Þjóðviljinn - 17.02.1945, Blaðsíða 1

10. árgangur.
Laugardagur 17. febrúar 1945.
40. tölublað.
9- sfærsfa borg þýgba ríbisíns
Samíals hafa veríð íeknír 133,000 fangar i Búdapesf og nágretmi,
hœsfa fangafala sfriðsíns
Framsókn helder uppi furðulegu
málþófi um færeysku samningana
Ábyrgðarlaus og stráksleg stjórnarandstaða
Alþingi tók í gær til meðferðar tillögu um sam-
þykkt á samningnum um færeysku skipin (Tillagan
og samningurinn er birt á 4.—5. síðu blaðsins í dag).
Stóð fyrri umræða fram undir kvöld, því Fram-
sóknarmenn með dyggu fylgi Gísla Jónssonar, Péturs
Ottesen og Garðars Þorsteinssonar, héldu uppi hinu
furðulegasta málþófi, að því er virtist í þeim eina til-
gangi að tefja afgreiðslu þess.
Áki Jakobsson atvinnumála-
ráðherra flutti framsöguræðu og
rakti forsögu málsins. Þegar
Bretar hefðu ákveðið að fram-
lengja ekki fisksölusamning-
inn, hefðu þeir lagt áherzlu á
að þeir teldu sig sérstaklega
ekki geta framlengt þann hluta
samningsins, sem skyldaði þá
til að flytja út fiskinn frá Suður
nesjum og Vestfjörðum, því þeir
hefðu ekki nægan kost hent-
ugra skipa til fiskútflutnings.
Flutningar Breta hafa undan-
farin ár verið verulegur hluti ís-
fiskútflutningsins, og munu
árið 1944 hafa numið röskum
þriðjungi alls fisks, sem fluttur
var ísaður frá landinu.
Samkvæmt reynslu í fyrra
varð útflutningurinn nálægt því
sem hér segir: 1 janúar 2000
tonn, febrúar 7000 tonn, marz
16000 tonn, apríl 16500 tonn og
maí (hluta mánaðarins) 9000
topn. Þegar brezku skipin voru
tekin frá, var um þessi skip að
ræða til flutninganna: íslenzk
skip gætu flutt um 6000 tonn á
mánuði, ensk skip sem eru í öðr-
um flutningum, en taka fisk í
útleið, gætu tekið 1500—2000
tonn á mánuði, tvö skip Eim-
skipafélagsins, sem leigð hafa
verið, taka varla meira en 800—
1000 tonn á mánuði. Var viðhorf
ið því, að íslendingar höfðu yf-
ir að ráða 8000—9000 tonna skip-
rúmi til ísfiskflutninga, að frá-
teknum færeysku skipunum, og
var því öllum ljóst, að þá þurfti
færeysk skip, ef flutningurinn
ætti ekki að stöðvast.
Þegar í nóvember höfðu ís-
lendingar lagt drög að því að fá
leigð færeysk skip, og var ekki
annað vitað en það yrði á sama
hátt og til þessa, að einstakir
leigjendur í Færeyjum leigðu
einstaklingum á ísla'ndi. En fyr-
ir áramót var áberandi tregða
í þessum samningum, Lögþing
Færeyja vildi ekki samþykkja
þá samninga, sem gerðfr voru,
og loks var farið fram á að ís-
lenzka ríkisstjórnin tæki móti
sendinefnd Færeyinga til að
ræða um leigu skipanna almennt
og með hliðsjón af þeim vanda-
málum, sem uppi eru í Færeyj-
um, einkum atvinnuleysi.
Ástæðan til þessarar afstöðu
Færeyinga var sú, að þeir töldu
hættu á að aðeins beztu skipin
yrðu leigð til íslands, en lakari
skipin látin liggja ónotuð, og er
það sjónarmið fullkomlega’skilj-
anlegt, að Færeyingar vilji ráð-
stafa flota sínum þannig að af
hljótist sem mest atvinna sjó-
manna og verkafólks í landi. Sjó
menn og verkamenn í Færeyj-
um vildu í upphafi að skipin
yrðu ekki leigð, en Lögþingið
ætti að skylda þau til fiskveiða,
og tryggja með því sem flestum
landsmönnum atvinnu. Varð um
það samkomulag, að allir féll-
ust á að skipin yrðu leigð, ef
íslenzk stjórnarvöld vildu taka
mikið af færeyska flotanum á
leigu með heildarsamningum,
og varð það úr.
Atvinnumálaráðherra taldi að
Alþingi hefði ekki aðstöðu til að
breyta samningunum á nokkurn
hátt, heldur aðeins til að sam-
þykkja hann eða fella. Mæltist
hann til þess að tillögunni yrði
ekki vísað til nefndar og hún af-
greidd samdægurs, eins og venja
er um slíka milliríkjasamninga.
Eysteinn Jónsson og Gísli Jóns
son töluðu langt mál um tillög-
Hersveitir Konéffs, sem sóttu fram úr norðri, vestri
og suðri, luku í gær alveg við að umkringja borgina
Breslau, höfuðborg Neðri-Slésíu og 9. stærstu borg
Þýzkalands. — Tóku hersveitimar um 200 bæi og þorp
í nágrenninu og eru sums staðar aðeins V/z km. frá
borginni.
Rauði herinn lauk i gær við að útrýma síðustu
leifum setuliðsins í Búdapest, — hafði það leitað hælis
í skógi fyrir norðvestan borgina. — Tók rauði herinn
þar 3400 fanga. — Hefur hann þá samtals tekið 133 000
fanga í Búdapest og umhverfi hennar. — Er það hærri
fangatala en í nokkurri annarri orustu stríðsins að
Stalíngradorpstunni ekki undanskilinni.
Breslau hefur um 630 000 íbúa
og er einhver mesta iðnaðar- og
samgöngumiðstöð ríkisins. —
Hún er ákaflega vel víggirt
samkvæmt nýjustu aðferðum og
reglum. — Má búast við harðri
viðureign í henni, áður en hún
verður tekin.
100 KM. FRÁ BERLÍN
Aðrar hersveitir Konéffs hafa
sótt meðfram meiri hlutanum af
syðra fylkingararmi hersins (Sú-
koffs), sem er inni í Oder-bugð-
una, og töldu nauðsynlegt að
vísa henni til nefndar og athuga
í sambandi við hana samninga
ríkisstjórnarinnar um brezku
skipin, Eimskipafélagsskipin,
rekstur færeysku skipanna, verð
jöfnunarsvæðin, sem ákveðin
hafa verið o. fl.
Svaraði Áki því, að hann teldi
með öllu óviðeigandi að blanda
öðrum og alls óskyldum málum
í afgreiðslu þessa samnings, og
væri varla hægt að líta á slíka
afgreiðslu öðru vísi en sem óvin-
áttu í garð Færeyinga. Taldi
ráðherra fyllstu ástæðu til að af-
greiða málið á þann hátt, að það
sé með eindreginni vináttu gagn
vart hinni náskyldu frændþjóð
okkar, sem hlut eigi að máli, og
okkur sé nauðsyn að hafa náin
samskipti við í framtíðinni.
Hófust nú af hálfu Framsókn-
ar, Gísla Jónssonar, Péturs Otte-
sen og Garðars Þorsteinssonar
mikil ræðuhöld og málþóf, ,stóð
fyrri umræða fram á kvöld, og
var tillögunni þá vísað til síðari
umræðu með samhljóða atkv. og
til allsherjarnefndar með 21
gegn 20 atkvæðum.
Tillagan kom til síðari umr.
á fundi sem hófst kl. hálf ellefu
í gærkvöld, og var umræðum
ekki lokið þegar blaðið fór í
pressuna.
unni. — Sóttu þær fram um
meir en 30 km. í gær á langri
víglínu og eru komnar að ánni
Bober, þar sem hún rennur í
Oder, um 3 km. fyrir sunnan bæ-
inn Crossen, sem Þjóðverjar
segjast hafa yfirgefið.
Nálægt Érossen tók rauði her-
inn um 50 bæi og þorp.
Fyrir sunnan Grunberg voru
1500 þýzkir fangar teknir.
Hersveitir Konéffs nálgast
líka borgina Cottbus og munu
þar vera um 100 km. frá Berlín.
Sveitir úr her Súkoffs halda
áfram að eyða setuliðinu í Pozn-
an.
Her Rokossovskis tók marga
bæi fyrir norðan og norðvestan
Bydgoszcz.
117 skriðdrekar voru ónýttir
fyrir Þjóðverjum í gær og 39
flugvélar.
Skíðanámskeið Ár-
manns hefst á mánudag
Glímufélagið Ármann er að
undirbúa þrjú skíðanámskeið er
haldin verða við skíðaskála fé-
lagsins í Jósefsdal. Hvert nám-
skeið stendur yfir í eina viku
og hefst það fyrsta n. k. mánur-
dag.
Skíðakennari á námskeiðinu
verður Guðmundur Guðmunds-
son, fyrrverandi skíðakappi ís-
lands.
Þátttaka í námskeiðunum er
öllum heimil og er þegar full-
skipað á 2. námskeiðið, en á
1. námskeiðið, er hefst eins og
áður segir á mánudaginn, er
enn hægt að bæta við nokkr-
um þátttakendum.
Þeir, sem taka vilja þátt í
námskeiðunum, geta látið skrá
sig hjá Ólafi Þorsteinssyni í
síma 1727 eða Árna Kjartans-
syni, síma 4467.
r^vvwww^^^vv’-vvwvww
? , l
Verklýðshreyfingin
á Siglufirði 25 ára í
í dag
Verklýðsfélögin á Siglu-
firði minnast í dag 25 ára
afmœlis verklýðshreyfing-
arinnar á Siglufirði.
í tilefni þessa afmœlis
halda þau þorrablót með
fjölbreyttri skemmtiskrá í
dag.
Harðar orustur milii
Maas og Rínar
Barizt er grimmilega á milli
fljótanna Maas og Rínar. —
Þjóðvcrjar verja af kappi
nokkrar hæðir fyrir austan
Kleve.
Kanadamenn eru komnir inn
í bæinn Huizwerden.
Bandaríkjamenn hafa stækk-
að landsvæði sitt á austur-
bakka ánna Our og Sauer, — á
landamærum Luxemburgs og
Þýzkalands.
25 ára afmæli
hæstaréttar
Hæstiréttur minntist í gær-
morgun aldarfjórðungsafmælis
síns með virðulegri athöfn í
dómssal réttarins.
Forseti hæstaréttar, Þórður
Eyjólfsson, bauð gesti velkomna
og rakti sögu hæstaréttar frá
upphafi. Ávörp og árnaðaróskir
fluttu Finnur Jónsson dóms-
málaráðherra, Gísli Sveinsson
forseti sameinast þings og for-
maður Héraðsdómarafélags ís-
lands, Magnús Thorlacius for-
maður Lögmannafélags íslands
og Lárus Fjeldsted hæstaréttar-
lögmaður.
Meðal gesta var Sveinn
Björnsson forseti íslands.
Varðandi yfirlýsingu Finns
Jónssonar um fjölgun dómara í
hæstarétti, sneri Þjóðviljinn sér
til ráðherra Sósíalistaflokksins
og spurðist fyrir um málið.
Svöruðu þeir því, að þeir-vissu
ekki til að það mál hefði verið
rætt í ríkisstjórninni og því síð-
ur að ákvörðun hefði verið tek-
in um það.
Iðnskólinn vann
skólaboðsundið
Skólaboðsimdið fór fram í
gærkvöld í Sundhöllinni. Sveit
Iðnskólans vann sundið.
Sveitirra- höfða þcnnan 'íma:
1. riðill: Kennaraskólinn:
19.44.0, Gagnfræðaskóli Reyk-
víkinga: 18.47.8, Stýrimanna-
skólinn 18.42.7.
2. riðill: Háskólinn: 18.00.9,
Reykholtsskólinn: 18 33.7, Gagn-
fræðaskóli Reykjavíkur: 18.03.4.
3. riðill: Samvinnuskólinn:
18.29.6, Verzlunarskólinn: 18.09.7
4. riðill: Iðnskólinn: 17.28.9,
Menntaskólinn: 17.54.5.
Keppt er um útskorna flagg-
stöng er Hamar h.f. gaf til að
keppa um í þe:su sundi. Er það
j í fyrsta sir.n sem keppt er um
þennan grip, en hann vinnst til
■ eignar ef unninn er 3 í röð eða
' 5 sinnum alls.