Þjóðviljinn - 20.07.1944, Blaðsíða 3

IFimmtudagur 20. júlí 1944. ÞJÚÐVILJINN
3

Hcnry Wallace,, vafaforscSf Bandaribjanna-;
Þjóðirnar við Kyrrahaf munu að unnum
sigri vínna saman að friðarstörfum
Henry Wallace, varaforseti Bandaríkjanna, segir í ræðu þeirri
er hér birtist frá för sinni til Asíulanda Sovétríkjanna og Kína,
og ræðir viðskipti Bandaríkjanna við Austur-Asíu í nútíð og fram-
tíð. Gefur ræðan góða hugmynd um það hvemig hinir frjáls-
lyndari ráðamenn Bandaríkjanna halda á málum er þeir ræða
um sambúð þjóða að stríðinu loknu.
Wallace, varaforseti Banda-
ríkjanna er nýkominn úr för
til Kína og Asíulanda Sovét-
ríkjanna. Skömmu eftir heim-
komuna flutti Wallace ræðu þá
sem hér fer á eftir í Seattle.
„Eg lagði af stað frá Banda-
ríkjunum fyrir sjö vikum og
hef heimsótt tvö mikil lönd,
Asíulönd Sovétríkjanna og
Kína. Eg stóð ekki á þröskuld-
inum sem framandi maður. Eg
var heiðraður með trausti
þeirra manna, sem eru að móta
örlög þjóða sinna, og mér hafa
veitzt þau forréttindi að fá að
skyggnast bak við tjöldin.
Nú langar mig meira en
nokkru sinni fyrr að fá að segja
ykkur eitthvað af reynslu
minni þesar síðastliðnu vikur.
Eyrst — að ég er meiri Banda-
ríkjamaður.nú en nokkru sinni
Því meir sem ég kynnist öðr-
irm löndum sannfærist ég bet-
ur um að bandarískir lifnaðar-
hættir séu okkur fyrir beztu.
í öðru lagi að við getum og
ættum að aðhæfa okkar lifn-
aðarhætti lifnaðarháttum þeirra
sem hafa aðra siði, en sem
þarfnast samvinnu okkar eins
mikið og við þörfnumst sam-
vinnu þeirra, og eru ekki aðeins
viljugir heldur mjög áfram um
að hafa samvinnu'við okkur. í
þriðja lagi er ég sannfærður
um að þeir eru opnir fyrir nýj-
ungum að stríðinu loknu, nýj-
um framkvæmdum, nýjum við-
skiptum, nýjum afrekum, þann-
íg mun það verða í hinum nýja
heimi við norðanvert Kyrrahaf
og Austur-Asíu.
Þar af leiðandi mun Kyrra-
hafsströnd Bandaríkjanna
verða mikilvægari en nokkru
sinni fyrr og mér þykir vænt
um að á heimför minni frá Asíu
löndum Sovétríkjanna og Kína
skuli Seattle vera móttökustað-
urinn. Engin borg er bandarísk
ari í anda og starfi en Seattle,
en engin borg hefur sýnt ann-
an eins áhuga fyrir samböndum
vorum við önnur svæði Norður-
Kyrrahafsins. Sá áhugi kemur
•ekki einungis fram í hinu beina
•sambandi við Asíu, heldur einn
ig í því að í Washington-
iháskólanum hafið þið árum sam
an unnið að rannsókn á tung-
um, menningu, sögu, stjórnmál-
um og hagfræði Kyrrahafsland-
anna.
Við munum þarfnast allrar
þeirrar þekkingar sem við höf-
um, alls okkar bandaríska hæfi-
leika að finna nýjar aðferðir til
að ráða fram úr þeim nýstár-
legu verkefnum sem munu
mæta okkur þegar við höfum
Henry Wallace
unnið sigurinn í Kyrrahafsstyrj
öldinni.
Sá dagur kemur að Japanir
munu hraktir af Kyrrahafi og
bandarísku hermennirnir koma
frá Tokyo heim til Seattle, Port
land, San Francisco og Los
Angeles. Þá verður meira um
samband milli Vestur-Banda-
ríkjanna og Austur-Asíu. Þeir
sem segja að Austurlönd og
Vesturlönd eigi enga samleið
hafa á röngu að standa. Austur-
Asía, bæði Kína og Sovétríkin,
eru á hreyfingu sem auðskilin
er hverjum Bandaríkjamanni
sem heimsækir þessi lönd. Hröð
framþróun í landbúnaðar- og
iðnaðarmálum á þesum miklu
landsvæðum eru ákaflega mik-
ilvæg fyrir frið og hagsæld
heimsins eftir stríð.
Hér í norðvesturhluta Banda-
ríkjanna var þróunin lengi taf-
in af óhæfilegum farmgjöldum
og því að menn notfærðu sér
ekki hið mikla vatnsafl fljót-
anna. En nú eru þessi norðvest-
urhéruð óðum að eflast, og er
það ekki sízt að þakka mönnum
eins og Morris, McNary, Bone
og Roosevelt. Þessi þróun verð-
ur að halda áfram þar til mögu-
leikatakmörkum landbúnaðar,
iðnaðar og viðskipta er náð.
Þetta á einnig við um Alaska,
sem enn á alla möguleika sína
ónotaða. Vöxturinn á ekki ein-
ungis að miðast við okkur
sjálfa, heldur líka við Asíu.
Öflug gagnkvæm verzlun við
Sovétrikin og Kína mun stór-
auka íbúatölu og hagsæld norð-
vesturhéraða Bandaríkjanna.
Allt þetta vissi ég sem fræði-
legt atriði áður en ég fór til
Asíu. En eftir að ég hef kynnzt
betur iðnaði og landbúnaði
Austur-Asíu en nokkur annar
Bandaríkjamður á jafnskömm-
um tíma, er ég sannfærðari um
en áður að við erum að byrja
tíma, sem nefna mætti „Kyrra-
hafstímabilið“. Eitt sérkenni
„Kyrrahafstímabilsins“ verður
það, að byggðir verða stórir
flugvellir á landsvæðum, sem
nú eru mjög strjálbyggð. Það
vakti furðu mína hve víðtæku
kerfi flugvalla og flugsam-
gangna Sovétríkin hafa þegar
komið upp í Austur-Asíu. í
Asíulöndum Sovétríkjanna lent
um við á einum tólf flughöfn-
um, sem ~ekki einn af þúsund
Bandaríkjamönnum hefur
nokkru sinni heyrt nafn á. Það
má vel vera að fyrstu fimmtán
til tuttugu árin eftir stríðið
verði flugferðir til Asíu um
Fairbanks, Alaska, ekki gróða-
fyrirtæki, en svo mikið er víst
að framtíð þjóðar okkar krefst
þess, að við, í samvinnu við
Sovétríkin og Kína, höldum
uppi flugferðum þá leið.
Síðastliðin fimmtán ár hafa
Asíulönd Sovétríkjanna meir
en tvöfaldað íbúatölu sína. Það
r vel hugsanlegt að á næstu
fimmtán árum muni íbúum þar
enn fjölga um þrjátíu milljónir.
Eg er sannfærður um, af því
sem ég sá í Amúrhéruðunum,
að í suðurhluta þeirra héraða
á eftir að verða mikil íbúafjölg-
un. Sovétríkin munu, vegna
reynslunnar í þessari styrjöld,
flytja mikið af iðnaði sínum
austur fyrir Úralfjöll. Flest það
fólk, sem flutzt hefur til Síber-
íu með verksmiðjur sínar mun
verða þar kvrrt.
Alstaðar, frá Magadan við
Kyrrahaf til Taskent í Mið-
Asíu unnu sovétþjóðirnar af
öllum mætti að framleiðslunni
verksmiðjum og sveitum. Um
veir þriðju vinnunnar í sveit-
nni og einn þriðji verksmiðju-
/innunnar var unninn af kon-
.m.
Hvarvetna í verksmiðjunum
akst ég á bandarískar vélar.
jumar voru keyptar fyrir stríð
en flestar voru fengnar með
láns- og leigukjörum. Það hefur
aukið aðdáun mína bæði á
Bandaríkjunum og Sovétríkj-
unum að kynnast því hvernig
bandarískur iðnaður hefur
hjálpað sovétþjóðunum til að
efla framleiðsluna í Asíulönd-
um Sovétríkjanna. ...
Á hinum víðáttumiklu áveitu
löndum Mið-Asíu er öflugur
baðmullariðnaður í hraðri þró-
un. í Taskent er unnið að til-
raunum með baðmull sem í
frumleik og hagsýni gefur ekki
eftir því bezta sem gert er í
sömu grein í Bandaríkjunum.
Nútímaiðnaður blómgast í þess
ari fornfrægu austrænu menn-
ingarborg. Taskent var vestastj
staðurinn er ég kom til, þaðan
snéri ég austur til Alma Ata
síðasta viðkomustaðar míns í
Sovétríkjunum. Þar er ekki
einungis unnið að stórmerkum
vísindarannsóknum varðandi
eplarækt, heldur er þar að
rísa upp kvikmyndagerð, sem
gerjr Alma Ata að Hollywood
Mið-Asíu. Borgin stendur við
rætur Tien San (Hminfjalla)
og veðrátta er þar framúrskar-
andi þægileg, nærri því eins og
Suður-Kaliforníu.
Kína er gerólíkt Asíulöndum
Sovétríkjanna. Þó þjóðin nú
iljj ekkert fremur en komast
inn á „vélaöldina“, hefur hún
enn ekki getað framleitt nema
brot af þeim hergögnum og
þungavörum sem hún þarfnast.
En það ástand ætti ekki að hald
ast lengi úr þessu. Kína, með
450 milljónir íbúa og hin miklu
náttúruauðæfi sín, getur fyrr
eða síðar framleitt mestallt sem
þjóðin þarfnast. En til þess að
koma iðnaði Kína í nýtízku-
horf og þjálfa þjóðina þarf að-
stoð. Við eigum þúsundir sér-
fræðinga og framtaksmanna
Bandaríkjunum sem gætu
vejtt slíka aðstoð, en einkum
verzlunarmennirnir vilja vera
vissir um eitt, áður en þeir
leggja í slíkt fyrirtæki, og það
er hvort líkindi séu á styrjöld
mjlli Kína og Sovétríkjanna í
fyrirsjáanlegri framtíð.
Mér þykir vænt um að geta
sagt að meðal þeirra sem ég
ræddi við var einlægur vilji
til góðrar sambúðar. Sjálfur er
ég sannfærður um að Kína og
Sovétríkjn munu gera nauðsyn-
legar ráðstafanir til að tryggja
framhaldandi frið og efla menn
ingarleg verzlunarsamskipti
Kyrrahafsþjóðanna öllum til
góðs.
Asía er miðja landheildar og
hejmkynni fjölmennustu þjóða
heimsins. Fyrir okkur ríður á
að halda vinfengi bæði við Sov-
étríkin og Kína og skiptast á
við bæðj þessi ríki vörum og
menningu er bæta mun lífskjör
allrar þjóðar okkar.
Mér virtust leiðtogar Asíu-
landa Sovétríkjanna og Kína
mjög áfram um hið vingjam-
legasta samband við Bandarík-
in, og þeir létu í ljós bezta
traust á forustu Roosevelts for-
seta. Stríðið kostar okkur nú
óhemju fjárfúlgur og mjklar
mannfórnir dag hvern. Ef við
ætlum að bægja frá bölvun
styrjalda, er mikilvægast hvað
Kyrrahafssvæðið snertir, að
sambúð fjögurra aðalvelda
Kyrrahafsins, Kína, Sovétríkj-
anna, Breta og Bandaríkjanna,
sé góð og samvinna þeirra á
milli.
Til þess að Kína geti orðið
öflugt ríki eftir stríð, verður
þar að fara fram mikil atvinnu-
leg nýsköpun, bæði í landbún-
aði og iðnaði og slík nýskipun
er háð viðskiptum. Mér varð
ljóst í för minni um Kína, að
nýsköpunin hlýtur að miklu
leyti að byggjast á innflutningi
erlendis frá. Þar mun verða
þörf fyrir sérfróða og efnalega
hjálp frá Bandaríkjunum, sem
veitt verður á venjulegum við-
skiptagrundvelli.
Ýmislegt er rætt um nýskip-
un iðnaðarins í Kína. Mér virt-
ust Kínverjar fullir áhuga fyr-
ir iðnaðarþróun lands síns, en
sú iðnaðrþróun hlýtur samt að
byggjast á nýsköpun landbún-
aðrins, vegna þess að Kínverjar
Framh. á 5. síðu.
Daglegt líf í „Gulafljótinu1* í Kina á friðartimum.