Dagur - 15.12.1992, Side 4

4 - DAGUR - Þriðjudagur 15. desember 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200ÁMÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGIV. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir),
■ INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
ÓLIG. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Kennaranám á Akureyri
Með stofnun Háskólans á Akureyri var brotið blað í
menntamálum á Norðurlandi. Þá var kennsla á háskóla-
stigi í fyrsta skipti færð út fyrir höfuðborgina. Vel fór á því
að velja Akureyri fyrir menntasetur af því tagi sem
Háskóhnn er. Akureyri er langstærsta þéttbýli utan
höfuðborgarsvæðisins og þar hefur verið öflugt skólastarf
um langan tíma. Akureyri hefur með réttu verið nefndur
skólabær og hefur háskólinn styrkt það hugtak og þá til-
finningu í vitund manna.
Frá því háskólanum var komið á fót hefur starfsemi
hans verið að eflast. Ýmsum áföngum hefur verið náð og
fjölbreytni þess náms, sem unnt er að bjóða aukist. Þar
eru nú þegar sjávarútvegsbraut, hjúkrunarbraut og rek-
strarbraut. Á fimmtudaginn í síðustu viku var tekin
ákvörðun er víkka mun starfssvið skólans og efla starf-
semi hans. Þá undirritaði menntamálaráðherra bréf þess
efnis að heimila Háskólanum á Akureyri að setja á stofn
kennaradeild og hefja kennslu á því sviði á næstkomandi
hausti. Gert er ráð fyrir að unnt verði að taka við allt að 35
nemendum á komandi haustönn og áætlað er að námið
veiti sömu réttindi og nám frá Kennaraháskóla íslands.
Um nokkurt skeið hefur verið unnið að undirbúningi að
stofnun kennaradeildarinnar og er ákvörðun mennta-
málaráðherra lokaáfangi á því verki. Sérstök ástæða er til
að fagna að þetta málefni er komið í höfn að því leyti sem
þessi ákvörðun stjórnvalda nær til. Auk stofnunarinnar
hefur verið lagt til að fimm milljónum króna verði varið til
starfsemi deildarinnar á næsta ári. Verður það að teljast
naum fjárveiting og ljóst að ef gera á þessa starfsemi
mögulega má niðurskurðarhnífur stjórnvalda ekki ná til
hennar. Án fjárveitingar er ákvörðun menntamálaráð-
herra til lítils nýt.
Einn vandi landsbyggðarinnar er hversu margir þurfa
að sækja framhaldsnám til höfuðborgarsvæðisins.
Reynslan hefur sýnt að þegar fólk hefur flutt þeirra
erinda á suðvesturhorn landsins minnka líkur þess að
það leiti sér viðfangsefna í heimabyggð að námi loknu.
Einhæft atvinnulíf á mörgum stöðum eykur á þennan
vanda og stuðlar að frekari fólksflutningum suður á
bóginn. í þessu efni hafa kennarar nokkra sérstöðu.
Þeirra er þörf hvar sem er á byggðu bóli.
Þær námsbrautir, sem fyrir eru við Háskólann á Akur-
eyri, miða allar að því að mennta fólk til starfa á lands-
byggðinni ekkert síður en í Reykjavík. Því fer vel á að
næsti áfangi í eflingu þessa menntaseturs sé tilkoma
kennaradeildar. Þegar starfsemi hennar verður orðin að
veruleika mun hún efla og styrkja stöðu Háskólans á
Akureyri. Hún mun einnig efla stöðu Akureyrar og ná-
grennis sem miðstöðvar mennta og vísindarannsókna -
þeirrar öflugustu utan höfuðborgarsvæðisins. Kennara-
deildin mun því verða verulegt framlag til skólamála á
landsbyggðinni.
„Þetta er vissulega mjög stór dagur í sögu Háskólans á
Akureyri og festir skólann í sessi," sagði Haraldur Bessa-
son, rektor í samtali við Dag í tilefni af þessari ákvörðun
stjórnvalda. En nú má ekki þar við sitja. Markmiðið er að
um 35 nemendur hefji kennaranám við Háskólann á
Akureyri á komandi hausti. Að því þarf að hefja undir-
búning nú þegar. ÞI
Fullveldi í
aJþjóðlegu umhverfi
Mér barst í dag greinarkorn sem
Bjarni Guðleifsson skrifar í dag-
blaðið Dag þann 10. þessa mán-
aðar. Bjarna hef ég þekkt um
langt árabil og aldrei reynt af
öðru en drengskap og prúð-
mennsku. Það setti því fremur að
mér hryggð en reiði eftir að hafa
lesið greinina yfir. Reyndar lesið
hana tvisvar og borið saman við
undirskriftina til þess að fullvissa
mig um að því bæri saman. Ég
hef meðal annars borið greinina
undir gamalreynda fjölmiðla-
menn, sem segja að langt sé síð-
an þeir hafi séð annað eins á
prenti og kalla þeir þó ekki allt
ömmu sína á þessu sviði.
Eitt megininntak greinarinnar
er að þjóðin hafi kosið á Alþingi
á síðasta ári allt of marga föður-
landssvikara og þann flokk muni
allir þeir fylla sem ekki skipi sér í
flokk eindreginna andstæðinga
EES. Hér er um afar þungar
ásakanir að ræða, sem settar eru
fram á mjög ósmekklegan hátt,
meðal annars höfðað til útlits og
limaburðar. Nú er það svo að við
sem erum í stjórnmálum verðum
að taka því að vegið sé að okkur
og það á stundum á mjög óvæg-
inn hátt. Við tökum slíka hluti
misnærri okkur þótt við verðum
sjálfsagt aldrei ónæm fyrir slíku.
Hitt er svo annað mál að oft
ganga skrif í líkingu við það sem
hér er um að ræða mjög nærri
fjölskyldum okkar og þar er um
að ræða þann þátt í hinu pólitíska
starfi, sem oftast kemur upp í
minn huga, þegar ég velti því fyr-
ir mér hvort það sé þess virði að
standa í þessu. Ég mun því ekki
svara þessari grein frekar, hún
mun dæma sig sjálf. Ég mun
heldur nota þetta tækifæri til þess
að fara nokkrum orðum um full-
veldi okkar íslendinga og varð-
veislu þess.
FuIIveldið
Nú er það svo að fullveldi okkar
er fjöregg sem er bæði brothætt
og afar vandmeðfarið. Það hlýtur
því alltaf að vera fyrsta boðorð
hvers þess sem kosinn er á
Alþingi íslendinga að standa
vörð um það. En hætturnar sem
steðja að eru margar. Eki síst fyr-
ir þjóð eins og okkur íslendinga,
sem erum svo háðir milliríkja-
verslun varðandi afkomu okkar.
Að mínu mati eru þær hættur
sem steðja að fullveldi okkar
helst tvær: í fyrsta lagi efnahags-
leg hætta. Ef við hugum ekki að
okkur gagnvart skuldsetningu
erlendis, höfum við ekki tök á
efnahagsmálum okkar, þá er
okkur stór hætta búin. Við slíkar
aðstæður gæti farið af stað
atburðarás, sem við hefðum eng-
in tök á. í öðru lagi vil ég nefna
hættur sem tengjast þróun
umhverfismála í heiminum. En
þann málaflokk tel ég vera þann
mikilvægasta hvað varðar okkar
utanríkismál á næstunni. Takist
ekki á næstu árum að koma betri
skipan á í þessum málum, meðal
annars með útrýmingu kjarn-
orkuknúinna skipa og vopna í
hafinu ásamt banni við losun
hættulegra úrgangsefna í sjó, þá
gætu orðið slys, sem ógnuðu
þeim grunni sem fullveldi okkar
stendur á.
Alþjóðleg samvinna
Bæði þau atriði sem ég nefndi hér
að framan eru þess eðlis að hags-
muna okkar Islendinga verður
ekki gætt öðruvísi en með sam-
vinnu við aðrar þjóðir; bæði
alþjóðlegri og fjölþjóðlegri.
Það er okkur íslendingum,
sem eigum svo mikið undir út-
Jóhannes Geir Sigurgeirsson.
flutningi, afar mikilvægt að eiga
greiðan aðgang að helstu mörk-
uðum heims og til þess að svo
megi verða verðum við að ganga
til samninga um viðskiptasam-
bönd okkar. Þar er annars vegar
um að ræða samninga um alheims-
viðskipti, þar sem er samningur-
inn um GATT, alþjóða tolla-
málastofnunina. Að þeim samn-
ingi erum við aðilar og á honum
byggjast meðal annars tvíhliða
samningar okkar við þjóðir eins
og Bandaríkin og Japan um nið-
urfellingu tolla á t.d. fiski og
ullarvörum. Hind vegar höfum
við staðið að samningum við okk-
ar næstu nágranna. Þeir hafa ver-
ið mun ítarlegri, enda er sá mark-
aður, sem næstur er, alltaf mikil-
vægastur hverri þjóð. Þar er um
að ræða samninginn um EFTA
og síðan samning við EB, sem
venjulega gengur undir nafninu
bókun 6.
„Ég vil að lokum segja það,
að við tólfmenningarnir, sem
taldir eru upp í grein Bjarna
Guðleifssonar, erum allir
meira og minna sprottnir
upp úr því þjóðlífi sem bar-
áttan fyrir fullveldi íslands
skóp...“
í þessu sambandi er mikilvægt
að gera sér grein fyrir því að við
lifum í heimi sem stöðugt dregst
saman. Samskipti aukast og sam-
anburður milli landa er sífellt
meiri. Það er til að mynda al-
gengara í dag, að sveitungar mín-
ir mínir bregði sér í kaupstað til
Dublin eða Glasgow, heldur en
til Reykjavíkur þegar ég var ung-
ur drengur. Islendingar munu
gera sömu kröfur og íbúar þjóð-
anna í kringum okkur varðandi
lífskjör og ef við njótum ekki
sama aðgangs að mörkuðum Evr-
ópulanda fyrir okkar afurðir og
samkeppnisþjóðir okkar, eins og
t.d. Norðmenn, þá gæti efna-
hagslegu fullveldi okkar verið
stór hætta búin.
Umhverfísmál á
óvissutímum
Svipað á við um umhverfismálin.
Þau verða ekki leyst nema með
víðtækri alþjóðlegri samvinnu og
það sem meira er, þeim niður-
stöðum sem þar munu nást verð-
ur ekki fylgt efir öðruvísi en til
þess fáist vald, sem í sumum til-
fellum gengur yfir fullveldi aðild-
arþjóðanna. Þetta á einnig við
varðandi það sjónarmið sem nú
er stöðugt meira í umræðunni,
þess efnis að engin lausn fáist á
umhverfismálunum fyrr en við
hverfum frá þeirri hagfræði sem
byggir á stöðugt meiri hagvexti
og sóun samfara því. Lausn á því
næst ekki nema með alþjóðlegri
samstöðu um að skattleggja
eyðslu náttúruauðlinda og um
ákvæði um viðurlög.
Sjálfstæði þjóða
Ég hef hér fært nokkur rök fyrir
því að í hröðum heimi nútímans
geti þjóðir orðið að ganga undir
bæði alþjóðlega- og fjölþjóðlega
samninga til þess að styrkja full-
veldi sitt. Um það held ég reynd-
ar að allir geti verið sammála.
Það verður síðan eilíft viðfangs-
efni stjórninálamanna að nálgast
það verkefni og eðli málsins sam-
kvæmt hljóta að verða um það
deilur.
Ég mun ekki ræða hér sérstak-
lega samninginn um EES, til þess
mun ég skrifa aðra grein. Um
það vil ég einungis segja hér að
það var farið með það mál af stað
undir forystu ríkisstjórnar
Steingríms Hermannssonar, með
það að markmiði að styrkja efna-
hagslega stöðu okkar Islendinga.
Ég studdi þá ríkisstjórn og varði
hana meðal annars vantrausti á
Alþingi fyrir jólin 1989. Það van-
traust byggðist á því að réttara
hefði verið að ganga til tvíhliða
viðræðna við EB. Afstaða mín
byggðist meðal annars á því að
með því að ná hagstæðum við-
skiptasamningum í gegnum EES
væri hægt að hrinda af höndum
okkar þeirri kröfu, sem vissulega
á hljómgrunn í okkar þjóðfélagi,
að við sækjum um aðild að EB.
En EB hefur að mínu mati geng-
ið mun lengra í átt til miðstýring-
ar en æskilegt er og þangað inn
eigum við íslendingar ekkert
erindi.
Það, hvernig utanríkisráðherra
okkar hefur haldið á málinu á
seinni stigum, er síðan kapítuli út
af fyrir sig sem ég mun gera grein
fyrir í síðari grein og á málsmeð-
ferð ráðherrans mun ég ekki taka
ábyrgð.
Landráðamenn á aðventu
Ég vil að lokum segja það, að við
tólfmenningarnir, sem taldir eru
upp í grein Bjarna Guðleifsson-
ar, erum allir meira og minna
sprottnir upp úr því þjóðlífi sem
baráttan fyrir fullveldi íslands
skóp, og sum okkar höfum í
orðsins fyllstu merkingu alist upp
með landinu. Við kunnum að
hafa nokkuð skiptar skoðanir um
það á hvern hátt efnahagslegt og
pólitískt sjálfstæði okkar íslend-
inga verði best varið í framtíð-
inni. Ég fullyrði þó að um góðan
vilja okkar allra í þá átt þarf eng-
inn að efast. Það er því nokkuð
hart fyrir okkur að þurfa að sitja
undir því að vera stimpluð land-
ráðmenn ef atkvæði okkar í því
máli, sem hér um ræðir, falla
ekki að geði greinarhöfundar.
Ef til vill er ég viðkvæmari fyrir
málflutningi greinarhöfundar þar
sem að þessu er kastað fram á
miðri aðventu, því tímabili sem
íslendingar almennt eru farnir að
gera meira úr en áður var. Það er
hins vegar svo með okkur alþing-
ismenn að við förum meira og
minna á mis við aðventuna vegna
anna og pólitískra átaka á þcim
tíma, sem ætti öðrum tímum
fremur að vera tími sátta og sam-
lyndis, þó það sjáist nú ekki alltaf
á störfum okkar. Um þetta ætt-
um við Bjarni Guðleifsson,
vegna starfa hans að kristilcgum
málefnum, í það minnsta að geta
verið sammála.
Með bestu kveðju,
Jóhannes Geir Sigurgeirsson.
HöfuncJur cr alþingismuöur fyrir Framsóknar-
flokkinn í Noröurlandskjördæmi cystra.