Þjóðviljinn - 17.02.1945, Blaðsíða 7

Laugardagur 17. febrúar 1945.
PJOÐVILJINN
7
Hornspónninn
(Lauslega þýtt).
getur vel verið, að kóngssonurinn verði hrifinn af þér
og vilji eiga þig. Annað eins hefur komið fyrir.“
Svo klæddi hún Maríu í brúðarkjólinn sinn og lán-
aði henni allt skrautið, sepi hún hafði borið brúðkaups-
daginn. Kjóllinn fór henni ekki vel, skórnir voru alltof
stórir og húfan líka. En hvað gerði það? Búningurinn
var lagður gylltur böndum, perlum og silkiskúfum.
„Nú ertu fín,“ sagði frænka hennar og hengdi gyllt
hjarta um hálsinn á henni. „Og ef kóngssonurinn vill
eiga þig fyrir konu, þá er það mér að þakka. Mundu
það.“
María hélt sjálf að hún væri vel klædd. Þetta var
brúðarbúningurinn hennar frænku hennar, svo að hann
hlaut að vera fallegur. Og María gekk glöð og hreykin
út úr herberginu.
En þá mundi hún allt í einu, að hún átti ekki að
skilja hornspóninn við sig. Hún ætlaði að hengja hann
við beltið.
„Ertu galin?“ sagði húsmóðirin og varð hin versta.
„Fleygðu þessum spæni þínum á augabragði og lá'ttu
ekki kóngssoninn sjá hann Það held ég, að þú sért ekki
með réttu ráði, barn.“
Maríu fannst þetta alveg rétt. Auðvitað mátti ekki
láta kóngssoninn sjá hornspóninn. Hún fleygði honum
og hélt, að hann kæmi til hennar aftur, eins og vant
var.
Svo gekk hún inn í salinn, þar sem kóngssonurinn
sat. En hún tók ekki eftir því, að álfurinn greip spón-
inn, læddis't inn með henni og laumaðist undir borðið.
Kóngssonurinn og fylgdarmenn hans sátu kringum
borðið og litu allir upp, þegar María kom inn í öllum
skrúðanum, með stóru skóna á fótunum og steikarfat-
ið 1 höndunum. Þeir litu hver á annari og urðu að stilla
sig um að hlæja. Aldrei höfðu þeir séð stúlku svona
skringilega klædda. Þetta gat ekki verið fallega elda-
buskan, sem allir töluðu um.
Þegar María gekk inn að borðinu, var allt í einu
einhverju kastað á gólfið rétt við tærnar á henni. Það
var spónninn. Álfurinn hafði kastað honum og María
datt um hann. Hún datt endilöng á gólfið og steikin
og glerbrotin þeyttust í allar áttir í kringum hana. Einn
kjötbitinn lenti á kóngssyninum sjálfum. Allir gest-
irnir fóru að skellihlæja.
Nú varð mikil háreysti 1 húsinu. Veitingakonan kom
sjálf þjótandi. Það lá við að liði yfir hana. Hún féll á
kné frammi fyrir kóngssyninum og bað hann auðmjúk-
lega fyrirgefningar.
„En hún skal fá makleg málagjöld,“ sagði húsmóðir-
in, sneri sér að Maríu og þreif í öxlina á henni. María
stóð grátandi á miðju gólfi. Skrúðinn hennar var allur
ataður í mat.
Kóngssonurinn sagði ekki orð. Hann var.,$a eini, sem
var rólegur. Hann kenndi í brjósti um stúlkuna. Hún
hafði líka skorið sig í höndina á glerbroti. Þegar hann
sá það, stóð hann á fæjur, tók vasaklútinn sinn og batt
um sárið.
„Farðu nú, auminginn litli, áður en þú færð meiri
skammir,“ sagði hann.
María hljóp út. En húsmóðir hennar hljóp líka og
hún náði henni í eldhúsdyrunum. Hún skipaði Maríu
að hafa undir eins fataskipti og hypja sig samstundis
burt úr húsinu.
María gat ekki farið neitt annað en heim til foreldra
andi út í skóginn. Henni þótti allra verst að fá aldrei
framar að sjá kóngssoninn. Hann hafði verið svo góður
og alúðlegur.
f
ERICH MARIA REMARQUE:

VINIR
■
I
höfum, ef yður sýnist. Og það
er ókeypis.“
„Má ég líta á þennan lista?“
„Gerið þér svo vel,“ sagði
hann og benti mér sérstaklega
á þrjár stöður. Tvö þessara fyr-
irtækja kannaðist ég ekki við.
Það þriðja var hjólbarðaverk-
smiðja. — Eg var á báðum átt-
um.
Maðurinn sagði að vinnumiðl-
unarskrifstofan ætti að fá tíu
prósent af fyrstu mánaðarlaun-
um þeirra, sem hún útvegaði
atvinnu. „Aðrar skrifstofur taka
tuttugu og jafnvel tuttugu og
fimm prósent,“ bætti hann við
oð rétti mér eyðublað. Eg þagði
pg horfði á bækurnar, sem mað
urinn hafði setið á. Þær voru
mjög slitnar. Hann hafði sjálf-
sagt setið hér lengi.
Eg skrifaði á eyðublaðið. Mað
urinn fékk mér kvittunina og
listann. Eg fór.
Eg ók strax til hjólbarða-
verksmiðjunnar. Þessi vinna,
sem Valentin hafði vísað mér
á, var bréfaskriftir. Eg hélt að
það væri leiðinlegt og illa laun-
að. Eg ætlaði fyrst að komast að
raun um hvemig störf þetta
væru, sem Úrania hafði á boð-
stólum. Auglýsingastörf voru
oft sæmilega launuð.
Hjólbarðaverksmiðjan hafði
sex þúsund verkamenn og fimm
tán hundruð skrifstofumenn í
þjónustu sinni. Það sagði dyra-
vörðurinn mér. Eg beið þess
vongóður í fjórðung stundar, að
skrifstofustjórinn veitti mér við
tal. Að lokum var mér vísaðupp
á aðra hæð. Eg var staðráðinn
í að kunna allt, sem krafizt yrði
af mér! Bókstaflega allt!
Það var ekki skrifstofustjór-
inn, sem tók á móti mér eftir
allt saman, heldur lægra settur
skrifstofumaður. Hann horfði
grunsamlega á mig, þegar ég
bar upp erindið.
Síðan hvarf hann fáein augna
blik, köm aftur og sagði, að
raunar hefði verið laus staða
í auglýsingadeildinni fyrir þrem
ur vikum síðan, en þá hefði ver-
ið ráðinn maður í hana. Eg var
því æði seint á ferðinni, sagði
hann, og horfði á mig, eins og
ég væri fáséð skepna í dýra-
garði.
Eg spurði, hvort ekki vantaði
mann til neins annars. ,Eg held
nú ekki,“ svaraði hann reigings-
lega. „Við erum alltaf að segja
þeim upp á skrifstofunni “ bætti
hann við sæll og glaður. Það var
auðheyrt, að hann var óhrædd
ur um sjálfan sig. Fötin hans
voru slitin og brjóstið innfallið.
Hann hafði áreiðanlega ekki
skárri laun en þessir veslingar
á skrifstofunni. Munurinn var
sá, að hann vann í þeirri deild,
sem hafði umsjón með starfs-
fólkinu. Þessvegna sagði hann
„við“, eins og hann væri fram-
kvæmdastjórinn sjálfur. ,,Við“
segjum mönnum upp vinnunni.
En það snertir mig ekki. —
Ekki ennþá! Alstaðar skaut hún
upp höfðinu, þessi hlálega í-
myndun, sem eyðilagði samtök
og stéttvísi skrofstofufólksins.
„Það verður sjálfsagt niður-
skurður í ykkar deild líka, áð-
ur en langt um líður,“ sagði ég.
Eg gat ekki stillt mig um að
lækka í honum rostann.
Hann brosti yfirlætislega, en
þó las ég í svip hans þennan
sama kvíða og getur gripið jafn
vel hátt setta menn á vorum
tímum, þegar þeir heyra hrak-
spár.
„Hvaðan Kafið þér þessa
vizku?“ spurði maðurinn.
„Frá þeim, sem ætti að vita
það.“
Hann glotti en hugsaði sig
þó um. „Sá eini sem ég gæti
ímyndað mér að yrði látinn fara
er Meyer. Hann er víst laus í
sessi. En það kemur ekki til
mála með neina aðra.“
„Jæja, jæja,“ sagði ég í hugg-
unarrómi. „Það er eðlilegt að
þér haldið það. Mennimir þama
niðri á skrifstofunni vita held-
ur ekki fyrr en allt í einu að
röðin er komin að þeim.“
Þegar ég kom út á götuna
leit ég sneyptur á listann, en
huggaði mig við, að svona mis-
tök gætu auðvitað alstaðar átt
sér stað. — Þá var bara að
reyna þá tvo staði, sem eftir
voru. Og ég ók til A.S. Lux-
Evrópu-verzlunarfélagsins, eins
og nafnið hljóðaði á listanum.
Eg leitaði lengi áður en ég
fann það, bakdyramegin i stór-
um hrörlegum húshjalli. Þar
stóð þetta fína nafn á litlum
ryðguðum skildi. Eg varð að
gánga upp á efstu hæð, án þess
að sjá votta fyrir þessu dular-
fulla verzlunarfyrirtæki. Mér
datt í hug, að mér hefði sést
yfir það og leit vandlega í
kringum mig á leiðinni niður.
Eg komst að raun um, að ó-
trúlega fjölbreyttur atvinnu-
rekstur hafði aðsetur sitt í þess
um hálfdimma, fúna húshjalli.
Eg fór framhjá Fiðurhreinsun,
Lákkistusölu, Ritvélaviðgerð,
Grímubúningasaumastofu,
Snyrtistofu, Veðlánaskrifstofu
— og á litlu bréfspjaldi á
neðstu hæð stóð: Lux.
Þama kom það loksins.
Eg hugsaði mig um. Innan
við dymar var þvílíkur hávaði
og skellir, að vel var hægt að
láta sér detta í hug, að verzl-
unarfélagið væri að smíða gufu-
skip. Eg hringdi dyrabjöllunni.
Þá varð allt í einu grafkyrrt
inni. Horuð og fölleit unglings-
stúlka kom til dyra. Eg sá inn
í sal, þar sem voru tíu—tólf
saumavélar. Við hverja vél sat
mögur og þreytuleg kona. Þær
litu allar á mig, þegar hurðin
opnaðist, en augnabliki síðar
lutu þær aftur yfir saumana og
þeyttu vélarnar eins og þær
ættu lífið að leysa. Hvítt léreft
þaut með hraða gegnum vélarn-
ar. Þreytt augu hvíldu á saum-
unum og fylgdu þeim eftir.
Eg spurði stúlkuna, hvort
þetta væri ,,Lux-Evrópa“
Hún opnaði munninn svo að
skein í gular, skemmdar tenn-
ur. Eg vissi ekki hvort það var
bros, eða að hana langaði til
að bíta.
„Komið á hausinn!“ orgaði
hún gegnum hávaðann.
„Framkvæmdastjóramir voru
báðir teknir vikuna sem leið.
Það var fyrir svik og falsanir,"
hélt stúlkan áfram og horfði á
mig með eftirvæntingu, eins og
hún ætti von á að ég kæmi með
einhverjar nýjar .hneykslisfrétt-
ir af framkvæmdastjórunum.
En ég sagði aðeins: „Þakka yð-
ur fyrir,“ og þá skellti hún aft-
ur hurðinni.
Eg fór fram hjá Húsgagna-
vinnustofu, Marmarafágun og
Líkþornaaðgerðum, áður en ég
komst út úr húsinu.
Þetta fyrirtæki kallaði sig
ISKGUF. Skrifað með upphafs-
stöfum. Auðsjáanlega skamm-
stöfun. Þetta gat þýtt hvað sem
var. Eigendur voru Wolff &
Wolff.
Eg varð að aka borgina á
enda. En það gladdi mig að sjá,
að fyrirtækið var í raun og veru
til. Nafnið var letrað með skýr-
um svörtum stöfum á hvítmál-
aðan glugga á framhlið hússins.
Eg varð vongóður, þrátt fyrir
allt, sem á undan var gengið.
Óhreystilegur en feitlaginn
maður kom til dyra, Vestið hans
var óhneppt. Hann var líkastur
þunglyndislegum Tyrkja.
En þegar hr. Wolff heyrði
natfnið ,,Úrania“, umhverfð'ist
hann og nötraði af illsku.
,„Þér eruð, herra minn, sá
fertugasti, sem kemur frá þess-
ari bölvaðri bragðarefsskrif-
stofu á einni viku. Ef eg kæmist
einhvern tíma í færi við þann
hundingja —“
„Þetta er með öðrum orðum
eintóm vitleysa? Yður vantar
þá ekki neinn mann,“ sagði ég
dauflega.
Hann reyndi ekki að dylja
bræði sína. „Nei, ég held nú
ekki. Þetta er „Innkaupa- og
sölumiðstöð katólska götu- og
umferðasalafélagsins.“ Við birt-
um fyrir skömmu eina — takið
þér eftir eina — litla auglýs-
ingu í Katólska alþýðublaðinu.
Við auglýstum eftir rétttrúuð-
um erindreka, sem hefði æfingu
í að telja um fyrir fólki og hæfi
leika á því sviði. Það er nefni-
lega um það að ræða —“ Hann
leit rannsóknaraugum á klæðn-
að minn, sem var mjög sæmileg
ur. „— Það er nefnilega um
það að ræða, að selja talsvert
mikið af biblíumyndum þær
eru prentaðar með fjórum lit-