Þjóðviljinn - 17.02.1945, Blaðsíða 2

Laugardagur 17. febrúar 1945.
ÞJÖÐVILJINN
9
Málgagn
Æskulýðsfylkingarianar
(Sambands ungra sósíalista)
Greinar og annað efni
sendist á skrifstofu félags-
ins, Skólavörðust. 19, merkt
„Æskulýðssíðan".
Samstarí og stefnumál
Við ungir sósíalistar stefnum
að því markmiði að mynda sós-
íaliskt þjóðfélag á slandi. Við
viljum afnema auðvaldsskipu-
lagið með arðráni sínu, atvinnu
Ieysi, kúgun og féflettingu,
kreppum og styrjöldum. Það er
markmið okkar, að engum þjóð-
félagsþegni gefist kostur á að
lifa fyrirhafnarlaust á vinnu
annarra. Við viljum afnema
einkaeignarétt á öllum stærri
framleiðsiutækjum, skipuleggja
fjármagnið og framleiðsluna
með hag heildarinnar fyrir aug-
um, vinna helgasta rétt fólksins
því til handa, réttinn til að lifa
sómasamlegu lífi. Við munum
nota hvert tækifæri til að vinna
þessum stefnumálum fylgi. En
okkur er einnig ljóst, að erfið
barátta er framundan. Sú bar-
átta er í nánum tengslum við
lífsbaráttu verkalýðsstéttarinn-
ar, sem hefur það hlutverk að
framkvæma sósíalismann Þeg-
ar henni er ógnað af óvinum
hennar, verðum við að beita
ýtrustu stjórnlist til stuðnings
henni,semja jafnvql um frest
á framkvæmd stefnumála okk-
ar, ef nauðsynlegt reynist.
Dæmi um þessa stjómlist er
myndun núverandi ríkisstjóm-
ar. Með henni var rutt úr for-
ystusæti hinni verstu aftur-
haldsklíku, sem hafði það að
yfirlýstu markmiði að brjóta
á bak aftur verkalýðssamtökin
í landinu í því skyni að veita
fáeinum ósvífnum bröskurum
auð og völd. Fyrirmynd þessar-
ar klíku var augljós: Hitlers-
Þýzkaland. Slagorðin voru eins
og samin af herrunum í Berlín:
Bolsévismi, bolsévismi! Burt
með verkalýðssamtökin! Kaup-
lækkun! Kauplækkun!
Sem betur fór, var þessi klíka
í minnihluta meðal eignastétt-
arinnar. Meirihluti þeirrar stétt
ar sá, hversu þjóðhættulegur
Coca-cola-fasisminn er. Með
samningum verkamanna við
hina frjálslyndari eignamenn
tókst að bjarga verkalýðsstétt-
inni og undirbúa stóraukna at-
vinnuþróun landsins, að vísu á
kapítalistiskum grundvelli. Hér
er þó að svo háu marki stefnt:
bættri afkomu fjöldans og þar
með auknum styrk alþýðusam-
takanna, að bráðnauðsynlegt er,
að þetta samstarf takist.
Ungir sósíalistar! Gerið það
að metnaðarmáli ykkar að sýna
áhuga og dugnað við atvinnu-
lega uppbyggingu íslands. Fylg-
izt vel með og fylgið fast eftir
Nokkrar hugleiðingar
(Grein þessi birtist í Nýja Stúd-ustu menn þjóðfélagsins, því að
entablaðinu og prentast hér með
leyfi ritstjómar þess).
Nú á seinustu tímum hafa
komið fram raddir um það,
hvort ekki væri réttmætt að
færa aldur til kosningaréttar
niður í t. d. átján ár. Tillögur
í þessa átt hafa einkum komið
úr flokki æskunnar, t. d. frá
Æskulýðsfylkingunni í Reýkja-
vík. Þetta nýmæli er vel þess
vert, að því sé gaumur gefinn,
hvort sem menn eru því fylgj-
andi eða andvígir. Kosningalög-
gjöfin á að vera sá þáttur í
löggjöf hverrar þjóðar, sem ein-
staklingurinn lætur sig hvað
mestu varða, því að kosninga-
rétturinn er, eins og allir vita,
hinn raunverulegi grundvöllur
hins svokallaða lýðræðis. •
Þessu máli hefur lítið verið
sinnt af þeim, sem valdið hafa,
hver sem orsökin er. Að vísu er
þetta tiltölulega nýtilkomið og
því ekki á nokkum hátt von-
laust, að það nái fram að ganga.
ef vel er fylgt á eftir. En svo
mikið er strax hægt að sjá, að
andstaðan verður ærin. Aðálrök
þeirra, sem eru málinu andstæð
ir eru þau, að menn innan við
þann aldur, sem nú veitir kosn-
ingarétt og kjörgengi, hafi ekki
nægilegan þroska til þess að
móta sér sjálfstæða stefnu í
stjómmálum. Að vísu inun vera
svo um flesta, að andlegur
þroski þeirra tekur miklum
framförum eftir átján ára ald-
ur, en enginn heilbrigður maður
mun halda því fram, að þroski
manna sé staðnaður um tuttugu
og eins árs aldur. Og ég held,
að óhætt sé að fullyrða, að hver
meðalgreindur átján ára maður,
sem á annað borð hefur vilja
til að kynna sé stjómmál, hafi
fulla dómgreind til að velja og
hafna í þeim efnum. Hafi mað-
urinn hinsvegar engan áhuga á
þessum málum, er alveg sama,
hve gamall hann verður, hann
verður alltaf áttaviltur í stjóm-
málum. En það mun ekki fjarri
sanni, að þessi „pólitísku við-
rini“ séu einhverjir hættuleg-
ráðstöfunum umboðsmanna okk
ar^ í ríkisstjóminni. Munið, að
ekki einungis Áki og Brynjólf-
ur, heldur 10—20 þúsundir ís-
Ienzkra sósíalista hafa gerzt
þátttakendur í stjóm landsins,
og hver og einn af þessum
fjölda verður að gera skyldu
sína.
En um leið og við kappkost-
um að uppfylla á allan hátt
gerða samninga og vopnahlé við
eignastéttina, munum við ekki
þreytast á að útbreiða sósíalism
ann og ekki hvika frá framtíðar
markmiði okkar, sem er: Sósíal-
iskt ríki alþýðxmnar á íslandi.
I
P-
kjör þeirra eru ekki byggð á
raunhæfri þekkingu á málun-
um, heldur oftast nær á persón ,
legum hagsmunum eða öðrum
álíka hvötum. Það væri æski-
legt, að slíkum mönnum færi
fækkandi í framtðinni. En
myndi það ekki orka bætandi
á menn í þessum efnum að gera
þá ábyrga menn í þjóðfélaginu
og vekja þá þannig til umhugs-
unar um alvarlegustu mál þess,
einmitt á þeim aldri, þegar ein-
lægar hugsjónir eiga greiðastan
aðgang að hugum þeirra? Eg
hygg, að árangurinn yrði já-
kvæður.
En annað atriði mun þó mæla
öflugar með niðurfærslu kosn-
ingaréttarins. Þeir. sem náð
hafa átján ára aldri, eru yfir-
leitt taldir fullvinnandi menn
og taka þannig þátt í fram-
leiðslunni á borð við þá sem
eldri eru. Það er því ekkert rétt
læti að meina þeim að hafa sín
einstaklingsáhrif á það, hvem-
ig þessum ávexti erfiðis þeirra
er ráðstafað, en eins og allir
vita, byggist þjóðfélagið fyrst
og fremst á framleiðslunni og
starfrækslu allra vinnandi með-
lima þess.
Allir þeir, sem leggja fram
fullkominn skerf til að auka
þjóðarauðinn, eiga því rétt á að
hafa atkvædisrétt um stjóm
þjóðfélagsins.
Áður en ég enda þessi orð
þykir mér tilhlýðilegt að minn-
ast á annað atriði, sem er þessu
skylt, en hefur mér vitanlega
ekki verið rætt opinberlega, a.
m. k. ekki í seinni tíð.
Eins og allir vita er það á-
kvæði í reglugerð beggja
menntaskólanna. að nemendum
þeirra er bannað að taka nokk-
um þátt í stjórnmálum eða op-
inberu lífi og varðar brott-
rekstri, ef b^ugðið er út af því,
Hefur oftar en einu sinni kom-
ið til þess, að nemendum hefur
verið vísað úr skóla fyrir þær
sakir. Þetta ákvæði þyrfti að
hverfa sem fyrst, og er auðvelt
að leiða rök að því.
Fyrst og fremst brýtur það í
bága við íslenzku stjórnar-
skrána. Margir af þeim, sem
verða að beygja sig undir þetta
ákvæðí, hafa samkvæmt ís-
lenzku stjómarskránni öðlast
kosningarrétt og kjörgengi og
hafa þannig rétt til að taka
þann þátt í stjómmálum, sem
hæfileikar þeirra leyfa. Þetta
atriði eitt hefði verið nægileg
orsök til þess, að ákvæðið hefði
aldrei verið sett.
En látum það gott heita, þó
að framið sé stjórnarskrárbrot,
ef það væri nemendum til ein-
hvers góðs. En því miður virðist
eini árangur ákvæðisins vera sá,
að efnilegir nemendur hafa ver-
Ungir Norðmenn
teknir af lífi
Engir atburðir yfirstandandi
styrjaldar hafa snortið oss ís-
lendinga jafndjúpt og hörmung
ar bræðraþjóðar vorrar í Nor-
egi.
Frásagnir af hryðjuverkum
nazista, þar í landi, eru svo óg-
urlegar, verknaðir þeirra svo
miskunnarlausir og djöfullegir,
að öll mannleg hugsun stirðn-
ar andspænis því, að hér er um
óvéfengjanlegan. sannleika að
ræða.
Fyrir aðeins fáum dögum
barst oss enn ein hroðafregn:
Nýtt blóðbað: Nazistar og
kvislingar taka 34 Norðmenn
af lífi.
Og það sem er sérstaklega eft
irtektarvert og átakanlegt við
þessar aftökur er það, hve hin-
ir myrtu eru ungir menn. Átján
þeirra voru 25 ára og yngri. Sá
yngsti var 18 ára. Þannig er
kjami norskrar æsku brytjaður
ið gerðir útlægir frá skóla sín-
um og ekki fengið að ganga und
ir próf fyrir sama og engar sak
ir. Hið eina, sem þeir hafa unn-
ið sér til óhelgi, er það að þeir
iafa veitt fulltingi einlægustu
íhugamálum sínum, borið sann-
íeikanum vitni Það er harður
iómur um einhverjar helztu
nenntastofnanir þessa lands,
jð þær telji slíkt brottrekstrar-
;ök, en engu að síður er það
;annur dómur.
En það má ekki koma fyrir
jftar, að slíkir brottrekstrar
?igi sér stað. Menntaskólanem-
ír elga heimtingu á því að hafa
'ullt athafna- og málfrelsi. eins
)g aðrir þegnar þjóðfélagsins.
3n hvemig á að fá því fram-
*engt? Kennslumálaráðuneytið
lefur látið þetta afskiptalaust
íingað til. Það er allmiklum erf
ðleikum bundið fyrir nemend-
ar sjálfa að vekja þetta mál, því
íð forvígismenn slíkrar hreyf-
ngar myndu verða dæmdir
irottrækir úr skólanum, ef mál-
ið fengi ekki því fljótari af-
^reiðslu hjá yfirvöldunum. Það
virðist því nauðsyn, að málið
verði vakið utan skólanna. og
gætu þá nemendur frekar veitt
því þann stuðning, sem nauð-
synlegur reyndist. Myndi það
?kki vera drengskaparbragð af
báskólastúdentum að beita sér
fyrir afnámi þessa ákvæðis sem
þeir hafa sjálfir orðið að þola
Dg þekkja því af eigin raun?
En sagan af mönnunum, sem
voru gerðir útlægir úr skóla
sínurn fyrir það eitt í ð þeir
áttu hugsjónir og lögðu þeirr.
lið, hún má ekki endurtaka sig.
n
niður. Þannig falla æskumenn-
imir fyrir morðtólum nazism-
ans, fyrir þá einu sök, að þeir
unna frelsinu og föðurlandi
sínu.
Norska æskan hefur sannar-
lega ekki farið varhluta af þeim
óheyrilegu hryðjuverkum sem
þýzkir nazistar hafa framið í
Noregi. Þó hefur hún aldrei lát
ið bugast, heldur staðizt hverja
eldraun með prýði. Hvorki
morð né pyntingar af hendi
þýzku nazistanna og hinna
norsku föðurlandssvikara. kvisl
inganna, hafa svift hana trúnni
á að norska þjóðin muni endur-
heimta frelsi sitt. Ungu Norð-
mennirnir, sem létu líf sitt fyr-
ir böðulshendi fasismans, vegna
ættjarðarástar sinnar, létu lífið,
þegar dagur frelsisins getur
ekki verið langt undan, eru full
trúar þeirra milljóna víðsvegar
um heim, sem kusu sér það kjör
orð að falla, heldur en nokkru
sinni, að beygja sig fyrir morð-
stefnu Hitlers, nazismanum.
Samúð vor með norsku þjóð-
inni, sem verður að sjá þannig
á bak æskumönnum sínum, er
djúp. Hún verður tæpast tjáð
með orðum.
Umhugsunin um hina ungu
bræður vora í Noregi, sem dóu
fryir land sitt — fyrir trú sína
á frelsið, minnir okkur enn
einu sinni á þá heilögu skyldu
vora, skyldu við oss sjálf, og
við alþýðu alls heimsins: aö
i'ylkja okkur fastar og fastar
saman, til baráttu fyrir algerðri
útrýmingu fasismans.
Ó. Þ.
Nýja stúdentabiaflið'
Nýja Stúdentablaðið, 1. tölu-
blað 10. árgangs, er nýlega kom
ið út. Blaðið er sem kunnugt er
gefið út af Félagi róttækra
stúdenta. Ritstjóri blaðsinsernú
Gunnar Finnbogason stud. mag.
Blaðið flytur að þessu sinni
kvæði eftir Bjarna Benedikts-
son frá Hofteigi er nefnist „Eg
rýni út í myrkrið“, grein sem
heitir „Auðvaldið á heljarþröm-
inni“, „Bréfið“, smásögu eftir
Gunnar Finnbogason. Sigurður
Reynir Pétursson stud. jur. á
grein sem hann nefnir , Nauá-
syn skipulagsbreytingar. og Sig.
Jónsson stud. polyt ritar uin
isbaráttu Grikkja. Auk þess er
í blaðinu grein, sem nefnist
„Nokkrar hugleiðingar“. bókar-
komsfrétt, háskólapistill. tvö
kvæði eftir E. H. o.fl. Frágangur
blaðsins er með ágætum og það
or félapinu til sóma.