Dagur - 10.07.1993, Side 4

j - DAGUR - Laugardagur 10. júlí 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENTHF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 • SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT M. VSK. KR. 1368 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN: GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON,
(íþróttir), INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (HúsavíK vs. 96-41585, fax 96-42285),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON.
LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
Ríkisstjórnin nýtur
ekki stuðnings
Skoðanakannanir sem gerðar
hafa verið að undanförnu á
fylgi stjórnmálaflokkanna sýna
að stjórnarflokkarnir hafa siglt
í strand og kemur það ekki á
óvart. Samkvæmt nýrri könnun
Gallups eru Sjálfstæðisflokkur
og Alþýðuflokkur samtals með
36% fylgi en stjórnarandstöðu-
flokkarnir 62,5% og er þá mið-
að við þá sem tóku afstöðu í
könnuninni. Af þeim sem tóku
afstöðu eru enn færri sem
styðja stjórnina en stjórnar-
flokkana eða um 30%. Það
kemur heldur ekki á óvart.
Hæstvirt ríkisstjórn íslands er
rúin trausti. Hún nýtur ekki
stuðnings til áframhaldandi
verka og það virðast þingmenn
hennar vita, enda eyða þeir nú
meira púðri í deilur og væring-
ar innan hvors flokks um sig en
að samstilla krafta sína til að
leiða hnípna þjóð úr efnahags-
vanda.
Ef við skoðum fylgi flokk-
anna nánar þá nýtur Fram-
sóknarflokkurinn mestrar hylli
um þessar mundir. Af þeim
sem tóku afstöðu kváðust 31%
styðja Framsóknarflokkinn en
flokkurinn fékk 18,3% atkvæða
í kosningum til Alþingis 1991.
Sjálfstæðisflokkurinn fékk 26%
fylgi í könnuninni en var af-
gerandi stærstur í síðustu
kosningum með 38,6% at-
kvæða. Þetta eru miklar sveifl-
ur hjá stærstu flokkunum. Al-
þýðubandalagið fékk 16,5%
fylgi í könuninni en 14,4% í
kosningunum, Kvennalistinn
15% á móti 8,3% í kosningum
og Alþýðuflokkurinn 10% á
móti 15,5% í síðustu kosning-
um.
Kosningaúrslitin voru af
mörgum túlkuð á þá lund að
þáverandi stjórnarflokkar,
Framsóknarflokkur, Alþýðu-
bandalag og Alþýðuflokkur
nytu trausts kjósenda til að
halda áfram á sömu braut
stöðugleika en fljótlega kom í
ljós að hugur forystumanna
Alþýðuflokksins og Sjálfstæð-
isflokksins leitaði til Viðeyjar
og ný „viðreisnarstjórn" undir
forystu Davíðs Oddssonar
varð að veruleika.
Til fróðleiks má rifja upp
stefnuyfirlýsingu þessarar
nýju ríkisstjórnar. Stjórnin
hugðist rjúfa kyrrstöðu og
auka verðmætasköpun í at-
vinnulífinu, sem myndi skila
sér í bættum lífskjörum. í 1. lið
yfirlýsingar um hvernig þess-
um og öðrum markmiðum yrði
náð segir eftirfarandi: „Með
sáttargjörð um sanngjörn kjör,
þannig að auknar þjóðartekjur
skili sér í bættum lífskjörum
m.a. með aðgerðum í skatta-
og efnahagsmálum, sem koma
hinum tekjulægstu og barna-
fjölskyldum að gagni." Og í 7.
lið segir: „Með lækkun ríkisút-
gjalda verði búið í haginn fyrir
að jafnvægi náist í ríkisrekstri,
án hækkunar skattbyrði.
Stefnt skal að lækkun skatta,
þegar tekist hefur að hemja
vöxt ríkisútgjalda umfram vöxt
þjóðartekna. Skattlagning fyr-
irtækja og neyslu verði sam-
ræmd því sem gerist með sam-
keppnisþjóðum. Samræmd
verði skattlagning eigna og
eignatekna. “
Óþarft er að rifja frekar upp
fyrirheit ríkisstjórnarinnar.
Kjósendur vita mæta vel af bit-
urri reynslu hvern hug hún
ber til hinna tekjulægstu og
barnafólks og hvaða tökum
hún hefur náð á ríkisfjármál-
unum. Þess vegna hrynur fylg-
ið af stjórninni. Vaxtaokrið,
þjónustugjöldin, skattpíningin,
kaupmáttarhrapið, ójöfnuður-
inn, atvinnuleysið og gegndar-
laus hallarekstur ríkissjóðs tala
sínu máli og kjósendur láta
ekki slá ryki í augun á sér. Þess
vegna er staða stjórnarinnar á
miðju kjörtímabili ekki glæsi-
legri en raun ber vitni.
SS
Iræringur
Stefán Þór Sæmundsson
Afturbvarftíl einfaldleikans
Þetta veöurfar ætlar allt lifandi
aö drepa. Ættarmót og útilegur
fara í hundana, cóa færast í
besta falli undir þak. Bændur
róta í hráblautu heyinu. Það
snjóar í fjöll dag eftir dag.
Feröamenn komast ekki yfir
margrómað hálendið. Lok, lok
og læs. íssalar sitja með hend-
ur í skauti og hugleiða að kaupa
kakómaskínu. Sóldýrkendur
ncyðast til að skríða upp í
ljósabekki. Þunnu sumardulum-
ar liggja ónotaðar uppi í skáp
og skjólgóð vetraifötin eru
óspart brúkuð. Hvenær kemur
hið norðlenska suniar með
sunnan andvara, sól og tuttugu
stiga hita? Þessi spurning
brennur á öllum Norðlending-
um þegar þetta er skrifað en
veðurfræðingar reyna að hugga
okkur með því aö segja að
veðrið geti varla annað en
batnað, enda ku júlí vera heit-
asti mánuóur ársins.
Einhvem tíma lct ég þau
spakmæli falla aö með því að
sætta sig við íslenskt veðurfar
næói maóur slíku hugarjafn-
vægi að ekkert gæti raskað ró
manns. Þessu jafnvægi hef ég
óspart reynt aö ná og hlæ fram-
an í þá sem bölva veórinu. Ég
hef því hlegið mikið þaó sem
af cr sumars og aldrci verið í
betra skapi. Margir telja mig
geggjaðan þegar ég leik á als
oddi í norðan garra og rigning-
arsudda en það ber aðeins vitni
um að þcir hafa ekki náó um-
ræddu hugarjafnvægi.
Sjónvarpslaus fimmtudags-
kvöld
Nýlega barst talið að sjónvarp-
inu í kaffistofuspjalli. Kom þá
í ljós að margir hugsuðu með
söknuði og trega til þess tíma
er sjónvarp ríkisins var eitt um
hituna og tók sér frí á fimmtu-
dagskvöldum. Þá hafði fjöl-
skyldan nægan tíma til sam-
verustunda og allir vom á kafí
í áhugamálum, Akureyringar á
öllum aldri fóm í bíó (ekki
bara unglingamir) og ham-
ingjusólin brosti sínu blíðasta.
Manni verður dálítið óglatt
þegar fortíðarfíknin tekur á sig
slíka mynd. Hvað er það sem
hefur breyst? Jú, framboðið á
sjónvarpsefni hefur aukist og
útsendingartími lengst. Þetta er
staðreynd sem við verðum að
lifa við, en ekki lifa samkvæmt.
Það er nefnilega takki á sjón-
varpstækjum og fjarstýringum
sem hægt er að nota til aó
kveikja og slökkva á imbanum.
Hreint út sagt þá er það sáraein-
föld athöfn að slökkva á sjón-
varpinu ef maður vill nota tím-
ann betur, sinna fjölskyldunni
eða tómstundum. Utscndingar-
tími sjónvarpsstöðva á ckki aó
ráða því hvemig fólk eyðir frí-
tíma sínum. Þama þarf stundum
að beita sjálfsstjóm og hugsa
pínulítið, en þeim sem enn sýta
sjónvarpslausa fimmtudaga cr
ekki vorkunn.
Þjóðfélagið er of flókið og
ópersónulegt
Hitt er svo annað mál að í for-
tíðarfíkninni speglast stundum
afturhvarf til einfaldletkans og
það getur verió hió besta mál.
Auðvitað er þjóðfélagið gegn-
sýrt af hlutgervingu, firringu,
hraða og spennu og allir fá ein-
hvem tíma meira en nóg af
þessu öllu. Þessi þróun birtist
okkur sama hvar á er litið. Tök-
um bíómyndimar sem dæmi.
Þær byggjast upp á rándýmm,
yfirþyrmandi tæknibrellum sem
alltaf verða dýrari og full-
komnari. Einföld morð em ekki
spennandi lengur, þau þurfa sí-
fellt að vera hrottalegri og
útpældari. Þessi tækniundur
hvíta tjaldsins em komin út í
öfgar, töfraveröldin er að mín-
um dómi oróin fráhrindandi.
Oft langar mig til að hverfa
aftur til einfaldleikans, sjá
virkilega góðar kvikmyndir
sem byggja á vel skrifuóu
handriti um mannlegt eðli og
þjóðfélagsvemleikann, skarta
hcillandi persónusköpun og
hnyttilega skrifuðum samtöl-
um. En það cr ckki um auðugan
garðað gresja.
Svipaða sögu má segja um
ýmislegt í þjóðfélagsmynstr-
inu. Þetta er orðið svo fíókið,
ópersónulegt og slítandi að
hugurinn leitar ósjálfrátt til
gömlu, góðu daganna. Margir
kunna ráð við þessu, ganga á
fjöll, hvcrfa til náttúrunnar,
kippa sér út úr þjóðfélaginu.
Þetta er beinlínis lífsnauðsyn-
legt, að staldra við, hugsa sinn
gang, spyrna við fótum.
Ofbeldi í bíómyndum kom-
ið út í öfgar
Ég minntist á bíómyndimar og
ofbeldið. Það er búið að murka
líftð úr mönnum á allan mögu-
legan hátt en leikstjóramir
rcyna samt sífellt að „gcra bct-
ur“ og búa til krassandi senur
scm áhorfcndur vcrða agndofa
yfir. Æ fleira fólk er drepið,
slysin veróa hömiulegri, eyði-
leggingin meiri, hraðinn æðis-
gengnari og pcrsónurnar óraun-
verulegri. En hvað með það,
em þetta ekki bara bíómyndir?
Vissulega má líta á kvik-
myndir sent stundargaman,
saídaus ævintýri. Áhrif þeirra
skyldi þó ekki vanmeta. Raun-
vemleikinn sem birtist á hvíta
tjaldinu hcfur bein áhrif á
marga einstaklinga. Morö,
nauðganir og skepnuskapur af
ýmsu tagi cr daglcgt brauð í
heimi kvikmyndanna, fólk cr
hætt að kippa scr upp við þetta
og á oft erfitt með að gcra
greinarmun á vemleika og
fantasíu.
Það hefur margoft komið á
daginn að ofbeldismenn fá
hugmyndir úr bíómyndum og
veruleikafirrt fólk breytist í
kvikmyndahetjur á degi
hvcrjum, stundum mcö skclfi-
legum afleiðingum. Eitthvaö
viröast þeir í Hollywood vera
famir að gera sér grein fyrir
þessu óg frægir leikarar á borð
við Jack Nicholson og Ant-
hony Hopkins hafa áhyggjur af
vaxandi ofbeldi í kvikmynd-
um. Hopkins er til að mynda
mjög efins um að rétt sé að
vekja mannætuna Hannibal
Lecter aftur til lífsins.
Ég held að það væri heilla-
vænleg þróun að draga úr of-
beldi og tæknibrjálæði og
stefna að því aó koma cinfald-
lcikanum aftur í tísku. Ég geri
mér hins vegar fulla grein fyrir
aó ég breyti ekki heimsmynd-
inni hér á síðum Dags en engu
að síður vona ég að menn fari
að ranka vió sér og hugleiða
hvert við stefnum. Þaó er korn-
inn tími til að breyta kúrsinum.