Þjóðviljinn - 07.01.1944, Side 7

7
Föstudagur 7. janúar 1944.
„Hvað er að þér? Varstu eitthvað óþæg?“ spurði
mamma hennar.
„Nei, ég sagði bara við Lilju, að mitt fólk væri betra
en hennar fólk. Er það ekki satt, mamma?“
Mamma hennar þagði dálitla stund. Svo fór hún að
hlæja: „Vertu þá góð sjálf. Hættu að skæla og farðu í
rúmið. Það getur vel verið, að pabbi þinn komi heim
í kvöld“.
ÆVINTÝRI GUÐRÚNAR
(Eftir H. S.)
Guðrún er lítil Reykjavíkurstúlka. Hún er'með ljóst,
hrokkið hár og falleg grá augu. Grönn er hún ekki, en
það fer bara vel á hennar aldri, að vera feitlagin. Hún
er ekki nema þriggja ára.
Guðrún er dugleg að leika sér úti og ratar stundum í
alls konar ævintýri, því að hún á engin eldri systkini til
að gæta að henni. Og það er einmitt eitt af þessum æv- J
intýrum, sem ég ætla að segja ykkur.
Guðrún var stödd á gatnamótum Barónsstígs og Ei- i
ríksgötu, þegar áætlunarbílinn úr Hafnarfirði bar þar J
að. Hún leit alltaf aðdáunaraugum á þessa stóru bíla og j
hafði gaman af að ferðast í þeim. í þetta sinn varð hún
óvenju nærgöngul, fór alveg að dyrunum og gægðist inn.
Ung kona var að kaupa farseðil til Hafnarfjarðar.
„Ég skal hjálpa þér upp í, góða mín, það er ekki von,
að þú komist sjálf upp í vagninn, blessuð“, sagði gömul
kona á bak við Guðrúnu og lyfti henni úmsvifalaust upp
í vagninn. Gamla konan hélt nefnilega, að Guðrún væri
dóttir ungu konunnar, sem var á undan þeim. Hún hugs-
aði með sjálfri sér: „Ósköp eru, að konan skuli ekkert
hirða um að hjálpa blessuðu barninu“.
Guðrún varð hrifin af að fá að fara með og flýtti sér
að klifra upp í 'sætið við hliðina á ungu konunni. Þá
fannst þeirri gömlu ekki ástæða til að bera umhyggju
fyrir henni lengur. Guðrún var ánægð með lífið, þar
sem hún sat. Þetta var langt. Túnin, sem hún sá svo stór
og falleg og útsýni mikið. Vagnstjórinn nefndi líka ó-
þekkt og skemmtileg nöfn á viðkomustöðvunum.
ÞETTA
„— — Það er skylda hvers
manns, að víkja ekki af verði,
þó að ekkert sé lengur að verja
og allt vonlaust. Við eigum að
standa á verði eins og róm-
verski hermaðurinn, sem fund-
izt hefur fyrir dyrum úti í
Pompejé, vegna þess, að enginn
hefur komið til að leysa hann
af verði, þegar Vesúvíus fór
að gjósa. Það er dáð, sem vitn-
ar um göfugan uppruna.
Það eina, söm ekkhverður frá
mönnum tekið, er réttur þeirra
að deyja með saarad".
Osvald Spengler.
★
„-----Hlýðni er dyggð, sem
kennd er börnum, þjónustufólki
og hermönnum, því er hún mjög
í heiðri höfð af öllum, sem viljaf
ráða yfír öðrum.
Það er ekki hægt að mynda
sterk fjölskyldubönd með öðru
móti en því, að kenna hlýðni
frá blautu barnsbeini.
Skilyrðislaus hlýðni eyðileggur
dýrmætustu náðargjöf náttúr-
unnar — viljann. Vilja barnsins |
fórna foreldrarnir sér til hægð- j
arauka. Ströng hlýðni gerir
menn að viljalausum aumingj-
um. Þessi grimmdarlega uppeld-
isaðferð miðar að því að ala upp
góða þjóðfélagsþegna — það er
að segja: undirstétt, sem er yf-
irstéttinni hlýðin“.
Ágúst Strindberg
★
Ágúst Strindberg: „— Undir-
stéttinni er kennt, að sparsemi
sé dyggð. En yfirstéttinni er
kennt, að hún sé níska. Torskil-
in er dyggð heimsins------“
Þ JÓI' VIL JINN
vid
SKÁLDSAGA m,
JOHAN FALKBERGET
...................................................................................... ••••• U ••«••• O •»»•••• f *>••••• O C *•••••• ».
henni dvaldist lengi við þær.
En þá fékk hún allt í einu ó-
stöðvandi löngun til að sjá
Níels aftur — einu sinni enn
— strjúka hárið á honum og
kyssa hann aðeins einu sinni
enn, áöur en honum yröi
sökkt niður í moldina og hún
sæi hann aldrei framar.
Hún reis upp í rúminu og
sat lengi hreyfingarlaus og
hlustandi.
Allir sváfu.
Þá fór hún fram úr, lét á
sig skóna, fór 1 úlpuna og
girti sig með leðurbeltinu.
Enn stóð hún kyrr og hlust-
aði.
Allir sváfu.
Hún læddist fram gólfið,
opnaði hurðina hljóðlega og
gekk út í áttina til skemm-
unnar.
Hurðin var krækt aftur.
Öún opnaði og leit inn. En
þegar hún sá svörtu líkkist-
una fór hrollur um hana.
Gamla konan staulaðist inn
gólfið, laut yfir kistuna og
grét. Þannig stóð hún lengi.
En hún varð að sjá hann
— í síðasta sinn. Gamla kon-
an lyfti lakinu með skjálfandi
höndum. Andlit líksins var
orðið blátt. Hún stóð í sömu
sporum og strauk hendinni
aftur og aftur yfir sárið á
enninu.
Þetta var Níels, drengurinn
hennar. - Hún mundi hvað
hann gat sagt blíðlega
,,mamma“. Nú átti hún aldrei
framar að heyra hann segja
það. — En það var ekki víst
að það drægist lengi að hún
fengi að sjá hann samt.
Dauðastund hennar sjálfrar
hlaut að vera nálæg.
Gamla konan hætti að
gráta. Hún fann bara til sárs-
auka fyrir brjóstinu.
Hún hrökk við. Góður guð!
Höfuðið hafði hreyfzt viö
handtök hennar. Og hún tók
um það með báðum höndum,
ti3 að hagræða því. Þá fann
hún, að það var — laust frá
kroppnum.
Gamla konan hljóðaði hátt.
Henni sýndist rauðir og bláir
logar stíga upp úr gólfinu.
Hvell og nístandi hljóð bárust
að eyrum hennar. Loftið varð
heitt og þungt. Þetta hlaut að
vera dagúr hins mikla dóms.
Hún æddi út, hljóðaði og
fálmaði út í loftið með hönd-
unum, eins og hún væri að
verja sig.
Þá komu menn út úr elda
skálanum. Þeir sáu hana sitja
í snjónum og klóra beran
hálsinn með nöglunum.
Tveir menn báru hana var- |
lega á milli sín inn i eldaskál-
ann. Fætur hennar héngu mátt-
lausir niður.
Hún var lögð í rúm. Þar lá
hún lengi og bærði ekki á sér.
Loks opnaði hún augim og
leit í kringum sig æöisgengnu
augnaráði.
„Eg heyri að hann hljóðar.
Eg heyri grát og gnístran
tanna“.
Hún fékk krampa. og and-
litið afmyndaðist.
Sólin skein í heiði yfir
fjallatindunum og rauðum
bjarma sló á lyngið.
Þaö var laugardagskvöld.
Þá heyrðust engin hamars-
högg 1 námunni. Vélar og
verkfæri þögðu.
Námumennirnir voru margir
farnir heimleiðis. Þeir áttu af-
skekkta kotbæi inni í fjalla-
dölunum. Það voru bara fá-
einir ungir menn, sem urðu
eftir við námuna.
Þeir lágu í sólskininu uppi
í brekku félagarnir, Jón og
Kalli.
Kalli var Svíi og uppalinn
í Dölum. Hann var mikill
vexti. Skógarmyrkrið bjó í
augum hans. Hreyfingar hans
minntu á stælta vöðva villi-
dýra.
Jón hafði lagt dagblað á
lyngþúfu og las liggjandi.
Kalli lá á bakinu með hend-
urnar undir hnakkanum og
horfði upp í loftið. Hann
varð aðeins öðru hvoru aö
berja mýbitið frá sér.
„Fjandi er mýbitið nær-
göngult í kvöld“, tautaöi
hann.
Hann reis upp við olnboga,
náöi í tóbaksdósirnar úr
buxnavasa sínum og tók í
nefið og gaf Jóni hornauga.
Það var óskemmtilegt, þegar
sá drengur tók til að lesa.
Skammt frá hafði hitt unga
fólkið kveikt bál. Það heyrð-
ist hlátur og hávaöi.
„Heyrðu Jón“, kallaði Kalli.
Oón leit upp.
„Það er ekki fyrir menn
eins og okkur að hanga yfir
bícðum“.
Kalli stóö á fætur og dust-
að'i mosann af buxunum sín-
um. Það voru spánnýjar bux-
ur, keyptar út í reikning hjá
Kansi gamla f dag.
Enn heyrðust hlátrar við
bálið. En allt í einu stökk
stúlka á fætur og æpti hátt.
Það hafði kviknað í ljósa
kjólnum hennar. Einhver
hrcpaði og skipaði henni að
ríía utan af sér kjólinn. En
hún sinnti því ekki.
| Jcn spratt á fætur og var á
sv.'pstundu kominn að bálinu.
Hnnn þreif til stúlkunnar og
reif kjólinn utan af henni.
áður en hún gat áttað sig.
Þarná stóð bún á nærfötun-
um, bál vond og kallaði hann
öllum illum nöfnum.
Kalli horfði á og tók aftur
í nefið. „Stelpubjáni“, tautaði
hann. Hann leit 1 kringum
sig, kom auga á Elínu og
fleygði sér niður við hliðina
á henni.
Einhver skaraði glóðum að
bálinu.
Tvær stúlkur komu með
stóran pott, fullan af vatni og
settu yfir eldinn. í viðarkjarri
var brennivínskútur geymdur.
Jón fleygði dagblaðinu og
Kalli kinkaði kolli. „Svona á
það að vera“.
Jóni fannst Kalli reyndar
hafa rétt fyrir sér. Til hvers
átti erfiðismaður að lesa? Nú
hafði hann eytt miklum tíma
í lestur. En einu sinni hafði
j hann dreymt góðan draum.
Þá hafði hann sett sér tak-
mark. Það var þegar hann
kynntist Dagbjörtu. Þá fór
hann að lesa bækttr — íesa
og svelta.
Kalli skálaði við Jón. Þeir
unnu saman niðri í námunni
og voru beztu kunningjar.
Þegar leið á kvöldið fór Jón
að drekka. Hvers vegna máttj
hann ekki drekka — drekka
sig út úr. Þarna sat Kalli enn
hjá Elínu og lék á alls oddi.
Hann var orðinn ölvaður, ýttj
hattinum aftur á hnakka og
fór aö syngja.
Jón var' líka orðinn svo
drukkinn, að honum sýndist
allt grátt. Allar áhyggjur
voru horfnar. Hann kallaði
sjálfan sig ræfil og slarkara,
sem ekki léti allt fyrir brjósti
brenna. Jón hló að því, sem
Kalli var aö syngja.
Elín og Kalli stóðu á fætur
og héldust í hendur. Þau
voru óstöðug á fótunum og
sungu með óskírri rödd. Hann
spurði hvort þau ættu ekki að
ganga sér til skemmtunar og
brosti út aö eyrum. Neftóbaks
taumarnir sáust langar leiðir.
Þau héldu af stað en voru
bæði óstyrk á fótunum og sett
ust aö í laut skammt frá. Þá
sást bara á hattinn hans og
heyrðist í þeim hláturinn og
masið.
Það lá stúlka við eldinn og
hlustaði meö athygli á allt,
sem hún gat heyrt til þeirra
tveggja. Rökkrið seig hægt
niður fjallshlíðina.
Elín var hætt að hlæja. Þá
reis stúlkan á fætur og leit
flóttalega í kringum sig.
„Nú förum við ‘, sagði hún
við Jón. Hún var völt á fót-
unum.