að ræða við contrana, hvort
sem er beint cða í gegnum
Bandaríkjastjórn. Sandinistar
segja að þeint sé fjarstýrt frá
Washington og því vilji þcir ein-
ungis ræða við bandaríska ráða-
menn. Málið er því í nokkrum
hnút því samkomulagið er það
loðið í orðalagi að það gerir ein-
ungis ráð fyrir að deiluaðilar ræði
málin en ekki hvaða deiluaðilar
ræði saman. Þar stendur því hníf-
urinn í kúnni eins og cr. Hins
vegar er samkomulagið sigur fyr-
ir sandinistanna því með því hafa
nágrannaríkin viðurkennt lög-
mæti stjórnarinnar í Managua og
ætli sér að vinna með Nicaragua
en ekki gegn þeim. Hvort þetta
tekst veltur á framvindu mála
næstu vikur en öllum skilmálum
samkomulagsins á að vera búið
að hrinda í framkvæmd í lok
nóvember:
Það er engum blöðunt þar um að
fletta að útnefning Oscar Ariasar'
til friðarverðlaunanna hefur
styrkt möguleikanna til friðsam-
legrar lausnar í Mið-Ameríku.
Hins vegar verður að hafa það í
huga að þetta er einungis pólitísk
lausn og enn á eftir að leysa mik-
inn félagslegan vanda í sambandi
við óréttláta skiptingu auðæfa í
þessum heimshluta. Og því telja
fréttaskýrendur að jafnvel þótt
samkomulagið nái fram að ganga
muni spenna ríkja áfrant í þess-
um heimshluta. AP
Kvenna-
listinn
mótmælir
söluskatti
Fundur Kvennalistans í Norður-
landskjördæmi eystra haldinn á
Akureyri 3. okt. 1987 átelur
harðlega þá ákvörðun að leggja
söluskatt á mötuneyti í skólum.
Benda má á að ærinn kostnað-
ur er nú þegar fyrir foreldra að
greiða mötuneytiskostnað fyrir
börn og unglinga sem ekki eiga
annan kost en að dvelja á heima-
vistum vegna skólagöngu.
Bæjarstjórn Húsavíkur:
Umræður
um mjólkur-
mál á Bestabæ
Á tveim síðustu fundum
Bæjarstjórnar Húsavíkur hef-
ur verið rætt fram og aftur um
svokallað „MjólkurmáÞS þótt
ekki sé að fullu Ijóst hvað þetta
mál hefur yfir höfuð að gera
inni á bæjarstjórnarfundi þar
sem um er að ræða hvort börn
á leikskóladeildum Barna-
heimilisins Bestabæjar skuli fá
keypta mjólk á barnaheimilinu.
Flestir bæjarfulltrúar virðast
vera á þeirri skoðun að hér sé
um samkomulagsatriði að
ræða milli foreldra barnanna
og starfsfólks á Bestabæ.
Börn á leikskóladeildum koma
nteð nesti með sér að heiman og
er því beint til foreldra að þau
nesti börnin nteð hreinum ávaxta-
eða mjólkurdrykkjum, grófu
brauði með mismunandi áleggi
og ávöxtum.
Bæjarráði var sendur undir-
skriftalisti frá foreldrunt þar sem
farið er fram á að börnin fái
keypta mjólk í leikskóladeildum.
Helstu rökin með þessari umleit-
an munu vera þau að börnin fái
ekki kalda mjólk ef þau korni
með nesti með sér að heiman.
Starfsfólk á leikskóladeildum
Bestabæjar hélt fund um málið
og niðurstöður þeirra umræðna
sem þar fóru fram koma fram í
bréfi til bæjarráðs. í bréfinu segir
m.a.: „Ef urn mjólkurkaup er að
ræða þarf eitt yfir alla að ganga
og við teljum ekki rétt að skylda
öll börn til að drekka mjólk alla
daga. hvernig sem viðrar. Á dag-
heimilisdeildum fá börn tilbreyt-
ingu í drykkjum, sem og mat, og
við ætlumst til að svipað sé með
leikskólabörn, t.d. fá dagheimil-
isbörnin heitt kakó þegar kaldara
er í veðri.
Foreldrar, forráðamenn og
aðrir þyrftu að hugleiða að ein-
hæft fæði (drykkir þar með
taldir) er ekki hollt frá næringar-
fræðilegu sjónarmiði. Að fá alltaf
mjólk í öllurn kaffitímum er svip-
að og að fá alltaf sömu brauð- og
áleggstegund." í bréfinu er bent
á að í verslunum bæjarins fáist
einangraðir brúsar til að halda
drykkjunt heitum eða köldum
fyrir börn og að sögn Helgu J.
Stefánsdóttur dagvistarstjóra
notar allt að helmingur foreldra
leikskólabarnanna slíka brúsa
fyrir börn sín, með góðum
árangri. IM
Ungur hermaður í El Salvador.