Þjóðviljinn - 20.07.1944, Blaðsíða 2

2
ÞJÓÐVILJINN
Fimmtudagur 20. júlí 1944.
Ongþveitið í Siúsnæðismáinm Reykja-
víkur er gersamlega óholandi
„Það er eigi þörf að kvarta
þegar blessuð sólin skín“ . Ætli
það sé vegna góðveðursins aö
svo lítið hefur verið minnzt á
húsnæðismálin nú upp á síð-
kastið? Ef til vill eru allir
orðnir uppgefnir á að skrifa
um þau eða sannfærðir um að
>slíkt sé þýðingarlaust, þær
hetjur, sem hugðust stjórna
bæjarmálunum, hafi algjörlega
lagt árar 1 bát við úrlausn
þessara vandamála. Hvað veld
ur því, að hundruðum fjöl-
skyldna hefur verið vísað í
„bráðabirgða“ húsnæði,. sem
erlent setulið hefur notað um
mörg ár, eða því, að enn eru
hundruð manna húsnæðis-
laus? Ef hér væri um slíkar
hörmungar að ræða, sem eiga
sér stað 1 ófriðarlöndunum,
ef t. d. Reykjavík væri hálf í
rústum af völdum loftárása,
eða aðeins það, að ómögulegt
hefði reynzt að afla efnis til
bygginga sökum siglinga-
teppu, þá væri ástand þetta
auðskilið. Við getum lofað
guð fyrir að ekkert slíkt hef-
ur hamlað eðlilegri þróun á
þessu sviði. Hitt væri sönnu
nær að ætla, að allsnægtimar
sem við eigum öllum þjóðum
fremur við að búa, samfara
stórkostlegri auðsöfnuníkrónu
tali, hafi truflað alla skyn-
semi manna, og virðist þar eigi
Jhægt að undanskilja suma
ptjórnendur ríkis og bæjar.
Það verður ekki um það deilt
af hverju eftirspurn eftir hús-
pæði fer sívaxandi, en við
skulum ekki gleyma því, að
aukinn kaupmáttur eykur
eftirspurn húsnæðis á svipaö-
an hátt og hann eykur vöm-
eftirspurn. Hefðu hér oröið
▼eruleg takmörkun á innflutn
ingi nauösynja og skömmtun
ekki verið upptekin, þá hefði
farið svo að þeir ríku og vel-
stæðu hefðu keypt upp allar
vörur, þeir fátækari hefðu
soltið eða liðið skort á sama
hátt og þá nú skortir húsnæði.
Væntanlega hefði þeim þó
ekki verið vísað á matarúr-
ganginn frá setuliðinu.
Við höfum nægan mat, okk-
ur vantar ekki byggingarefni,
▼ið erum ríkasta þjóð í heimi.
I vor var á það bent, hér í
þessu blaði, að líklegt væri og
æskilegt til þess dálítið að
bæta úr húsnæðisvandræðun-
um, að gefa mönnum kost á
að byggja smáhús. Jafnvel
ríki og bæjarfélagið legðu
fram einhverja hjálp. Þó leit
ég frekar á það sem sjálfs-
björg út úr vandræðum. Und-
irtektir ráðandi manna urðu
eins og vænta mátti, ekki góð
ar. Velgengni okkar Islendinga
hefur skapað sundrung og
auðshyggju í stað sameining-
ar og bræðralags hinna undir
okuðu bræðraþjóða okkar.
Við höfum nýlega haldið há-
tíd, viö vorxun aö fagna fullu
frelsi Islands, eins og það er
kallað. Eg tók innilegan þátt
í þeim fögnuöi. Þann 17. júní
á Þingvöllum fannst mér svip-
ur hvers einasta manns bera
greinilega vott um ást okkar
á þessu hrjóstruga en fallega
eylandi. Við hugsuðum og
sögðum. Þetta er landið okkar.
Hver hefði þá þorað að mót-
mæla því, að þaö væri sam-
eiginleg eign okkar allra. Þeg-
ar ég kom frá Þingvöllum aft-
ur og sá smáhús 1 úthverfum
ibæjarins á fallegum lóðum
og blaktandi þjóðfána hins
frjálsa Islands, þá fann ég
sárt til þess að í raun og veru
ætti ég ekki lófastóran blett;
sem mér væri heimilt að hafa
á flaggstöng og draga fánan
að hún. Þessi áhrif, samfara
ólýsanlegu taugastríði í lélegri
íbúð samviskulauss húseig-
anda, gaf mér þor til að reyna
áð byggja yfir mig smáhús. I
þeirri öruggu vissu, að vera
ekki gyðingur í landi Hitlers,
en geta hinsvegar rakið ætt
mína til Jóns Arasonar, hélt
ég að nú mundi brátt rætast
draumur minn um eigin kofa,
þar sem ég gæti svo lifað óá-
reittur af þeim sem hafa hús-
in og völdin. Eg lagöi svo leið
mína á skrifstofu bæjarins í
þeim tilgangi að spyrjast fyr-
ir um hvort ég gæti fengið
lóð undir kofa, er ég hugðist
byggja og hélt mig hafa út-
vegað peninga til að koma
úpp, með framlagi auka
erfiðis sjálfs míns og velunn-
ara minna. Eg náði tali af
æruverðum byggingarfulltrúa
bæjarins, sem svaraði mér taf-
arlaust að tala við aðstoðar-
mann sinn, sem mundi gefa
mér upplýsingar viðvíkjandi
'erindi mínu. Hann hefur við-
talstíma 1 klukkustund á dag.
Eg komst strax áð raun um að
fleiri mundu vilja byggja en
ég, því „biðstofan“ var full.
Þegar ég við þriöju tilraun
gat náð tali af þessum ágæta
manni, fékk ég að vita að
lóöir undir slík smáhús væru
ekki fáanlegar. Eftir að hafa
fengið frekari staðfestingu á
þessu hjá einum byggingar-
nefndarmanni, sem ekki virt-
Framh. á 5. síðu.
Húsaleigivísitalan fyrir
júli—septeraber 1944
Húsaleiguvísitala, miðuð við
hækkun viðhaldskostnaðar húsa í
Reykjavík 1. júní þ. á. í saman-
burði við 1. ársfjórðung 1939,
reyndist 137, og gildir sú vísitala
frá júlíbyrjun til septemberloka
1944.
Samkvæmt lögum um húsaleigu
frá 7. apríl 1943 skal Kauplágs-
nefnd, með aðstoð hagstofunnar,
reikna út húsaleiguvísitölu fjór-
um sinnum á ári, miðað við hækk-
un viðhaldskostnaðar 1. marz, 1.
júní, 1. september og 1. desember
í samanburði við 1. ársfjórðung
1939,' en samkvæmt ákvörðun fé-
lagsmálaráðherra telst viðhalds-
kostnaður hafa numið 15% af
húsaleigunni 1939. í september-
blaði Hagtíðinda 1941 er nánar
skýrt frá grundvelli þessara út-
reikninga. Þar til í fyrravor var
húsaleiguvísitalan reiknuð tvisvar
á ári, vor og haust. Eftirfarandi
yfirlit sýnir vísitölur þær, sem
reiknaðar hafa verið hingað til.
Vísitölur viðh.kostn. húsal.
Janúar—marz 1939 100 100
Vorið 1941 161 109
Haustið 1941 174 111
Vorið 1942 195 114
Haustið, 1942 266 125
Vorið 1943 316 132
Júlí—september 1943 311 132
Október—desember 1943 333 135
Janúar—marz 1944 336 135
Apríl—júní 1944 342 136
Júní—september 1944 344 137
(Hagtíðindi).
VerzlBDin vlð eínstðk linð. JaBáar-msí 1944
Eftirfarandi bráðabirgðayfirlit sýnir skiptingu inn- og útflutnings
eftir löndum frá ársbyrjun til maíloka samkv. skýrslum þeim, sem
komnar eru til hagstofunnar. Ennfremur er settur innflutningur og út-
flutningur á sama tíma í fyrra samkvæmt tilsvarandi skýrslur þá.
Innflutningur Útflutningur
Jan.—maí 1948 Jan.—maí 1944 Jan.—maí 1943 Jan.—maí 1944
1000 kr. 1000 kr. 1000 kr. 1000 kr.
Færeyjar 14 61 65 52
Brctland 29.096 17.226 70.399 90.834
írland 60 18 524 305
Portúgal 55 21 99 99
Spánn 99 78 1.870 99
Sviss 54S 565 99 99
Argentína 99 7 99 99
Bandaríkia 68.710 62.682 12.865 7.531
Brasilía 1.208 126 99 99
Grænland 99 99 S 99
Jamaica 40 99 99 99
Kanada 8.552 13.611 99 72
Indland 142 99 99 99
Ósundurliðað 1S 2.182 99 99
Samtals 98.438 96.569 85.521 98.794
(Úr Hagtíðindum).
Kvæði
um Sovétmyndasýninguna
Reykvískur verkamaður sendi
Bæjarpóstinum þessar vísur, sem
hann orti, eftir að hafa séð ljós-
myndasýninguna Leníngrad —
Stalíngrad í Listamannaskálanum
í Reykjavík“.
Stynja þjóðir undan oki
einræðis, um víðan heim
þar, sem heimska, heift og hroki
halda vörð og ógna þeim.
Blóð og tár af tregahvarmi
teiknuð verða á söguspjöld
þjóða, sem með þrek í barmi
þoldu svona örlög köld.
Hvar hefur verið betur barizt?
Bent ég get á engan stað,
og í þrautavígi varizt
vasklegar, en í Stalíngrad?
Skyldur kalla, skuld að borga,
skuld er hófst við Leníngrad,
allskyns fórnir, undur sorga
allra vegna, á þessum stað.
Ei skal gráta liðnu líkin,
látum stæltan hug og þrótt
byggja aftur brotnu ríkin,
bjóðum dauðum góða nótt.
Tökum merkið, tignum andann,
trú um sigur gefur byr,
málstaðurinn vinnur vandann
veigamest í hverjum styr.
Höldum vörð á hæðum, dölum,
höldum vörð í hverri sveit,
höldum vörð í háum sölum,
höldum vörð á hverjum reit.
H. H. Snœhólm.
Svarið bréfum...
G. H. skrifar Bæjarpóstinum og
segir:
„Fyrir nokkrum árum las ég dá-
litla tímaritsgrein eftir Svein
Björnsson, sem nú er forseti ís-
lands. Þessi grein fjallaði um þann
ljóta óvana, sem virðist gera vart
við sig hjá allt of mörgu fólki, að
svara ekki sendibréfum. Greinar-
höfundur taldi það vítaverðan
dónaskap að svara ekki bréfum,
og undir þau ummæli held ég að
flestir hljóti að taka. Ég veit ekki
hvort það er nokkuð algengara
meðal okkar íslendinga en ann-
arra þjóða, að svara ekki sendi-
bréfum, en ég held að við séum
a. m. k. ekki barnanna beztir í
þeim sökum. Ég minnist gamallar
konu sem var hálfgerður einstæð-
ingur uppi í sveit, hún átti tvö
börn, pilt og stúlku, sem voru að
verða fullorðin og höfðu bæði flutt
til Reykjavíkur. Gamla konan
unni börnunum sínum og þráði
ekkert heitara en að frétta eitt-
hvað af högum þeirra. Hún settist
niður og páraði þeim „línu“, en
henni var aldrei svarað. Þau höfðu
víst um annað að hugsa, börnin
hennar. Ýmsar sögur, sem við höf-
um heyrt um „gömlu hjónin í kot-
inu“, er hafa séð á bak börnum
sínum í ys borgarlífsins, eru eng-
ar þjóðsögur. Það er raunveruleik-
inn sjálfur. En oft mildar það
söknuðinn og vekur barnslega
gleði, hjá fullorðnum foreldrum,
að fá gott bréf frá barninu sínu,
heim í fásinnið. Þið, sem flutt eruð
úr foreldrahúsum, gleymið ekki
foreldrum ykkar, minnist þess að
jafnvel bréf, sem ykkur finnst lítil-
fjörlegt, er þeim oft fegursti gleði-
gjafi“.
óþægilegar endurminningar um
leiðan kvilla sem virðist þjá af-
greiðslumenn einnar bifreiðastöðv-
ar hér í bænum. Sá kvilli er að
þegja í hel símahringingar, a. m. k.
á vissum tímum dagsins. Þessa hef
ég hvergi orðið var nema á þess-
ari einu bifreiðastöð og fullyrði ég
hiklaust að slík símavarzla, og sú
er þar tíðkast oft og tíðum, sé
nær einsdæmi í þessum bæ, og
jafnframt því að bera vott um
furðumikið kæruleysi og skort á
sjálfsvirðingu, er hún frekleg
móðgun við viðskiptavinina, borg-
arana.
Afgreiðslumaður, sem stcnuur
fyrir framan spegil við að greiða.
hár sitt og snyrta sig eða labbar
um þegjandi meðan síminn hring-
ir í sífellu, er harla léleg mynd af
manni í hans stöðu. Það er næsta
furðulegt hve mikið þessir peyar
leyfa sér. Sumir scgja að þetta sé-
eftir fyrirsögn yfirvaldsins og að
þarna sé það nú komið í tízku að
þegja símann í hel og svara í hann
endrum og eins, þegar þeim góðu
mönnum þóknast. Slíka ósvífni
getur fólk ek.ki þolað. Það er jafn-
vel betra að fá ónot í símann (það
hef ég fengið oftar en einu sinni
hjá þessu fyrirtæki) en að vera
ekki virtur svars.
Eg veit að þáð er vanþakklátt
starf og erfitt að vera afgreiðslu-
maður á bifreiðastöð eins og nú
standa sakir. Ástandsárin hafa
ekki verið nein sældarár fyrir af-
greiðslumenn á bifreiðastöðvum.
En því meira reynir á þolinmæði
þeirra og hæfileika til að vera starfi
sínu vaxnir.
Og ég vil taka það aftur fram,
að sú venja, að svara ekki í sím-
ann á „praktiserandi“ bifreiða-
stöð fyrr en eftir dúk og disk, er
gjörsamlega óþolandi og öllum
hlutaðeigendum til stórrar liáð-
ungar“. G. H.
,Notið sjóinn og sólskinið*
Það var vikið að því hér í blað-
inu um daginn, að nauðsynlegt
væri, að Reykjavík kæmi sér upp
sjó- og sólbaðstað fyrir íbúa sína
í nágrenni bæjarins. Sem stendur
er enginn staður í nágrenni bæj-
arins, sem almenningur getur not-
að til sjó- og sólbaða. Ékki þarf
að deila um það, hvílík heilsubót
er af slíkum böðum. Fyrir stríðið
streymdi mannfjöldinn suður í
Nauthólsvík til þess „að nota sjó-
inn og sólskinið“. En nú er okkur
bannaður sá staður af ástæðum,
sem ekki má nefna. Bæjaryfirvöld-
in verða nú að vinda bráðan bug
að því að fá annan stað í nágrenni
bæjarins, þar sem Reykvíkingar
gætu notið þeirra gæða, sem sjór-
inn og veðurblíðan liafa upp á aðí
bjóða.
Nýff embæftí
F élagsmálaráðuneytið hefur
skipað Hörð Bjarnason arkitekt
embætti skipulagsstjóra frá 1-
júlí s. 1.
Er þáð nýtt embætti, sem
stofnað er skv. lögum um skipu.
lag kauptúna og sjávarþorpa.
Skipulagsstjóra er ætlað að
annast framkvæmd skipulags-
uppdrátta og eftirlit skipulags
um land allt, undir umsjón fé-
lagsmálaráðuneytisins og skipu-
lagsnefndar.
Óþolandi símavarzla
Og enn segir G. H.:
„Þetta skraf, um hin forsmáðu
bréf, rifjar upp hjá mér ýmsar
Hörður Bjarnason hefur starf-
að að skipulagsmálum s. 1. sex
ár, sem skrifstofustjóri og ráðu-
nautur skipulagsnefndar.