Dagur - 09.05.1990, Síða 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 9. maí 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RlTSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
KÁRI GUNNARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
VILBORG GUNNARSDÓTTIR. LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Þjónustugjöld
banka og sparisjóða
Svo sem skýrt var frá í fréttum kannaði Verðlags-
stofnun í síðasta mánuði þjónustugjöld banka og
sparisjóða vegna algengra innlendra viðskipta.
Þessar stofnanir innheimta þjónustugjöld af við-
skiptavinum sínum vegna útlána, innheimtu,
vanskila, ávísanareikninga og fleira og er oft á
tíðum um verulegar upphæðir að ræða. Niður-
staða könnunarinnar er ótvíræð: Þótt þjónustu-
gjöldin séu mishá eftir stofnunum, hafa þau í öll-
um tilfellum hækkað mun meira frá miðju ári
1988 en almennt verðlag í landinu.
Þessi niðurstaða kemur í sjálfu sér ekki á
óvart. Flestir hafa kynnst því af eigin raun hve
dýrt það hefur reynst að taka fjármagn að láni
hér á landi á undanförnum árum. Það voru ekki
einungis vextirnir sem ruku upp úr öllu valdi
heldur fylgdu ýmis „aukagjöld" á eftir. Að
undanförnu hafa vextir síðan lækkað að nýju en
þjónustugjöldin ekki. Forráðamenn ýmissa pen-
ingastofnana hafa þvert á móti barmað sér ákaf-
lega í fjölmiðlum að undanförnu yfir of lágum
þjónustugjöldum og boðað að hugsanlega þurfi
að hækka þau umtalsvert innan skamms.
Það er kunnara en frá þurfi að segja að munur-
inn á innláns- og útlánsvöxtum banka og spari-
sjóða hér á landi er allt of mikill og í hæsta máta
óeðlilegur. Hefur svo verið um langt árabil. Þeg-
ar við bætist að staðíest hefur verið að þjónustu-
gjöld þessara ágætu stofnana hafa hækkað
meira en verðbólga síðustu tveggja ára gefur
tilefni til, er ljóst að eitthvað þarf að gera.
Enn einu sinni hefur það sannast að hin svo-
kallaða frjálsa samkeppni þarf ekki endilega að
vera neytendum til hagsbóta. í könnuninni kem-
ur t.d. fram að gjöld vegna innheimtu hafa í
mörgum tilvikum hækkað um 50-180% á sama
tíma og lánskjaravísitala hækkaði um 40%. Þar
kemur einnig fram að þegar þóknun banka og
sparisjóða vegna skuldabréfa til skemmri tíma
en fimm ára var háð ákvörðun Seðlabanka ís-
lands, var gjaldið 0,8% af lánsupphæðinni. Þetta
gjald er nú í mörgum tilvikum 1,8% af upphæð-
inni og hefur því meira en tvöfaldast frá því síðla
árs 1986. Þetta þýðir að lántakandi sem greiddi 8
þúsund krónur í þóknunargjald til viðskipta-
banka síns af milljón króna skuldabréfaláni í
október 1986 þyrfti að greiða 18 þúsund krónur í
þóknun fyrir sama lán í dag! Er að furða þótt
óheyrilegur fjármagnskostnaður sé um það bil
að sliga flesta lántakendur þessa lands?
Það fer vart milli mála að aukinnar hagræðing-
ar er þörf í bankakerfinu. Þótt nokkuð hafi miðað
í rétta átt að undanfötnu, má betur ef duga skal.
BB.
Gömlu húsin á Akureyri
Fyrir nokkru skrifaöi einn af
blaðamönnum Dags hugleiðingu
sem hann nefndi „Á ferð um
gömlu hverfin". í greininni var
vikið að því, hvort ekki væri þörf
á meira frumkvæði af hálfu
bæjaryfirvalda, bæði hvað varðar
heildarstefnu í þessum málum og
stuðning við það fólk sem vill
cndurbæta og halda við gömlum
húsum.
Par sem þó nokkuð hefur verið
unnið að þessum málum á vegum
Akureyrarbæjar undanfarin ár,
vil ég meðal annars vekja athygli
á eftirtöldum atriðum.
Fyrir nokkrum árum var geng-
ið frá deiliskipulagi fyrir innbæ-
inn, þar sem m.a. er gengið út frá
að yfirbragð þess bæjarhluta
verði, að mestu leyti, varðveitt í
óbreyttri mynd. Sanililiða var
tekið saman yfirlit yfir varð-
veislugildi húsa á þessu svæði.
Ingólfur Arinannsson
Hliðstæða vinnu er nú vcrið aö
framkvæma við deiliskipulag fyr-
ir Oddeyri. Þar er einnig unnið
samhliöa að yfirliti yfir þau hús
eða svæði sem hafi varðveislu-
gildi.
Þessi skipulagsvinna er for-
senda þess, að eigendur húsa á
þessum svæðum geti unnið mark-
visst að viðhaldi og fegrun húsa
sinna, þar sem þá ætti að liggja
fyrir hvort viðkomandi húsurn er
ætlað að standa áfram í óbreyttri
mynd eða ekki.
Húsfriðunarsjóður Akureyrar
hefur verið starfræktur um árabil
og lengi vel var fé úr honum eink-
um varið til endurbyggingar á
elsta húsi bæjarins, Laxdalshúsi.
Fyrir tveimur árum var Bygg-
ingalánasjóður Akureyrar sam-
einaður Húsfriöunarsjóði, til aö
gera hann öflugri, þannig að
hann gæti tekist á við fleiri verk-
efni. Á sl. ári var í fyrsta sinn
auglýst eftir umsóknum um lán
og styrki úr þessum sjóði, auk
þcss sem þá voru veittar viður-
kenningar til einstaklinga og fé-
lagasamtaka, sem sýnt hafa frum-
kvæöi og fordæmi í þessum mál-
um. Nú á vordögum verður síðan
næst úthlutað úr Húsfriðunar-
sjóðnum.
Á vegum Húsfriðunarsjóðsins
hefur einnig verið staðið fyrir
námskeiðum um viðhald gamalla
húsa.
Þó að upptalingin hér að ofan
sýni að nokkuö hefur verið hugað
að þessum málum á undanförn-
um árum, þá er ljóst að framund-
an er mikið starf við endurbætur
og viðhald, bæði á vegum bæjar-
félagsins og þeirra einstaklinga
sem búa í þessum hverfum.
Verkefnin eru næg, en vorjandi
tekst með samsfilltu átaki íbúa og
cigenda húsnæöis í þessum hverf-
um og bæjaryfirvalda að halda
áfrani þeirri uppbyggingu, sem
lögð hafa verið drög að.
Ingólfur Árinannsson.
Hafnarstræti 86: Gott dæmi um gamalt hús sem tekið hefur stakkaskiptum
ineð auknu viðhaldi og endurbótum. Mynd: kl
Höfundur er mcnningarfulltrúi Akurcyr-
arbæjar.
Hólmfríður Guðmundsdóttir:
Bmisknniinning
„Blika sem brennheitt stái
björgin og djúpin köld.
Bjart var um Austurái
oftar en þetta kvöld.
Blástur frá bláum hval
blandast við fuglaklið.
Blævakið bylgjuhjal
boðar mér drottins frið. “
Þcssar fallegu Ijóðlínur eru úr
kvæðinu „Sigling inn Eyjafjörð",
eftir Davíð Stefánsson frá Fagra-
skógi. Þetta kvæði vekur alltaf
hjá mér mínar yndislegustu
minningar frá þeim tíma, er ég
sem barn og unglingur ólst upp
við Eyjafjörð, nánar tiltekið á
Árskógsströnd, sem er vestan
megin fjaröarins skammt innan
við Dalvík.
Flestar mínar bestu minningar
frá þessum tíma eru bundnar
sjónum, þegar við afi minn sem
ég ólst upp hjá, vorum á hand-
færi. Þetta var kærkomin tilbreyt-
ing frá hinu venjulega daglega
amstri. Það var stórkostlegt að
róa út á spegilsléttan sjóinn í
kvöldsólinni, fjörðurinn umluk-
inn tignarlegum fjallgörðuni
beggja vegna, með Múlann og
Gjögrana eins og verði við mynni
fjarðarins, og Hríseyna fyrir
miðju.
Ekki hef ég víst alltaf verið
með hugann við fiskiríið, því
stundum hrökk ég við þegar afi
sagði byrstur, ætlarðu ekki að
draga fiskinn, stelpa. Þá hafði
bitið á hjá mér, en annað hvort
var ég svo heilluð af útsýninu,
sem alltaf var breytilegt eftir því
hvar við vorum stödd, eða ég var
að virða fyrir mér sel sem horfði
á mig þessum fallegu augum sem
margir líkja við mannsaugu, og
hugsa, skyldi það vera satt að sel-
ir séu menn í álögum.
Stundum komu hrefnuvöður
inn fjörðinn, það var fögur sjón
að sjá þessi svörtu rennilegu dýr
kljúfa sólgylltan hafflötinn með
allskonar tilburðum. Mér fannst
þetta eins og unglingar í leik.
Ég bað afa.að fara nær þeim,
en hann var nú ekki á því gamli
maðurinn, sjálfsagt ekki treyst
fleytunni okkar of nálægt þessum
þróttmiklu dýrum.
Það var gott að alast upp við
þetta samspil fábrotins en heil-
brigs mannlífs við náttúru til
lands og sjávar. Þeim hughrifum
sem ég varð fyrir á þessum löngu
liðnu sumarkvöldum sem barn,
náttúrufegurðinni, hreinleikan-
um og þessari ólýsanlegu kyrrð
sem ekkert rauf nema fuglakvak
eða öldugjálfur, hef ég aldrei
gleymt.
Ég hef víða farið síðan þetta
gerðist.
I mörgum löndum er stórbrot-
in náttúrufegurð, fjölbreytt dýra-
líf og ótal margt sem gleður aug-
aö.
En hvergi hef ég séð þetta
kristaltæra loft og liti, sem landið
okkar hefur upp á að bjóða, og
ég tel eitt af okkar mestu auð-
lindum, ef rétt er á haldið.
Það er stundum eins og við
kunnutn ckki að meta það seni cr
næst okkur, fyrr en við höfum
samanburð við annað, og horfuni
á heimaslóðina úr fjarska.
Ég hef líka séð sorglegar
afleiðingar þess, er reykháfar
stóriðjuveranna spú eitri út í and-
rúmsloftið nótt og dag, og allt líf
á stórum fögrum landssvæðum
bæði á láði og legi er í bráðri
hættu af völdum mengunar.
Það er ósk mín og von, að
hvorki æskustöðvum mínum við
Eyjafjörð, né öðrum byggðum
íslands, bíði þau örlög.
Vonandi bcra ráðamenn þjóð-
ar okkar gæfu til að fara með gát
ef til stóriðju kemur hér á landi,
og draga lærdóm af mistökum
annarra þjóða.
En við verðum að vera á verði,
því það er of seint að byrgja
brunninn, þegar barnið er dottið
ofan í hann.
Hólmfríður Guðmundsdóttir,
ITC Irpu, Reykjavík.