Þjóðviljinn - 24.05.1944, Blaðsíða 4

ÞJÖÐVILJINN — Miðvikudagur 24. maí 1944
Dtgefandi: Sameiningarjlokkur alþýSu — SósíalistafloJclcurinn.
Ritstjóri: Sigurdur Guðmundssnn.
Stjómmálaritsijórar: Einar O\gcirssont Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarekritstofa: Austurstrœti 112, sími 12270.
Afpreiðsla og auglýsingar: Slcólavörðustíg 19, simi 21Sý.
Askriftarverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Uti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkmgsprcmt h.f., Garðastrœti 17.
ísland vakir
Krístíán Eldjárn
Miðvikudagur 24. ma; 1J44 — ÞJÓÐVILJINN
íslenzka þjóðin hefur sýnt það, að hún er á verði um sjálf-
stæði sitt. Þegar þetta er ritað, er enn ekki vitað, hver kjörsóknin
er, — en hitt er auðséð, að hún verður ofan við 96%. Það er vak-
andi þjóð, sem gekk til þjóðaratkvæðagreiðslu 20.—23. maí. Það
er þjóð, sem er ljóst, að hún verður að sýna ótvíræðan vilja sinn
til sjálfstæðis, ef aðrir eiga að taka frelsisjátningar hennar trúan- ira- 1>a Serir Þörfm og iongunm
til að halda gömlum minjum til
og hún hefur sýnt hann.
Oft er uin það talað, að við lif-
um á öld mikilla breytinga, og er
það hverju orði sannara. Við bú-
um við annars konar menningu en
afar okkar og ömmur. Verkmenn-
ing, sem þjóðin hefur unað við í
þúsund ár, hefur skyndilega þokað
fyrir nýjum starfsháttum, gamall,
íslenzkur hugsunarháttur hverfur
með hinum gömlu lifnaðarháttum,
og börnin nema aðrar sögur og
önnur ljóð en áður var. Við köll-
um breytingarnar framfarir, erum
upp með okkur af þeim og skilj-
um, að fyrir þær verðum við að
fórna miklu af hinum gamla arfi.
En það er ekki sársaukalaust, og
við lítum með eftirsjá til hinna
fornu hátta, sem við höfum horfið
legar,
Þátttakan í þjóðaratkvæðagreiðslunni mun vera allt að því
heimsmet. íslendingar ætla að taka af öll tvímæli um vilja sinn
frammi fyrir öllum heimi.
Heill og heiður eiga allir þeir mörgu skilið, sem unnið hafa
sleitulaust að þeirri voldugu tjáningu þjóðarviljans, sem hér hef-
ur komið í ljós..
Heill og heiður Vestur—Skaftfellingum, sem náðu 100% kjör-
sókn í kjördæmi sínu. Þeim mun hafa fundizt — Vestur-Skaftfell-
ingum — mörg sporin sem þeir verða að stíga yfir fljót og firnindi
erfiðari en þau, sem lágu á kjörstaðinn núna. Og honum mun
ekki verða gleymt skörungskapnum, er þeir sýndu nú.
Heill og heiður Dalamönnum, Rangæingum, Norðfirðingum
og öllum þeim öðrum, sem komust svo nærri 100%, sem aðstæður
leyfðu.
Það hefur aldrei neinn' efazt um afstöðu og áhuga bænda og
sveitafólks fyrir sjálfstæði íslands — og talning atkvæðanna
mun leiðd í ljós að þar eh haldið áfram stefnunni frá Jóni Sig-
urðssyni, Benedikt Sveinssyni, Skúla Thoroddsen og öllum þeim
er fastast hafa haldið á réttindum íslendinga og alltaf hlotið full-
tingi fólksins, og alveg sérstaklega sveitafólksins, þegar málun-
um var til þess skotið hvort heldur var í stjórnarskrárdeilunum
1881—1900 eða 1908, svo að á einhver atriði sé minnzt.
En það voru margir sem óttuðust um kaupstaðina, — sem
hafa ýmist vaxið upp og stækkað eða jafnvel skapazt eftir 1918,
— kaupstaðina þar sem sjálfstæðisbaráttan var að heita mátti
firnd hjá nýju kynslóðinni. — En þeir hafa sýnt það kaupstað-
irnir, að sá ótti var ástæðulaus. — Nei-in, sem koma, munu að
vísu mestmegnis vera úr einstökum kaupstöðum og það hefur
sínar orsakir, sem auðvelt verður að rekja. — En sem heild hafa
kaupstaðirnir staðið sig vel.
Og það verður eitt ánægjulegasta fyrirbrigðið við þessa þjóð-
aratkvæðagreiðslu, að sveitir og kaupstaðir koma þar fram sem
ein sterk þjóðleg heild, sem sameiginlega stendur á verði um
sjálfstæði landsins, sameiginlega lýkur því verki, sem hafið var
í rauninni strax eftir að Gamli sáttmáli hafði verið undirskrif-
aður: að gera ísland aftur stjórnarfarslega sjálfstætt lýðveldi.
Og það er ekki ástæða til að ætla annað en að sá sterki viiji,
sem sýnt hefur sig í þessri glæsilegu þátttöku í þjóðarátkvæða-
greiðslunni, sýni sig líka hvenær sem Islandi aftur liggur mik-
ið á.
Þessi grein Kristjáns Eldjáms birtist í nýútkomnu hefti af
tímariti ungmennafélaganna, Skinfaxa, og er endurprentuð með
leyfi höfurular. Ilér er merkilegt mál á ferðinni og vœri vel farið
ef ungmennafélög um land allt tœkju sig til með víðtœka örnefna-
söfnun.
haga vart yið sig. Á undan ganga
safnarar, oft kallaðir sérvitringar,
en jafnan velgerðamenn þjóðar-
innar, þegar frá líður.
Það var mikil framför, þegar
pappír varð algengur á 17. öld,
því að þjóðin þurfti mikið að
skrifa. Þá hættu menn að hirða
um gamlar skinnbækur, og eyð-
ingin mikla vofði yfir þeim. Þá
kom Árni Magnússon handritun-
um til bjargar. Engin skinnpjatla
var svo aum, að honum væri ekki
að henni fengur, ef aðeins var á
henni letur. Hann leitaði skinn-
bóka, hvar sem hann spurði til
þeirra, og ganga af því sögur, hve
Iítillátur hann var, ef skinnbókar-
Wi ,
slitur vaf annárs vegar. A þennan
hátt kom Árni saman safni því,
sem nú er talið ómetanlegt og hef-
ur gert safnandann og land hans
frægt víða um heim.
Skinnbækurnar voru veglcgastar
allra íslenzkra þjóðminja, og þær
urðu fyrstar allra að þoka fyrir
tækni nýja tímans. Það liðn lang-
ar stundir áður en annar eins dóm-
ur yrði haldinn yfir nokkrum þætti
íslenzkrar menningar. En á 19. og
20. öld hefur röðin lcomið að þeim,
hverjum á fætur öðrum. í því róti
hefur Jiað verið lán okkar að eiga
menn, sem voru á undan samtíð
sinni og skildu, hver nauðsyn það
var að hefjast lianda um þjóð-
minjasöfnun, ef allt átti ekki að
verða um seinan. Jón Árnason og
Magnús Grímsson forðuðu þjóð-
sögum og ævintýrum frá að fara
í gröfina, og með stofnun forn-
gripasafnsins drójpi Jieir Ilelgi
prestur Sigúrðsson og Sigurður
málari Guðmundsson til muna úr
forngripaskemmdum og forngripa-
prangi, sem óð uppi fram um miðja
19. öld. Fleiri stórmerka safnara
höfum við átt, eins og Ólaf Davíðs-
son, sem dró saman allskonar þjóð-
legan fróðleik, og Bjarna prest
Þorsteinsson, sem safnaði íslenzk-
um þjóðlögum. Allra þessara
manna minnist þjóðin með þakk-
læti, því að nú eru allir á einu máli
um það, að við eigum að vera
hirðusamir um gamlan íslenzkan
menningararf og tortíma honum
ekki fremur en orðið er. Við vilj-
um ekki vekja upp fornöld, en við
viljum vernda allar þjóðlegar minj-
ar, af því að þær eru heimildir um
líf forfcðra okkar í Jiessu landi,
okkar eigin uppruna, okkur sjálf.
En okkur er ekki nóg að geta
þess, sem gert er. Starfinu verður
að halda áfram, J>ví að enn eru til
þjóðlegar minjar, sem bjarga þarf
frá gleymsku. Meðal þeirra eru ör-
nejnin. Á hverri jörð er fjöldi ör-
nefna, forn og ný, eldri og yngri,
og Jiað er aðeins lítill hluti þessa
aragrúa, sem Jiegar hefur verið
skráður. Það má, ef til vill segja,
að örnefni séu ekki eins merkar og
skemmtilegar minjar og skinnbæk-
ur, forngripir og þjóðsögur. En
vitanlega er það eins og það er
virt, og örnefnin þarf að skrá og
það sem fyrst. Þau eru það, sem
komið hefur i okkar hlut að forða
frá gleymsku.
Örnefnin eru að mörgu leyti
mjög merkileg. Sigurður Nordal,
prófessor, segir um þau í Arfi ís-
lendinga: „Ýmis örnefni og bæja-
nöfn frá landnámsöld eru órækt
vitni um menn, sem bæði kunnu
að sjá og lýsa því, sem Jieir sáu,
með einu orði — hinu eina rétta
orði. Þessi nöfn cru elzti skáldskap-
ur íslendinga og mörg mjög skáld-
leg: Bláskógar, Brimlárhöfði, Dyn-
erum hér eftirbátar þeirra. Þó er
ekki svo að skilja, að ekkert hafi
verið aðhafzt. Fornleifafélagið hef-
ur haft nokkra örnefnasöfnun með
höndum, en það er fátækt félag og
hefur fáum mönnum fyrir sig að
bregða. Og þó að Jiví hafi orðið dá-
lítið ágengt, eru enn heilar sýslur,
sem engu hefur verið safnað í.
Nú er svo komið, að Jietta mál
fer ekki að þola neina bið lengur.
Jarðir leggjast í eyði, plógur og
herfi bylta landinu og afmá ýmis
sýnileg merki manna verka, fjöl-
skyldur fíytja milli bæja og liéraða.
Allt stuðlar þetta að því, að ör-
nefni gleymist, ruglist og brjálist.
Það er mjög sennilegt, að töluverð-
ur fjöldi örnefna fari í gröfina með
hverjum gömlum manni, sem í val-
inn hnígur. Það er Jsví bersýnilegt,
að hafa verður hraðann á, ef bjarga
á örnefnunum frá gleymsku.
En hver á að vinna þetta nauð-
synjaverk? Eðlilegt er, að mönn-
um verði hugsað til ungmennafé-
laganna. Enginn liefur önnur eins
skilyrði til þess. Þar er öflugur fé-
lagsskapur, sem telur sig vinna á
«yloregur í friði og striði

10|
skógar, Glóðafeykir, Ilelgrindur, Jijóðleguin grundvelli og á fulltrúa
Ilengifoss, Hreggnasi, Ljósavatn. Jivarvetna um land allt. Það er
Skuggabjörg, Svalþúfa, Unaðsdal-; líka all-langt síðan á þetta var
ur o. s. frv. Þau sýna, að þjóðin bent. Dr. Þorkell Jóhannesson,
nam landið með augum, hug og: landsbókavörður, ritaði grcin í
tungu, um leið og hún nýtti það Samvinnuna 1930 um rannsóknir
sér til bjargar“. Þó er það ekki
einkum vegna skáldskapar örnefn-
anna, að við viljum geyma þau í
minni. Þau hafa margvíslegt gildi
annað. Þau geta orðið málvísind-
unum að liði, geyma stundum orð-
stofna, sem annars eru glataðir.
Sagnfræðilegt gildi geta þau haft,
einkanlega ef rannsaka á sögu ein-
stakra héraða eða bæja. Af ör-
ncfnum og bæjanöfnum má tölu-
í íslenzkri atvinnu- og menningar-
sögu. Þessi ágæta grein var sér-
prentuð og send út um land á veg-
um Sambands ungmennafélaga ís-
lands. Leggur Þorkell til í grein-
inni, að ungmennafélögin beiti sér
fyrir örnefnaskráningu, hvert í sínu
héraði, cnda þarf ekki að orðlengja,
hve vel Jiau standa að vígi, til að
vinna þetta verk, svo augljóst sem
það er. Samt hefur tillaga Þor-
vert ráða um landnámið í hverju kels ekki borið mikinn árangur, og
héraði, afstæðan aldur bæja o. s. enn eru örnefnin óskráð í mörgum
frv. Þá getur trúbragðasagan oft sýslum. En nú virðast ungmenna-
leitað sér sönnunargagna meðal ör- félögin sjálf vera að fá áhuga á
■
Það jór illa að þessi myndasýning um
Noreg í jriði og stríði skyldi lenda á daga
sevi eru eins gagntelcnir af ákveðnu um-
hugsunarefni og kosningadagarnir undan-
farið. Og ekki einungis að athyglin bein-
ist að öðru, heldur varð að talca Lista-
mannaskálann fyrir kosningaskrifstofu, og
hefur orðið hlc á sýningunni á meðan.
Ekki er víst að sýningin verði oyin nema
í dag og á morgun, og œttu scm flestir að
leggja leið sína í Skálann, og staldra þar við
stundarkorn. — Myndimar hér að ofan eru
af sýningunni, þó lítil sjón verði að sjái
þœr svo smœkkaðar sem hér er gert. A cfri
myndinni er fyrsta erindi norska þjóðsöngs-
ins þannig að ein lína er undir hvcrri mynd.
— Neðri hckmingur myndarinnar sýnir at-
riði úr hinni þungbœru baráttu norsku
þjóðarinnar, gefur hugmynd um kúgunina
og fómimar. — Sýningin er opin frá kl.
10 til kl. 22.
<
■ ■'
nefna. Sum þeirra geyma minni
málefninu. Á síðasta sambands-
um heiðin goð, önnur eru dregin af þingi U.M.F.I. var gerð samþykkt
nöfnum helgra manna eða guðs um örnefnasöfnun ungmennafé-
móður. En dýrmætust eru örnefn-
in vegna þess vitnis, sem þau bera
laga. Að vísu mun ungmennafélög-
um úti um land vera kunnugt um
Norska útvarpið í London útvarpaði um helgina eftirfarandi:
Forusta norsku heimavígstöðvanna, sem er viðurkennd af
hans hátign Hákoni konungi og af hinni konunglegu norsku rík-
isstjóm, hefur sent út svohljóðandi áskorun til norsku þjóðar-
um starf og líf þjóðarinnar í land- þetta, en þó er þetta greinarkorn
inu. Sá, sem skrá vill atvinnusögu
hennar, hlýtur sífellt að leita til
örnefna, sem minna á atvinnu-
skrifað til að vekja frekari athygli
á Jiessu stórmerka menningarmáli.
En jafnframt *skal það tckið
brögð landsmanna. Til er sægurjskýrt fram, að örnefnaskráning er
slíkra .örnefna. Sum lúta að at-
vinnugreinum, sem liðnar eru und-
ir lok, t. d. járnvinnslu, kolagerð,
saltbrennslu, sölvatalci, önnur að
ýmiss konar landbúnaði eða sjáv-
arútgcrð. Þessi örnefni eru ómet-
anleg heimild um líf Jjjóðarinnar á
liðnum öldum, en sú heimild cr
ónothæf, meðan ckki eru til ýtar-
legar örnefnaskrár úr öllum hér-
uðum landsins.
Margar erlendar þjóðir eru
engan veginn vandalaust verk. Ef
ungniennafélagar vilja sinna henni,
verða Jieir að gæta þess vel að gera
]>að á þann hátt, að skrár Jjeirra
séu í sainræmi við Jiær kröfur, sem
gerðar eru til örnefnasafna. Safn-
arinn verður að fara eftir tiltekn-
um reglum, enda skilst mér, að
U.M.F.Í. muni ætla að koma upp
dálitlum lciðarvísi handa þeim,
sem taka vilja þátt í örnefnaskrán-
ingunni. Það ber að hafa hugfast,
komnar miklu lengra áleiðis mci) að kák og hálfverk' er litlu betra
örnefnaskráningu en við, Á þáðjen ógert. Það^ sem gert verður,
við um frændjijóðir okkar á Norð-1 á að gera vel. I öðru lagi er mikils
urlöndum, gem allra þjóða bezt vert, að félög þau, sem safna vilja
hafa notað örnefnaauð sinn. Við, örnefnum, hafi jafnan samvinnu og
samband við fornleifafélagið, m.
a. til að koma í veg fyrir, að safn-
að verði á svæðum, sem þegar eru
til fullkomnar örnefnaskrár frá.
Engu skal um Jiað spáð, hvern
byr þetta fær hjá ungmennafélög-
um, eða hvort þau sjá sér fært að
leggja hönd á plóginn. En á hinu j
er enginn vafi, að Jiarna er merki-1
legt verkefni, sem J>au geta leyst
.af hendi. Og ekki væri Jjað ósenni-
legt, að ungmennafélagar tækju
vel í J)ct.ta mál, því að })«ð er eklci
örgrannt um, að beztu rnenn ung-
mennafélaganna finni stundum til
Jiess, að þau vanti verk að vinna,
menningarmál að berjast fyrir.
Ungmennafélögin telja sig vinna á
þjóðlegum grundvelli, en hvað er
þjóðlcgt, ef ekki það að vernda
frá glötun og gleymsku jijóðlegar
minjar, hvort sem þær nefnast
skinnbækur, forngripir, þjóðsögur
eða örnefni. Og Jjað er víst, að hver
sá maður eða hvhrt Jiað félag, sem
nú gengur frarn fyrir skjöldu og
jkemur örnefnaauði okkar undan
eyðingunni miklu, vinnur sér þökk
og virðingu óborinna íslendinga,
engu síður en þeir miklu velgérða-
menn íslenzkra fræða og íslenzkrar
menningar, 'sem ég gat í upphafi.
rnnar:
„Nú, þegar stríðslokin nálgast
vaknar þörfin fyrir nákvæma
skilgreiningu stríðsmarkmiða
okkar.
Enn er ekki kominn tími til
að ræða hin miklu alþjóðlegu
reikningsskil, um meðferð ár-
ásarríkjanna og stríðsglæpa-
mannanna, skaðabætur og við-
reisnarstörfin o. s. frv. Það,
sem við ætlum að skilgreina,
eru málefni þau, sem sérstak-
lega snerta Noreg.
En jafnvel á því sviði er ekki
ennþá hægt að fara út 1 smá-
atriðin. — Samkvæmt stjórn-
arskrá okkar er það þjóðin
sjálf, seih á að ákveða braut
stjórnmálanna í frjálsum um-
ræðum og almennum kosning-
um jafnskjótt og mögulegt er
eftir vopnahléð.
Þó er hægt að nefna nokkur
atriði sem ímynd þeirra óska
vorra og krafna, sem allir góð-
ir Norðmenn hafa komið sér
saman um á þessum baráttu-
árum, nefnilega:
1. Frjáls og sjálfstæður Nor-
egur.
2. Tafarlaus og fullkomin
endurreisn lýðræðisins, mál-
frelsisins, réttaroryggisins og
frjálsar kosningar.
Afnám allra pólitískra laga,
tilskipana og annarra fyrir-
mæla, sem eru til orðin sam-
kvæmt þýzkum kröfum eða í
þeirra þágu.
Embættislegir úrskurðir,
dómar, embættaveitingar o. s.
frv., sem Þjóðverjar eða kvisi-
ingayfirvöldin hafa fram-
kvæmt, skulu rannsakast á al-
gjörlega frjálsum grundvelli af
löglegum, norskum yfirvöld-
um.
4. Pólitískir fangar séu tafar-
laust látnir lausir og opinberir
embættismenn og starfsmenrn,
sem hefur verið vikið úr störf-
um sínum af hernámsríkinu
eða samkvæmt ósk þess eða af
kvislingaflokknum, skulu tafar-
laust fá stöður sínar aftur. —
Þeir, sem hafa beðið mest tjón
af völdum hernámsliðsins eða
kvislinga, skulu í sem allra
fyllstum mæli fá uppreisn og
skaðabætur.
5. Meðlimir kvislingaflokks-
ins og aðrir, sem hafa skaðað
norska hagsmuni eða hafa hagn
azt ótilhlýðilega á samvinn-
unni við hernámsríkið, skulu
hljóta refsingu samkvæmt lög-
um og dómi.
Ótilhlýðilegan stríðsgróða skal
gera upptækan í ríkissjóð.
(>. Fylgja vcrður hagkvæmri,
• Framh. af 7. síöu
um hesti, sem við, krakkarnir,
flytjum út á kvíaból. Við flýt-
um okkur heim, því að við höf-
um hugboð um, að koma gests-
ins standi í sambandi við kassa,
sem nýkominn. er úr kaupstaðn-
um. Gestinum er boðið kaffi
með kleinum og steiktu brauði.
Síðan er kassinn bprinn í búr,
og fólkið, sem komið er frá
vinnu, þyrpisþ með barnalegri
forvitni í kringum gestinn og
kassann. Og sjá: Upp úr kass-
anum kemur, fáséður hlutur:
Skilvinda. Hún heitir „Perfekt
No. 0“, er á rauðmáluðum fæti,
en fatan og trektarnar skær
sem silfur, svo að það má
spegla sig í þeim. Skilvindan er
skrúfuð niður á fremri bekkr
inn. Henni fylgja margir undra
verðir hlutir, gúmmíhringar,
gormar, burstar. Þetta er hengt
upp á stoðina hjá þyrlinum.
Allt' er þetta handleikið af
mörgum, og margs er spurt. Til
hvers er þetta? Hvar á nú
þetta að vera? Gesturinn les í
litlum bækling á sænsku, svar-
ar og spaugar. Það er hlegið og
masað, og búrið fyllist ein-
hverri spennandi glaðværð, með
an gesturinn skýrir þennan
leyndardómsfulla hlut og segir
fyrir um, hvernig eigi að nota
hann og paeðhöndia.
Þegar loksins er komið með
mjólkina af kviunum, rennur
hin mikla vígslustund upp. Um
gamla búrið fer óþekktur óm-
ur frá þessum nýja hlut, og und
anrenna og rjomi eru aðskilin
á nokkrum mínútum.
*
Dagurinn er liðinn, gesturinn
farinn, og fólk gengið til hvílu
í baðstofunni. Frammi í gamla
búrinu er allt í sömu skorðum
og fyrr, nema hvað mjólkur-
bakkarnir, sem rennt var úr í
morgun, hvolfa enn á sínum
stað. Þeir hafa lokið sínu hlut-
verki, en nýja skilvindan gljáir
á bekknum og horfir með þögli
stolti á þetta gamla drasl, sem
hún verður að deila kjörum við
— um sinn.
En í spenningi kvöldsins hef-
ur enginn gert sér það
hvað brast. Það er bylting í
búri og eldhúsi. — Nýi tíminn
hefur kvatt dyra í þessum
gamla bæ.
Þura í Garði.
n.
Italíuvígstöðvarnar
Framh. af 1. síðu.
ina kom stór skipalest til Anz-
io, og flutti hún liðsauka og
birgðir. — Komst hún óhindr-
uð til hafnar.
8. HERlNN
Stórskotalið 8. hersins byrj-
aði ákafa skothríð á víglínu
Þjóðverja klukkan fimm um
morguninn. Hefur aldrei hevrzt
meiri skothríð á Ítalíu.
Þjóðverjar svöruðu skothríðinni
ekki.
Þrátt fyrir öfluga mótspyrnu
Þjóðverja ruddust brezku her-
mennirnir inn i stöðvar Þjóðverja
og tóku marga fanga.
Skömmu eftir að ]>eir höfðu haf-
ið árás sína, barst fréttin af liinni
nýju sókn á Anziosvæðinu. Hleypti
sú fregn nýju kappi í hermenn 8.
hérsins.
ANNARSSTAÐAR.
Hersveitir úr 5. liernum eru
staddar í fjöllunum, sem blasa við
Terracina.
Þjóðverjar játa, að þeir hafi
misst Pico.
Frakkar gera áhlaup á Ponte
Corvo.
Aðstaða Þjóðverja er yfirleitt
mjög örðug. — Bandamenn hafa
náð föstum tökum á báðum end-
um Hitlerslínunnar, brjótast nú
inn í miðju hennar (8. herinn) og
hafa loks ráðizt að baki henni
(Anzio).
SKÆRULIÐAR
Á NORÐUR-Í TAL íU.
Þjóðverjar hafa stöðugt meiri á-
hyggjur út af ónæði því, sem ítalsk-
ir skæruliðar valda þeim á Norð-
ur-ítaliu. — Áður höfðu borizt
fréttir af að ítalskir og júgoslav-
neskir skæruliðar hefðu samvinnu
á landamærum Ítalíu og Júgo-
slavíu, og nú segir í fréttum frá
Svisslandi, að ítalskir og franskir
skæruliðar hafi tekið höndum sam-
an í Savoj-héraði. Hafa þeir Litla
Sánkti Bernharðsskarðið á valdi
sínu.
Saraband vefnaðar-
vöruinnflytjenda
Nýlega hefur verið stofnað Sam-
band vefnaðarvörinnfyltjenda með
J>að fyrir augum að tryggja eftir
föngum innflutning til landsins á
vefnaðarvörum meðan núverandi
„quota“-fyrirkomulag helzt um
út.flutning þeirra frá Bandaríkjum
Norður-Ameríku.
Er'stofnað til innflytjendasam-
bands Jressa eftir ósk og í sam-
ráði við viðskiptaráð og viðskipta-
málaráðherra.
Að þessum félagsskap standa all-
ir innflytjendur vefnaðarvöru, sem
cru viðurkenndir innflytjendur af
viðskiptaráði, að fáum undan-
skyldum, sem ekki óskuðu að vera
þátttakendur. Meðlimir eru heild-
salar, S. í. S„ vefnaðarvörukaup-
menn og iðnrekendur, og hafa
þessir aðilar kosið sjö manna fram-
kvæmdastjórn.
Stjórnina skipa: Sigurður B.
Sigurðsson, konsúll, formaður; Jón
Björnsson, fulltrúi S. í. S.; Sveinn
B. Valfells, framkvæmdastjóri;
Bjarni Guðjónsson, framkvæmda-
stjóri; Magnús Andrésson, fulltrúi;
Bergþór Þorvaldsson, hcildsali;
Haraldur Árnason. kaupmaður.
Skrifstofa félagsins er fyrst um
sinn í Hafnarstræti 5. herhergi
nr. 39.
Sambandið hefur þegar gert
ráðstafanir til að ná til landsins
í svo fljótt sem auðið er öllum þeim
| vefnaðarvörum er nauðsynlegar
i teljast og hægt er að fá útflutning
á frá Bandaríkjunurii.
ljóst,' lendis.
vegna
framsýnni stefnu, sem hefur eftir-
farandi markmið.
a) Að tryggja frelsið, fullveldi
fólksins og lýðræðisleg réttindi.
b) Að endurreisa fjárhag lands-
ins og framleiðslumöguleika, að
tryggja svo fljótt sem unnt er
nauðsynlegan innflutning og að
undirbúa fullkomna hagnýtingu
auðlinda landsins og sjá um vinnu
handa öllum.
c) Að efla samheldni milli allra
stétta þjóðarinnar.
d) Að taka virkan þátt í alþjóð-
legri viðleitni til að byggja upp al- j Hlýðið þeim fyrirskipunum
Jjjóðlegt skipulag, sem grundvall- merkjum, sem verða gefin“.
ast a logum, — að efla alj>jóðlcg VIÐR(yr NORSKU
voruskipti og skapa grundvöll fyr-
ir varanlegan og réttlátan frið.
Ef við eigum að geta náð þessu
marki. verður hver maður á heima-
vígstöðvunum að gera skyldu sína.
Okkur be( að gera Jietta vegna
okkar sjálfra og vegna landa okk-
ar, sem heyja sömu baráttuna er-
Okkur ber að gera það
bandamanna okkar og
vegna framtíðar lands okkar. —
Engu framlagi verður gleymt, —-
það verður munað eftir hyerri
linku og undandrætti. — Stríðið er
það sama fyrir okkur öll, bæði hér
heima og á vígstöðvunum.
Hver einstaklingur er hermaður,
hvort sem hann er borgaraklædd-
ur eða í einkennisbúningi.
VIÐ ERUM í STRÍÐI.
Því megum við aldrei gleyma.
— Á hverjum dcgi fórna Jjúsundir
manna í herjunum lífinu fyrir
frelsi og réttlæti. Það er okkur
hvöt til að taka á okkur okkar
hættu og' færa okkar fórnir.
Úrslitaþáttur stríðsins er nú haf-
inn. Eining og agi eru nú nauö-
synlegri en nokkurn tíma áður. —
og
RÍKISSTJÓR NARINNAR.
Norska ríkisstjórnin bætir eftir-
farandi við áskorun heimavíg-
stöðvaforustunnar:
Norska ríkisstjórnin í London
veitir þessari áskorun fullan stuðn-
ing. — Hún er í nánasta samræmi
við þær yfirlýsingar og áskoranir,
sem ríkisstjórnin hefur á síðustu
fjórum árum sent til norsku Jjjóð-
arinnar um útvarpsstöðina í Lond-
on.
Askorunin er líka í samræmi við
öll þau lög og tilskipanir, sem rík-
isstjórnin hefur undirbúið til notk-
unar, þegar dagur reikningsskil-
anna kemur.
í sambandi við áskorun heima-
vígstöðvaforustunnar sendir ríkis-
stjórnin norsku Jjjóðinni innileg til-
mæli um að styðja lciðtoga hcima-
vígstöðvanna og Jjá stefnu. sem
þeir hafa mótað fvrir hina ]>jóö-
legu mótspyrnu í Noregi. — Dag-
ur sigursins og reikningsskilanna
nálgast, og' þegar tími er til kom-
inn, mun ríkisstjórnin gcfa J>ær
fyrirskipanir og tilkynna þau fvr-
irmæli, sem verða nauðsynleg fyrir
ástandið og fylgja verður unz Nor:
egur er aftur fullkomlega frjálst
og óháð land.