Dagur - 20.11.1987, Blaðsíða 6

o - L/Muun - <íu. novemDer ieo/
Feðgarnir í Árteigi í Kinn:

Ába tú^.
í haust var tekin í notkun
vatnsaflsstöð á Grænlandi.
Túrbínan í stöðina var smíöuö
á Vélaverkstæði Jóns Sigur-
geirssonar, Arteigi í Kinn. Er
þetta fyrsta túrbínan af 15-20
sem þar verða smíðaðar fyrir
Grænlendinga á næstu árum.
Eiður Jónsson rafvirki vinnur
á verkstæðinu með föður sín-
um og það var Eiður sem fór til
Grænlands til að tengja stöð-
ina.
Jón í Árteigi hefur smíðað og
sett upp rafstöðvar. víða um
landið á undanförnum áratugum.
- Er ekki flókin smíði á þess-
um stöðvum Eiður?
„Á sumum tegundum af Frans-
isvélum getur verið töluvert flók-
in smíði. Þessar stöðvar eru yfir-
leitt miðaðar við heimilisnotkun
og framleiða 10-20 kílóvött en til
er að fleiri bæir sameinist um
sömu stöðina og þá geta þær ver-
ið 50-60 kílóvött. Við þessa túr-
bínusmíði höfum við notið
aðstoðar Árna Sveins Sigurðs-
sonar, hann er í verkfræðinámi í
Þýskalandi og hefur aðstoðað við
útreikninga. Þórhallur Ragnars-
son í Holtakoti hefur smíðað fyr-
ir okkur hraðastýringar sem hann
hefur hannað og eru settar á vél-
arnar."
- Nú eruð þið farnir að flytja
þessar stöðvar út, hvernig kom
það til?
„Grænlendingar hafa haft sam-
band við okkur á undanförnum
áruin og það hafa komið þrír eða
fjórir hópar þaðan til að skoða
hjá okkur. Þetta hafa verið bæði
Grænlendingar og Danir sem eru
í Grænlandi á vegum bændasam-
takanna þar. I fyrra kom Þór
Þorbergsson, íslendingur sem
starfar sem ráðunautur í Græn-
landi, hann kom með nokkrum
Grænlendingum til að kynna sér
þetta og þar á meðal var bóndi úr
Eiríksfirði sem ætlaði að virkja
og það varð úr að hann pantaði
túrbínuna um síðustu áramót.
Útflutningsráð íslands kom
inn í málið og gerður var sam-
vinnusamningur milli okkar og
verkstæðis sem er í Nassaq, það
sér um að byggja undirstöður,
hús og koma rörum fyrir á staðn-
um til að undirbúa virkjunina.
Það er reiknað með að byggðar
verði 15-20 rafstöðvar á næstu
fimm árum. Hingað til hefur raf-
magn verið framleitt með dísil-
stöðvum en nú er búið að setja
upp tvær vatnsaflsstöðvar. Sú
fyrsta var sett upp fyrir tveim til
þrem árum og hún var óhemju
dýr, kostaði tífalt á við stöðina
sem við settum upp.
Það er reiknað með að eftir
áramót smíðum við tvær stöðvar
sem settar verða upp næsta
sumar.“
i” I w
O
- Þú fórst til Grænlands til að
setja upp stöðina, hvernig gekk
það fyrir sig?
„Túrbínan var send í júlí með
skipi frá Reykjavík, þaðan eru
beinar skipaferðir til Grænlands
annan hvern mánuð. Rörin voru
keypt frá Reykjalundi og send
um leið. Það var búið að setja
stöðina upp um miðjan septem-
ber, og þann 23. fór ég út til að
tengja hana og hún var sett form-
lega í gang 28. september, að
vistöddu fjölmenni. Þarna voru
30-40 manns, m.a. Kaj Egede
ráðherra og stjórnarmenn búnað-
armála. Bændur sem eru að
hugsa um að virkja voru þarna
líka.“
- Hvernig halda Grænlending-
ar upp á svona viðburði?
„Bóndinn sem pantaði vélina
var dáinn en synir hans teknir við
búinu. Því var fyrst haldin minn-
ingarathöfn um manninn. Ekkjan
hleypti strauminum formlega á
og síðan var haldin veisla þar sem
mikið öl var drukkið."
Eiður Jónsson frá Árteigi.
- Hvernig var að vinna fyrir
Grænlendinga?
„Það var gott, þeir eru mjög
almennilegir og þægilegir á allan
hátt. Fyrstu tvær næturnar var ég
á hóteli í Nassaq, það var svo
hvasst að ekki var hægt að sigla
yfir fjörðinn, en svo gisti ég á
næsta bæ því það var svo lítið
pláss á býlinu."
- Hvernig eru búskaparhætt-
ir?
„Þeir eru frumstæðir miðað við
hér á íslandi. Tún eru lítil, það er
varla að maður sjái nokkurs stað-
ar túnblett en þeir skrapa saman
hey af þessu eins og þeir geta
%
með handsláttuvélum. Það eru
engar hlöður við fjárhúsin en þeir
beita fénu á fjörur eins og hægt er
og svo er gefið kjarnfóður. Þarna
er lítill jarðvegur og erfitt að
rækta, mikið um klappir og grjót.
Það er mjög gaman að ferðast
um á Grænlandi, ég fór aðra ferð
fyrr í sumar til að skoða staði þar
sem til stendur að virkja.“ IM
Frá vígsluathöfninni á rafstööinni.
Rafallinn og túrbínan í stöövarhúsinu.
Lífsreynsla
- frásagnir af eftirminni-
legri og sérstæðri reynslu
Út er komin hjá Hörpuútgáf-
unni ný bók sem ber nafnið
„Lífsreynsla“. Bragi Þórðar-
son tók saman. Fólk úr öllum
landsfjórðungum segir frá
eftirminnilegri og sérstæðri
reynslu, sem það hefur upplif-
að. Allar frásagnirnar eru
skráðar sérstaklega vegna
útkomu þessarar bókar.
Höfundar eru:
Hlynur Þór Magnússon, ísa-
firði: Flugslysið í Ljósufjöllum.
„Ég hélt að svona kæmi aldrei fyr-
ir mig, það kæmi bara fyrir ein-
hvern annan.“ Frásögn Kristjáns
Jóns Guðmundssonar, Bolungar-
vík.
Bragi Þórðarson, Akranesi:
Brottnám bílfcrjunnar. Þrír sjó-
menn af Akranesi tóku að sér
spennandi verkefni á Miðjarðar-
hafi. Það hefði getað kostað þá
lífið. Frásögn Erlings Þ. Pálsson-
ar, Guðjóns Valgeirssonar og
Valentínusar Ólasonar, Akra-
nesi.
Inga Rósa Þórðardóttir, Egils-
stöðum: Snjóflóð í Neskaupstað.
„Ég velti því fyrir mér þá og nú
hvers vegna ég slapp lifandi.
Mínu hlutverki var ekki lokið.“
Frásögn Árna Þorsteinssonar,
Neskaupstað.
Erlingur Davíðsson, Akureyri:
Vélsleðaferð vorið 1986. „Sleð-
inn flaug fram af brún hengiflugs.
Ég rakst á klettanibbu og fann
ólýsanlegan sársauka." Frásögn
Vilhelms Ágústs Ágústssonar,
Akureyri.
Sr. Jón Kr. ísfeld: Þormóðs-
slysið - Erfið frumraun ungs
prests. „Ég hafði aldrei tilkynnt
slys áður. Nú átti ég að tilkynna
að látist hefðu tugir manna í einu
slysi.“
Sveinbjörn Beinteinsson,
Draghálsi: Villtur í snjó og þoku.
„Allt var á kafi í snjó. Ég steypt-
ist fram af klettastalli í myrkrínu.
Þá sá ég ljós í hlíðinni á móti.“
Herdís Ólafsdóttir, Akranesi:
Skammdegishríð. „Drengurinn
var sendur daginn fyrir Þorláks-
messu að sækja jólahangikjötið.
... Drungi ótta og óveðurs hvíldi
yfir öllum á heimilinu."
Páll Lýðsson, Litlu-Sandvík:
Óttuðumst alltaf Heklugos. „Allt
húsið hristist. Ég stökk fram að
glugganum, leit til Heklu og þá var
kollurinn að springa af henni.“
Frásögn Ásólfs Pálssonar,
Ásólfsstöðum.
Erlingur Davíðsson, Akureyri:
í kapphlaupi við dauðann.
„Bensínmælirinn í flugvélinni var
á núlli. Tækist okkur að komast
til Eyja nógu snemma?“ Frásögn
Ólafs Halldórssonar læknis,
Akureyri.
Óskar Þórðarson frá Haga:
Björgunarafrek á Skorradals-
vatni. „Bátnum hvolfdi skyndi-
lega og mennirnir lentu í köldu
vatninu. Annar þeirra hélt sér í
bátinn, hinn hóf sund 300 metra
leið til lands"
Sr. Bernharður Guðmunds-
son, Kópavogi: Margs konar
göngulag. „Hver er kjarni
málsins? Viltu náttstað eða ekki?
Við erum menn. Við tölum
saman.“
Lífsreynsla er 198 bls. Myndir
fylgja frásögnunum. Hönnun
kápu: Auglýsingastofa Ernst
Backman. Prentun og bókband:
Prentverk Akraness hf.
NOTAR^S
þo /t