Dagur - 14.07.1995, Síða 9

Föstudagur 14. júlí 1995 - DAGUR - 9
Botnfiskvinnslan rekin með 9% tapi:
Verðlækkanír á afurðum og innlendar
kostnaðarhækkanir helstu orsakavaldar
Samtök fiskvinnslustöðva hafa
reiknað út afkomu botnfisk-
vinnslunnar miðað við stöðuna í
byrjun þessa mánaðar. Sam-
kvæmt þessum útreikningum
hefur mjög hallað á vinnsluna að
undanfómu og er nú áætlað tap
á rekstri vinnslunnar 9%, eða
3.600 milljónir miðað við heilt
ár. Það er mun lakari afkoma en
sl. tvö ár, enda hefur gengi
bandaríska dollarsins lækkað á
undanfömum misserum úr 73
krónum í 63 og enska pundið úr
106 krónum í 99 krónur og þessi
atvinnugrein þolir ekki slíkt til
langframa.
Helstu ástæður stóraukins halla
á fiskvinnslunni má rekja til
verðlækkana á afurðum sem að
nokkru leyti stafa af lækkuðu
gengi bandaríkjadollars og breska
pundsins gagnvart krónunni.
Hækkanir á gengi japanska yens-
ins og þýska marksins hafa ckki
vegið þetta upp fyrir fiskvinnsl-
una. Þá eiga innlendar kostnaðar-
hækkanir að undanförnu töluverð-
an þátt í auknum hallarekstri
vinnslunnar, en auk launakostnað-
ar hafa aðrir innlendir kostnaðar-
lióir, svo sem umbúðir og fiutn-
ingskostnaður, hækkað töluvert að
undanförnu.
Karl Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystihúss 01-
afsfjarðar hf., segir að fiskvinnslu-
húsin selji á misjafna markaði og
þau hús sem framleitt hafi mest á
Bandaríkjamarkað og Bretland
standi sýnu verst, en önnur hús
framleiði mikiö á Evrópu, t.d.
Frakkland og Þýskaland komi bet-
ur út.
Karl Guðmundsson var spurður
að því hvort einhver teikn vœru á
lofti utn breytingu á afkomu fisk-
vinnslunar.
„Nei, það eru engin sérstök
teikn á lofti, en maður bíður eftir
því að gengi bandaríkjadollars
verði lagfært því lækkun á dollara
og pundi en hækkun á þýsku
marki og japönsku yeni hefur
komið sumum greinum vel en öðr-
um illa. Þessi skráning virðist fara
eftir alþjóðlegri spákaupmennsku
og því hvað Bandaríkjaforseti og
önnur fyrirmenni eru að gera í gær
eða dag,“ segir Karl.
- Hvað þolir fiskvinnslan lengi
það að vera rekin með 9% tapi?
„Hún þolir það ekki lengi því
þaó er búió að hagræóa eins og
Rekstraráætlun fiskvinnslunnar
- tölur í milljónum króna
Frysting: Söltun: Samtals:
Tekjur alls: 27.151 11.481 38.633
Gjöld alls: - laun/launat.gj. 26.958 11.538 38.495
v/framlciðslu 6.445 1.638 8.083
- Hráefni 16.128 7.945 24.073
- Umbúðir 1.078 304 1.382
- Flutningskostn. 470 414 884
- Orka 457 102 559
- Viðhald 844 273 1.117
- Annar kostnaður 1.535 863 2.398
Afskriftir og fjár-
magnskostn. (ársgr.) 2.868 877 3.745
Áætlaður halli - 2.675 -933 - 3.608
hægt er. Fiskvinnsluhúsin eru auð-
vitað misjafnlega skuldsett og því
þola þau þessa erfiðleika misjafn-
lega lengi og því gætu einhver hús
sem hafa fyrst og fremst framleitt
á Bandaríkjamarkað stoppað innan
tíóar.
Taprekstur gengur
ekki tíl lengdar
- segir Einar Svansson, framkvæmdastjóri
Fiskiðjunnar Skagfirðings hf.
Einar Svansson, framkvæmda-
stjóri Fiskiðjunnar Skagfirðings
hf. og stjórnarmaður í Samtök-
um fiskvinnslustöðva, segir nið-
urstöður Samtaka fiskvinnslu-
stöðva á lakri afkomu botnfisk-
vinnslunnar vera framreikning á
grunni sem félagið hafi lengi
verið með og er byggður á tölum
frá Þjóðhagsstofnun.
Einar segir að það sem hann
mundi vilja að gerðist næstu daga
væri að ríkisstjórnin staðfesti þær
tölur sem SF hefði lagt fram og þá
mundi Þjóðhagsstofnun taka þann
uppreikning miðað viö stöðuna í
dag. Ekki hefur reynt á það hvort
Þjóóhagsstofnun samþykki eða
synji útreikningi SF á stöðu botn-
fiskvinnslunnar.
„Mér finnst cðlilegt að ríkis-
stjórnin fái svolítinn uinþóttunar-
tíma til aö láta kanna ofan í kjöl-
inn hvort þcssar tölur eru réttar
sem SF leggur fram, en síðan vilj-
um við skoða málið í ljósi kvóta-
úthlutunarinnar sem nú hefur séð
dagsins ljós en með henni er okk-
ur sniðinn þrengsti stakkur sem
veriö hefur frá upphafi kvótakerf-
isins. Sú skerðing sem hún boðar í
fiskveiðum mun breyta
einhverjum prósentum til vióbót-
ar, þ.e. auka rekstrartap fisk-
vinnslunnar og það mun því hrikta
í sjávarútveginum á næsta fisk-
veióiári. Svona taptölur eru það
stórar aö það gcngur ekki til
lengdar að reka botnfiskvinnsluna
á þeim forsendum. Þegar allir aö-
ilar hafa skoðað málið og séð
heildarstöðuna er hægt að ræðast
við út frá sama grunni. Fyrr er
ekki hægt að ræða um einhverjar
aðgerðir.
Stjóm Samtaka fiskvinnslu-
stöðva hefur óskað eftir viðræðum
við stjórnvöld og fá þessa stöðu á
Einar Svansson.
hreint og þá er hægt að átta sig á
því hvort eitthvað er hægt að gera.
Við viljum meö þessu vekja at-
hygli stjórnvalda á því að staða
fiskvinnslunar í landinu er mjög
alvarleg og hefur ekki verið eins
alvarleg síöan 1988, en þá var
ákveðin gengisfelling þegar allt
var í voða.
Það er ekki hægt að lækka 10%
rekstrarhalla með einhverjum
kostnaðarlækkunum cins og sjáv-
arútvegsráðherra hefur gefið í
skyn í viðtölum. Til þess að lækka
10% halla í fiskvinnslu þarf annað
hvort að lækka hráefnið um 20%
eða laun um 50%. Það er því ekki
inni í myndinni að það takist,
hvorug leiðin er aðgengileg auk
þess sem menn hafa verið að
lækka kostnaðinn undanfarin ár
vegna samdráttar og kvótaskerð-
ingar og því hafa fiest fyrirtæki
nýtt þann möguleika aó fullu,“
sagöi Einar Svansson.
- Mun fiskvinnslan í auknum
mœli fœrast út á sjó ef þetta
Milli 60 og 70% af okkar fram-
leiðslu fer á Bandaríkjamarkaó og
því erum við mjög háðir gengi
dollars. Vandamálið er hins vegar
þaó að hrácfnió ræóur því á hvaóa
markaði er framleitt, en við crum
hér með tvo ískfisktogara og sam-
setning afla þcirra ræður oft því á
hvaóa markað afurðirnar fara.
Þrátt fyrir allt er uppistaða afians
sem unninn er þorskur og ýsa og
þrátt fyrir gengislækkun dollars er
skást að senda það sem framlcitt er
úr þeim á Bandaríkjamarkað þrátt
fyrir að það gefi ekki nægjanlega
af sér. Þess ber að gæta að verðið á
Evrópublokkinni hefur ekki mikið
hækkað þrátt fyrir einhverja geng-
islyftingu. Gengishækkun jap-
anska yensins hefur verió einna
mest og það er ánægjuleg þróun
fyrir þá sem framleiða á þann
markað. Þeir eru hins vegar ekki
mjög margir sem hagnast á því,
einna helst þcir sem framleiða úr
úthafskarfa og grálúðu."
- Verður einhver þrýstingur á
stjórnvöld að grípa inn í þetta mál,
t.d. með gengislœkkun?
„Eg vona það, og eitthvaó hafa
forsvarsmenn Samtaka fisk-
vinnslustöðva látið að því liggja í
viðtölum enda er mönnum farið að
leiðast þófið og vilja fara aó sjá
einhverjar aðgeröir af hálfu stjórn-
valda. Menn horfa nú til þess að
gott verð fáist fyrir loðnuhrogn og
úthafskarfa vegna hagstæðs gengis
yensins en auðvitað er ekki hægt
að hagræóa genginu eftir því á
hvaða markaði er verið að fram-
leiða á hverjum árstíma. Þórður
Friðjónsson, forstjóri Þjóóhags-
stofnunar, segir að gengi íslensku
krónunnar hafi hækkað að undan-
fömu en ég sé engin rök fyrir
þeirri hækkun. Þaó kemur útflutn-
ingsatvinnugreinunum ekki til
góða en það gerir auðvitað allan
innfiutning að sama skapi ódýr-
ari,“ sagði Karl Guðmundsson,
framkvæmdastjóri Hraðfrystihúss
Ólafsfjarðar hf. GG
ástand helst óbreytt?
„Ég get ekki ímyndað mér ann-
að en að það niuni ýta undir þá
þróun en ég vil ekki trúa því að
þaó sé vilji stjómvalda að vinnsla
í landi dragist verulega saman.
Þetta er spuming um stefnu stjóm-
valda í ýmsum mikilvægum mál-
um sem getur snert rekstrargrund-
völlinn í þessum atvinnugreinum.
Mörgum finnst að einhverja hcild-
arstefnu vanti í þeim.
Vandinn er einnig sá að það er
enginn markaður fyrir þorsk eða
ýsu í yenum eða þýskum mörkum
en gengi þessara gjaldmiðla er nú
hátt, þ.c. viö getum ckki selt þess-
ar fisktegundir til Japans eða
Þýskalands. Vandinn er einnig sá
að gengi ensks punds og banda-
rísks dollars er mjög lágt og það
hefur ekki átt sér staó í mörg ár.
Við höfum yfirleitt getað bjargað
okkur ef önnur myntin hefur fallið
með því að selja þá afurðimar í
hinni, en sú leið er ekki fær nú.
Landvinnslan hcfur verið í far-
arbroddi hvað varðar þróun á nýj-
um pakkningum og nýjum fram-
leiðsluvörum og sá árangur er í
hættu ef landvinnslan hefur ekki
rekstrargrundvöll. Það þurfti ekki
nema 20 skip á þorskveiðar í Bar-
entshafi í fyrra til þess að verð
félli á Bretlandsmarkaði á sjó-
frystum þorskflökum svo ljóst er
aó sá markaður þolir ekki miklar
sveiflur. Lausnin er því ekki sú að
öll vinnslan færist út á sjó, heldur
að jafnvægi verði milli land-
vinnslu og sjófrystingar. Það má
heldur ekki gleyma því að ískfisk-
togara- og bátafiotinn sem afiar
landvinnslunni hráefnis er jafn illa
settur,“ sagði Einar Svansson,
framkvæmdastjóri Fiskiðjunnar
Skagfirðings hf. á Sauóárkróki.
GG
Hótel KEA
FÖSTUDAGSJASS
TRÍÓ GUNNARS RINGSTED
frá kl. 10-01.
Laugardagskvöld
Hin frábæra hljómsveit
SAGA-KLASS
ásamt Berglindi Björk og Reyni Guðmundssyni
endurtaka stuðið frá síðustu helgi.
HELGÁRTILBOÐ
Einiberjagrafinn lax með piparrótarsósu
Nauta- og grísamedalíur „Black & White“
Perufrauðterta
Verð aðeins kr. 2.600,-
Borðapantatiir i síma 462 2200
HÓTEL
KEA
Sími 462 2200