Dagur - 22.09.1995, Síða 7

T
Föstudagur 22. september 1995 - DAGUR - 7
Er handraði í ríkiskassanum?
Þegar horft er til þess sem þing-
menn telja sjálfsagt að þeir og sú
stofnun sem þeir starfa við, hafi í
viðurgerning frá almenningi í
landinu, getur það hæglega hvarfl-
að að manni. Nýlegar launahækk-
anir sem þingmenn hafa fengið og
dulbúningur sá er fylgir þeim og
gera þær skattlausar að hluta, eru
langt fyrir ofan það sem þingmenn
hafa talið gerlegt að almenningur
fengi. Þessi mikla launalega
stéttaskipting gerir þinginenn
óhæfa til þess að skilja láglauna-
fólkið í landinu, en það er mjög
mikilvægt fyrir bæði þá og það.
Þessi láglaunastétt hefur unnið
þau störf sem gerir peningalegri
yfirstétt kleift að lifa því lífi sem
hún lifir. Hún hefur lítinn skilning
á hvernig láglaunafólkið berst frá
degi til dags með skuldakröfur í
skúffum og skápum og verður að
velja úr hvað á að greiða við
hverja útborgun.
Ekki er heppilegt fyrir almenn-
ing í landinu að þingmenn komi
afkomu sinni svo fyrir að þeir fylli
þennan flokk yfirstéttar, og verði
þess vegna óhæfir til að starfa fyr-
ir fólkið í landinu. Eftirlaunamál
og lífeyrisgreiðslur þingmanna eru
heldur ekki í neinu samræmi við
það sem almenningur í landinu
býr við. Allt ber þetta að sama
brunni, þingmenn líta á sig sem
forréttindastétt og hafa misnotað
það lagasetningarvald sem þeir
hafa frá þjóðinni til þess að
tryggja sér þessi forréttindi. Þeir
hafa búið til lög sem kveða á um
að þeir skuli með kjaradómi fá
sambærileg laun og gerist á hinum
almenna markaði eins og það er
orðað, hvað sem það svo þýðir.
Viðmiðun Kjaradóms
Þessi almenni markaður sem þeir
vilja láta bera sig saman við er
hópur manna sem hefur komist í
vinnu á forstjóralaunum sem eru í
sumum tilfellum hærri en laun
þingmanna og ráðherra. Ekki
verður auðveldlega séð að þessi
viðmiðun sé réttlát gagnvart ís-
lensku þjóðinni því mistakaferill
íslenskra stjórnmálamanna gefur
ekki ástæðu til að ætla að óhætt
væri að trúa þeim fyrir neinum
rekstri. Ekki verður séð að þeim
tækist með sambærilegum mistök-
um að tryggja sér laun út úr nein-
um rekstri sem þeim væri trúað
fyrir. Þeir þingmenn sem ekki
hafa getað haldið sæti sínu á þingi
virðast ekki beint umsetnir af at-
vinnutilboðum. Margir af þeim
eiga í raun mjög erfitt uppdráttar
ef ekki tekst fyrir atbeina stjórn-
málasamtaka þeirra að koma þeim
í vinnu. Við sjáum slíka menn í
þýðingarmiklum ríkisembættum
sem hefur tekist að tryggja þeim
með flokkpólitísku afli og kemur
þá engin spurning um hæfileika til
greina. Við slíkar embættisveit-
ingar troðast þessir falleruðu þing-
menn kinnroðalaust yfir einstak-
linga sem búnir eru að vinna við-
komandi stofnun lengi en hafa lít-
inn möguleika á stöðuhækkun,
vegna þess að siðferðilegur réttur
þeirra er ekki virtur. Þegar svo
þessir áður þingmenn koma til
starfa í stofnun sem þeir hafa
hugsanlega aldrei komið inní áður
þá þurfa þeir aðstoð og tilsögn
þeirra einstaklinga sem þeir voru
að brjóta siðferðilegan rétt á.
Falleraðir þingmenn liafa
kvartað yfir því að þeir virðast
vera látnir gjalda þess við umsókn
um atvinnu að þeir eru fyrrverandi
þingmenn. Ekki þarf þeim að
koma það á óvart þegar horft er til
þess hvernig þessi fyrrverandi
störf þeirra hafa reynst hinum al-
menna borgara í landinu.
Og þessi síðasti vottur þeirra
um dómgreindarleysi, siðleysi og
ágrind gerir þingið ekki beint að
trúverðugri útungunarstöð fyrir
góða starfsmenn. Aðkallandi er að
breyta viðmiðun kjaradóms og
hafa þar hliðsjón af störfum þing-
manna en ekki hliðsjón af störfum
forstjóra hjá einkareknum fyrir-
tækum. Líka þarf að taka inní við-
miðun kjaradóms lífeyrismál þess-
ara hópa sem undir þetta falla og
lækka laun þeirra með tilliti til
sérstöðu þeirra í lífeyrismálum. Sú
óhóflega skuldbinding sem þeir
hafa þar sett á ríkissjóð er langt
umfram allt velsæmi.
Hún á líka eftir að koma öðrum
launþegum og sérstaklega eftir-
launaþegum í koll eftir því sem
þessar skuldbindingar þyngjast,
því trúlega verður þeirra réttur
Aldrei verður sátt
í landinu ef
þingmenn taka
ekki sönsum
og reyna að halda
þessum grip-
deildum til streitu.
Betra er fyrir þá
að láta undan
strax...
skertur svo þingmenn geti haldið
sínum.
Þingmenn geta ekki borið sig
saman við neitt annað en þær
stéttir sem þeir sitja helst á þegar
kemur að kjarasamningum. Það
pólitíska afl sem þeir beita þá á
launþega gerir þingmenn svo sér-
staka að þá þarf að meðhöndla á
sérstakan hátt, því geta þeir aðeins
fengið þessa viðmiðun.
Ginningarfé fyrir hverja?
Þingmenn hafa gjaman haldið því
fram í rökræðum sínum um laun
að ekki fengjust nógu hæfir menn
á þing vegna lágra launa þeirra
sem þar sitja. Ekki veit ég til
hvaða hæfileikamanna þeir eru að
skírskota nema ef vera skyldu þeir
sem með störfum sínum halda
landinu sem láglaunasvæði og
auglýsa það sem slíkt. Ekki verður
heldur séð að mannekla sé á þingi
miðað við þá ofmönnun sem þar
er. Því er engin ástæða fyrir okkur
sem greiðum þingmönnum laun
að hækka þau, því framboð er
meira en þörf er fyrir á þingi.
Veruleikafirring þingmanna er þar
að auki slík að ekki er ástæða til
að verðlauna þá á nokkurn hátt.
Laun þau sem þeir höfðu áður en
þeir settu sig í þennan vanda með
lögum um kjaradóm voru þess
vegna mjög sanngjörn og hækkun
átti að vera í samræmi við þær
leikreglur sem þeir settu öðrum.
Aldrei verður sátt í landinu ef
þingmenn taka ekki sönsum og
reyna að halda þessum gripdeild-
um til streitu. Betra er fyrir þá að
láta undan strax en að láta laun-
þegahreyfinguna gera að aðalmáli
í næstu kjarasamningum að þeir
lækki laun sín og ógildi skattfríð-
indin. Hneisa yrði það fyrir þá ef
launþegar færu í verkfall til þess
að beygja þingmenn, en það gæti
hent og orðið langt og almennt.
Óhóflegur umbúnaður
Ekki aðeins eru þingmenn frekir
og tilætlunarsamir í launum og
fríðindum eins og talið hefur verið
upp hér að framan, heldur gildir
sama veruleikafirringin í umbún-
aði um þingið. Það er rekið í fjór-
um húsum samkvæmt bók um Al-
þingi íslendinga. í bókinni eru
taldir upp starfsmenn Alþingis og
reynast vera níutíu og tveir. Þegar
tölu þingmanna er bætt við kemur
út talan hundrað fimmtíu og
fimm. Ofan á þetta bætist að ráð-
herrar virðast ekki komast að og
frá vinnu sinni á sama hátt og aðr-
ir launþegar sem af lágum launum
sínum greiða þeim laun. Þeir hafa
til þess bíla af dýrustu gerð og í
sumum tilfellum bfistjóra því ekki
er eins fyrirmannlegt að aka sjálf-
ur. Alþingismenn voru með áform
um að kaupa Hótel Borg til þess
að gera að skrifstofum fyrir Al-
þingi en Davíð Oddsson kom í
veg fyrir það og vakti það von-
brigði hjá mörgum sem þá sátu á
Alþingi en þeir töldu þessi áform
sjálfsögð og eðlileg.
Stór áform eru til í formi fjöru-
tíu milljóna króna teikninga um
stóra viðbyggingu við hús Alþing-
is en ekki fékkst leyfi fyrir þessari
byggingu vegna umhverfissjónar-
miða. Þar kom inní bygging Ráð-
húss Reykjavíkurborgar og kann
það að hafa ráðið gerðum Davíðs
Brynjólfur Brynjólfsson.
Oddssonar í málinu og líka gætu
þessi afskipti verið vegna sögu-
legra sjónarmiða. Fjármunir munu
vera til á reikningi til þessara
framkvæmda að hluta og ekki
inundi vefjast fyrir þingmönnum
að samþykkja viðbótarfjármögnun
sem til þyrfti til að ljúka þeim
minnisvarða um óráðsíuna.
Eg hef oft spurt sjálfan mig
þeirrar spurningar hvort óhætt sé
að trúa fólki sem svona hugsar
fyrir stjórnun landsins og þú ættir
lesandi góður að velta þessu fyrir
þér líka því mikið er í húfi. Við
kjósum jú þessa menn og þvf fylg-
ir mikil ábyrgð. Þess vegna er
nauðsynlegt fyrir okkur að hug-
leiða þessi mál og hvemig hægt er
að koma Alþingi í réttan og vit-
legan búning og mannahaldi þar í
skynsamlega tölu starfsmanna.
Rökrétt yfirskrift
Yfirskriftin yfir þessum skrifum
er tilkomin vegna þess að þegar
umræður eru um eðlilega mála-
flokka sem em til þess að reka
ýmiskonar þjónustu sem gerir Is-
land að góðu búsetulandi, þá em
tvö töfraorð sem bera hæst; niður-
skurður og hagræðing. Þá er
landsmönnum bent á hvað lítið er
í ríkiskassanum og sagt að ekki
séu nein efni til þess sem rætt er
um. Fjármálaráðherra kemur á
skjáinn í stofum landsmanna til
þess að fullvissa þá um að ekkert
svigrúm sé til þess sem beðið er
um og jafnvel þurfi að skera nið-
ur. Þessi niðurskurður hefur verið
prédikaður nokkuð lengi og virð-
ist hafa tekið við þegar stjórmála-
menn týndu verðbólgunni. Ekki
kom Friðrik á skjáinn núna til
þess að útskýra fyrir okkur hvaðan
peningar þeir sem eiga að fara í
launahækkanir þingmanna kornu.
Ekki geta þeir hafa komið úr hinu
almenna tóma hólfi landsmanna
því ég trúi ekki að þingmenn segi
þeim ósatt um ástandið í því hólfi.
Þá datt mér í hug að hugsanlega
væri þetta fyrirbrigði í Rfkiskass-
anum eins og landsmenn höfðu í
kistum sínum á öldum áður þegar
bankar voru óþekktir hér á landi.
Þar geymdi eigandi kistunnar þá
fjármuni sem hann átti í þessu
hólfi og var það kallað að eiga í
handraðanum. Það sem líka ýtti
undir þessa hugmynd var saman-
burður á viðbrögðum yfirmanna
ríkisfjármála þegar kom til tals að
hætta að tvískatta lífeyrisgreiðslur
eftirlaunaþega. Þá þurfti að gera
sérstakar ráðstafanir í ríkisreikn-
ingunum en ekkert heyrðist um
þær núna í sambandi við skattfríð-
indi þingmann.
Réttur byrjunarreitur
Fyrir íslensku þjóðina er mjög að-
kallandi að þingmenn og ráðherrar
láti af þessum höfðingjahugmynd-
um um sjálfa sig og umbúnað Al-
þingis. Þeir eru í aðstöðu til að
standa og vísa þjóðinni veginn og
þeir verða að sætta sig við að
ganga hann á undan með góðu
fordæmi. Allar takmarkanir sem
þeir hvetja til verða að byrja í Al-
þingi, og þangað á fólkið í landinu
að geta litið til að sannfærast um
alvöruna í því sem Alþingi boðar.
Þegar fulltrúar ríkisins í samn-
inganefndum koma og segja
hversu mikið þeir mega bjóða þá
verður það að gilda fyrir alla
starfsmenn Alþingis, líka þing-
menn og ráðherra. Byrja þarf hag-
ræðingu og niðurskurð í Alþingi
með því að fækka þingmönnum í
þrjátíu og selja aukahúsnæði sem
mundi losna við það. Mikið
mundi rýmkast um í sjálfu þing-
húsinu og minna pláss þyrfti í
kvæðaherbergi fyrir þingmenn.
Þar gætu komið skrifstofur sem
núna eru í dýru og óþörfu húsnæði
útí bæ. Húsnæði það sem efri
deild hafði mundi þá nýtast til
þarfa Alþingis en ekki undir
óþarfa kraðak af fólki sem ekkert
er með að gera þarna. Bílakost
ráðherra á tvímælalaust að selja
því ekkert er með þá að gera og
verða þeir að flokkast undir óráð-
síu og höfðingjatilburði. Þegar
þingmenn og ráðherrar fara með
sjálfum sér að hugsa eins og hinn
almenni ríkisstarfsmaður þá verð-
ur það stór ávinningur fyrir þá og
okkur.
Fækkun þingmanna mundi hafa
mjög mikil margfeldisáhrif í ýmsu
sem gert er á Alþingi daglega.
Færri þingskjöl þyrfti að útbúa og
öll prentvinna yrði mikið minni.
Mjög margir þættir í daglegu hús-
lialdi Alþingis mundu minnka og
allt yrði auðveldara og hraðvirk-
ara, meira að segja allar umræður
mundu taka minni tíma.
Forgangsraða þarf í þinginu
eins og annarstaðar í ríkiskerfinu
og ákveða hvaða málaflokkum á
að vinna að og hvemig. Ekki á að
láta einstaka þingmenn komast
upp með að nota Alþingi sem ein-
hvern auglýsingapall fyrir sig eins
og margir þingmenn hafa leyft sér
að gera. Þingmenn sem eftir sætu
á Alþingi yrðu að taka höndum
saman og endurheimta virðingu
þá sem Alþingi ber, en henni hafa
þeir glatað með ýmsu óheppilegu
háttalagi sem hefur misboðið
þjóðinni.
Ef þingmenn og ráðherrar eru
óánægðir með þessi skrif er ekki
við mig að sakast, þeir skópu efn-
ið og gáfu tilefnið.
Brynjólfur Brynjólfsson.
Höfundur er matreiðslumaður á Akureyri.
Kistuhandraði, þessi mynd er sett hér til glöggvunar fyrir þá sem þekkja ekki fyrirbrigðið.