Dagur - 25.08.1990, Qupperneq 6

6 - DAGUR - Laugardagur 25. ágúst 1990
Sumaninna við tanka-
málun og skósmíði
Á síðustu árum hefur orðið erfíðara fyrir skólafólk
að fá atvinnu yfír sumarmánuðina. Námsmenn
geta ekki lengur gengið að því vísu að mikil vinna
og uppgrip tekna bíði þeirra þegar þeir standa upp
frá prófborðinu á vorin. Margt bendir til þess að
árstíðasveiflan í íslensku atvinnulífí heyri liðinni
tíð og bjargræðistíminn dreifíst jafnar yfír árið.
Við það vakna spurningar um hvort breytinga er
þörf í skólakerfínu. Hvort ekki er kominn tími til
að stytta sumarleyfí skólafólks og flýta námslokum
sem því nemur. Þannig kæmi fólk fyrr út á hinn
almenna vinnumarkað í stað þess að koma sem
viðbót á hverju vori og hverfa síðan aftur bak við
veggi menntastofnana þegar húmaði að hausti.
Hvernig horfir þetta við þeim
sem hafa reynslu af sumarstörf-
um samhliða löngu námi? Erling-
ur Sigtryggsson er á síðari hluta
náms í lögfræði. Hann hefur
einnig lagt stund á nám í íslensku
og sögu við Háskóla íslands eftir
að hann lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Akureyri.
Erlingur er upprunninn úr sveit,
frá Svalbarði í Þistilfirði. Hann
hefur starfað í sumar á skrifstofu
bæjarfógetans á Akureyri og á
Lögfræðiskrifstofu Gunnars
Sólnes.
Tankamálun og skósmíði
„Mín eiginlegu kynni af sumar-
vinnu hófust með háskólanám-
inu. Þá réð ég mig til Olíufélags-
ins hf., á sumrin til að mála
tanka. Við vorum venjulega þrír
saman í hóp og þessu fylgdu mik-
il ferðalög um landið. Eg hef allt-
af kunnað vel við að vinna úti.
Það var góður andi í málara-
hópnum og sumrin voru fljót að
líða. Tankamálunin erekki þrifa-
leg vinna en vel borguð enda til-
gangurinn einn að afla tekna.“
Erlingur hefur lengst af unnið
jafnframt námi við Háskóla
íslands. Hann kvaðst hafa starfað
hjá Gísla Ferdinandssyni, skó-
smið í Lækjargötu 6a bæði við
skrifstofustörf og einnig við sjálfa
skósmíðina. „Þótt ég hafi unnið
hjá Gísla á öllum árstímum með
námi mínu má líta á það sem
sumarstarf. Þessi vinna tengdist
ekki því sem ég var að fást við í
Háskólanum, a.m.k. ekki skó-.
smíðin, en var aðeins leið til að
afla lífsnauðsynja. Það er fyrst nú
sem ég er farinn að starfa við
eitthvað sem tengist mínu fagi.
Hluti af námi í lögfræði er að
starfa tvo mánuði á skrifstofu
fógetaembættis. Einnig er nauð-
synlegt fyrir nema í lögfræði að
starfa eitthvað á lögfræðistofum.
Að sjá hvernig vinnan þar fer
fram og nálgast málin frá hlið
hins raunverulega starfsvett-
vangs.“
Sumarvinnan vegna þarfa
atvinnulífsins
Erlingur sagðist telja að sú
sumarvinna sem tíðkast hefur á
meðal námsfólks hér á landi sé
fyrst og fremst til komin vegna
mikilla árstíðasveiflna í atvinnu-
lífinu. Líta megi til síldaráranna í
sjávarútveginum. Bjargræðistími
í sveitum var einnig yfir sumar-
mánuðina. Byggingastarfsemi
færðist í aukan á vorin og vega-
gerðin fór á kreik þegar frost fór
úr jörðu. Hann benti á að mikil
breyting væri að verða á atvinn-
uháttum. Eftir að kvótakerfinu
var komið á í sjávarútvegi dreifð-
ust veiðar með öðrum hætti og
minni þörf væri á því að skólafólk
færi á sjóinn. í raun væri ekki
orðið æskilegt að mikill fjöldi
Erlingur Sigtryggsson, lögfræðinemi.
fólks leitaði vinnu við sjávarsíð-
una yfir þrjá sumarmánuði.
Sömu sögu væri að segja um
sveitirnar. Landbúnaður byggðist
á fjölskyldunum og þær færu orð-
ið lítið út fyrir sínar raðir eftir
fólki til sumarstarfa.
Menn alast upp við að
Iifa lífinu
Oft hefur verið bent á uppeldis-
legt gildi sumarvinnu. „Því er nú
einu sinni þannig farið að menn
alast upp við að lifa lífinu en
hvort sumarvinna er betri upp-
alandi en eitthvað annað er alls
ekkert gefið,“ sagði Erlingur og
benti á að spurning væri hvort
ekki sé komin upp sú staða í
þjóðfélaginu að hagkvæmt geti
verið að flýta skólagöngu, meðal
annars með styttingu sumarfría.
Á þann hátt komi fólk fyrr til
samfelldra starfa og skili því
sömu vinnu í heild til samfélags-
ins. Atvinnulífið hafi heldur ekki
lengur sömu þarfir og áður fyrir
þetta viðbótarvinnuafl, sem kem-
ur á markaðinn á vorin. Vandinn
sé orðinn sá að nú þarf að verja
fjármagni til að koma á fót störf-
um fyrir skólafólk á sumrin.
Deila má um hvort sumarstörf,
sem þannig eru tilkomin geti skil-
að arði og hvort það fé nýtist
hreinlega ekki betur til að styðja
beint við bak námsmanna og
flýta þannig námslokum þeirra.
ÞI.
Ráðgátan um Pírí
Þegar vísindin virðast vera búin
að koma upp nokkuð heilsteyptri
mynd af einhverjum tilteknum
þætti í tilverunni þá virðist alltaf
eitthvað koma upp sem ruglar
allar niðurstöður. Eitt af því
^mdarlegra er ráðgátan um Piri
Reis kortið.
Þetta forna kort sem fannst
1929 í Konstantinópel var eitt
sinn f eign tyrknesks aðmíráls
sem var uppi á sextándu öld, en
orðið Piri þýðir aðmíráll. Kort-
ið var samkvæmt því sem fyrri
eigendur höfðu skráð, afrit af
enn eldra korti.
Það sem setur nútíma korta-
sérfræðinga hins vegar alveg á
gat er að þetta kort sýnir Evr-
ópu, Afríku, Suður-Ameríku
og suðurskautslandið af svo
mikilli nákvæmni að slíkt virðist
óhugsandi á svo gömlu korti.
En það sem slær öllu við er
það að suðurskautslandið
fannst ekki fyrr en 1818! Hvern-
ig er þá mögulegt að það sé full-
komlega teiknað inn á kort sem
er frá sextándu öld í það
minnsta?
Arlington H. Mallery sem er
bandarískur kortafræðingur,
kannaði Piri Reis kortið mjög
nákvæmlega og komst að því að
það sýndi allt suðurskautslandið
af einstakri nákvæmni sem
nútíma kortagerðarmenn með
öllum tiltækum tólum vísind-
anna voru meira að segja í
vandræðum með að teikna þar
■m stór hluti þess er undir ís.
Hvernig má vera að slík
nákvæmni sé til á þrjú hundruð
ára gömlu korti? Það virðast
vera tveir möguleikar á því
hvernig kortið varð til. Annað-
hvort var kortið teiknað á með-
an suðurskautslandið var
snjólaust, en það var fyrir þús-
undum ára, eða þá að forfeður
okkar hafi búið yfir mælitækj-
um sem eru jafn fullkomin og
þau sem til eru í dag. Hvorug
þessara tilgáta fellur vel í kram-
ið hjá nútíma vísindum. Samt
er Piri Reis kortið staðreynd og
þess vegna hlýtur einhver skýr-
ing að vera á þessu.
Charles H. Hapgood sem
starfar við háskólann í New
Hampshire í Englandi skrifaði
eitt sinn bók sem heitir „Maps
of the Ancient Sea Kings“ sem
fjallar um Piri Reis kortið og
þar stingur hann fram þeirri
kenningu að kortið komi frá
fornu menningarsamfélagi sem
kannaði suðurskautslandið áður
en það varð hulið snjó.
En með tilkomu þessarar
svokölluðu geimaldar þá hafa
komið upp fleiri og enn merki-
legri atriði varðandi Piri Reis
kortið. Til dæmis var ljósmynd
sem tekin var frá Appolo 8
Reis kortíð
geimfarinu mjög svipuð og
kortið. Teikningarnar af megin-
löndunum sem eru á Piri Reis
kortinu koma heim og saman
við þá ljósmynd sem tekin var í
eitt hundrað og sextíu kíló-
metra hæð, beint fyrir ofan
Kairó. Já, þetta hljómar ótrú-
lega en svo er einnig um margt
annað sem vísindi nútímans eru
sífellt að uppgötva.
Menn muna kannski eftir
sjónvarpsþáttaröðum um
stjörnukerfið og vetrarbrautina
sem Carl Sagan stjórnaði, en
hann er stjörnueðlisfræðingur
við Cornell háskólann og er
einn af frumkvöðlum geimlíf-
fræði. (Rannsóknir á lífi úti í
geimnum.) Hann skýtur fram
þeirri tilgátu að forn menning-
arsamfélög eins og Súmerar hafi
ef til vill verið sóttir heim og
kynbættir af verum utan úr
geimnum sem skotið hafa
Súmerunum fram á við í and-
legri þróun. Carl Sagan hefur
sagt um Piri Reis kortið að hann
hafi ekki lagt neinn ákveðinn
dóm á kortið (Það er til mikilla
vandræða í mannkynssögunni)
en að hann télji að það sé stærð-
fræðilega nokkuð öruggt að
geimverur hafi heimsótt jörðina
hér á öldum áður.
Sovéski stjörnueðlisfræð-
ingurinn N.K. Agrest heldur
því fram að jörðin beri þess
merki að farið hafi fram fornar
tilraunir með kjarnorkuspreng-
ingar. Hann bendir því til
stuðnings á steintegund sem
kallast tektít og er nokkurs kon-
ar glerkennd steintegund sem
finnst á ýmsum stöðum á jörð-
inni og inniheldur geislavirka
ísótópa áls og beryllíums. Hann
heldur því fram að þar sé um að
ræða leifar af kjarnorkutilraun-
um sem framkvæmdar hafa ver-
ið af verum utan úr geimnum.
Og þá erum við komin aftur að
Piri Reis kortunum. Er hugsan-
legt að jarðarbúar hafi búið yfir
þekkingu til að gera slíkt kort
fyrir svona löngu, eða voru það
verur utan úr geimnum? Sjálf-
sagt fussa sumir og sveia yfir
þeirri hugmynd að til sé líf ein-
hvers staðar úti í geimnum og
það er bara gott og blessað því
lítið vit væri að samþykkja ein-
hverjar kenningar án þess að
efast um réttmæti þeirra. En
eitt er þó víst og það er að Piri
Reis kortið er staðreynd og þess
vegna hlýtur að vera einhver
skýring á uppruna þess. Hvern-
ig er hægt að teikna nákvæmt
kort af heimsálfunum eins og
þær eru séðar í eitt hundrað og
sextíu kílómetra hæð yfir
Kairó? Og hugsaðu nú!