Dagur - 12.08.1989, Side 6

I
\~ -6RUaMMCIifí68ftJáih9aeéa§(inðge6gt9fedLS89
-1
f erlendum veffvangi
11-
Af hverju er gat í
miðju faÚhhfarumar
Ástarsögurnar frá
Snorrahúsi njóta
sívaxandi vinsælda.
Nú koma út tvær
bækur mánaðarlega
Tilboð tilnýrra éskrifenda!
Útgáfan hcfur ákveðiö að bjóða nýjum áskrifendum
eina bók ókeypis um leið og þeir gerast áskrifendur.
Þeir geta valið úr eftirtöldum bókum.
Spennusöguflukkurinn:
Morðið í Tauerngöngunum, Þcir dauðu drekka ekki
Síðasta bónin, Líkið stjórnar leiknum.
Ástarsöguflokkurinn:
Hrakfallabálkur, Ómótstæðilegur karlmaður
Sjúkrahúsið í frumskóginum, Indíánaprinsessan.
Að því er best er vitað, varð
Leonardo da Vinci fyrstur manna
til að láta sér til hugar koma að
búa til fallhlíf. Tilraunir voru þó
ekki gerðar með hugmynd þessa
fyrr en í upphafi 17. aldar, en þá
munu hafa verið gerðar nokkrar
tilraunir í Feneyjum, og var þá
notaður ferhyrndur léreftsdúkur,
sem var þaninn út á milli fjögurra
stanga.
Árið 1783 stökk Frakkinn
Sébastien Lenormand út af 2.
hæð með sína regnhlífina í hvorri
hendi. Tilraun þessi varð honum
hvatning til að láta nokkur dýr
falla til jarðar ofan frá stjörnuat-
hugunarturninum í Montpellier,
og þegar hann sá, að dýrin lentu
öll heil á húfi á jörðu niðri, stökk
hann sjálfur á eftir þeim. Lenor-
mand slapp einnig sjálfur
óskaddaður frá þessari tilraun,
en eftir þennan góða árangur
mun hann þó hafa lagt fallhlífa-
stökksíþróttina á hilluna.
22. október 1797 stökk André-
Jacques Garnerin fyrstur manna
með fallhlíf úr loftbelg. Nokkru
síðar varð kona hans, Jeanne-
Geneviéve, fyrst kvenna til að
gerast falihlífarstökkvari.
Fyrstur manna til að stökkva út
úr flugvél varð Albert Berry
höfuðsmaður. Það gerðist 1.
mars 1913 í St. Louis í Missouri.
En snúum okkur þá að gatinu í
miðju fallhlífarinnar. Vissulega
væri bremsukrafturinn meiri, ef
ekki væri gat í miðjunni. Tilraun-
ir gerðar í vindstrokkum sanna,
að hálfkúlulaga fallhlíf, sem opn-
ast beint á móti loftstraumnum
veitir loftinu mesta mótstöðu.
En vandamálið er það, að
„loftpúðinn“, sem myndast innan
í skerminum, verður einhvers
staðar að komast út. Ef ekki væri
gat í miðju fallhlífarinnar, myndi
loftið sleppa út hér og þar með-
fram brún fallhlífarinnar og af
því leiddi, að fallið yrði mjög
skrykkjótt og óstöðugt.
Fallhlíf, sem ekki væri með gat
í miðjunni, væri blátt áfram
hættuleg. Sé hangið neðan í
þannig skermi myndast sveiflu-
kenndar hreyfingar og sá, sem
þar hangir, kastast til og frá með
miklum rykkjum.
Ennþá hættulegri yrðu sveifl-
urnar við notkun þeirra fallhlífa,
sem hafðar eru til að hemla ferð
þotuflugvéla. Þær fallhlífar eru
gerðar úr netofnu efni, þannig að
þær hleypa loftinu ekki aðeins út
í miðjunni heldur einnig í gegn-
um sjálfan fallhlífardúkinn. Ef
þessar fallhlífar væru gerðar úr
loftþéttu efni, myndu flugvélarn-
ar sveiflast út af lendingarbraut-
inni. (Fakta 9/88. - Þ.J.)
SNORRAHUS
Pósthólf 58 • 602 Akureyri • -23r 96-24222
Sandur frá AMku
flýgur til S.-Ameríku
Mauretanía heitir land í Vestur-
Afríku. Þar er jarðvegurinn á
EINDAGINN
ER 15.
HVERS MÁNAÐAR
:--i——----------
0,„t,e-'»tse“ö“'9'a'dS
Launagreiöendum ber aö skila afdreg-
inni staðgreiðslu af launum og reikn-
uðu endurgjaldi mánaðarlega. Skilin
skulu gerð eigi síðar en 15, hvers mán-
aðar.
Ekki skiptir máli í þessu sambandi
hversu oft í mánuði laun eru greidd né
hvort þau eru greidd fyrirfram eða
eftirá.
Með skilunum skal fylgja greinar-
gerð á sérstökum eyðublöðum, „skila-
greinum", blátt eyðublað fyrir greidd
laun og rautt fyrir reiknað endurgjald.
Skilagrein ber ávallt að skila einnig þó
svo að engin staðgreiðsla hafi verið
dregin af í mánuðinum.
Allar fjárhæðir skulu vera í heil-
um krónum.
Gerið skil tfmanlega
góðri leið með að fjúka allur út á
Atlantshaf.
Síðustu fjögur árin hafa sand-
byljir geisað þar meira en 80 daga
á ári. Reiknað hefur verið út frá
gervihnattamyndum, að árlega
hverfi 100 milljónir tonna af jarð-
vegi landsins á haf út. Vindar
bera rykið allt yfir til eyjanna í
karabiska hafinu og til landa í
Suður-Ameríku.
Því miður liggja orsakir þessa
vandamáls í augum uppi. Landið
Mauretanía liggur í Sahel-beltinu
sunnan við Sahara-eyðimörkina.
Árum saman hafa langvarandi
þurrkar herjað á landið og eyði-
mörkin teygir sig lengra og lengra
til suðurs.
En það er þrautin þyngri að
finna ráð til að stöðva uppblást-
urinn. Olíuauðug lönd, eins og
Saudi-Arabia, hafa náð mjög
góðum árangri við að stöðva
framsókn eyðimerkurinnar.
En í Mauretaníu er lítið um
gróður og því var landið illa und-
ir það búið að þola löng þurrka-
tímabil. Mikil fjölgun íbúa hefur
leitt til rányrkju á jörðinni, og
hækkandi olíuverð hefur valdið
því, að skógur hefur verið felldur
í stórum stíl og viðurinn notaður
til eldsneytis. Þess vegna hafa
stormar og þurrkar átt auðvelt
með að ná yfirhöndinni.
En þegar gróðurinn í Sahel
visnar og jarðvegurinn fýkur
burtu, taka sauðfjár- og naut-
gripabændur saman föggur sínar
og flytja til borganna. Arið 1960
voru íbúarnir í Nouakshott,
höfuðborg Mauretaníu, innan
við 20.000. Nú er íbúatalan kom-
in yfir 350 þúsund.
Onnur afleiðing sandstorm-
anna er næringarskortur, sem nú
þjáir þriðja hvert barn.
Sandstormarnir birtast eins og
múrveggur, mörg hundruð metrar
á hæð. Þeir geta stoppað alla
umferð bifreiða og ílugvéla og
valda auk þess truflunum á fjar-
skiptasambandi. En þessu til við-
bótar eru menn farnir að óttast,
að þetta mikla rykmagn í loftinu
eigi sinn þátt í að lengja þurrka-
tímabilið.
Spurningin, sem loftslags-
fræðingar velta nú fyrir sér, er
hvort þurrkurinn í Sahel-beltinu
sé ástand, sem haldist til fram-
búðar, eða hvort hægt sé að gera
sér vonir um, að einhvern daginn
fari aftur að rigna.
(III. Videnskab 4/88. - Þýð. ÞJ.)

Fforida
)etCaribiske"Hav
•*''<"'x..
Afrika
Sydamerika
Mauretanít

A hverju ári berast 100 milljónir tonna af jarðvegi frá Mauretaníu út yfir
Atlantshaf og hluta af þessu magni bera vindarnir yfir til Suður-Ameríku og
Karabiska hafsins.