Þjóðviljinn - 11.12.1943, Side 4

ÞJÓÐVILJINN. — Laugardaginn 11. desember 1943.
þJÓÐVILJINN
Útgeíanoí: Sameiningarfiok.kw albýSa — Sóaial:3tcjIotikarinn.
Ritstjóri: Sigartur CaSmundtaon.
Stjórnn álaritBtjórar: Eirxir Olgeiraaon, Sigfúa Sigurhjartaraon.
Ritstjórnarakrifstciur: Aaaiaratrœti 12, aími 2270.
AfgreiSsia og auglýsingar: SkúlaoSrSuatíg 19, aimi 2184.
Prentsmiðja: VtkingeOrent h. CarSaairteii 17.
Áskriftarverð: í Reykj&vik og igrenni: Kr. 6.0fl á mámtði.
lansli: Kr. 5,00 á mánuði.
- Uti
Málin, sem bíða og
málin, sem er hraðað
Það vantar ekki, að Alþingi hafi fengið hin stórfelldari vel-
ferðarmál þjóðarinnar til meðferðar, en þau — bíða.
Hér skulu tilfærð nokkur dæmi:
í sameinuðu þingi liggur fyrir tillaga um að undirbúa stór-
felldar framkvæmdir á sviði síldariðnaðarins. Það er eitt af þýð-
ingarmestu atvinnumálum íslendinga, að síldveiðarnar eflist og
að fullkonmari aðferðir verði upp teknar við 'hagnýtingu síldar-
ixmar. Að þessu miðar þingsályktunartillaga sú, sem hér um ræð-
ir. —7 Þessi tillaga bíður. — Hún hefur verið rædd í sameinuðu
þingi, síðan hvílist hún í nefnd.
í sameinuðu þingi liggur fyrir tillaga um að fela ríkisstjórn-
inni að athuga tafariaust möguleika á að kaupa fiskiskip í Sví-
þjóð, og annars staðar þar sem líklegt þætti að slík kaup væru
möguleg. Einnig er lagt til að heimila ríkisstjórninni að kaupa
slik skip, að fengnu samþykki fimm manna nefndar, er Alþingi
kýs. Fiskiflotinn er þýðingarmestur allra framleiðslutækja ís-
lendinga. Um og yfir 90% af útflutningsverðmætum þjóðarinnar
eru sjávarafurðir. Fiskiflotinn er of lítill, og það sem alvarlegra
er, 66.2% af rúmlestamáli hans er eldra en 20 ára, en talið er, að
hámarksaldur • fiskiskipa megi ekki vera öllu meiri en 20 ár. —
Þetta mál bíður. Það hefur ekki enn verið rætt í sameinuðu
Alþingi.
Snemma á þessu þingi var lagt fram frumvarp til laga um
sölu og meðferð mjólkur og mjólkurafurða. Frumvarpið miðar að
því að koma viðskiptum bænda og mjólkurneytenda við sjávar-
síðuna á heilbrigðari grundvöll, og tryggja gæði mjólkurinnar.
— Þetta mál bíður. — Það hefur beðið í nefnd síðan 25. október,
en þangað komst það eftir að hafa verið tólf sinnum á dagskrá
neðri deildar.
Það hefur verið lögð fram þingsályktunartillaga í neðri deild
um að rannsaka þá eyðileggingu matvæla, sem upplýst er að
fram hefur farið. Að sjálfsögðu á sú rannsókn að ná til hvers
konar eyðileggii igar matvæla, sem framin kann að hafa verið. —
Þetta mál bíður.
Olíumálin hafa verið rædd á Alþingi. Það er upplýst, að olíu-
félögin hafa féflett útvegsmenn. Margir þingmenn vildu grípa til
róttækra aðgerða, en slíkum aðgerðum hefur ýmist verið drepið
á dreif eða þær dregnar á langinn. — Þetta mál bíður.
En svo eru önnur mál, sem er hraðað gegnum þingið.
Þegar ákveðið' var að verja fé, sem síðar reyndist 15 milljón-
ir, til verðbóta á útfluttum landbúnaðarafurðum, þurfti aðeins
nokkrar mínútur til þess. Tíu milljón kóna útgjaldalið var laum-
að inn í fjárlögin að þessu sinni á síðustu stundu, og svo^ stillt
til, að sem allra minnstar umræður yrðu um -málið. Loks
kemur ríkisstjórnin og krefgt að þingið afgreiði með skyndi, lög
sem leggja um 10 milljónir króna á bak þjóðarinnar, miða að
aukinni dýrtíð, en lækkaðri vísitölu og þar með lækkuðum laun-
um. — Þetta eru málin, sem er’ hraðað.
Hvers konar mál eru það. sem bíða, og hvers konar mál eru
það, sem er hraðað?
Það eru hagsmunamál alls almennings, sem bíða, það eru
hagsmunamál hinna auðugustu, sem er hraðað.
Þetta ber þjóðinni að athuga, og a'f þessu ber henni að draga
réttar ályktanir. Henni ber að skilja, að hún getur ekki falið
hinum gömlu borgaralegu flokkum forsjá mála sinna, þeir verða
að h\rerfa, ef málin, sem biða, eiga.að fa framgang.
VERKAIKAÐURINN 25 ARA
Endurmínníngar úr baráftusogu blaðsíns
„Verkamaðurinn" er elzta verk-
lýðsblaðið, sem enn kemur út.
Saga „Verkamannsins“ cr saga verk
lýðshreyfingarinnar á Akureyri
þann aldarfjórðung, sem hann hef-
ur verið vopn hennar og verja í
frelsisbaráttunni, — sagan af því,
hvernig heil, fátæk stétt þreifar sig
fyrst hægt og hægt fram til auk-
ins þroska, styrks og sjálfstrausts
unz hún lóks markviss og stolt, í
vitundinni um rétt sinn og mátt,
sækir hröðum skrefum fram til
lokasigurs, — sagan af því, hvern-
ig tugir og síðan hundruð ein-
staklinga, — fárra, fátækra,
smárra, — sameinast um að halda
uppi litlu blaði, til að boða hreyf-
ingu, — verða síðan vaxandi lýð-
hreyfing, sem nú loks eygir þann
möguleika framundan að taka for-
ustu þjóðarinnar í sókn fram til
nýs og betra þjóðfélags, mannfé-
lagsskipunar öryggis, jafnréttis og
frelsis.
Verkamenn í Reykjavík höfðu
l>rívegis farið af stað með blað,
gamla Alþýðublaðið 1906 og
„Verkamannablaðið" 1912, undir
forustu Péturs Guðmundssonar og
svo „Dagsbrún“ 1915, undir for-
ustu þeirra bræðra. Erlings og Hall
dórs Friðjónsspna.
Sagan af útgáfum slíkra blaða
er venjulega sagan af látlausum
fórnum og sífelldri baráttu, fyrst
fárra manna, — síðan fjöldans, —
sagan af baráttunni um áskrifend-
ur og auglýsingar, af erfiðleikun-
um í einangruðum smáþorpum við
að halda fjöri og lííi og djarfri
stefnu í slíkum smáskækli, sökkva
ekki um of niður í persónulegt þref
og hreppapólitík umhverfisins, en
gæta þess samt að einblína ekki
einvörðungu á draumsýn framtíðar
takmarksins, heldur tylla fótunum
á jörðinni, — gera blaðið að leiðar-
vísi, að brautryðjanda fyrir fólkið,
sem vill sækja fram.
Það er litlum efa bundið, að
ein orsök þess hve þrautseigur
,,Verkamaðurinn“ var fyrstu og erf
iðustu árin um útkomu, er að
„Kaupfélag Verkamanna", sem Erl
ingur þá var kaupfélagsstjóri í og
er enn, studdi hann vel með aug-
lýsingum og var sjálfstæður bak-
hjallur, hvað fjárhagsmál snerti,
fyrir b.vrjandi verklýðshreyfingu
Akureyrar.
Þessi ár markafet barátta „Verka
mannsins“ mjög af deilunni um
þau dægurmál, sem efst voru á
baugi, einkuni afstöðuna til Lands-
verzlunar, — baráttan fyrir jjessu
sameiginlega áhugamáli Framsókn-
ir og Alþýðuflokksins tekur mikið
•úm í blaðinu, svo og bæjarstjórn-
armálin, — en hinna almennu á-
hugamáia sósíalistiskrar verklýðs-
hreyfingar gætir lítið sem ekki.
Það var heldur ekki von. Sú
verklýðshreyfing sem þarna byrj-
aði, var engan veginn orðin sós-
íalistísk, var enn langt frá því að
skoða sósíalismann sem sinn mál-
stað, dreymdi alls ekki um, að
það Væri hlutverk verkamanna-
stéttarinnar, að taka forustu fyr-
ir öðrum stéttum í baráttu, sem
yrði frelsisbarátta allrar þjóðar-
innar af klafa auðs og yfirdrottn-
unar.
Þvert á móti var verklýðshreyf-
ingin á Akureyri 1923 ennþá undir
ríkum áhrifum yfirlýstra boi-gara-
flokka, faglega og pólitískt.
Það var engan veginn glæsilegt
ár 1923 fyrir verklýðshreyfinguna
á Akureyri. í Verkamannafélaginu
höfðu yfirlýstir íhaldsmenn stjórn-
ina og í Alþingiskosningunum það
ár hafði verklýðshrcyfingin verið
beygð undir ok Framsóknar, varð
að kjósa hennar frambjóðanda og
hann féll fyrir íhaldsmanni. Svo
rík voru áhrif Framsóknar, og þá
einkum Jónasar frá Hriflu, á þá
verklýðshreyfingu er fyrir var, að
við landkjörið 1923 munu forustu-
menn Alþýðuflokksins á Akureyri,
þeir Friðjónssýnir og fleiri, hafa
kosið frambjóðanda .Framsóknar,
Jónas Jónsson, en ekki Alþýðu-
flokksins. Og eftir ósigurinn 1923
hafði verið myndaður félagsskapur
Framsóknar og Alþýðuflokks-
manna á Akureyri, er stjórna
skyldi sameiginlegri pólitík flokk-
anna og í fulltrúaráði Jæss félags
voru 10 Framsóknarmenn en 3 Al-
þýðuf lokksmenn.
Eg minnist enn með mikilli á-
frambjóðanda verklýðshreyfingar-
innar, Erling Friðjónsson, sem bar
sigur af hólmi af íhaldinu.
Kosningadagskvöldið, að lokinni
talningu, talaði Erlingur suður til
að segja kosningafréttirnar (]>á
komust 5 Alþýðuflokksmenn á
þing, en höfðu aðeins haft Jón
Baldvinsson einan áður) og náði
tali af Héðni. „Nú eruð þið búnir
að fá einn bolsa á þing“, sagði
Erlingur. „O, þú ert enginn bolsi“,
svaraði Iíéðinn.
Verklýðslireyfingin hafði orðið
ofan á í átökunum við Hriflu-
mennskuna á Akureyri og knúði
'hana til að viðurkenna forustu
sína í baráttu „vinstri“ aflanna
við íhaldið. En verklýðshreyfingin
hafði ekki sigrað Hriflumennsk-
una í sjálfri sér. Hún átti fyrir
höndum langa, erfiða og þjáning-
armikla baráttu við fulltrúa Hriflu
mennskunnar innan sinna cigin vé-
banda.
V(ð sósíalistarnir á Akureyri
gerðum oss fæstir þá ljóst, hve hörð
og langvinn sú barátta myndi
verða. Gegnum mistök og árekstra
urðum við að þreifa oss áfram
og kappkosta að læra af ósigruin
ekki síður en sigrum. Kosninga-
greinar mínar í „Verkamannin-
„Verkamaðurinn“, hið ágæta málgagn norðlenzkr-
ar alþýðu, átti 25 ára afmæli 14. nóv. í haust, en þann
dag 1918 kom fyrsta blað hans út.
Gefið hefur verið út myndarlegt og fróðlegt af-
mælisblað, og er þar margan fróðleik að fá um sögu
blaðsins, t. d. rekur núverandi ritstjóri Verkamanns-
ins, Jakob Ámason, æviatriði hans í aðaldráttum. Ein-
ar Olgeirsson, Þóroddur Guðmundsson, Steingrímur
Aðalsteinsson og Jóhann J. E. Kúld eiga þama grein-
ar, en auk þess eru í heftinu sögukaflar, kvæði o. fl.
Um allt land er Verkamaðurinn virtur fyrir skel-
egga baráttu fyrir íslenzkri alþýðuhreyfingu og sósí-
alisma, enda er það ekki einungis verkalýðshreyfing
Norðúrlands, sem stendur í þakkarskuld við þetta
litla blað, heldur verkalýðshreyfing landsins alls.
Þjóðviljinn óskar Verkamanninum innilega til
hamingju með aldarfjórðungsafmælið.
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••*•••••••••••••••
EFTIR
EINAR 0L6EIRSS0N
nægju þcirrar baráttu, er við sós-
íalistar á Akureyri hófum 1924 fyr-
ir því að gcra verklýðshreyfing-
una sjálfstæða, losa hana úr tjóð-
urbandi Framsóknar og efla hana
sem markvissa, sósíalistíska hreyf-
ingu. Við stofnúðum Jafnaðar-
mannafélag Akureyrar það ár, ég
mun hafa verið formaður í fyrstu
stjórninni, Vigfús Friðriksson rit-
ari, Jón Guðmann gjaldkeri. Við
vorum aðeins 10 í félaginu fyrsta
árið, fundirnir voru haldnir heima
lijá Erlingi Friðjönssyni í Strand-
götu 9, venjulega mættu aðeins 5
á fundi, en fundarfall varð aldrei
af þeim sökum.
Verklýðshreyfingin kom sjálf-
stætt fram í bæjarstjórnarkösning-
unum 1925 og sýndi að hún var
sterkari en Framsókn. „Verkamað-
urinn“ var vopnið til sóknar og
varnar í þeirri kosningabaráttu,
sem svo mörgum síðari.
★
1925 var Verklýðssamband Norð
urlands stofnað og brátt varð
„Verkamaðurinn“ hið opinbera
málgagir^æss. Fulltrúaráð verklýðs
félaganna á Akureyri komst á fót,
sámeinandi í eitt krafta Verka-
mannafélagsins, verkakvennafélags
ins Einingar og Jafnaðarmannafé-
lagsins, og síðar Sjómannafélags
Norðurlands. — Verklýðshreyfing-
in á Akureyri var orðin sjálfstæð
heild • með „Verkamannínn“ að
vopni í baráttu, sém oft á tíðum
varð all hörð, ekki aðeins í kosn-
ingum, heldur og í harðvítugum
verkföllum. 1927 var það svo Fram
sóknarfylgið á Akureyri, sem kaus
um“ um Erling Friðjönsson, mik-
ið og nauðsynlegt lof, sem bar góð-
an árangur, — liafa oft verið tekn-
ar sem dæmi um allt of mikla bjart
sýni rnína — og svo átti „Verka-
maðurinn" eftir að upplifa það
nokkra mánuði ársins 1931, að
vera eins og tættur í sundur af
þessúm átökum. Ilann kom þá út
tvisvar í viku og stjórnaði Erling-
ur öðru blaðinu en ég liinu og
hnakkrifust tölublöðin hvort við
annað allan tímann, unz þing Verk
lýðssambandsins kom saman og
útkljáði deiluna og tók þá Erling-
ur að gefa út „Alþýðumanninn" og
árið 1933 klauf hann Verkamanna
félagið á Akureyri, er hann varð
undir í stjórnarkosningu.
Þannig lauk baráttunni um lír-
ling. í fjögur ár, 1927 til 1931,
hafði verklýðshreyfingin á Akur-
eyri togast á um hann við Jónas
frá Hriflu og. hægri menn Alþýðu-
flokksins, en Jónas var hinn raun-
verulegi, andlegi leiðtogi þeirra og
alveg sérstaklega Erlings. Mótaði
Jönas afstöðu hans i svo ríkum
mæli að í þifigrofimi 1931 stpð Er-
lingur raunverulega með Framsókn
en móti Alþýðuflokknum. Þrátt
fyrir allt, sem síðan héfur á dag-
ana drifið,- trúi ég ekki öðru en
vcrklýðshreyfingin hafi oft á þessu
skeiði togað Erling allfast til sín
með gömlum böndum tryggðarinn-
ar, en þó fór svo að Jónas sigraði
— og sigraði að fullu. Dyggari læri-
svein en Erl. varð í þeirri kúnst
að kljúfa og veikja verklýðshreyf-
iyguna, gat Jónas ekki kosið sér.
Og nú hófst stormatími verklýðs
hreyfingarinnar á Akureyri, tíma-
bii „eldskírnar“ hinnar sósíalist-
ísku verklýðshreyfingar, þegar
„Verkamaðurinn“ var ekki lengur
vopn í hægri, öruggri framsókn,
lieldur varð í senn að vera sverð
og skjöldur ofsóttrar hreyfingar,
sem barðist fyrir lífi sínu í ein-
hverjuin skæðustu stéttaátökum,
sem Islandssagan greinir frá, og
varð í senn að sækja og verjast,
allt eftir því sem ástæður leyfðu.
Krossanesverkfallið, Iiánar-bar-
daginn, Novuslagurinn, Dettifoss-
slagurinn: einhver hatrömustu á-
tök í íslenzkri stéttabaráttu, líða
fyrir hugskotssjónum manns, þeg-
ar hugsað er til áranna 1930—1934,
— átök, sem útheimtu allt, sem
verkamaðurinn gat í té látið fyrir
málstað sinn, — átök, sem gerðu
það að verkum, að tryggðin og
fórnfýsin, aftur og aftur, voru þær
eigindir. sem fyrst og fremst varð
að stæla og styrkja, í svo ríkum
mæli, að þær urðu „ofþroskaðar"
(ef hægt er að tala um slíkt gagn-
vart slíkum kostum) í hlutfalli við
ýmsa aðra, eigi svo fagra, en ekki
síður nauðsynlega eiginleika í vcrk
lý.ðshreyfingu.
Ilver myndin af annarri Pirtist
manni frá þessum tíma: Jón
líafnsson á leiðinni í fangelsið á
Akureyri fyrir þáttökuna í Novu-
slagnum, — Steingrímur Aðal-
steinsson að gefa fyrirskipanir af
palli vörubíls á hafnarbryggju
Akureyrar af sömu ró og festu og
forseti efri deildar nú stjórnar
fundum, — tónskáldið Áskell
Snorrason með vatnsflauminn frá
dælunum um borð í Rán beljandi
á brciðri bringu sinni .og lét hvergi
undan, — Jóhann Kúld með háan
hita af inflúensufaraldri, standandi
verkfallsvörð milli þess, er hann
hvíldist á gólfinu í Verklýðshús-
hiu, — Elísabet Eiriksdóttir, Þór-
oddur Guðmundsson, Björn Gríms-
son, hve óteljandi yrðu ekki þær
myndir, sem draga yrði upp, ef allt
skyldi fram dregið frá þessum ár-
um, sem vcrt væri að geymdust.
Það vakna þá Jíka minningarnar
um þá félagana, scm nú eru horfn-
ir, en unnu sitt starf fram til síð-
asta augnabliks og féllu sumir í
valinn fyrir tímann einvörðungu
vegna þátttöku sinnar í hrevfing-
unni, — minningarnar um menn
cins og Sigþór Jóhannsson, einn
bezti verkamannaleiðtogi Akureyr-
ar, Stefán Magnússon, þetta
tryggðatröll akureyrskrar verklýðs
hreyfingar, Rögnvald Jórisson, sí-
starfandi eljumanninn, sem ofbauð
að síðustu kröftum sínum, Jón
Sigurðsson o. fl. o. fl.
★
Og Þöllu þessu stéttastríði var
„Verkamaðurinn“ herlúðurinn, sem
blés til atlögu, — sem kallaði lið-
ið til varnar, — hið andlega vopn
í hiirðustu stéttarbaráttunni, sem
háð hefur verið á Akureyri og að
líkindum á íslandi yfirlcitt, máske
að 9. nóvember í Reykjavík und-
anteknum.
Nú tilheyrir þetta allt saman
sögunni, — en sqgu, sem hin upp-
vaxándi kynslóð í verklýðshreyf-
ingunni þarf að þekkja og hagnýta
sér.
Nú er verklýðshreyfing Akur-
eyrar sameinuð og sterk. Sárið,
sem Verkamannafélagi Akureyrar
var veitt 1933, er nú að fullu gró-
ið.
En „Verkamannsins" bíður nú
það hlutverk, sem málgagn Sós-
íalistaflokksins á Akureyri, að full-
komna einingu verklýðshreyfingar-
innar þar. með því að skapa með
djörfunvog markvissrim áróðri sín-
mn forsendur fyrir því, að verk-
lýðshreyfingin taki á stjórnmála-
sviðinu forustuna á Akureyri, fái
öll framfaraöfl ménntalýðs, bænda
og annarra millistétta til bandalags
við sig til sóknar fram brautina
til lokasigurs alþýðunnar. Og það
er því meira í veði, að „Verka-
maðurinn'* fái nú, sem fyrr, unnið
sitt mikla hlutverk, sem afturhald-
ið á íslandi, Hriflumennskan, hef-
ur kosið sér Akureyri sem höfuð-
ból, til þess að reyna að rótfesta
þar harðstjórnaranda nútímans.
Sósíalistisk vcrklýðshreyfing ís-
lands þakkar „Verkamanninum“
góða baráttu fvrir máístað fólks-
ins í fullan aldarfjórðung og ósk-
ar honum heilla í sókn sinni og
sigurs í þeim átökum, sem nú bíða
vor.
wiwiiiiniiiiiiiiiitu
25 ára afviœlisrit VERKA-
MANNSINS fœst 'á af-
greiðslu Þjóðviljans og
, kostar 2 lcrónur.
Laugardaginn 11. desember 1943. — ÞJÓÐVILJINN
Hticfalcíbayarnír daemdír;
HliitD i lil i nánaða fauelil m
sehi trá 1000 iil eooo lf.
Dómur var kveðinn upp í gær yfir hnefaleikurunum
Hrafni Jónssyni, Andrési Bjarnasyni, Sigurjóni Guð-
mundi Þórðarsyni fyrir barsmíðar þeirra við Lista-
mannaskálann og meiðsli, er þeir ollu nokkrum lögreglu
þjónum.
Hlutu þeir frá eins til 8 mánaða fangelsi og tveir voru
dæmdir til að greiða frá 1000 og allt að 6000 kr. sekt hver.
Þannig var uin að litast í borgum Sovétríkjanna áður en eyði-
legging stríðsins dundi yfir. — Mynd frá Minsk.
Það sem er í húfí fyrir Þýzku-
nasistana hjá Krivoj Rog
Grein úr enska bleðinu Observer
í meira eu mánuð hafa um 40
rússnesk og þýzk herfylki áttzt
við á víglínu um 10—15 km. fyrir
norðan Krivoj Rog. Báðir aðilar
hafa sagt fátt af’ þessum bardög-
um. Það er of mikið í húfi. Þjóð-
verjar tefla þarna fram öllu, sem
þeir hafa á að skipa, og þeir'berj-
ast á svæði, sem þeir höfðu undir-
búið fyrirfram í því skyni. Þess-
ar vígstöðvar hjá Krivoj Rog er
ein varnarlína af fjórum, sem Þjóð-
verjar hafa komið sér upp í Dnépr
bugðunni. Jafnskjótt og ein þeirra
fellur í hendur Rússa verða liinar
þrjár auðviðráðanlegar. Og um leið
liggur öll Suður-Ukraina opin fyr-
ir. Enn frpmur eru örlög Rúmeníu
og Búlgaríu samtvinnuð örlögum
Suður-Ukrainu. Þar kemst ekki
hnífurinn á milli. Þetta er það,
sem Þjóðverjar eiga á hættu hjá
Krivoj Rog.
En yfirherstjórn Rússa vcrður
fyrst og fremst að hugsa um að
halda við sóknarþunganum á. allri
hinni afarlöngu víglínu austurvíg-
stöðvanna. Stöðug hreifing á sam-
tengdum hlutum vígstöðvanna hef
ur valdið mestu um sigra Rússa.
Sérhver kyrrstaða á nokkrum stað
mundi tefja aðgerðir Rússa á öll-
um öðrum stöðum. Hún myndi
lika hressa mjög upp á siðferðis-
þrek og kjark þýzku herjanna,
sem ekki hafa gert annað en halda
undan í meirá en 4 mánuði. Á hinn
bóginn muudi þýzkur ósigur (við
Krivoj Rog), eftir jafnmikið átak
og fórnir, og endurnýjun sóknar
llússa í Ukrainu veita Rússum.
bæði siðferðislega og hernaðarlega
yfirburði, sem mundu færa þá langt
inn í Pólland og Rúmeníu.
Þetta er það sem Rússar bérj-
ast fyrir hjá Krivoj Rog.
Suðýcstur af Kieff hefur sókn
Rússa stöðvast a. m. k; í bili og
þcir orðið að láta nokkuð undan
síga. Vafalaust komast þeir brátt
aftur í sókn þarna, cn sú sókn
mundi ekki strax hafa áhrif á á-
standið í Dnéprbugðunni. Syðsti
hluti Kieff-vígstöðvanna er 400
km. frá Krivoj Rog, og á milli eru
sum af öflugustu varnarvirkjum
Þjóðverja. Á hinn bóginn er ólík-
legt að rússnesku herirnir fyrir
austan Dnépr andspænis Kerson
reyni að fara þar yfir fljótið, sem
er þarna á fjórða km. á breidd.
Hinar nýju árásir Rússa hjá
Tsérkassi, sem er hér um bil mitt
á milli Kieff og Krivoj Rog, eru
vafalaust upphaf að tilraun til að
króa Þjóðverja inni í Dnépr-bugð-
unni. Á milli Tsérkassi og Odcssa
eru úm 400 km„ og á milli þeirra
eru bein járnbraut og nýr bílveg-
ur. Styzta leiðin milli Krivoj Rog
og Odessa er yfir 300 km. Útkoma
orustunnar við Krivoj Rog getur,
ef hún verður Rússum í vil, valdið
trylltu kapphlaupi til Odessa, scm
mundi vera einu undanhaldsdyr
Þjóðverja, samhliða mikilli innikró-
unarsókn Rússa frá brúarsporð-
inum við Tsérkassi. — Átökin hafa
því ckki náð lokaþætti í Dnépr-
bugðunni. Þegar hann kemur
munu afleiðingar hans ná Jangt út
yfir sovétlandamíferin.
Bardágarnir í sumar hafa sýnt,
að jiýzki herinn á austurvígstöðv-
unum gefst ekki auðveldlega upp.
Tölur þær, sem Rússar gefa upp
um manntjón Þjóðverja cru að
litlu leyti áróður. Það er cnginn
efi á því, að vanaleg hlutföll á
milli fallinna manna og hertekinna,
gilda ekki lengur um stríðið á aust
urvígstöðvunum. Dánartalan í hlut
falli við allt manntjónið er miklu
hærri eftin orustuna við Stalingrad,
cn í nokkrum hcrnaðarátökum
síðan Napóleon hélt undan út úr
Rússlandi 1812.
Niðurstaða dómsins er á þessa
leið: Ákærði Hrafn Jónsson
sæti fangelsi í 8 mánúði.
Ákærðu, Andrés Bjarnason,
og Sigurjón Guðmundur Þórð-
arson sæti hvor fangelsi í 30
daga.
Ákærði Hrafn Jónsson greiði
Geir Jóni Helgasyni 3943 kr.
Aðalsteini Jónssyni kr. 1833,00
og Kjartani Jónssyni kr. 439,00
innan 15 sólarhringa frá birt-
ingu dóms þessa.
Ákærði Sigurjón Guðmundur
Þórðarson greiði Sveini Sveins
syni kr. 1000 innan 15 sólar-
hringa frá birtingu dóms þessa.
Þá er þeim ennfremur gert
að greiða allan kostnað sakar-
innar.
Eins og menn mun í’eka
minni til og áður hefur verið
frá sagt, voru hinir dæmdu fyr
ir nokkru staddir á dansleik í
Listamannaskálanum og lentu
þar í handalögmáli og kom til
slúmæalasnmir
Sér Sjálfstæðisflokkurinn
að1 sér eins og Alþýðuflokk-
urinn hefur gert, og sam-
þykkir verulega fjárveit-
ingu til skipakaupa?
17 þingmenn Sósíalistaflokksins
og Alþýðuflokksins niunu fylgja
skipakaupatillögunni. Það veltur
því á Sjálfstœðisfloklcnum hvort
tillagan verður samþykkt.
Fyrir rúmum mánuði síðan
lögðu sósíalistar á Alþingi fram til-
lögu um að verja 10 milj. kr. á
næsta ári til fiskiskipakaupa.
Framsóknarmenn, Sjálfstæðismenn
og Alþýðuflokksmenn hjáípuðust
þá að því að drepa þessa tillögu.
Síðan hefur Alþýðuflokkurinn séð
að sér, vegna almenningsálitsins.
Enn liggur tillaga fyrir þinginu um
9V1> milj. til skipakaupa.' Nú er
því spurningin hvort Sjálfstæðis-
flokkurinn sér einnig að sér og
snýst til fylgis við þetta sjálfsagða
nauðsynjamál.
Framsókn stillir upp gegn fram-
lögum til fiskiskipakaupa, milljóna
styrkjum til stórbænda. Það verð-
ur fróðlegt fyrir menn að fylgjast
með því hvort Sjálfstæðismenn
mcta mfeira að ausa peningum í
stórbændur eða að efla skipaflot-
ann með raunhæfum aðgerðum.
afskipta lögreglunnar. í þeirri
viðureign slösuðust allmikið
þeir lögregluþjónar, er hnefa-
leikaramir hafa nú verið dæmd
ir til að greiða skaðabætur.
Ármann varð Reykja-
víkurmeistari í
sundknattleik
A miðvikudagskvöldiö fór
fram úrslitaleikur Reykjavík-
urmótsins í sundknattleik og
kepptu þar til úrslita K. R.
og Ármann, og sigraði það
síðarnefnda með 8:1.
Er þetta í fjóröa sinn í röö
sem Áx-mann sigrar í þessari
keppni. Eru Ármemiingar í
góðri æfingu og hafa gott
vald á leik sínum. Þetta er í
fyrsta sinn sem K. R. kemst
í úrslit. Viröast þeir vera í
stöðugri framför.
Annar leikur kvöldsins var
milli Ármanns B og Ægis og
sigraði Ármann einnig þav
meö 5:0. Virðast Ægismenn
vera óvenjuslappir, en geta
má þess þó, að þá vantar 3
góða menn af sínum „gömlu
góöu“ ef taka skal það sem
gilda afsökun.
Aðrir leikir mótsins hafa
farið sem hér segir:
K. R. — Ármann B. 4.1
Ármann A. — Ægir 6:0
Ái’mann A — ÁrmannB. 7.1
K. R. — Ægir 5:2
Frumvarpið um eigna-
aukaskatt komið tii
3. umræðu
Frumvarpið uvi eignaaukaskatt
var til umrœðu í efri deild í gær
og var vísað til •> itmrœðu með
breytingartillögum meirihluta fjár-
hagsnefndar, með atkvaiðum Sós-
íalistaflokksins, A lþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins, en gegn ai-
lc i æðum Sjálfstœðis m anna.
Það er ölluni ljóst, ;ið Sjálf-
stæðisflokkurinn gerir allt sem
hann getnr til þess að liindra af-
nám á skattfríðWlum stórgróða-
manna og iillum tilraunum til að
taka stríðsgróðann lil alþjóðar-
þa.rfar. Saixiþykkt. eigparaukaskatts
ins og nauðsynlegar breytingar á
skattalögunum byggjast fyrjjt og
fremst á því, hvort Framsókn vel-
ur sér samstöðu með íhaldinu. eins
og svo oft áour í þessum ínáhnn.
eða stendur við yfirlýsingar sínar.
Frumvarpinu iim olíugeyma var
einnig vísað til 3. umræðu.