Þjóðviljinn - 25.08.1939, Side 5

JP J V.
X ubi-uua^.

X-X-X-X-X-X-X-t-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-:' 'X-X-X-X-X-X—X-X-X—X“!-XH'-Í*'X-X-;' .!**X—♦—X—X—X—X—X—X—Xt*X—X—X—♦—X—X—X—X—X—!—*—X—X*t
KVENNASÍDAN
X
X—X*<—X—X—X—X—X-í-X—!—!—X—í—X—!•
!
r
r
X
í helmsókn að Ensmlnde
Á mæðraheimili.
Föt á yngstu skólabörnín
i
Þann 1. september byrjar skólinn lijá yngstu börnunuin. Á liverju
hausti bætast í hópinn hörn, sem liafa orðið 7 ára og eru par með
skólaskyld.
Þau hlakka alltaf til að byrja og mörg eru búin að eiga skóla-
töskuí i lengri tíma, sém þau hlakka til að fara að bera í „alvöru“.
Mæðumar langar alltaf til þess að hafa börnin sín vel til fara
og þá ekki sizt þegar þær senda þau af stað í skólarirx í fyrstá skipti.
Með skólaskyldunni byrjar nýtt tímabil lijá barninu og þá ekki sið-
ur fyrir foreldrunum.
Litlu börnin, sem alltaf hafa verið heima og foreldrarnir liafa
hlakkað til að koma heim ,til og verið þeim allt, fara nú ,að heiman,
kynnast jafnöldrum og nýjum áhugamálum.
/ ciag tpggui' IweiuuisíFan fram tillögur nm föt ú litlu skólabörn
in: 1. kjóllinn er úr stykkjóttu þvottaefni. Pilsið er fellt atlt í kring og
með tveimur stórum vösum og streng. Við pilsið er liöfð slétt blúsa
með rúnnum kraga og hnappalista, eða peysa. Utan yfir er slétt treyja
með löngum ernium, opin að framan, en krækt saman undir .biússu-
kraganum að framan. Felld pils klæða allar litlar telpur.
Drengjafötin eru einnig með lausum, ljtlum jakka, sem liafður
er utanyfir peysu, eða skyrtu.
Þriðja myndin er af hlýrapilsi og blússu. Hlýrapils er ágætt að
búa til upp úr gömlu, t. d. úrulla ríauskjól, eða kápu, af fullorðnúm.
í lilússurnar má hafa dropótt sirz, sem þægilegt er að þvo.
Kjöfsúpa.
Fyrir fáum árum las ég grein-
arkorn um Ensminde í Svíþjóð.
Blaðamaðurinn, sem skrifaði grein-
ina, hefur vafalaust verið mikill
listamaður í iðn siimi, því að ég
fékk strax mestu löngun til að
kynnast því af eigin sjón.
Ég gerði mér ákveðna hugmynd
um útlit þess (og innihald auðvitað
líka). Hugsaði mér það úti ,í sveit.
Helzt stórt, hvitt hús með útskoft-
um og kvistum, umlukt grænum
skógi. Einangrað frá solli og synd
stórborgarinnar. Þessi hugmynd
komst einhvem veginn inn í ireð-
vitund mína við lestur þessarar
stuttu greinar. Ég gerði mér þó
litla eða enga von um, að ég myndi
nokkurntíma komast til Svíþjóðar
og sjá það með eigin augum.
En viti menn, einn góðan yeður- |
dag er ég, ásamt annari íslenzkri (
konu, stödd í litlu hótelherbergi
í Kungsgötunni í Stokkhólmi og
með „adressu'1 mæðraheimilsins Ens
Vninde í höndunum. Forstöðukonan
hefur Iofað að taka á móti okkur
og sýna okkur allt og segja okkur
allt, sem við kunnum að ^spyrja um.
Palhemsgatan 9 stendur hér. Við
lítum á kortið og það kemtfr i ljós,
að þetta er skammt frá þar sem
við búum, varla rneira en 10—15
mínútna gangur. Engin þörf að taka
sporvagn og því síður lest eins
og við höfðum hálfbúizt við. Við
þökkum hamingju okkar, sein í
þetta sinn hlífir okkar léttu jiyngju.
Nærri endalaus samfella af níu
hæða húsum og ég get ,ekki varizt
að vera dálítið vonsvikin. Þetta er
svo gagnstætt því, sem ég hafði
hugsað mér.
— Þama er það, segir .Hanna,
samferðakona niín, og bendir á gul-
an veggflöt, sem rýfur hina ljós-
gráu heild. Það stendur heima.
Stórar dyr með sléttri eikarhurð.
Við þrýstum á dyrabjölluna. Ung
kona kemur til dyra og við stíg-
um inn í þessa funkis-höll.
Ensminde er heimili fyrir ein-
stæðingsmæður og börn þeirra, eða
máske öllu fremur, bygging, þar
sem einstæðingsmæður, sem ekki
eiga meira en 1—2 börn, ,geta feng-
ið leigðar smáíbúðir með gúðum
kjörum, og þar sem séð er un>
börnin þeirra á meðan þær eru
úti að vinna.
Húsið var byggt 1934 og i árs-
byrjun 1935 var það opnað ,til af-
nota. Það kostaði með öllum .hús-
búnaði 350 þús. kr. Auðmaður ^nokk-
ur að nafni Ens, gaf eigur sínar
eftir sinn dag, til þess að byggja
og starfrækja þetta heimili. Eins (og
áður er sagt, er liúsið 9 hæðir.
Á neðstu hæð er skrifstofa heim-
ilisins o. fl. Á 6 næstu hæðum eru
ibúðir fyrir 50 mæður og ;börn
þeirra. Hver ibúð er ein stofa og
eldhús, sem ekki er stærra ,en að
ein manneskja getur almennilega
snúið sér við í því, ^en þar eru
’líka öll þægindi, sem tilheyra ,nú-
tima eldhúsi og það er ótrúlega
margt í svo litlum krók. Hverri
íbúð fylgja snotur og hagkvæm.hús-
gögn, svo og rúmfatnaður og hand-
klæði, ef þess er óskað. íbúðirnar
feru í þremur ofurlítið mismunandi
stærðum. Þær minnstu kosta 35
kr. á mánuði með öllu, miðstærðin
kostar tö og þær stærstu ,50 kr.
og eru ætlaðar tveim mæðrum,hver.
Þegar athugað er hve húsaleiga er
,há í Stokkhálmi, er þetta mjög ó-
dýrt. Hver hæð er eins og hús fyrir
sig, þannig, að þar er allt, ' sein
konurnar sem þar búa eiga sam-
eiginlegan aðgang að. Baðher'. ergi,
geymslukompur cg þvottastofa þar
sem mæðurnar geta þvegið þurkað
og strokið föt sin og barnanna.
Tvær efstu hæðirnar eru alger-
lega fj'rir börnin og starfsfólkið,
sem annast unt þau. Þar eru stór-
ar leikstofur með öllum þeim ^leik-
föngum og aðbúnaði, sem uppeld-
isfræði nútímans telur nauðsynleg
og bezt fallin til þroska fyrir börn-
in á hverju aldursskeiði. Þar ,,er
skólastofa fyrir smábörn og les-
stofa fyrir þau er farin eru að ganga
í skóla. Þarna er líka vöggustofa
og tilheyrandi eldhús, sjúkraher-
herbergi o. s. frv.
Á þakinu er svo ú'ileikvöllurinn
með leikvallaleikföngum. Þar sofa
börnin miðdegislúrinn þegar veðrið
er gott, og jafnvel þó að eitthvað
sé að veðri, því það ,er þak yfir
nokkru af „leikvellinum‘‘. Þania
liggja nú hvítvoðungarnir í hag-
anlega gerðum beddum, og njóta
sólar og lofts. Úr þvi að klukkan
ur 6,30 á morgnanna fara mæðurn-
ar* með börnin sín upp í léikstof-
una eða í vöggustofuna og ,þar fá
alla umönnun þangað til kl. 7 á
kvöldin, að móðirin á að ^taka við
þeim aftur. Fyrir þetta, mat og
gæzlu borgar hún þá 36—60 ,aura
á dag, eftir því hve há laun hún
hefur sjálf. i
Allar mæðurnar, sem búa á Ens
minde hafa einhverja vinnu úti í
borginni og má nærri geta 4hver
þægindi það eru að hafa börnin sín
í svona öruggri geymslu á meðan.
Enda er eftirspurnin eftir að fá að
búa þarna mjög mikil. Forstöðukon
an sagði að þetta væri eina heimilið
í Svíþjóð með þessu fy'rirkomu'agi
og það mætti því líta á það eins
og tiiraunastarf, en það hefði þeg-
ar þótt gefast svo vel, að nú þætti
aðkallandi nauðsyn að byggja fleiri
bæði í Stokkhólmi og öðrum ,borg-
um.
Við vorum svo óheiipnar að að:
eins 10 minnstu böniin voru heima
þegar við komuin þarna. öll hin
voru út í sveit á ýmsum sumar-
heimilum. Ég gat ekki látið vera
aö spyrja forstöðukonuna um hvorl
ekk' væri nrikill fjöldi af börnum
íieinia í Stokkhólmi, sem hefðu haft
meiri þörf á að komast ,á burt úi
borginni en börnin í Ensnimde, ,er
sýndust hafa allt til alls. Ef til
vill sagði hún, en okkar börn þurfa
líka að komaký í fjrtelsið .í sveitinni,
svo bætir hún við eftir andartak
Þau hafa lika gott af því að vera
án mömmu sinnar í nokkrar ;vik-
ur. Við kveðjum barnfóstruna og
smábörnin, sem leika sér þarna hálf
Iber í sólskininu, svo hátt fyrir of-
an ys götunnar að ekkert hljóð frá
henni berst upp. Forstöðukonan,
sem er framúrskarandi elskuleg
manneskja, fylgir okkur að lyft-
unni og ef ir rokkur augn blik sb’nd
um við aftur niðri á .götunni. Þrátt
fj'rir það þó ég hafi, í fávizku
minni hugsað mér það öðruvisi, ,þá j
er ég hrifin af því, sem ég hef séð j
og lieyrt þessa litlu stund. Mest ■
fyrir það að það var öðruvísi en j
ég luigsaði. Hér er ekki að ræða (
um neina einangrun. Ekkert, sem
minnir á að það sé stofnun. Þetta I
er mitt inni í hinu ,iðandi lífi stór
borgarinnar og hluti af þvi. Og þó
heimur fyrir sig þar sem nokkrum
hluta þeirra, sem einna erfiðast
eiga uppdráttar i lifinu, einstæð-
ings mæðrum er hjálpað til að
eiga sitt eigið litla heimili, þai
sem þær ^geta verið með barninu
sínu daglega og haft þá gleði að
vita það fá þá beztu aðbúð bæði
andlega og líkamlega, sem hægí er
að veita.
Við Hanna yfirgáfum svo þessa
miklu byggingu með þeirri ósk að
einhver ríkismaðurinn heima léti sér
detta í hug aö reisa sér slíkan minn
isvarða og Ensminde er. K. P.
Með kjötsúpu er átt við vatns-
blandað seyði af beinum og kjöti.
Mestur hluti súpunnar er vatn, ca.
95%, en hitt, ólífræn sölt og köfn-
unarefnasambnöd frá kjötinu, er
5o/o.
Kjötsúpumar eru ekki næringar
miklar en þær örfa framleiðslu á
magasafa og auka þannig 1 s im,,cg
þessvegna eru kjötsúpur aðallega
notaðar sem fyrsti eoa fyrri rétíur
nriðdagsmatarins.
Kjöt Tog bein, sem notuð eru í
kjötsúpúna verður að vera nýtt og
af heilbrigðum skepnum.
Tvær aðferðir er hægt að nota
til að matreiða súiiuna. Fyrri aðferð
in er þannig að ef súpukjöíið á að
vera gott er bezt að láta það ofaní
sjóðandi vatn þegar búið er ,að
þvo það. í sömu nnmd og kjötið
er látið ofan í heitt vatn storkna
eggjahvítuefnin og mynda einskonar
varnarhúð utan um kjötið, og varn-
ar hún sumpart vatninu að komast
inn í og sumpari að kraftur kjöts-
ins komist út í vatnið.
öll froBa er tekin vandlega of-
an af þegar sýður.
Kjötið er soðið þar til það er
meyrt, ef það sýður lengi verður
það að öllu leyti verra.
Onnur aöferð við að sjóða kjöt-
súpu er að ef súpan á að verða
sérstaklega góð er kjötið og bein-
in, sem áður hefur verið þvegin,
látin ofan í saltað kalt vatn og
suðan látin koma hægt upp, með
því móti fæst kraftmeiri súpa ,sök-
um þess að safi kjötsins hefur ná^
að komast út í .vatnjð.
Katrín Pálsdóftír lýsír sænsku
mæðraheímílí