Þjóðviljinn - 09.05.1944, Blaðsíða 4

ÞJÖÐVILJINN — Þriðjudagur Ö. maí 1944
þJÓÐVILIlNII
VlCrfuul: aamtMmtmrfUkkm miH** — BátUUtUfUkkmimm.
■italjóri: Sifurtur Quimmdtif.
■U4nuiliriUtj«nr: Imm 0lgtirtmm, liffút Kgmkjmimttm.
lifertjimarakrifatafa: ÁurtMrrirmU 1$, tími tt7».
AffniSila eg aagljriagar: thiUutrluiUf 1», tlmi llti.
fwtwaigja: Yikmgipnmt iBmtmtrmti. 17.
kikailtmrmk. I Rajkjarlk ag aigraaai: Kr. IM i atiaaS.
Ctl i fauutt: Kr. tM i MÍaaH.
Viðskiptarðð viðurkennir að nokkru vita- tar 4 MMI
verða vanræksiu sina, en reynir að hilma
yfir sem mest
Hve lengi á svona starfræksla að haldast uppi?
Viðskiptaráð hefur svarað gagn-
rýni, er fram kom hér nýlega í rit-
stjórnargrein á innkaupaaðferðun-
í New York, þar sem sýnt
Það verður taf arlaust að taka upp skömmt-
un á öllum nauðsynjavörum
Sinnuleysi ríkisstjórnarinnar á viðskiptasviðinn keyrir fram úr öllu
hófi. Viðskiptamálaráðherrann heldur langa ræðu í útvarpið, lýsir ógn-
um og skelfingum, sem yfir muni dynja: vöruþurrð, skorti og hruni. En
hvað gera þessir valdhafar til að afstýra vöruþurrðinni? Ekkert.
' •
Það hefur verið tekin upp skömmtun á öllum vörum til Islands, —
skömmtun, sem Bandaríkin hafa sett á. Vefnaðarvara og allt annað
verður héðan af skammtað oss.
Hver er fyrsta afleiðingin, sem vér íslendingar liljótum að draga
af þessu?
Auðvitað sú, að vér verðum að tafca upp shömmtun á öllum þessum
vörum sjáljir. Annars verður ástandið þannig, að þeir, scm fyrstir koma,
efnaðastir eru eða bezt sambönd hafa við verzlanirnar, ná öllu til sín —
og þorri manna fær ekkert.
Hér dugar ekkert hik og enginn dráttur. Það ætti m. a. S. að banna
sölu á mestu af þeim birgðum, sem þegar eru til af nauðsynjavöru al-
mennings, þar til skömmtunarseðlar á vefnaðarvöru o. fl. eru komnir
út til fólksins.
En hvað gerir ríkisstjórnin?
Hún lætur viðskiptamálaráðherrann halda ræðu um yfirvofandi
vöruþurrð.
Hvað þýðir slík ræða?
Hún þýðir í rauninni þetta: Þér, sem eruð nógu efnaðir, byrgið
yður uppH
Slíkar áskoranir eru ósvífni. Það eru ekki slíkar prédikunarræður,
sem þarf, heldur verk. Það var ekki ræða eins og Björns Ólafssonar fjár-
málaráðherra um daginn, sem þjóðin þurfti, heldur skömmtunarseðlar.
Ræða, sem skýrði nauðsyn þess skipulags, gat komið á eftir.
En það þótti máski viðfelldnara að aðvara þá efnaðri fyrst!
Er ríkisstjórnin að reyna að koma á öng-
í atvinnulífinu?
þveiti
Kauplækkunartilraun ríkisstjórnarinnar gagnvart vegavinnumöhn-
um sýnir enn einu sinni vilja þessarar ríkisstjórnar, til þess að vera
brimbrjótur fyrir versta afturhaldið í landinu, —og skeytir hún í því
sambandi engu, þótt hún stofni atvinnulífi landsmanna í voða. Það eru
ólík tök, sem hún tekur, þegar um heildsala er að ræða eða lágt launaða
verkamenn.
Á sama tíma sem hún vanrækir að vinna nauðsynlegustu störf fyrir
þjóðfélagið, eins og að koma á skömmtun á nauðsynjum, þegar farið
er að skammta okkur þær frá Ameríku, — þá hamast hún í því að
leggja til orustu við Alþýðusambandið um kaup vegavinnumanna.
Ríkisstjórnin hefur ekkert við það að athuga að láta greiða tugi
milljóna til stórbænda í uppbætur og vill helzt ekki einu sinni þurfa að
leggja fram kvittanir frá bændunum fyrir því fé, — en ef vegavinnu-
menn og smærri bændur eiga að fá sæmilegt kaup og hóflegan vinnu-
tíma, þá er látið sverfa til stáls.
Vinnur ríkisstjórnin markvist að því að stöðva atvinnulíf íslend-
inga?
Hvað gengur um innkaup 45 bátanna frá Svíþjóð?
Hvað líður síldarsölu í sumar?
Hvað líður samningum við UNRRA, (hjálparstofnun hinna sam-
einuðu þjóða) um stórfellda aukningu á matarframlciðslu íslendinga,
til þess að þeir geti einnig lagt sinn skerf til þess að seðja hugraðar
þjóðir Evrópu?
•
Verklýðssamtökin mega ekki láta það viðgangast að þannig sé
áfram haldið. Það verður að stöðva þetta framferði, áður en afturhald-
inu tekst að framkalla hrunið, sem það vill fá.
um
var fram á hvernig ýmsir heildsal-
arnir seldu sjálfum sér vörurnar
og skömmtuðu sér álagningu. Svar
viðskiptaráðs er þess eðlis að nauð-
synlegt er að taka það til alvar-
legrar meðferðar.
1. Viðslciptaráð viðurlcenmr að
ýms jyrirtœki hér hafi í Banda-
ríkjunum sjálf gefið út vörureikn-
inga. Síðan segir ráðið: „Var mál
þetta athugað rækilcga og ákveð-
ið að taka slíka reikninga ekki
gilda við verðlagningu vöru hér“.
„Rœkilega“ — hvað þýðir það
á máli viðskiptaráðs? — Jú, það
þýðir að í meir en ár var þessi
fölsunaraðferð látin viðgangast og
fyrst eftir að hvað eftir annað var
búið að deila. á þetta á Alþingi af
hálfu Sósíalista, þá drattast við-
skiptaráð til þess nú seint í april
að fyrirskipa að skila „frumreikn-
1 ingum frá erlendum seljanda“.
Viðskiptaráð hefur m. ö. o. van-
rækt þá skyldu sína í heilt ár að
tryggja með nákvæmu eftirliti og
öðrum aðferðum að landsmenn
fengju sem ódýrasta vöru og ekki
væri fluttur út gjaldeyrir og svik-
ið undan skatti. Og nú er bezt
að viðskiptaráð fái að gefa upp-
lýsingar um eftirfarandi atriði
fyrst það svaraði svo greiðlega síð-
ustu gagnrýni:
a. Hvað er viðskiptaráð búið
að fá í sínar hendur mikið af
„frumreikningum frá erlendum
seljendum“ frá þeim firmum, sem
áður gáfu sjálf út reikninga?
b. Hvað Iiggur við, ef firmun
ekki skila þessum reikningum?
c. Hvaða eftirlit hefur við-
skiptaráð með því að ekki séu
baksamningar milli „erlends selj-
anda“ og innflytjenda hér?
Það er eins og gefur að skilja
lítill vandi fyrir íslenzka heildsala
að búa til amerísk firmu, sem auð
vitað eru „erlendir seljendur" og
það sýnir hve takmarkalausa fyr-
irlitningu þeir hafa haft á eftirliti
viðskiptaráðs, að sumir þeirra
skuli hafa dirfzt að gefa sjálfir út
vörureikningana og ekki einu sinni
haft fyrir því að búa til „erlenda
seljendur" til þess að geta betur
dulið skattsvikin og gjaldeyrisút-
flutninginni
2. Þá er að athuga um hámarks-
verðið. Viðskiptaráð viðurkennir
að það hafi ekki staðið fyllilega í
stöðu sinni, en afsakar sig með því
að efjárlitið sé „lang auðveld-
ast“(H) þegar þeirri aðferð sé beitt,
að leyfa hlutfallslega álagningu.
Við skulum athuga hvernig
þetta lítur út í reyndinni:
Segjum að tveir skókaupmenn
kaupi inn skó. Annar kaupir vel,
ódýrt og beint. Hinn kaupir gegn-
um sér vinveittan millilið all-dýrt.
— Sá, sem kaupir ódýrt fær lítið
að leggia á. Sá, sem „kaupir“ dýrt
og tekur megingróðann skatt-
auðvelt, — bara líta á reikning-
ana og stimpla þá!
Afleiðingin er svo sú, að ná-
kvæmlega sama tegund af skóm
kostar 10 kr. meira í einni búð
en annarri — og viðskiptaráði dett
ur auðvitað ekki í hug að athuga
af hverju það komi. — Slíkt eftir-
lit er alltaf fyrirhafnarmikið —
og „lang auðveldast“ að leggja
bara prósentur ofan á hvaða reikn-
ing sem kemur og láta allt ganga
sinn gang, dýrtíðina líka.
3. Innkaupin, sem viðskiptaráð
annast. Viðskiptaráð hefur eðli-
legazt annast innkaup á vörum,
sem mjög erfitt var að fá, nema
fyrir tilstilli stjórnaryfirvalda.
En viðskiptaráð hefur heimild
til þess að kaupa vörur inn, líka,
ef það álítur það nauðsynlegt, til
þess að draga. úr dýrtíð. Og slík
innkaup geta oft verið bezta eftir-
litið. — En hefur viðskiptaráð
nokkurntíma notað vald sitt til
slíks?
Einar Bachmann
rafvirkiameBtari 45 ára
Niðurjöfnun útsvara er nýlok
ið á Norðfirði. Alls var jafnað
niður 534 þús. á 412 gjaldend-
ur, og er það 70 þús. kr. hærra
en s. I. ár.
Hæstu útsvör bera þessi fyr-
irtæki:
Verzl. Sigf. Sveinss. 45 550 kr.
Sæfinnur h. f. 39 770 —
Fram, kaupfél. 27 000 —
Sleipnir, vélskip 22 000 —
Samvinnufél. útg.m. 17 000 —
Guðm. Sigfússon 12 700 —
Pöntunarfél. alþýðu 11 000 —
Svo að síðustu: Rannsóknin á
innkaupaaðferðunum.
Skattayfirvöldin og gjaldeyris-
eftirlitið bíða eftir frumreikning-
unum, sem viðskiptaráð hefur lof-
að.
Það mun verða fylgzt með því,
hvernig þeirri rannsókn lýkur.
Og svo sjálft hið luia viðskipta-
ráð.
Bera ekki játningar þess í yfir-
lýsingunni vott um, að það sé ekki
vanþörf á að breyta til í því sjálfu,
— svo „rækilegar" athuganir á
sjálfsögðum málum taki ekki eitt
ár, — og eftirlitsaðfex-ðirnar séu
ekki valdar út frá því sjónarmiði
hverjar „auðveldast“ sé að fram
kvæma, heldur spurt um hitt,
hvort þær komi að gagni?
(-
frjálsan í Ameríku) fær að leggja
miklu meira á. — Þessu fyrirkomu-
lagi fylgir sá mikli kostur frá sjón-
armiði viðskiptaráðs að það er svo
Samþykktir Sveinaþingsins
Frh. af 1. síðu
tveir, kl. 11 árdegis og kl. 2
síödegis, en miödegisverðar
neytt að loknu dagsverki t. d
kl. 6 síðdegis.
Mun þessi breyting horfa til
mikiUa umbóta við allar verk-
legar framkvæmdir, og liag-
ræðis fyrir þann mikla fjölda
manna, er vinnu stunda fjarri
heimilum sínum, jafnframt
því, sem breytingin mundi
leiða til umsvifaminni heimil-
isstarfa".
Á þinginu var ríkj andi mikil1
áhugi fyrir þvi að sambandið
kæmi upp húsi fyrir starfsemi
þess og sambandsfélaganna.
annaðhvort af eigin rammleik
eða í sambandi við önnur iðn
félög.
Var kosin 7 mahna nefnd
til þess að vinna að framgangi
málsins. Að þessu máli starf
aði nefnd á síðastliðnu ári,
skilaöi hún áliti á þinginu, og
lagði fram tillögur málinu til
framgangs.
Fyrir nálega 20 ámm síðan,
kyntist ég Einari Bachmann
fyrst norður í Langadal í
A.-Húnavatnssýsiu.
Þessum löngu liðnu sumar-
dögum —, í einni af vinaieg-
ustu blómasveitum noröan-
lands, — gleymi ég aldrei;
það er birta vorkvöldsins og
heiðríkja sumarnæturinnar
yfir minningum þaðan, bæöi
umhverfinu og félögunum.'
Þar hef ég verið samtíða flest
um alþýðuskáldum á einum
vinnustað, þar varð hvert smá
atvik að stökum og hending-
um. Þama heima í dainum,
þar sem hinn hljómhreini andi
sveimaði yfir vötnunum, fékk
ég fyrstu stökur Einars í vasa
bókina mína, léttar og ljúfar,
en ódýr böm augnabliksins,
eins og flest sem orkt var
þarna, þvl stundum rann pilt-
unum kapp í kinn, hver yrði
i'ijótastur að túlka viðburði
dagsins eða nætprinnar á
máli skáldskaparins og lenti
það á kostnað vandvirkninnar
Nú, í dag, á 45 ára afmæli
Einars Bachmanns get eg
dregið fram þykka syrpu af
ljóðum hans og nú er svip-
urinn a,nnar; það er alvara
lífs og starfs, samúð og skiln-
ingur á höggum og baráttu
smælingjans biturleiki yfir
vanmaetti hins fótumtroðna
og..........
Nei, hvað er ég annars aö
fara, ég sem ætla aö láta Ein-
ar lýsa þessu sjálfan, í trausti
gamallar vináttu ætla ég að
taka traustataki, nokkur er-
indi úr kveðskap hans og láta
þau tala.
Fyrst úr kvæðinu „Tildáða“
þar handieikur hann varlega
en djarft, trúmálaþvingunina
misbeiting valdsins og kvein-
stafi hinna minnimáttar:
„Er kreddurnar heimta þig
hálfan
þú höfuð í þræisótta beygir,
ég veit að þú hugdeigur heyir
þitt harðasta stríð við þig
sjálfan,
Kærðu þigminnaumkenning,
sem kúgar þitt frjálsborna
hjarta;
lát djörfung og drenglyndi
skarta
um dagsverkið allt — það er
. menning".
Þá eitt erindi úr kvæöinu
„Gamli Trygggur“, sem fús-
lega fylgir hxisbónda sínum
yfir fannbreiðum íslenzks vetr
ar, Ipndir 1 snjóflóði, særist —
„en mannsins dýrið leitar þó“
grefur hann upp úr fönninni
og fórnar síðast lífinu í leit að
hjálp:
Sigfús Sigurhjartarson;
Þriðjudagur ö. axaí 1944 -- ÞJÓÐVILJINN
Utvarpserindi
flutt 5. maí 1944
bílil sasa
Niðurlag.
„Víst er rætt um trú og
tryggðir
en töluð háleit friðar orð;
ef við hefðum hundsins
dyggðir
hentu færri bróðurmorö,
rogast undir kreddu klafa
hin klæddu dýr í glaumsins
önn,
væri sæmra að sjá þau grafa
sárþjáð líf úr tímans fönn“.
Eða kveðja úr fjarlægð til
konu hans:
„Þaö á enginn aleinn
sitt eigiö hjartablóð.
Skugginn öðlast sköpim
við skæra sólarglóð;
þrautin gaf mér þrekið
en þú mín beztu ljóð“.
Svo er gripinn hinn ómandi
strengur hringhendunnar:
„Meinum bundin brosa mér
btóm við undra ljóma,
skáldin stundum skapa sér
skilorðsbundna dóma“.
Og aö síðustu, „Maíbarnið
syngur um Vorguðinn“:
„Máttvana líf imdir feigðanna
feldi
við faðmlög 1 helköldum árm,
sem hélaðri líkblæju
haustnóttin se?di
og hrattinnaðvetrarinsbarm;
1 þögulli tilbeiöslu — vor-
drauma veldi
skín vonin um deyj andi hvarm,
kom vorið með geisla frá
ársólarveldi
sem ástgjöf á smælingjans
. harm“.
Vel er mér ljóst, að alveg á
sama hátt, eins og þjóðfélags-
umbætur þarf til að koma upp-
eldismálunum í gott horf, þarf
einnig þjóðfélagsumbætur til
að greiða þeim vöxnu braut að
réttu marki, sem eru að viliast
út á braut ofdrykkjunnar. Fyr-
ir utan hin almennu skilyrði,
gott húsnæði, nægiíega atvinnu
o. s. frv., er hverjum fulltíða
manni og þá ekki sízt þeim sem
ekki eru fjölskyldumenn og
meðal þeirra eru •margir of-
dx-ykkjumannanna, nauðsynlegt
að eiga kost góðra skemmtana
og góðs félagsskapar. Hvað hina
stærri bæi snertir er þessu
mjög áfátt. Aðstæður einhleyp-
inga til þess að lifa menningar-
lífi eru alls ekki æskilegar. Þeir
eiga fáxr kost góðra jnatsölu
staða, sem jafnframt því að
veita þeim hið lífsnauðsynlega
viðurværi veiti þeim tækifæri
til að eyða kvöldum og frístund
um í hópi félaga við heilbrigða
dægradvöl, en matsölustaðir og
slík tómstundaheimili færu vtl
saman. Opinberir skemmtistað
ir eru fáir og ekki allir vistleg-
ir. Áfengisnautn er þar víðast
landlæg og nóg af óþurftarmönn
um, sem reka ýmiskonar
skemmti- og veitingastarfsemi,
er fremur stuðla að því að örfa
áfengisneyzlu viðskiptavina
sinna en hamla gegn henni. Til
að kippa þessu í lag þarf fé-
lagslegar umbætur. Eðlilegt og
æskilegt væri, að þær væru
framkvæmdar að mestu leyti
af-, menningar- og hagsmuna-
félögum, s. s. stúkum, verkalýðs
félögum, íþróttafélögum og
kvenfélögum með aðstoð og í
samstar.fi við hið opinbera,
sveitarfélögin og ríkið. Vel gæti
líka komið til' greina samvinnu-
félög, sem mynduð væru beint
til að framkvæma umbætur á
þessu sviði, t. d. væri ekkert
eðlilegra en hópar einstakl-
inga mynduðu samvinnufélög
til þess að koma upp matsölu-
og tómstundaheimilum, kostn-
að og alla reksturstilhögun
gætu þeir haft eftir því sem
þeim sýndist og hentaði. Allt
eru þetta ytri umbætur sem
þurfa að koma og mjög mundu
að því stuðla að draga úr þeirri
hættu, að einstaklingarnir yrðu
ofdrykkjunni að bráð, og hef
ég þá að nokkru rakið, hvað
mér virðist að bera geri til þess
að draga úr ofdrykkju í þjóð-
félagi, sem selur áfengi og veit-
ir drykkjusiðum griðland. En
verkefni mitt er ekki þar með
tæmt. Sú staðreynd blasir við
oss, að hópur manxla hefur lagt
líf sitt í rústir, eins og vinur
minn með einkcnnistöluna 39
vegna oínautnar áfengis. Hvað
eigum við að gera fyrir þessa
menn og alla þá sem munu
leggjast í þeirra slóð, meðan á-
fengis er neytt, hversu vel sem
á málunum verður annars hald
ið. Fyrst er að gera sér ljóst,
að þeir eru haldnir af sjúk-
leika og þurfa eins og aðrir
sjúkir menn læknis við. Það erf
iðasta við þennan sjúkdóm er,
að það er með hann cins og
brjálsemina, að hinn sjúki held-
ur því undir flestu.m kringum-
stæðum fram, að hann sé hoil-
brigður. Nú ættu þeir sem ekki
ráða við áfengisnautn sma að
hugleiða þessa ofureinfóldu
staðreynd þá tímana, sem af
þeim rennur, að þeir eru sjx'xkl-
ingar og ekki er ástæða til að
skammast sín fyrir það, fremur
en fyrir þá, sem þjást af öðrum
sjúkdómum; en það er sérstak
lega brýn ástæða fyrir þá að
leita læknis, af því að sjúkleiki
þeirra er með þeim hætti, að
afleiðingar hans ganga ætíð á
rétt annarra manna. Það er því
jafnfráléitt af ofdrykkjumanni
að láta vera að leita læknis,
eins og það er fráleitt af manni,
sem er með smitandi berkla.
Báðir eru hættulegir umhverfi
sínu og þjóðfélagið hefur i lög-
gjöf sinni gert varúðarráðstaf-
anir gegn báðum, sem og öll-
um öðrum, sem eru haldnir
sjúkdómum sem eru öðrum
mönnum hættulegir; það hefur
tekið sér réttmætt vald til þess
að dæma þá til hælisvistar og
gera þá þannig óskaðlega um-
hverfi sínu.

sEg ''T "Tvt
Arinbjöm Bardal í Winnipeg afhendir Sigurgeir Sigurðssyni biskupi
klukku að gjöf i minningu föður biskups og til viðurkenningar á
störfum hans.
BisKupinn kominn heim
anir og erindi - Flaug 9000 milur
Ilerra biskupinn yfir íslandi, Sigurgeir Sigurðsso7i, kom. heim úr
Ameríkuför sinni í fyrradag.
t gœr rœddi hann á heimili sínu við blaðamenn um þetta ferðalag
sitt. Hafði hann verið 3 mánuði á ferðalagi, heimsótt fjölda íslendinga-
byggða og kirlcjunnar menn, komið í 12 stórborgir, flutt 50 erindi, pré-
dikað í jjölda kirfcna og jlogið 9000 mílur, auk þess ferðast allmikið
með járnbrautum.,Lét hann hið bezta yfir ferðalaginu og rómaði mjög
viðtökumar.
Mig langar til að skrifa
margt fleira bæði úr ljóðum
hans og lífi en læt hér stað-
ar numið, sendií hugheilar
kveðjur inn á góöa heimiliö
íhans pg Ástu í Þrúövangi,
þar sem gestrisnin situr önd-
vegi og útréttar vinarhendur
bíða komu manns.
Svo óska ég þessum góða og
glaða, 45 ára dreng allrar
hamingju á afmæiinu og vona
aö hendi hans megi stýra
pennanum sem lengst í þágu
þeirra, er lent hafa skugga-
megin í lífinu.
Hálfdán Bjamason.
Nú er rétt að viðurkenna, að
læknisvísindin virðast enn ekki
þekkja öruggar leiðir til að
lækna ofdrykkjumanninn. En
fyrsta skilyrðið er að taka á-
fengið frá honum, og-koma hon
xim í góðar lífsaðstæður, skapa
honum góðan aðbúnað og vinnu
skilyrði í samræmi við getu, og ]
andlega leiðsögn, er leitist við
að hvetja þá til dáðríks og fag-
urs lífernis, leitist við að skapa
þeim áhugamál og vilja. Þetta
er starf dvalarheimila fyrir
drykkjumenn. Lítilfjörlegur vís
is að slíku heimili hefur verið
stofnaður hér á landi, og að
því er nú unnið að gera þann
vísi að fullkominni stofnun svo
fljótt sem verða má. Einkum
skortir viðunanleg vinnuskil-
yrði og nægilegt pláss á heim-
ilinu. Ekki n^á gleyma því að
meginskilyrði fyrir góðum ár-
angri af starfi slíks heimilis,
sem og hverju því starfi, sem
að því miðar að koma drykkju-
manni á réttan kjöl, er að fyr-
ir hendi sé eigin viljaákvörðun
mannsins sjálfs, slíka viljaá-
kvörrtun er auðvelt að styrkja,
en erfitt að vekja, og enn sem
komið er verður ekki bent á
neitt lyf gegn ofdrykkjuástríð-
unni, ef vilja hins sjúka til
bata vantar
Þegar ofdrykkjumaðurinn hef
ur fengið afvötnun, eins og
það er kallað, í hæfilega lang-
an tíma á heimili eins og því
sem hér um ræðir, eða annar
staðar, v-ciptir megin máli, að
hann geti komizt í lífsaðstæður,
sem séu sambærilegar við það,
ex; hann hafði bezt áður en
hann varð háður hinni sjúklegu
áfengisástríðu, og umfram alla
muni þarf hann á því stigi skyn
samlega og háttvísa samúð
allra þeirra, sem með honum
eru. Eg segi háttvísa samúð, því
engum manni er hjálp að ó-
taminni tilfinningasemi arrn-
árra' manna, sízt af öllu að sí-
felldu nauði um það, sem aflaga
hefur farið og sífelldum áminn
ingum um það að láta nú ekki
fara illa.
Ekk.i vil ég skilja svo ,v‘® 1 Heimsðtti fjölda íslendingabyggöa - Flutti prédik-
þetta mál. að óg mxnmst ekki ' a r
á afstöðu ahnennings til ölv-
aðra manna á almannafæri, þar
með eru að sjálfsögðu taldir op-
inberir veitingastaðir. Ölvaður
maður er viii sínu fjær um
stundar sakir. Hann er því með
an það ástand varir á svipuðu [
stigi eins og þeir. sem byggja
hinar órólegu deidir geðveikra-
hælanna. Undir slíkum kring-
umstæðum á maðunnn engan
rétt á að ganga laus á almanna
færi, enda er þetta viðurkennt
í íslenzkri lóggjöf, en almenn-
ingsálitið er þax-na a eftir lög-
gjafanum. það sýnir ölvun á al-
mannafæri ótilhlýðilegt ura-
burðarlyndi, alveg á sama hátt
og það sýnir ýmsum lífsaðstæð-
um og venjum, sem gera menn
að ofdrykkjumönnum, of mikla
linkind, en ofdrykkjumannin-
um er oft á tíðum sem manni
í einkalífinu ekki.þá samúð og
nærgætnx, sem þyrfti
Mér virðist, að lÖQgjöf vorri
um rekstur veitingastaða og
gistihúsa sé mjög áfátt, þar
þurfi að gera hærri kröfur til
góðrar og mennilegrar um-
gengni á öllum sviðum, en nú
er, en æskilegt væri, að veit-
ingasalar hefðu um það sam-
tök af frjálsum vilja að leyfa
ölvuðum mönaum alls ekki að
dvelja á veitingastöðum. Það
þarf að loka veitingastöðum og
skemmtistöðum fyrir ölvuðum
mönnum. en það þarf að opna
heimili og tækifæri til nytcamra
lifnaðarháíta fyrir þeim. sem
eru í hættu fyrir ofnautn áfeng
is. Það þarf að opna þeim fagra
samkomustaði þar sem ósæmi-
leg samkvæmistízka þrífst ekki,
og það þarf fyrir alla muni að
glæða skilning þjóðarinnar á
högum ofdrykkjumannsins og
þeii-ra eigin skilning á þeirra
eigin ástandi. Eg vona að þessi
fáu orð, sem eru ávöxtur þó
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGIÐ
OG VESTRU-ÍSLENDINGAR.
Biskup fór vestur sem fulltrúi
ríkisstjórnarinnar til þess að sitja
þing Þjóðræknisfélags Vestur-Is-
lendinga, sem haldið var í Winni-
peg dagana 21.—23. febr. s.l. Var
þingið mjög fjölsótt, fór hátíðlega
fram og með sterkum þjóðlegum
blæ. Var þar mikið rætt um ís-
land og íslenzku þjóðina.
• — íslcndingar tóku á nxóti mér
og báru mig á höndum sér, þeir
tóku fyrst og fi-emst á móti mér
sem fulltrúa íslenzku þjóðarinnar.
Þjóðræknisf élögú m í slendinga
fjölgar stöðugt í Ameríku. Til-
finningin til íslcnzku þjóðarinnar
er heit hjá Vestur-íslendingum.
Það er virðingarvert hve Vestur-
íslendingar tala vel nxálið, menn,
sem alla ævina liafa dvalið í ensk-
um heimi, mælti biskup.
Biskup dvaldi um hálfan mán-
uð í Winnipeg og ferðaðist um
íslendingabyggðir bæði í Kanada
og Bandaríkjunum. Flutti liann
fjölda erinda í allskonar félögum.
Biskup txxldi að 30—40 þús. Is-
lcndingar og menn af íslenzkum
ættum dvelji nú í Ameríku, þar
af um 18 þús. í Kanada — í Winni-
pegborg einni 6 þús. — og 12—14
þús. í Baiidaríkjunum.
— Ákaflega margir íslendingar
töluðu um að koma lieim eftir
stríðið, og ég verð fram eftir öllu
að skila kveðjuni, sem ég var beð-
inn fyrir heim, sagði biskup.
Biskupinn prédikaði fyrir ís-
Ipndinga í fjölda kirkna, auk þess
VESTIIR AÐ KYRRAHAFI.
nokkurrar athugunar á vxnx skírði hann> fermdi og gifti
mínum með einkennistöluna 39
og félögum hans veki einhverja
til umhugsunar um þessi vanda
mál. Hugsið um þau með still-
ingu og raunhæfni. Læt ég svo
lokið lítilli sögu um litla tölu.
Góða nótt.
Biskup lagði m. a. leið sína
vestur að Kyrrahafi. Skoðaði hann
skipasmíðastöðvar Kaisers í San
Francisco og kvikmyndatökuborg-
ina Hollywood. Á ferðalagiixu
heimsótti hann 12 stórar borgir,
m. a. Minneapolis, Seattle, San
Francisco, Los Angeles, Chicago
og Washington.
LÝÐVELDISSTOFNUNINNI
FAGNAÐ í AMERÍKU.
Biskup sagði, að alstaðar hefði
verið vel minnzt á lýðveldisstofn-
unina og hefðu Ameríkumenn
samfagnað íslendingum yfir að
vera nú að endurheimta lýðveldi
sitt. Kvaðst hann alstaðar hafa
mætti velvilja og hlýleik í garð
ísl. þjóðarinnar. Biskup kvað
Ameríku ákaflega merkilegt land
hvað snerti fjölbreytni i gróðri og
loftslagi, undraverðar vex-klegar
framkvæmdir og framtíðarmögu-
lcika.
KIRKJAN.
Alstaðar þar sem biskup kom
átti hann samfundi við presta og
kvað hann það hafa orðið sér til
mikillar ánægju, ásamt því að sjá
hve mikinn þátt leikmenn tóku í
trúarlegu starfi. Frjálslyndi kirkj-
unnar taldi hann vera upp og nið-
ur. M. a. var hann viðstaddxxr
vígslu Duns biskups af Washing-
ton, en þar var margt stórmenni
samankomið, alls 2500 manns.
ÍSLENDINGAR
OG IIERINN.
Alstaðar þar senx biskup fór var
hanrt umkringdur af amerískum
blaðamönnum og eldglæriixgum
ljósmyndara. Fýrsta spurning
blaðamannanna var alltaf um
sambúð íslendinga og lxers Banda-
ríkjaixianna hér. M.vndi það hafa
verið mjög almennt álit þar vestra,
að íslendingar hafi verið mjög
kaldir við hermennina. Biskup
kvaðst hafa spurt blaðamennina
að því, hvernig þeim hefði litizt
Framhald á 8. síðu.