Dagur - 22.01.1993, Síða 4

4 - DAGUR - Föstudagur 22. janúar 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Skýr skilaboð til
ríkisstjómarinnar
Samkvæmt niðurstöðum nýrrar skoðanakönnunar
DV hefur ríkisstjórn Davíðs Oddssonar tapað gífur-
legu fylgi og aldrei verið óvinsælli en nú. Einungis
22,3% aðspurðra segjast nú fylgja ríkisstjórninni
að málum en 63% segjast henni andvíg. 14,7%
aðspurðra eru ýmist óákveðin í afstöðu sinni eða
neita að svara. Ef aðeins er litið til þeirra sem
afstöðu tóku er ljóst að tæp 74% kjósenda eru ríkis-
stjórninni andvíg en einungis fjórðungur fylgir
henni að málum. Þetta er einhver hroðalegasta
útkoma sem ríkisstjórn hefur fengið í skoðana-
könnun hér á landi frá því slíkar vinsældamælingar
hófust og ljóst er að ríkisstjórnin er gersamlega
rúin trausti.
Niðurstöður ofangreindrar skoðanakönnunar
hvað stjórnmálaflokkanna varðar eru jafnvel enn
athyglisverðari. Sjálfstæðisflokkurinn geldur
afhroð og tapar næstum því helmingnum af því
fylgi sem hann hafði í síðustu alþingiskosningum.
Flokkurinn nýtur nú stuðnings 20,5% aðspurðra en
hlaut 38,6% atkvæða í alþingiskosningunum. Hinn
stjórnarflokkurinn, Alþýðuflokkurinn, nýtur stuðn-
ings 13 af hundraði en hlaut 15,5% atkvæða í síð-
ustu kosningum. Hins vegar auka allir stjórnar-
andstöðuflokkarnir fylgi sitt verulega; Alþýðu-
bandalagið mest eða um 10% frá síðustu kosning-
um, Framsóknarflokkur um 9% og Kvennalisti um
rúm 6%. Samkvæmt skoðanakönnun DV er Fram-
sóknarflokkurinn nú stærsti flokkurinn með 27,9%
fylgi, Alþýðubandalagið er nærststærsti flokkurinn
með 24,3% fylgi en Sjálfstæðisflokkurinn hefur
hrapað niður í þriðja sætið, með 20,5% fylgi sem
fyrr segir. Sjálfstæðisflokkurinn hefur aldrei fengið
verri útreið í skoðanakönnun og segir það sína
sögu um stöðu hans í dag.
Samkvæmt könnuninni fengju stjórnarflokkarnir
tveir einungis 21 þingmann kjörinn, ef gengið væri
til kosninga nú, í stað þeirra 36 sem þeir hafa nú.
Þeir myndu sem sagt missa 15 þingsæti, þar af
myndu sjálfstæðismenn missa 13 þingsæti! Núver-
andi stjórnarandstöðuflokkar myndu á hinn bóg-
inn hreppa öruggan þingmeirihluta eða 42 þing-
sæti og meira að segja hefðu stærstu stjórnarand-
stöðuflokkarnir tveir eins þingsæta meirihluta.
Vert er að hafa í huga að skoðanakannanir eru
ekki fullkominn mælikvarði á fylgi stjórnmála-
flokka og ríkisstjórnar hverju sinni. Þær gefa þó
mjög ákveðna vísbendingu um það hvert straum-
urinn liggur þegar þær eru gerðar. Ljóst er að
straumurinn liggur frá ríkisstjórninni og stjórnar-
flokkunum tveimur um þessar mundir. Skilaboðin
til ríkisstjórnarinnar eru mjög skýr og ótvíræð: Fólk
vill ríkisstjórnina frá. Svo einfalt er það mál og eng-
in ástæða til að fjölyrða um það frekar. BB.
Hvers vegna ég hafna EES
Að undanförnu hafa birst á síð-
um Dags nokkrar greinar ágætra
starfsfélaga minna héðan úr kjör-
dæminu, þeirra Valgerðar Sverr-
isdóttur og Jóhannesar Geirs Sig-
urgeirssonar, þar sem þau leitast
við að réttlæta hjásetu sína í
EES-málinu. Jafnan er gott eitt
um það að segja að þingmenn
komi sjónarmiðum sínum á fram-
færi við kjósendur. Pá er eðlilegt
að þeir hafi nokkuð við þegar
flutt eru rök fyrir afstöðu eða
afstöðuleysi í stórmáli eins og
samningurinn um Evrópskt efna-
hagssvæði er eðli sínu
samkvæmt. (Hvort hann verður
svo að veruleika er annað mál.)
Mér þykir við hæfi að fleiri
raddir heyrist í framhaldi af
afgreiðslu EES-málsins á
Alþingi, en hjásetuliða einna.
Því bið ég Dag fyrir eftirfarandi
greinarkorn, sem að hluta til er
byggt á ræðu sem undirritaður
flutti við upphaf þriðju umræðu
um málið á Alþingi. Pað er ekki
ætlun mín að hefja rökræður við
þau Jóhannes og Valgerði heldur
gera grein fyrir helstu ástæðum
þess að ég og félagar mínir í þing-
flokki Alþýðubandalagsins stóð-
um saman um það allir sem einn
að hafna EES.
Mér er það að vísu illskiljan-
legt hvernig menn geta lagst gegn
sjávarútvegssamningi við EB,
sem er fylgifiskur EES, talið vafa
leika á að málið standist stjórn-
arskrána og setið eftir sem áður
hjá, en þegar rökin hafa verið
flutt getur hver dæmt fyrir sig og
fer best á því.
Niðurstaðan gerólík
upphaflegum áherslum
Nauðsynlegt er í upphafi að horf-
ast í augu við að samningsnið-
urstaða er allt önnur en þær
áherslur sem af íslands hálfu var
lagt upp með þegar ákveðið var
að slást í hóp annarra EFTA-
ríkja snemma árs 1989.
A fundi forystumanna EFTA-
ríkjanna í Osló 1989 gerði þáver-
andi forsætisráðherra grein fyrir
viðhorfum íslendinga og setti
fram þá fyrirvara sem af íslands
hálfu væru forsenda þess að taka
þátt í samningagerðinni. í þeim
áherslum kernur fram að íslend-
ingar höfðu fyrst og fremst áhuga
á að taka þátt í samningnum um
frjálsa verslun og viðskipti með
varning, gera viðskiptasamning.
Hins vegar hefðum við fyrirvara
á varðandi fjármagnshreyfingar,
þjónustu og fólksflutninga og af
okkar hálfu kæmi ekki til greina
að við gætum nokkurn tímann
gefið okkur á vald yfirþjóðlegum
stofnunum og framselt íslenskt
fullveldi úr landi. í upphafi
könnunarviðræðnanna voru
einnig settir fram fyrirvarar um
forræði íslendinga sjálfra yfir
auðlindum lands og sjávar. Þessir
fyrirvarar eru nú allir - allir - fyr-
ir utan einn sem varðar fjárfest-
ingar í fiskveiðum og frum-
vinnslu sjávarafurða, horfnir út
úr hinni endanlegu samningsnið-
urstöðu.
Þegar lagt var af stað í samn-
ingaviðræðurnar var hugmyndin
sú að gerður yrði samningur
tveggja jafn rétthárra aðila, svo-
nefnd tveggja-stoða-lausn þar
sem EFTA-ríkin væru annar
samningsaðilinn og Evrópu-
bandalagsríkin hinn. Niðurstað-
an er allt önnur. í reynd byggir
samningurinn um Evrópskt efna-
hagssvæði á einskonar aukaaðild
EFTA-ríkjanna að Evrópu-
bandalaginu enda er lagastoð
samningagerðarinnar af hálfu
Evrópubandalagsins sú grein
Rómar-sáttmálans sem fjallar um
aukaaðild ríkja. Það er Evrópu-
bandalagið sem ræður ferðinni.
Það er Evrópubandalagið sem
setur lögin. Það er Evrópudóm-
stóllinn sem túlkar lögin og gefur
fordæmi með dómum sínum.
Tveggja-stoða-lausnin er hrunin,
eftir stendur einskonar aukaaðild
einstakra EFTA-ríkja að Evr-
ópubandalaginu.
Meðan á samningagerðinni
hefur staðið hefur það svo gerst
að öll EFTA-ríkin utan eitt,
ísland, hafa ákveðið að sækja um
fulla aðild að Evrópubandalag-
inu. Þau líta því á samninginn um
Evrópskt efnahagssvæði ein-
göngu sem aðlögunartímabil á
leið sinni inn í Evrópubandalag-
ið, einskonar millibilsástand.
Síðast en ekki síst, er það svo
samningsniðurstaðan sjálf hvað
hagsmuni íslands áhrærir sem er
allt önnur og óhagstæðari en
menn bundu vonir við að gæti
orðið snemma árs 1989.
Meginkrafa okkar um fríversl-
un með fisk náðist ekki fram,
ekki heldur tollfrelsi með
fiskafurðir sem almenn regla.
Það sem átti í upphafi að vera
viðskiptasamningur tveggja jafn
rétthárra aðila á jafnréttisgrund-
velli hefur snúist upp í samninga
um að EFTA-ríkin, þau sem það
vilja, gerist aukaaðilar að nýju
stórríki Evrópubandalagsins.
Það er að sjálfsögðu þessi efn-
islega niðurstaða sem öllu máli
skiptir og menn eiga að taka
afstöðu til. Á einstöku manni
hefur mátt skilja að þeim sem
samþykktu á sínum tíma, að
ísland tæki þátt í könnunarvið-
ræðum EFTA-ríkjanna við EB,
beri skylda til að samþykkja
EES-samninginn sem nú liggur
fyrir, rétt eins og þeir hafi skuld-
bundið sig til þess fyrirfram.
Þetta er auðvitað furðulegur mál-
flutningur og enn fráleitari en
ella í ljósi þess að niðurstaðan er
í engu samræmi við upphaflegar
áherslur íslands eins og áður
sagði.
Samningur um viðskipti
og samvinnu
Þegar efnisatriði samninganna
lágu fyrir á sl. vori mótuðum við
Alþýðubandalagsmenn endan-
lega afstöðu okkar til málsins.
Um þá niðurstöðu tókst mjög
breið samstaða, enda var hún
vandlega undirbyggð og
rökstudd.
Alþýðubandalagið er nú um
stundir eini stjórnmálaflokkurinn
sem stendur heill og óskiptur á
bak við ákveðna stefnu í sam-
skiptamálum okkar við önnur
Evrópuríki. Ég segi nú og á þar
við síðustu tíðindin þegar
Alþýðuflokkurinn klofnaði form-
lega og ákveðinn armur (Karl
Steinar og Samband ungra jafn-
aðarmanna) tók upp kröfuna um
fulla aðild að EB.
Alþýðubandalagið fylgir áfram
þeirri stefnu að hagsmunum
íslendinga sé best borgið með
sjálfstæðum viðskiptasamningi
við Evrópubandalagið. Þátttaka í
stjórnmálasamruna Evrópuríkja
inn í miðstýrt stórríki sé hins veg-
ar ekki í okkar þágu. Við höfnum
algjöriega aðild að Evrópu-
bandalaginu og teljum hana ekki
þjóna hagsmunum lands og
þjóðar. Sérstaða íslands sem
dvergvaxins þjóðríkis í miðju
Norður-Atlantshafi og forræði
íslendinga á auðlindum lands og
sjávar samrýmist hvorki aðild né
aukaaðild að Evrópubandalag-
inu. Umsókn um aðild að
Evrópubandalaginu kemur því
ekki til greina. Hagsmunir
íslendinga felast fyrst og fremst í
víðtækri fríverslun við ríki Evr-
ópubandalagsins og hana þarf að
tryggja með samningum við
bandalagið.
í samningum um Evrópskt
efnahagssvæði geti vissulega fal-
ist tilteknir efnahagslegir ávinn-
ingar, en það er eftir sem áður
eindregin niðurstaða Alþýð-
ubandalagsins að þegar á heild-
ina er litið sé samningurinn um
Evrópskt efnahagssvæði tilraun
sem mistókst og þess vegna
óhjákvæmilegt að hafna niður-
stöðu EES-samninganna.
Gallarnir á samningnum,
áhættan og fómirnar sem fslend-
ingar myndi færa, vega tvímæla-
laust mikið þyngra en þeir ávinn-
ingar sem hugsanlega fengjust á
hina hliðina, sem em þó í flestum
tilfellum sýnd veiði en ekki gefin.
í stað fyrirliggjandi niðurstöðu
EES-samningsins þarf að koma
til sjálfstæður tvíhliða samningur
íslands og Evrópubandalagsins
um viðskipti og samvinnu. Við-
ræður um slíkan samning þurfa
að hefjast sem fyrst enda eru
önnur EFTA-ríki þegar að hefja
viðræður um fulla aðild að Evr-
ópubandalaginu.
í tvíhliða samningi íslands og
Evrópubandalagsins verði byggt
á fríverslun með vörur og auknu
frjálsræði í samskiptum almennt
en þar verði á hinn bóginn tekið
mið af smæð og sérstöðu íslands
varðandi vinnumarkað og
búseturétt og afdráttarlaus réttur
íslendinga til að skipa forræði og
eignarhaldi á auðlindum til lands
og sjávar verði tryggður með sér-
stökum lögum. í slíkum samningi
er ekkert því til fyrirstöðu að
fjalla einnig um samvinnu íslands
og Evrópubandalagsins á öðrum
sviðum, svo sem varðandi rann-
sóknir og þróun, umhverfismál,
menntun og menningu. Rétt er
að minnast þess að við erum þeg-
ar fullgildir þátttakendur í mörg-
um verkefnum og áætlunum á
þessum sviðum á grundvelli sjálf-
stæðra samninga þar um við Evr-
ópubandalagið. Tvíhliða samn-
ingur gefur okkur á hinn bóginn
færi á að standa utan við stjórn-
málasamruna stórríkjanna á
meginlandi Evrópu og komast
hjá þátttöku í hinu mikla stofn-
ana- og nefndarfargani miðstýr-
ingaraflanna í Brussel. Þangað
eigum við ekkert erindi og þar
yrðum við aldrei annað en peð á
skákborði stórveldanna.
Með þessum hætti má varð-
veita fullveldi, sjálfstæði og sér-
stöðu íslands. Með þessum hætti
lokum við engum dyrum til sam-
vinnu og viðskipta við önnur
markaðssvæði en Evrópu. í slíkri
stöðu tökum við ekki áhættu á að
lokast innan tollmúra Evrópu-
bandalagsins og verða fórnar-
lömb viðskiptaátaka stórvelda á
efnahagssviðinu eins og ella gæti
orðið. Sjálfstæði og óskert full-
veldi íslendinga ásamt með legu
landsins og auðlindum skapa
okkur mikla möguleika í framtíð-
inni ef rétt er á málum haldið.
Meginniðurstöður
Ef reynt er að draga saman meg-
in niðurstöðu þessa viðamikla
máls, þá er hún að mínu mati í
grófum dráttum á þessa leið:
Samningurinn um Evrópskt efna-
hagssvæði er langt frá því að vera
nógu hagstæður okkur íslending-
um. Hann er tilraun sem
mistókst. Gallarnir og áhættan
sem með honum væri tekin vega
mun þyngra en hugsanlegir
ávinningar. Þær tollalækkanir,
einkum í saltfiskútflutningi, sem
tengjast samningnum eru of dýru
verði keyptar. A móti þeim störf-
um sem e.t.v. geta skapast við
úrvinnslu munu næsta örugglega
tapast önnur vegna aukinnar
samkeppni erlendis frá í iðnaði
og þjónustu.
Megin samningskröfur fslands
um að undirgangast ekkert yfir-
þjóðlegt vald, um að fá fríverslun
með fisk, um að samninginn
gerðu tveir réttháir aðilar voru