Dagur - 19.08.1989, Qupperneq 4

C = \ íiöp -.6* J&eMK-Í
4 - DAGUR - Laugardagur 19. ágúst 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASöLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDIS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Sl'MFAX: 96-27639
Óhófleg lyfjanotkim
Fyrir réttu ári gaf heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytið út skýrslu um notkun lyfja hér á landi á
árunum 1983-1987. Þær staðreyndir sem þar komu
fram um lyfjanotkun landsmanna voru á margan
hátt sláandi. í skýrslunni var t.d. upplýst að notkun
svefnlyfja hafði tvöfaldast á einungis fimm árum,
frá 1981-1986 og svaraði þá til þess að nær tíundi
hver landsmaður hafi tekið inn venjulegan dag-
skammt af svefntöflum hvern einasta dag ársins! í
sömu skýrslu kom fram að notkun geðlyfja hér á
landi svarar til þess að 6. hver íslendingur yfir tví-
tugt sé „dópaður" daglega. í Gallupkönnun, sem
gerð var í árslok 1988, kom fram að um þriðjungur
allra íslendinga, frá fermingar- að ellilífeyrisaldri,
hafði tekið inn verkjalyf síðustu tvær vikurnar fyrir
könnunina. Samkvæmt könnuninni var það unga
fólkið sem mokaði í sig mestu af verkjatöflunum,
ekki eldra fólk eins og þó hefði mátt ætla. Að fram-
ansögðu má glögglega sjá að lyfjanotkun lands-
manna er óhóflega mikil og reyndar komin í hreinar
ógöngur.
í fljótu bragði mætti ætla að lyfjanotkun sé
einkamál læknis og sjúklings og komi ekki öðrum
við. Svo er þó alls ekki. Það vill nefnilega svo til að
ríkissjóður, í gegnum Tryggingastofnun ríkisins,
greiðir um 80% af lyfjaverðinu en hlutdeild þeirra
sem neyta lyfjanna er einungis 20%. Það kemur því
fyrst og fremst í hlut ríkisins að fjármagna lyfja-
notkunina - einnig það lyfjabruðl sem hér tíðkast.
Útgjöld almannatrygginga vegna lyfjakostnaðar
hafa aukist verulega umfram aðra þætti heilbrigðis-
þjónustunnar á síðustu árum. Þessi útgjöld námu
rúmum milljarði króna árið 1987. Ef lyfjanotkunin
verður óbreytt milli áranna 1988 og 1989 nemur
þessi liður 1700 milljónum króna í ár. í fjárlögum
yfirstandandi árs var gert ráð fyrir að ná fram um
100 milljóna króna sparnaði í lyfjakostnaði. Vegna
óhagstæðari gengisþróunar en gert var ráð fyrir við
gerð fjárlaga, má þó allt eins búast við að þessi liður
verði um eða yfir tveir milljarðar króna. Það er
hrikaleg upphæð.
Guðmundur Bjarnason heilbrigðisráðherra hefur,
allt frá því hann tók við yfirstjórn heilbrigðismál-
anna, látið þessi mál til sín taka. Hann hefur rétti-
lega bent á að aðgerða sé þörf til þess að draga úr
kostnaði ríkisins vegna lyfjanotkunar. Eitt skref í þá
átt er að endurskoða fyrirkomulag lyfsölu í landinu
með það fyrir augum að lækka lyfjaverð. Nefnd sem
ráðherra skipaði til að fjalla um þetta mál mun ljúka
störfum á næstunni. í Degi í gær kom fram að heil-
brigðisráðherra gerir sér vonir um að nefndin hafi
fundið leiðir til að lækka lyfjakostnaðinn verulega.
En fleira þarf að koma til. Það þarf nefnilega ekki
síður að leita leiða til að draga úr lyfjaneyslunni
sjálfri. Hún er meiri hér á landi en eðlilegt getur tal-
ist og ekki í nokkru samræmi við þá almennu skoð-
un að íslendingar séu með heilbrigðustu og langlíf-
ustu þjóðum í heiminum. BB.
úr hugskotinu
Kaflaskiptin hafa enn einu sinni
orðið í sumarsögunni sem nátt-
úran er stöðugt að segja okkur.
Þessi kaflaskipti sem manni
gjarnan virðast verða í kringum
hina árvissu alræmdu Verslun-
armannahelgi. Síðsumarið tek-
ur við af hásumrinu, haustið af
síðsumrinu og svo kemur vetur-
inn sem verður aftur að vori,
sumri og svo framvegis. Hún
bregst svo sannarlega ekki
hringrásin.
Húnstock
Hún brást ei heldur hringrásin
sem hvert og eitt einasta ár nær
hámarki um Verslunarmanna-
helgarnar, með örlitlum til-
brigðum að vísu frá ári til árs.
Hér áður fyrr hét það
Þórsmörk. enn áður Þjórsárdal-
ur, og gott ef ekki einhverntím-
ann Húsafell eða jafnvel Þing-
vellir með viðkomu á Laugar-
vatni. Ferlið hefur samt alltaf
verið svipað. Hópar ungmenna
milli tektar og tvítugs hafa
stormað úr Borginni í rútum,
drukkið frá sér ráð og rænu úti í
náttúrunni og fengið að launum
hroðalega timburmenn, og í
kaupbæti myndir á forsíðum
dagblaðanna og síðar meira að
segja í Sjónvarpinu, ásamt með
dramantískum lýsingum frétta-
manna sem gjarnan njóta hjálp-
ar góðviljaðra presta, lækna eða
lögfræðinga. Og tuttugu árum
síðar eru svo blessuð börnin er
lágu afvelta með bokkuna sér
við hlið í einhverri lautinni,
orðin læknar, prestar eða lög-
fræðingar sem Sjónvarpið talar
við af aflokinni Verslunarmanna-
helginni.
Að þessu sinni hét það víst
Húnaver, þar sem hljómsveit
allra landsmanna Stuðmenn
gekkst fyrir rokkhátíð, líklega
einskonar íslensku afbrigði af
hinni nafnkunnu Woodstock-
hátíð, sem einmitt mun hafa
verið haldin fyrir nákvæmlega
tuttugu árum, í ágúst 1969, og
sem margir íslenskir myndlykla-
eigendur og aðrir hafa án efa
barið augum þá hún var sýnd á
Stöðinni um daginn, og vafa-
laust yljað mörgum gömlum
hippanum um hjartarætur, jafn-
vel fengið hann til að gleyma
því eitt augnablik að hann var
að hneykslast á ungviðinu um
daginn.
Og liðið skundað á Húnstock,
og rétt eins og vestra fyrir
tuttugu árum lá við að allt færi
úr böndunum sakir þess hversu
miklu fleiri mættu á svæðið en
ráð var fyrir gert. Og það urðu
af þessum sökum, eins og
og hún er örugg, fari krakkarnir
aftur á móti að fikta við pólitík
tekur við óvissa.
Engin pólitík
Það er þó sitthvað sem greinir
Húnstock frá sambærilegum
uppákomum erlendis, annað en
þessi sérstæða lenska, að þurfa
endilega að drekka frá sér ráð
og rænu þegar komð er í fjöl-
menni. Menn hafa til að mynda
bent á þá staðreynd að svo til
ekkert var þarna í umferð af eit-
urlyfjum, a.m.k. ekki „opinber-
lega“, sem eru næsta öruggur
fylgifiskur rokkhátíða erlendis,
og það sem vekur ef til vill enn
meiri athygli. Þarna var engin
pólitík á ferðinni, ef frá eru tald-
ir nokkrir tjaldbúar sem sungu
hinn fræga friðarsöng Lennons
og mynd birtist af í DV, en
pólitík í sinni víðustu merkingu
er oft á tíðum afar áberandi á
svona hátíðum, eins og þeir sem
séð hafa Woodstockmyndina
hafa vafalaust tekið eftir, og
hún er stundum jafnvel tilefni
þeirra, til að mynda rokk fyrir
friði og gegn kjarnorku, fyrir
umhverfisvernd og gegn mann-
réttindabrotum.
Erfitt er að gefa nokkra ein-
hlíta skýringu á því hvers vegna
pólitíkin var svo víðs fjarri í
Húnaveri, og yfirleitt á slíkum
samkomum hérlendis. Vera má
að skýringin sé að þátttakendur
séu upp til hópa ívið yngri en
annars staðar, skipuleggjendur
og þó fyrst og fremst tónlistar-
menn séu meira áhugasamir um
fyrrum eigin drykkjuskap og
eða kvennafar en þau mál sem
brenna á samfélaginu, eða þá
að þessi mál séu einfaldlega allt-
of fjarlæg í augum Unga
íslands. Af nógu ætti þó að vera
að taka. Hér svamla til dæmis
rússneskir kjarnorkukafbátar
uppi í landsteinum, og geta
hvenær sem er eyðilagt öll okk-
ar fiskimið. Fjöldaatvinnuleysi
kann að vera í uppsiglingu nú á
haustmánuðum, atvinnuleysi
sem ekki síst mun bitna á ungu
fólki, sérstaklega á landsbyggð-
inni, á sama tíma og nokkrir
hátekjukarlar rífast eins og
krakkar á dagheimili útaf ról-
unni, nei fyrirgefið bankastjóra-
stólunum í nýja bankanum sem
ber nafn íslands, rétt eins og
bankinn hér fyrr á árum sem á
hausinn fór. Um þessa hluti
syngur jafnvel Bubbi ekki, hvað
þá Megas sem fyrrum þótti
Esjan vera sjúkleg, en finnur í
dag fátt meira spennandi að
yrkja um en næturlífið í Reykja-
vík.
Reynir
Antonsson
skrifar
vestra, vandræði, en eins og þar
verður að segjast, að þessi
vandræði voru að ýmsu leyti alls
ekki eins óskaplega mikil og
ætla mætti þegar tillit er tekið til
þess að þarna voru saman kom-
in um sjö þúsund manns, margir
rneira og minna ölvaðir. Að
ekki skyldu meiðast fleiri en
fjögur hundruð þeirra má gott
kallast. Menn tala gjarnan um
hollustu íþrótta sem andstöðu
við sukkið í Húnstock, en
sennilega eru það hlutfallslega
mikið fleiri sem liggja slasaðir
eftir hverja íþróttahelgi en
þarna meiddust, og ekki virðist
nú blessuð íþróttaæskan alltaf
vera til hreinnar fyrirmyndar,
eins og starfsmenn nýju og fínu
flugstöðvarinnar í Aðaldalnum
ættu að muna berlega eftir frá
því fyrr í sumar.
Óvissa
Annars er gaman að velta því
svolítið fyrir sér hver yrðu við-
brögð siðgæðisvarða þjóðfé-
lagsins ef menn um næstu Versl-
unarmannahelgi færu að rokka
gegn atvinnuleysi, kjarnorku-
kafbátum, félagslegu misrétti
að maður tali nú ekki um það ef
farið yrði að rokka gegn sam-
tryggðri pólitískri og efnahags-
legri spillingu, eða duglausum,
makráðum kerfiskörlum og
gleymnum, en að sama skapi
vinsælum stjórnmálamönnum.
Líklega yrðu viðbrögð hinna
árvissu hneykslunarhellna í
fyrstu undrun, þvínæst vandlæt-
ing, en hugsanlega loks eftirsjá,
ef ekki hræðsla, því nteðan
krakkarnir drekka sig „dauð“,
þá vita menn að minnsta kosti
hvar menn standa, nefnilega
það að flestir af þessum krökk-
um eru bara að „rasa út“ og
verða orðnir góðir og gegnir
borgarar eftir þetta tuttugu ár.
Hringrásin heldur áfram og
bregst ei. Þjóðfélagið kann að
halda áfram til glötunar, en
leiðin er að minnsta kosti þekkt
Hún bregst ei hringrásm