Dagur - 23.07.1994, Blaðsíða 12

12 - DAGUR - Laugardagur 23. júlí 1994
FRAMHALDSSAOA
Saga Natans og Skáld-Rósu
45. kafli:
Sagnir um Rósu vestra
Þá er Rósa var komin til Ólafsvíkur komst
hún brátt í góðan kunningsskap við ýmsar
merkar konur þar. Einkum lagði hún vin-
fengi við konu þá, er einnig hét Rósa og
var Sigurðardóttir, ættuð úr Eyjafirði. Sig-
urður hét maður hennar. Dóttir þeirra,
Þóra að nafni, var innan 10 ára þá er þau
Gísli og Skáld-Rósa komu vestur. Þóra
var enn á lífi 1899 og mundi gjörla Skáld-
Rósu og vinfengi hennar við móður Þóru.
Kunni hún ýmsa kafla úr ævisögu hennar,
er hún hafði sagt nöfnu sinni er Þóra var
viðstödd, en hún hafði hlýtt á með eftir-
tekt. Sagði hún söguritara það er hún
mundi og bar það vel saman við aðrar frá-
sagnir. Margt er haft eftir Helgu Arnórs-
dóttur, ekkju séra Árna Böðvarssonar og
móður séra Helga er þá var prestur í Ól-
afsvík en var veitt Kvíabekkjarprestakall
árið 1908 og Ólafsfjarðarsókn til 1924 er
hann fékk lausn frá embætti.
Rósant var nær fermingaraldri er þau
fluttust vestur. Fór hann þaðan af í sveit á
hverju sumri, áður en Sigríður dóttir henn-
ar kom vestur, er síðar getur. Vildi hún
ekki vera ein í kotinu um nætur og fékk
Helgu litlu til að sofa þar hjá sér. Þótti
henni mikið til Rósu koma, og mundi
margt, er hún hafði fræðst af henni. Hafði
Rósa spáð því, að Helga mundi verða
merkiskona, sem og rættist. Oftast var
gestkvæmt í Markúsarbúð hjá Rósu, var
hún hin skemmtilegasta heim að sækja
og gestrisin eftir efnum og oft fram yfir
efni. Fjárhagurinn var jafnan erfiður. Þó
sagði hún síðar, að einna best hefði hún
unað ráði sínu í Ólafsvík. Þá drakk Gísli
enn hóflega og var henni góður.
Drykkjuskapur Gísla fór í vöxt. Var
hann þá eigi jafn blíður við Rósu sem
annars.
Kvað hann þá stundum til hennar klúr-
lega. En hún lét ekkert á sig hallast. Köll-
uðu þau það þó gaman. Sumt af þessum
kveðskap þeirra er orðinn þjóðkunnur, svo
sem þessar vísur Rósu:
„Hvað á að segja’ um þegna þá:
Þamba bjór á kvöldin,
sérsvo lleigja olan á
Amors stórkeröldin”.
Eigi hafa allir þessa vísu á einn veg. Onn-
ur er þessi:
„Oft á veiðar Venusar
vopnameiða Ijöldinn
uppá heiðar hafsólar
helja reið á kvöldin”.
Má vera að svo sé til ætlað, að vísan veki
þá hugmynd, að menn ríði á heiðar til
(refa) veiða á vorkvöldi, þá er sól er hnigin
að haffleti í vestri, en Venus Ijómar í suðri
eða útsuðri. Eru dæmi til, að vísan hefir
vakið slíka hugmynd í svipinn.
Sérstakt atvik, sem nú er gleymt, mun
hafa gefið tilefni til þessarar kátlegu tví-
ræðisvísu:
„Sátu tvö að tafliþar,
taíls óælð ísóknum:
Afturábak og álram var
einum leikið hróknum".
Það eru til klúrari vísur eftir Gísla og Rósu
og eru þær ekki skráðar hér. Sumir hafa
eignað Rósu vísur eftir Rut frá Ljósavatni
er var bráðgáfuð og snilldar skáld, en
klæmin og grófyrt í frekasta lagi. Það má
sjá af vísum þeim, er hér standa á undan,
að eigi hefir Rósa verið grunlaust um trú-
skap Gísla við sig. Hann gerði sér far um,
er hann var drukkinn, að stríða henni, og
einkum með því, að gefa henni átyllu til
afbrýðis. En hún hafði það ráð, að láta
sem sér stæði á sama. Kvöld eitt var það,
að Gísli kom ekki heim. Vakti Rósa eftir
honum og var óróleg, því hann hafði farið
að heiman um morguninn og vissi hún
ekki hvert hann fór. Leið svo nóttin að
hann kom ekki. Fór Rósa þá að leita hans
að morgni og þótti þá ráðlegast að spyrj-
ast fyrst fyrir eftir honum í öllum „búðum"
þar í Ólafsvík. En svo vildi til að þar sem
hún kom fyrst inn, hitti hún rétt á: Gísli sat
þar á pallskák og var stúlka hjá honum.
Hampaði hann brennivínsflösku með mikl-
um drykkjulátum, bauð stúlkunni að súpa
á og kallaði hana „elskuna sína“. Þá sagði
Rósa: „Nú fer vel, nú hefir þú elskuna
þína". Hún fór þegar heim aftur og hafði
ekki fleiri orð þar um. Gísli kom heim litlu
síðar. Tók hún honum vel og lét sem ekk-
ert hefði í orðið. Svo gjörði hún jafnan.
Enda stríddi hann henni aldrei, þegar
hann var ódrukkinn. Þó Rósa léti sem sér
stæði á sama um drykkjuskap Gísla og
stríðni hans, þá var það raunar á annan
veg undir niðri, sem nærri má geta. Eitt
sinn kom hún að Setbergi til Einars pró-
fasts Sæmundssonar. Spurði prófastur
hana hvernig henni vegnaði í hjúskapn-
um. Kvað hún:
„Mikil blinda mér var á
mig við binda dræsu þá,
er aí sér hrinda aldrei má.
Ekki’ eru' syndagjöldin srnál"
Sú sögn fylgir vísunni, að þá hafi þau
Gísli og Rósa verið „nýgift“. Það kemur
ekki til mála að hún hafi ort svo um hann
meðan vel gekk, jafnvel í gamni. Til hins
kann sögnin að benda, að „fyrri árin" í Ól-
afsvík, meðan Gísli drakk hóflega og allt
gekk vel, haíi ekki verið mörg. Frá því er
ekki sagt Ijóslega.
Þess er áður getið að Rósa þótti betri
yfirsetukona en aðrar er þá voru. Var sóst
eftir henni til þess vestra, engu síður en
nyrðra. Hver sú kona, sem Rósa hafði
einu sinni setið yfir, vildi síðan eigi hafa
aðra en hana, ef þess var nokkur kostur.
Maður hét Þorsteinn og var hann Þor-
steinsson, er hann var verslunarþjónn í
Ólafsvík, en fluttist þaðan til Vatneyrar í
Patreksfirði. Hann átti konu og börn. Hafði
Rósa setið yfir konu hans í Olafsvík. Vildi
hún fá hana aftur er hún varð ólétt vestra.
Var Rósa því sótt fyrirfram. Var hún lengi í
þeirri ferð. Kom hún í Flatey á heimleið og
dvaldist þar nokkuð. Þótti henni þar gott
að vera.
Þaðan fór hún á skipi suður um fjörð
til Ólafsvíkur. Þá kom á hvassviðri og varð
sjór svo úfinn, að mönnum þótti nóg um.
Rósa var spurð hvort hún væri ekki
hrædd. Hún kvað vísu, sem alkunn er
orðin og þó höfð á fleiri en einn veg. Hún
mun vera réttust þannig:
„Ég að öllum háska hlæ
heims á leiðum þröngvu:
Mérersamanú hvortnæ
nokkru landi’ eða’ öngvu".
Ferðin tókst þó slysalaust og bar eigi
fleira til tíðinda.
UM VÍÐAN VÖLL
Hvar er
myndin tekin?
•UBJUBJ3SJOJ ipUBJOAJJ/fj ‘uossjuKojj J9PI|BH 'JS
nu jo Burujj J Jnjsay •Ef^jj^EunjH jjiujujo jo juujpu/íui b UBf^jj^ 'BunjH jjAq
-pnjoq bujoj pjij p;a jo jnpuuo>( uios ‘jnddojqEuuBuiBunJH Jjljoij uujjnddoJH
•njsKssouJV jjjjOAsddn i uinpjoij So puBj b jnpns jn>(5(0 qja uinpSojq ijn
ÞACSKRÁ FJÖLMIÐLA
SJÓNVARPIÐ
LAUGARDAGUR
23.JÚLÍ
09.00 Morgimijónvarp
Kynnir er Rannveig Jóhannsdótt-
ir. Sumarbáturinn Kristján og
Silja finna skemmtilegan felu-
staö. Þýðandi: Ellert Sigurbjöms-
son. Sögumaður: Bryndis Hólm.
(Nordvision - Norska sjónvarpið)
Hvar er Valli? Valli i landi vondu
risanna. Þýðandi: Ingólfur B.
Kristjánsson. Leikraddir: Pálmi
Gestsson. Múmínálfamir. Múm-
ínmamma er með hjartað á rétt-
um stað. Þýðandi: Kristin
Mántyla. Leikraddir: Sigrún Edda
Bjömsdóttir og Kristján Franklín
Magnús. Dagbókin hans Dodda.
Nú hleypur á snærið hjá Dodda.
Þýðandi: Anna Hinriksdóttir.
Leikraddir: Eggert A. Kaaber og
Jóna Guðrún Jónsdóttir.
10.35 Hlé
16.00 Mótonport
Endursýndur þáttur frá þriðju-
degi. Umsjón: Birgir Þór Braga-
son.
16.30 fþróttahoraið
Endursýndur þáttur frá fimmtu-
degi. Umsjón: Fjalar Sigurðarson.
17.00 íþróttaþitturiru
Umsjón: Fjalar Sigurðarson.
18.20 Táknmáiifréttir
18.30 VOlundur
(Widget) Bandariskur teikni-
myndaflokkur. Þýðandi: Ingólfur
Kristjánsson. Leikraddir: Hilmir
Snær Guðnason og Þórhallur
Gunnarsson.
18.55 Fréttaikeytl
19.00 Gelmitðóin
(Star Trek: Deep Space Nine)
Bandariskur SBVintýramynda-
flokkur sem gerist í niðurníddri
geimstöð i útjaðri vetrarbrautar-
innar i upphafi 24. aldar. Aðal-
hlutverk: Avery Brooks, Rene Au-
berjonois, Siddig E1 Fadil, Terry
Farrell, Cirroc Lofton, Colm Me-
aney, Armin Shimerman og Nana
Visitor. Þýðandi: Karl Jósafats-
son.
20.00 Fréttir
20.30 Veður
20.35 Lottó
20.40 Kóngur f rikl »inu
(The Brittas Empire) Breskur
gamanmyndaQokkur. Aðalhlut-
verk: Chris Barrie, Phihppa Hay-
ward og Michael Bums. Þýðandi:
Gauti Kristmannsson.
21.10 FjaUgangan
(The Climb) Bresk biómynd sem
gerist árið 1953 og segir frá
fjalgöngugörpum sem ætla að
klifa tindinn Nanga Parbat i Him-
alayafjöllum en lenda miklum
hremmingum. Leikstjóri: Donald
Shebib. Aðalhlutverk: James
Hurdle, Kenneth Walsh og Ken
Pogue. Þýðandi: Reynir Harðar-
son.
22.45 Nóttin er váiynd
(Child in the Night) Bandarísk
spennumynd frá 1990. Ungur
drengur verður vitni að morðinu
á föður sínum en man ekkert
þegar lögreglan spyr hann um at-
burðinn. Leikstjóri: Mike Robe.
Aðalhlutverk: Jo Beth Wiliams
og Tom Skerritt. Þýðandi: Svein-
björg Sveinbjömsdóttir.
00.15 Útvarpefréttir i dagskrár-
Jok
SJÓNVARPIÐ
SUNNUDAGUR
24.JÚLÍ
09.00 Morgunijónvarp
baraanna
Kynnir er Rannveig Jóhannsdótt-
ir. Perrine. Perrine spjarar sig.
Þýðandi: Jóhanna Þráinsdóttir.
Leikraddir: Sigrún Waage og
Hahdór Bjömsson. Máhð okkar.
Handrit: Helga Steffensen. Vísur:
Óskar Ingimarsson. Leikraddir:
Amar Jónsson og Edda Heiðrún
Bachman. (Frá 1990) Nilh Hólm-
geirsson. Nilh fylgir vUhgæsunum
eftir á leið th Lapplands. Þýðandi:
Jóhanna Þráinsdóttir. Leikraddir:
Aðalsteinn Bergdal og Helga E.
Jónsdóttir. Maja býfluga. Alex-
ander mús býr tU sjónauka. Þýð-
andi: Ingi Karl Jóhannesson.
LeUtraddir: Gunnar Gunnsteins-
son og Sigrún Edda Bjömsdóttir.
10.20 Hlé
17.50 Hvitatjaldið
í þættmum verða kynntar nýjar
myndir í bíóhúsum borgarinnar,
sýnt frá upptökum og viðtöl við
leikara. Umsjón: Valgerður Matt-
hiasdóttir. Áður á dagskrá á
þriðjudag.
18.20 Táimmálifréttlr
18.30 OkkarámilU
(Ada badar: Oss karlar emeUan)
Sænskur barnaþáttur. Þýðandi:
Edda Kristjánsdóttir. Sögumaður:
Þorsteinn Úlfar Bjömsson. (Nord-
vision - Sænska sjónvarpið)
18.40 Tígur
(Tlger) Hollensk baraamynd
án orða. (Evróviiion)
18.55 Fréttaikeyti
19.00 Úr rild náttúrunnar
Flokkurinn í fUcjutrénu (WUdlife
on One: Itay and the Fig Tree
Group) Bresk hehnUdarmynd um
baviana. Þýðandi og þulur: Óskar
Ingúnarsson.
19.30 FólidðíFonælu
(Evening Shade) Bandariskur
framhaldsmyndaflokkur í léttum
dúr með Burt Reynolds og MarUu
Henner í aðalhlutverkum. Þýð-
andi: Ólafur B. Guðnason.
20.00 Fréttlr og fþróttir
20.40 Veður
20.45 Rauða skotthúfan
í þættinum rekur Sigurður Stern-
þórsson ævi og störf Sigurðar
Þórarinssonar jarðfræðings og
skálds. Komið er við á markverð-
um stöðum á Suðurlandi og sýnd
brot úr gömlum Islandsmyndum.
Stjórn upptöku: Ágúst Guð-
mundsson. Framleiðandi: Nýja
bió.
21.25 Falln fortfð
(Angel FaUs) Bandarískur fram-
haldsmyndaflokkur um mannlif
og ástir i smábæ í Montana. Að-
allrlutverk: James Brolin, Kim
CattraU, Chelsea Field, Brian Ker-
win og Peggy Lipton. Þýðandi:
Guðni Kolbemsson.
22.15 Sonur árlnnar
(Hijo del Rio) Argentísk verð-
launamynd um 18 ára pht sem
kemur tU Buenos Aires og lendir i
slæmum félagsskap. Leikstjóri:
Ciro CappeUari. AðaUUutverk: Ju-
an Ramón Lopez. Þýðandi: Örn-
ólfur Árnason.
23.50 Mjóllrarblkarkeppnl KSÍ
Sýndar verða svipmyndir úr lehtj-
um í 8 hða úrshtum.
00.10 Útvarpsfréttlr f dagskrár-
lok
SJÓNVARPIÐ
MÁNUDAGUR
25. JÚLÍ
18.15 Táknmálsfréttb
18.25 Tðfraglugginn
Endursýndur þáttur frá fimmtu-
degi. Umsjón: Anna HinrUtsdótt-
ir.
18.55 Fréttaskeytl
19.00 HvutU
(Woof VI) Breskur myndaflokkur
um dreng sem á það tU að breyt-
ast í hund þegar minnst varir.
Þýðandi: Þorsteinn ÞórhaUsson.
19.25 Undlr Afrikubinui
(African Skies) Myndaflokkur um
háttsetta konu hjá fjölþjóðlegu
stórfyrirtæki sem Uyst tU Afriku
ásamt syni sinum. Þar kynnast
þau lifi og menningu inníæddra
og lenda i margvislegum ævintýr-
um. Aðalhlutverk: Robert Mitc-
hum, Catherine Bach, Simon
James og Raimund Harmstorf.
Þýðandi: Sveinbjörg Sveiribjöms-
dóttir.
20.00 Fréttir og iþróttlr
20.40 Veður
20.45 Gangur lifsini
21.35 Sækjast sér um líklr
(Birds of a Feather) Breskur gam-
anmyndaflokkur um systumar
Sharon og Tracy. Aðalhlutverk:
Pauline Óuirke, Linda Robson og
Lesley Joseph. Þýðandi: Ólöf Pét-
ursdóttir.
22.05 Leynifundlr i Moslcvu
(Hemhga möten i Moskva) Rít-
höfundurinn og Nóbelsverð-
launahafinn Alexander Solshen-
ítsin sneri nýlega heim úr ára-
langri útlegð þremur árum eftir
faU Sovétríkjanna og þótt imörg-
um Rússum hann seint á ferð.
Þessi sænska mynd fjaUar hins
vegar um þann tima er hann var
hrakinn í útlegð. Þýðendur:
Þrándur Thoroddsen og Ingibjörg
Haraldsdóttir. Þulur: Viðar Eiríks-
son. (Nordvision)
23.00 EUefufréttb
23.10 MJólkurbikarkeppnl KSÍ
Sýndar verða svipmyndir úr leikj-
um í 8 hða úrshtum.
23.25 Landsmót i golfl
Mótið fer fram á Akureyri að
þessu sinni. Umsjón: Logi Berg-
mann Eiðsson.
23.45 Dagskrárlok
STÖÐ2
LAUGARDAGUR
23.JÚLÍ
09:00 Moigunstund
10:00 Dennl dæmalausi
10:30 Baldur búálfur
10:55 Jarðarvinb
11:15 Slmml og Sammi
11:35 Eyjaklikan
12:00 Skólalif i ölpunum
12:55 Gott á griIUð (e)
13:25 Hefnd busanna II
(Revenge of the Nerds n) Gam-
anmynd um busana úrræðagóðu
sem ætla nú að láta ljós sitt skina
á sérstakri bræðralagsráðstefnu.
14:55 Dans á rósum
(MUk and Honey) Joanna BeU
ílytur tíl Kanada frá fátækrahverfi
á Jamaica og reynir fyrir sér þar í
landi aUsnægtanna. AðaUUut-
verk: Josette Súnon, Lyman
Ward og Djanet Sears. Leikstjór-
ar: Rebecca Yates og Glen Sals-
man
16:25 ífuUufjðri
(Satisfaction) Hér segir bá hress-
um krökkum sem stofna saman
rokkhljómsveit. Aðalhlutverk:
Justrne Bateman, Julia Roberts,
Trúii Alvarado og Liam Neeson.
Leikstjóri: Joan Freeman. 1988.
17:55 Evrópsld vinsældahstlnn
18:45 SJónvarpsmarkaðurlnn
19:1919:19
20:00 Falin myndavél
20:25 Mæðgur
(Room for Two)
20:55 Pavarottl, Domingo og
Carreras
(The Three Tenors 1994) Nú
verða sýndir óviðjafnalegú tón-
leikar með heimins þekktustu og
færustu tenórum. Tónleikarrúr
fóru fram síðasthðið laugardags-
kvöld í Dodgers Stadium i Los
Angeles að viðstöddum tæplega
60 þúsund manns. Stjórnandi er
Mehta.
23:25 Meðleigjandl óskast
(Single White Female) Mögnuð
og vel gerð spennumynd með
Bridget Fonda og Jetmifer Jason
Leigh i aðalhlutverkum. Myndin
er gerð eftú metsölubók John
Lutz, SWF Seeks Same. Ung kona
auglýsú eftú ungri konu sem
meðleigjanda. Eftú skamma við-
veru jpeúrar síðarnefndu gerast
undarlegú atburðú og að lokum
kemur tU blóðugs uppgjörs þeúra
á milli. 1992.
01:10 Rauðu skórab
(The Red Shoe Diaries) Erótiskur
stuttmyndaflokkur. Bannaður
bðraum.
01:40 í konuleit
(You Can-t Hurry Love) Það blæs
ekki byrlega fyrir Eddie þegar
hans heittelskaða lætur ekki sjá
sig á sjálfan brúðkaupsdagúrn.
En lifið heldur áfram og hann
kemst Ujótt að raun um að stúlk-
urnar i Los Angeles eru ekkert
hriínar af sveitastrákum frá Ohio-
fylki. Hann lagar sig að þessum
breyttu aðstæðum og þá fyrst
fara hjóhn að snúast. Aðalhlut-
verk: David Packer, Scott
McGinnis, Bridget Fonda, David
Leisure og Kristy McNichol. 1988.
03:10 Hðrkuskyttan
(Quigley Down Under) Spenn-
andi vestri þar sem Tom SeUeck
leikur bandariska skyttu sem
ræður sig tU hrokafuUs óðalseig-
anda í Ástrahu. Aðalhlutverk:
Tom SeUeck, Laura San Giacomo
og Chris Haywood. 1990.
Stranglega bðnnuð bðraum.
05:05 Dagskrárlok
STÖÐ2
SUNNUDAGUR
24. JÚLÍ
09:00 Bangsar og bananar
09:05 Dýrasögur
09:15 Tannmýsiuraar
09:20 í vinaskógl
09:45 Þúsund og ein nótt
10:10 Sesam opnlst þú
10:40 Ómar
11:00 Aftur tii framtíðar
11:30 Krakkarnb vlð Ðóann
(Bay City)
12:00 íþróttb á sunnudegl
13:00 Herra og frú Bridge
15:00 Uppgjðrlð
(In Country) Fyrrverandi hermað-
ur í Víetnamstríðinu sem á við
líkamlega og andlega vanheUsu
að stríða eftú hörmungar stríðs-
úis.
16:55 Stella
SteUa er ernstæð móðú sem er tU-
búúi tU að færa stórkostlegar
fómú fyrú dóttur sína. Hún vmn-
ur á bar og fær fjölda tilboða frá
viðskiptavinum veitúigastaðarms
en kærú sig ekki um að bindast
karlmanni þar tU hún hittú mynd-
arlegan lækni, Steven. Aðalhlut-
verk: Bette Midler, John Good-
man og Trini Alvarado.
Leikstjóri: John Erman. 1989.
18:45 Sjónvarpsmarkaðurinn
19:1919:19
20:00 Hjá Jack
(Jack's Place)
20:55 Leyndarmál fortfðarinnar
(Under Capricom) Fyrri hluti
rómantískrar ástralskrar fram-
haldsmyndar. Sagan gerist á síð-
ustu öld og segú frá ungum
herramanni sem gerú hvað hann
getur tU að hjálpa óhamingju-
samri konu að fóta sig í lífinu á
ný. Seúmi hluti er á dagskrá ann-
að kvöld.
22:35 60 minútur
23:25 Uns sekt er sðnnuð
(Presumed Innocent) Spennu-
mynd um saksóknarann Rusty
sem rannsakar morðmál á konu
sem hann hafði átt í ástarsam-
bandi við. Gmnur leikur á að
hann sé morðinginn. Hann er
saklaus ... uns sekt er sönnuð.
Bðnnuð bðraum.
01:30 Dagilcrárlok
STÖÐ2
MÁNUDAGUR
25. JÚLÍ1994
17:05 Nágrannar
17:30 Spékoppar
17:50 Andbin i Dðskunnl
18:15 Táningarnb i Hæðagarði
18:45 Sjónvarpsmarkaðurinn
19:1919:19
20:15 Neyðarlinan
(Rescue911)
21:05 Gott á grilllð
21:40 Leyndarmál fortiðarinnar
(Under Capricom) Seúini hluti
rómantískrar, ástralskrar fram-
haldsmyndar.
23:20 Til varaar
(Bed of Lies) Sannsöguleg
spennumynd um ern umdeUd-
ustu réttarhöld sem haldin hafa
verið í Texasfylki í Bandarikjun-
um. Hér er sögð saga konu sem
snerist tU vamar þegar ofbeldis-
verk eigúunanns hennar keyrðu
um þverbak. Aðalhlutverk: Susan
Dey og Chris Cooper. 1991.
Bðnnuð bðraum.
00:50 Dagskrárlok
RÁS 1
LAUGARDAGUR
23.JÚLÍ
HELGARÚTVARPIÐ
6.45 Veðurfregnb
6.50 Bæn
Snemma á laugardagsmorgni
7.30 Veðurfregnb
Snemma á laugardagsmorgni
heldur áfram.
8.00 Fréttb
8.07 Snemma á laugardags-
morgni beldur áfram.