Dagur - 15.10.1993, Qupperneq 7

Föstudagur 15. október 1993 - DAGUR - 7
Leikfélag Akureyrar:
Frumsýmng á Afturgöngum
Önnur frumsýning Lcikfélags
Akureyrar á þcssu leikári vcrð-
ur í Samkomuhúsinu í kvöld
þcgar hinn magnaði og áleitni
harmleikur Henriks Ibsens,
Afturgöngur, verður settur á
svið. Leikritið var frumsýnt hjá
Frú Emelíu í Reykjavík í vik-
unni og Afturgöngur eru á sviði
lcikhúsa víða um hcim, sem
bcndir til þess að verkið eigi
fullt erindi við áhorfendur nú,
en leikritið kom út í Noregi
1881.
Afturgöngur vöktu hörð við-
brögð í heimalandi höfundarins
og ofsafengnari atidúð en önnur
verk Ibsens. Þaö var ekki frum-
sýnt fyrr en árið eftir og þá í
Chicago af norskum leikflokki.
En hvaða þættir verksins vöktu
þessa miklu andúð? Guðmundur
Sigurður Karlsson (séra Manders) og Kristján Franklín Magnús (Ósvaldur
Alving) eru ný andlit hjá Leikfclagi Akurcyrar.
Rósa Guðný Þórsdóttir (Rcgína Engstrand) og Sigurður Karlsson (séra
Mandcrs).
Frú Alving (Sunna Borg) cr mið-
punktur fjölskylduharmlciksins.
Frú Alving (Sunna Borg) lætur vel
að séra Mandcrs (Sigurði Karls-
syni), scm cr fulltrúi reglu og ríkj-
andi siðgæðis. Myndir: Robyn
Þrainn Karlsson fcr með hlutvcrk
Engstrands snikkara, sent hcfur víst
drukkið nokkuð stíft gegnunt árin.
„Sem sagt:
Átakanlegri harmleikur en
frú Alving upplifir er vart
hugsanlegur. Ög þegar hann
verður svona hrífandi áleit-
inn í uppsetningu íslenska
Icikstjórans Sveins Einars-
sonar á Hippodromen, er
það vegna þcss, að sjaldan
hefur maður séð þennan
harmleik sýndan okkur jafn
skýrt, röklcga og skorinort -
án þess að láta sér yfirsjást
það káticga í grátlciknum.
Þetta er hreint út sagt frá-
bær sýning.“
Klstrup, Berlingskc Tidcndc.
„(Sveinrt Einarsson)
hefur skorið burt allt scm
gæti virkað gamaldags. Ár-
angurinn er sjaldgæfur
hreinleiki og rökleg fram-
sctning. Hér er ein fallcgasta
og áhrifamcsta Ibsensýning,
sem lengi hefur sést á dönsk-
um fjölum. Sýning, þar scm
öllum leikurunum tekst í
hlutvcrkum sínum að kafa í
djúp manneskjunnar...
Þannig næst, fyrir rétt sam-
spil listrænnar yfirsýnar og
stcrkrar pcrsónulcgar inn-
lifunar, að flytja leikrit Ib-
sens, Afturgöngur, á veru-
lega nútímalegan og nær-
færinn hátt.“
Viggo Sörensen, JyJlandsposten.
„Við getum vel
kallað sjúkdóminn alnæmi,
en það er ekki nauðsynlegt
að vera með slíkar beinar
skírskotanir. Afturgöngur
eru sígilt verk, það getur
enginn dregið í efa eftir að
hafa séð þessa þróttmiklu og
afar vel lciknu sýningu á
leikriti Ibsens. Leggið nafnið
á minnið - Sveinn Einars-
SOn!“ ElinRask.
„Leikritið hefur öðlast ný gUdi“
- segir Sveinn Einarsson, leikstjóri
Sveinn Einarsson fékk mikið
lof fyrir leikstjórn sína á Aft-
urgöngum Ibscns í Kaup-
mannahöfn á síðasta ári og nú
setur hann upp sama vcrk mcð
Leikfélagi Ákureyrar. Sveinn
cr afar reyndur lcikstjóri og
hefur stjórnað á sjöunda tug
vcrka á síðustu 28 árum. Það
er mikill fengur fyrir Leikfélag
Akureyrar að fá hann norður
og Dagur ræddi við hann að
lokinni æfingu í vikunni.
Við settumst fyrir framan
sviðið. Leikmyndin er einföld,
enda megin áherslan lögð á text-
ann. Fyrsta spumingin var óhjá-
kvæmileg:
- Eiga Afturgöngur eitthvert
erindi við áhorfendur í dag? Er
þetta ríflega 110 ára gamla verk
ekki úr takti við það sem er að
gerast í samtímanum?
„Öðru nær. Aldur leikrita telst
ekki í árum, hann lýtur allt öðr-
um lögmálum. Við erum að leika
Icikrit í dag sem voru skrifuð
fyrir 2000 árum. Það skiptir máli
hvcrnig verkin eru skrifuð og
Afturgöngur eru taldar eitt best
skrifaða leikrit heimsbókmennt-
anna. Það fjallar um mannleg
samskipti á þeim nótum að inni-
haldið er sívakandi fyrir hverri
nýrri kynslóó. Einn aflvakinn í
atburðarásinni er sjúkdómur sem
helst mátti ekki nefna á nafn á
tímum Ibsens. Annar slíkur vá-
gestur hefur því miður skotið upp
kollinum hér á síðari árum. Þetta
leikrit hefur öðlast ný gildi af
þcim sökum og verður enn átak-
anlegra í ljósi þess, enda er verið
að sýna Afturgöngur víða um
heim.“
Þarf ekki neina ytri stæla
Sveinn sagðist vera trúr texta Ib-
sens og hann væri ekki að búa til
abstrakt nútímaverk, eins og
stundum væri gert með kiassísk
verk.
„Við álílum þaö innihaidslega
svo nútímalegt að það þurfi ekki
að vera með neina ytri stæla. Við
erum um leið trú stílsmáta Ib-
sens en á hinn bóginn leikum við
þetta á annan máta og í takt við
hraða nútímans."
Hatm sagði að eins og í öðrum
bestu verkum Ibsens væri fléttan
í Afturgöngum heilmikill galdur,
enda hefði Ibsen verið lærifaðir
margra spennusagnahöfunda.
Vió ræddum aðeins um ytri um-
gjöröina:
„Texti vill stundum drukkna
þegar miklar umbúöir eru. Mér
fimist þessi leikmynd skila því
sem við þurfum. Hún er nægi-
lega aðlaðandi fyrir augað án
þess að hið myndræna myndi
einhverja fagurfræðilega fjar-
lægð milli áhorfenda og atburð-
ánna á sviðinu. Tcxtiim cr svo
ríkur að hann má ekki glatast.
Eg cr svo beppinn að hafa góða
áhöfn og æfingatíminn hefur ver-
ið ánægjulegur. Það cr skemmti-
legt héma á Akureyri og ekki
skemmir fyrir að við höfum ver-
ið einstaklcga hcppin með veð-
ur,“ sagði Sveinn.
- Fcröu aðrar leiðir hér á Ak-
ureyri en þú gerðir í hitmi róm-
uðu uppfærslu í Danmörku?
„Það er ógjömingur aö endur-
laka sig. Grunnskilningur miim á
verkinu er tiltölulega óbreyttur
en hér er ég auðvitað með aðra
leikara og ég móta samskipti
persónanna talsvert eftir því
hvaða leikara ég er mcö í hönd-
unum. Sömuleiðis er leikmyndin
allt annars konar og lausnir á
sviðinu í sambandi við staðsetn-
ingar og átök verða aðrar. Þessi
sýning stendur alveg sjálfstæð.“
Harmleikur með húmor
- Nú em Afturgöngur mikill
harmleikur og sumir segja að
hinn almenni áhorfandi forðist
svokölluð þung verk, hann vilji
sá farsa og söngleiki. Mun fólk
koma í lcikhúsið?
„Já, þetta er harmleikur en
þaó er líka húmor í verkinu. Ib-
sen hefur oft verið leikinn full
hátíðlega. Hjá okkur talar fólkið
venjulegt mál. Auðvitað er leik-
urinn mjög átakanlegur en hann
fjallar um vitsmunalcgar spum-
ingar um siðgæði samfélagsins,
siðferði einstaklingsins og lífs-
gleðina. Þeir fordómar sem Ib-
sen er að lýsa eru ekki þeir ná-
kvæmlega sömu og við höfum í
dag en hliðstæðumar em svo
augljósar að það vefst ekki fyrir
áhorfendum að færa þær á milli.
Þama em líka gamlar klassískar
Ibsen- spurningar eins og um
hugsýn andstætt sannleika.
Við megum ekki vanmeta
áhorfendur. Þótt þeim getist vel
að söngleikjum og gamanleikjum
þá vilja þeir líka sjá dýpri verk,
eitthvað sem snertir þá og vekur
spurningar sem þeir taka með sér
heim. I lokin á Afturgöngum er
til dæmis velt upp spurningu um
líknarmorð sem áhorfendur veróa
sjálfir að taka afstöðu til. Ibsen
snertir við ansi mörgum tabúum
borgaralegs samfélags og með
því getur hami varpaö skörpu
ljósi á andstæóumarsagöi
Sveinn Einarsson. SS
Heiðar Frímannsson svarar því í
leikskrá Leikfélags Akureyrar:
„Afturgöngur er fjölskyldu-
harmleikur. Frú Alving er lykil-
persóna verksins. Hún er ekkja
Alvings kammerráðs og móðir
Osvalds Alvings. Osvaldur er
listmálari, nýkominn heim til
móður sinnar í upphafi leiks. Þá
kymiumst viö einnig Engstrand
snikkara, cn dóttir hans Regína er
í húsi hjá frú Alving og síöast en
ekki síst, séra Manders, sem kom-
inn er til að halda vígsluræðuna
þegar opnað er hæli, sem frú Al-
ving hefur reist til miiuúngar um
maiui siim. Brátt verður okkur þó
ljóst aö ekki er allt með felldu um
lífemi og heilsu Osvalds, að frú
Alving hefur áður hlaupist að
heiman frá mamú sínum til að
fylgja þeim mamii sem hún telur
sig elska og loks að einhver vafi
leikur á faðerm Regínu. Hér er
vikið að þremur atriðum, ónefn-
anlegum sjúkdómi, uppreisnar-
girni konumiar og mögulegum
sifjaspellum sem virðast hafa ver-
ið of stór biti fyrir Norðmenn og
aóra Norðurlandabúa að kyngja á
níunda áratug síðustu aldar.“
Gömul andlit og ný
Þama er vikið að persónum og
söguþræði í Afturgöngum og
tæpt á þeim málum sem gera
verkið að átakanlegum fjöl-
skylduharmleik. Vandamálin,
harmleikurinn og átökin eiga sér
samsvörun í nútímasamfélagi og
Afturgöngur láta engan ósnortinn.
Urvalslið stendur að uppfærslu
Leikfélags Akureyrar. Leikstjóri
er Sveimi Einarsson, sem sló í
gegn í Danmörku í fyrra með
sama verki. Elín Edda Ámadóttir
er höfundur leikmyndar og bún-
inga og er þetta í fyrsta siiui sem
hún starfar með Leikfélagi Akur-
eyrar, en Sveinn hefur tvívegis áð-
ur leikstýrt fyrir noröan. Ingvar
Bjönisson hamiar lýsingu. Þýð-
inguna gerði Bjariú Benediktsson
frá Hofteigi.
Sigurður Karlsson, leikari hjá
Leikfélagi Reykjavíkur, leikur
sem gestur hjá LA og fer með
hlutverk séra Mandersar. Sunna
Borg leikur frú Alving og Kristján
Fraiúdín Magnús leikur Osvald
son heiuiar, en þetta er fyrsta
hlutverk hans hjá LA. Rósa Guð-
ný Þórsdóttir leikur Regínu, en
Rósa Guðný er fastráðin hjá
Leikfélagi Ákureyrar í vetur og er
þetta fyrsta hlutverk hemiar. Þrá-
inn Karlsson er í hlutverki Eng-
strands snikkara.
Frumsýningin verður í kvöld
kl. 20.30 og önnur sýmng á laug-
ardagskvöldið. SS
•r'ISKVINNSLUDEILDIN
DALVÍK
Frá Sjávarútvegsdeildinni
á Dalvík - VMA
30 rúmlesta skipsstjórnarréttindanámskeið
verður haldið ef næg þátttaka næst.
Innritun fyrir 20. október.
Upplýsingar í síma: 61380.
Skólastjórar.