Þjóðviljinn - 20.02.1945, Page 4

ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudaguv 20. febrúar 1945.
Þriðjudagur 20. íebrúar 1945. — ÞJÓÐVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sásialistaflokkurinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Emar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 218ý.
Askriftarverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á iandi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.f., Garðastrœti 17.
Húsnæði og atvinna handa öllum
bæjarbúum
Fjárhagsáætlun Reykjavíkur verður rædd og afgreidd á fundi
bæjarstjórnar á fimmtudaginn. Með þeim breytingatillögum, sem
fíokkar þeir er fulltrúa eiga í bæjarstjórn bera fram er í meg
indráttum mörkuð sú stefna sem þeir vilja láta fylgja í bæjar-
xnálum á þessu ári, að svo miklu leyti, sem hún er frábrugðin
því er fellst í hinum sameiginlegu tillögum bæjarráðs.
Frá sjónarmiði sósíalista á stefnan í bæjarmálum að mark-
ast af tveimur meginsjónarmiðum, hið fyrra er að leysa hús-
næðisvandamálið, hið síðara að leggja tra*stan grundvöll að
framtíðaratvinnulífi bæjarbúa.
Bæjarfulltrúar Sósíalistafiokksins lögðu fram ýtarlegar til-
lögur og greinargerð varðandi húsnæðisvandamálið í nóvember
í haust. Tillögur þessar vöktu mjög mikla athygli og eru öllum
almenningi í fersku minni. Bæjarráðið tilnefndi þrjá menn til
að athuga þessar tillögur, en sú atihugun er enn ekki hafin.
Bæjarfulltrúar sósíalista leggja nú til að hafist verði handa á
þeim grundvelii, sem þeir lögðu áður til, eða svipuðum grund-
velli, eftir því sem samkomulag gæti orðið um. Gert er ráð
fyrir að bærinn hlutist til um að hafin verði bygging að minnsta
kosti 270 íbúða á þessu ári, og að stofnaður verði byggingar-
sjóður Reykjavíkurbæjar, með 5 milljón króna stofnfé, er var-
ið verði til að.greiða fyrir þessum byggingum, og þykir ljóst
að bærinn sjálfur verði að láta reisa verulegan hluta þessara
íbúða, þar eð enn er ekki komið á það skipulag þessara mála,
sem lagt er til í margnefndum tillögum bæjarfulltrúa sósíalista,
en þegar hið ráðgerða byggingarfélag væri komið á laggirnar
gæti bærinn afhent því þær íbúðir er hann léti reisa. En sem
sagt, fyrirkomulag er hér ekki aðalatriðið, heldur hitt, að nægi-
lega margar íbúðir verði reistar, svo allir geti búið í sómasam-
legum húsakynniun, og að tryggt verði að enginn þurfi að búa
í ósæmilegri íbúð vegna fátæktar. Þessa stefnu vilja bæjarfull-
trúar sósíalista gera að stefnu bæjarstjórnarinnar, enda er henni
ekkert annað sæmandi.
Það er augljóst, að þegar öll sú vinna, sem .beint og óbeint
leiðir af veru setuliðsins hér þverr, verður hér atvinnuleysi
ef ekki verða gerðar sérstakar ráðstafanir til þess að efla und-
istöðuatvinnuveg bæjarbúa, sjávarútveginn. í Reykjavík eru
nú ekki eftir nema 15 togarar. Bæjarstjórn ber að hafa forustu
í að útvega hingað að minnsca kosti 15 nýja togara eins fljótt
og mögulegt er, en auðsætt er að togarafloti bæjarins þarf að
vera mikið. stærri á næstu árum. Stóra vélbáta vantar og í
flota bæjarins. í nánu sambandi við þetta er ,svo aðstaða fiski-
skipanna í höfninni, og aðstaóan til að vinna úr sjávaraflanum
í landi. í þessu efni er nú mjög áfátt. Á þessu verður að ráða
bót. Bæjarfulltrúar sósíalista leggja því til að bæjarstjórn á-
kveði að hafa forustu í að efia sjávarútveginn og skapa honum
þá aðstöðu í höfn og við hófnina sem nauðsynlegt er, hvort
tveggja í samráði við nýbyggmgarráð, svo þessar framkvæmdir
falli með eðlilegum hætti inn í allherjarnýsköpun atvinnulífs-
ins, sem ráðgerð er af núverandi ríkisstjórn. í þessu sambandi
er ekki aðalatriðið hverjir reka þessi framleiðslutæki, félög og
bærinn koma hér til greina. Bæjarstjórn ber að taka upp þá
stefnu að hafa forustu í nýsköpun atvinnulífsins hér í bæ og
þá fyrst og fremst sjávarútvegsins. Það er sú stefna sem bæjar-
fulltrúar sósíalista leggja til að farið verði inn á.
Kjörorð bæjarstjómarinnar ætti áð vera: húsnæði og at-
vinna handa öllum bæjarbúum.
Neflri deild rafllr liinaliile
[Fiðrhagsnefid þríklofin i míliiu
Fjárhagsnefnd neðri deildar þríklofnaði um launalagafrum-
varpið meirihlutinn, Jakob Möller, Barði Guðmundsson og Sig-
fús Sigurhjartarson leggja til að frumvarpið verði samþykkt
preð nokkrum breytingum, en Jón Pálmason og Skúli Guð-
mundsson eru mótfallnir afgreiðslu þess nú, og skila sérstökum
nefndarálitum.
Frumvarpið var til 2. umr. í neðri deild í gær.
Frumvarpið var til 2. umræðu í neðri deild í gær og talaði
Jakob Möller fyrir nefndaráliti meirihlutans og breytingatil-
lögum. »
Nefndarálit meirihluta fjár-
hagsnefndar er svohljóðandi:
„Það eru nú liðnir nær 5 mán
uðir, síðan mál þetta kom fram
á Alþingi. Frumvarpinu var út-
býtt í efri deild Alþingis 19.
sept. s.l. og vísað þar til nefndar
22. s. m. En afgreiðslu frá þeirri
deild fékk það ekki fyrr en 29.
f. m. Og til fjárhagsnefndar
neðri deildar var því vísað 31.
s. m. Nefndin hefur því haft
mjög nauman tíma til að vinna
að því, og verður það að vera
henni til málsbótar, ef svo reyn
ist, að nokkurs flausturs kenni í
afgreiðslu þess. Hins vegar þótti
ekki annað fært en hraða af-
greiðslu málsins sem mest, svo
að þingið þyrfti ekki að eiga
enn lengri setu aðeins vegna
þessa eina máls.
Nefndin hefur ekki getað orð
ið allskostar sammála um af-
greiðslu málsins. Tveir nefndar
manna (J. Pálm. og Sk. G.)
munu vera mótfallnir afgreiðslu
þess að svo komnu, og munu
þeir gera grein fyrir afstöðu
sinni í sérstökum nefndarálit-
um. Meiri'hluti nefndarinnar,
sem undir þetta álit ritar, telur
hins vegar brýna nauðsyn á því,
að sett verði ný launalög nú
þegar, og mælir með því, að
frumvarpið verði samþykkt með
nokkrum breytingum.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að launamál ríkisins
eru á hinni mestu ringulreið.
Launalög þau, sem nú eru í
gildi, að nafninu til, eru frá ár-
inu 1919, og eru þau orðin svo
langt á eftir tímanum, að ó-
kleift hefur reynzt að fara eft-
ir þeim, og hefur í framkvæmd-
inni ekki orðið hjá því komizt
að fara á snið við þau í sívax-
andi mæli. Alþingi hefur líka
séð þá nauðsyn, sem á því er að
kippa þessu í lag og ár eftir ár
skorað á ríkisstjórnina að undir
búa nýja launalöggjöf. Og það
er auðsætt, að því lengur sem
það dregst, að ný launalög verði
sett, því meiri verður ringulreið
in og því tilfinnanlegra misrétt-
ið, sem af því leiðir, að einstök-
um stéttum og starfsmönnum,
sem fastast ganga eftir kjara-
bótum sér til handa, verður
meira ágengt í því efni en öðr-
um, sem hóglátari eru. Og hef-
ur nefndum þeim, sem að end-
urskoðun launalöggjafarinnar
h^fa unnið að þessu sinni, bæði
utan þings og innan, orðið starf
ið lærdómsríkt um þá hluti, og
hjá því getur heldur ekki farið,
að launalög þau, sem nú verða
sett, beri þess nokkur merki.
Og enginn vafi er á því, að ein-
mitt fyrir þá sök, í hvert horf
var komið 1 þessu efni, muni
laun opinberra starfsmanna
verða ákveðin hærri yfirleitt í
launalögunum en líklegt má
telja, að orðið hefði, ef mismun-
urinn í launagreiðslunum hefði
ekki fengið að þróast eins'lengi
og raun hefur orðið á. Því fer
fjarri, að nokkrar líkur séu til
þess, að sparnaður geti orðið af
því fyrir ríkissjóð að fresta setn
ingu nýrra launalaga, og má
miklu fremur gera ráð fyrir því
gagnstæða.
Nefndin hefur ekki komizt
hjá því að gera nokkrar breyt-
ingatillögur við frumvarpið, og
eru þær fluttar á sérstöku þing-
skjali af nefndinni í heild. Ýms-
ar þessar tillögur eru þó þannig
til orðnar, að þær hafa aðeins
náð samþykki meiri hluta nefnd
armanna allra, ýmist okkar
þriggja, sem skipum þann meiri
hluta nefndarinnar, sem að
þessu áliti stendur, eða eins eða
fleiri okkar og hinna beggja,
sem á móti málinu leggjast, eða
annars þeirra, og áskilja nefnd-
armenn sér hver um sig rétt
til þess að greiða atkvæði gegn
þeim tillögum, sem þeir hafa
ekki greitt atkvæði 1 nefndinni.
Að lokum skal það tekið
fram, að gera má ráð fyrir frek-
ari breytingartillögum við frum
varpið frá meirihluta nefndar-
innar til þriðju umræðu.
Jakob Möller, Barði Guðmunds-
son, Sigfús' Sigurhjartarson.“
Aðalfundur Félags ísl.
myndlistarmanna
Félag ísl. myndlistamanna
hélt aðalfund s.l. föstudag.
í stjórn voru kosnir:
Formaður: Guðmundur Ein-
arsson frá Miðdal.
Ritari: Finnur Jónsson.
Gjaldkeri: Jón Þorleifsson,
var hann kosinn í stað Mar-
teins Guðmundssonar er baðst
undan endurkosningu. Vara-
menn voru kosnir: Magnús Á.
Árnason og Freymóður Jó-
hannesson.
í ráð Bandalags ísl. lista-
manna voru kosnir: Guðmund-
ur Einarsson, Finnur Jónsson,
Jóhann Briem, Jón Þorleifsson
og Sveinn Þórarinsson. Til vara:
Gunnfríður Jónsdóttir og Frey-
móður Jóhannesson.
í sýningarnefnd voru kosnir.
Eggert Guðmundsson, Finnur
Jónsson, Guðmundur Einarsson,
Jón Engilberts og Kristinn Pét-
ursson. Til vara: Jón Þorleifs-
son, Magnús Á. Árnason og
Þorvaldur Skúlason.
f úthlutunarnef nd: Finnur
Jónsson, Guðmundur Einars-
son, Jón Engilberts, Ríkharður
Jónsson og Þorvaldur Skúlason.
Til vara: Ásgeir Bjarnþórsson
og Eggert Guðmundsson.
Endurreisn
Framh. af 3. síðu.
unnar, tóku upp málstað Grikkja,
þúsundir ungra manna flykktust
til Grikklandávígstöðvanna sem
sjálfboðaliðar,' og þegar frægasta
skáld þeirrar tíðar, Byron lávarð-
ur, fórnaði bæði skáldskap sínum
og lífi í þjónustu hinnar grísku
uppreisnar, þá var hér vakin alda,
sem afturhald Evrópuríkja fékk
ekki stöðvað.
í Englandi urðu nú ráðhefra-
skipti, er Canning varð utanríkis-
ráðherra eftir lát Castelreaghs, og
hann var óðfús á að skerast í leik-
inn og efla veldi Englands og áhrif.
Á Frakklandi óx samúðin með
Grikkjum, og hinn ungi og met-
orðagjarni alvaldi Rússlands,
Nikulás I., vildi nú nota tækifærið
til að grundvalla áhrif sín í Tyrkja-
veldi sem liann taldi sjálfur að
dauða komið. Árið 1826 urðu þessi
þrjú stórveldi — Rússland, Eng-
land og Frakkland — ásátt um að
skerast opinberlega í þaftn íeik,
sem þúsundir þegna þeirra tóku
þátt í sem sjálfboðaliðar. Það
mátti ekki heldur seinna verða. f
þrjú ár, 1822—1825, höfðu grísku
uppreisnarmennirnir getað varizt
refsileiðöngrum Tyrkja, en nú
hafði soldán kvatt lénsmann sinn,
Mehemet Alí í Egyptalandi, sér
til fulltingis. Hann brást vel við
lið^bón soldáns og sendi son sinn,
Ibrahim Pasja, með her gegn
Grikkjum. Ibrahim hertók Krítar-
ey og hélt þaðan til meginlands-
ins, eyddi Móreu og hafði í hyggju
að flytja alla Grikki, sem eftir
lifðu í þrældóm til Egyftalands.
Borgin Missolonghi féll í hendur
soldáni og> Aþena varð að gefast
upp. Sameinaðir flotar Englands
og Frakklands sigldu nú undir for-
ustu brezks flotaforingja til Grikk-
lands, en fyrirskipanir þær, sem
fyrir hann voru lagðar, voru nokk-
uð óljósar. Þó skyldi flotinn forð-
ast allar hernaðaraðgerðir, en kúga
stríðsaðila til að sernja vopnahlé.
Fyrir einskæra tilviljun var í
Navarinóflóa skotið á bát frá
ensku skipi, og áður en varði var
orustan í algleymingi. Að kvöldi
hins 27. október hafði tyrkneski
flotinn verið skotinn í kaf. Navar-
inóorustan bjargaði Grikkjum frá
tortímingu og grundvallaði ríki
þeirra
Hið gríska ríki, sem hlaut sjálf-
stæði í Adríanópelfriðnum 1829
og var lýst í vernd þriggja stór-
velda þremur árum síðar, var ekki
mikjð fyrirferðar og það tók nærri
heila öld að sameinast í það form,
er það hefur í dag. Róstusamt hef-
ur jafnan verið þar þessa öld, oft
hefur landið ólgað í borgarastyrj-
öldum og það hefur ekki farið var-
hluta af þeim þjáningum, sem ein-
kennt hafa sögu Balkanskaga.
Grikkir hafa orðið að berjast fyrir
hverjum landskika, sem bætzt hef-
ur við Grikkland. Englendingar
létu íónaeyjar af hendi við Grikk-
land árið 1863, og árið 1878 jókst
umráðasvæði þess á meginlandinu
um Þessalíu og Artahéraðið. Því
næst varð Krítarey innlimuð
gríska níkinu, og loks upp úr Balk-
anstyrjöldunum var Grikklandi
skilað aftur Makedóníu, Epeiros
og flestum eyjum Egeahafsins, að
undanteknum Tylftareyjum.
Þegar heiinsstyrjöldinni miklu
lauk hlaut Grikkland ekki ný lönd,
Grikklands
er jafnast gætu á við sum önnur
Balkanríki. Aðalástæða þessa var
sú, að fátt eitt af Grikkjum bjó
utan þess landsvæðis, er unnizt
hafði í Balkanstyrjöldunum.
Merkasta landaukningin, sem
Bandamenn ætiuðu Grikkjum, var
sneið af Litlu-Asíu, hið ávonefnda
Smýrnuhérað. Landamörk héraðs-
ins voru óhagstæð og ætlast var
til, að héraðið fengi sérstakt þing
undir ■ yfirstjórn Grikkja, en al-
menn atkvæðagreiðsla skyldi að
nokkrum árum liðnum skera úr
því, hvernig högum héraðsins yrði
skipað síðar. En þessi ráðagerð fór
öll út um þúfur, er sjúki maður-
inn við Sæviðarsund, svo sem
venja var að kalla Tyrkneska rík-
ið, reis upp af andláts'beði sínum,
og truflaði allt taflið. Mústafa
Kernal hafði flutt stjórn sína frá
Konstantínópel til Ankara inni í
miðri Litlu-Asíu og stefndi her
sínum til landamæra Smyrnuhér-
aðsins. Hann var ráðinn í að gera
ákvarðanir Bandamanna með öllu
ómerkar að því er varðaði þenn-
an hluta Litlu-Asíu. Nú hófust
mannskæðir götubardagar I
Smýrnu milli Grikkja og Tyrkja,
hið gamla kynþáttastríð magnað
trúarofstæki. Bandamenn leyfðu
Grikkjum að fara með her inn í
Tyrkland, því að mönnum datt
ekki í hug, að Tyrkir gætu reist
rönd við gríska hernum. En hér
fór öðru vísi en ætlað var. Grikki ■
um tókst að vísu að sækja alllangt
inn í Litlu-Asíu og stefndu för-
inni til Ankara, höfuðborgar hins
unga tyrkneska ríkis, en voru
stöðvaðir og um stuncl virtist
styrjöldin ætla að fjara út, án þess
að til úrslita drægi. Bandamenn
reyndu að koma á friði og boðuðu
til fundar með stríðsaðilum, en
sumarið 1922 hafði Músafa Kemal
búið her sinn og hóf nú stórfellda
sókn, sem lauk svo, að Grikkir fóru
undan á skipulagslausum flótta.
Um haustið flýðu Grikkir unn-
vörpum frá Smýrna yfir til Grikk-
lands, og gríska stjórnin bað
Bandamenn að koma á vopnahléi
sem skjótast. Bandamenn voru
þess lítt fýsandi að fórna miklum
her og afla til að mola tyrkneska
ríkið; á friðarfundinum í Lauí-
anne 1923 fór svo, að Bandamenn,
einkum Frakkar, brugðust Grikkj-
um, og Mústafa Ivemal fékk alla
Litlu-Asíu, auk nokkurra héraða í
Þrakíu. Með þessu ævintýri í
Litlu-Asíu var lokið landvinning-
um Grikkja, en þessir viðburðir
ollu miklum deilum í innanlands-
málefnum Grikklands á næstu ár-
um.
Borgarstjórmn í Liege
afhenti Þjóðverjum
nöfn föðurlandsvina
Borgarstjórimn í Liege í Belgíu,
sósíaldemokratinn Bologne, hejur
jdtað jyrir rannsóknarnejnd belg-
isku öldungadeildarinnar (hann er
öldungadeildarniaður), að hann
haji afhent Þjóðverjum lista með
nöjnum kommúnista árið 1940.
Mjög margir af þessum komm-
únistum voru síðar handteknir og
sumir dóu í fangelsum.
Borgarstjórinn afsakaði sig með
því, að föðurlaSndsvinir þeir, sem
Frá vinnustöðYum
og verklýdsfélögum
Lýðræðið í Sjómannafélaginu
Er það lýðræði að ráðast með
persónulegum dylgjum á menn
sem ekki eru á fundum og hafa
ekki persónulega aðstöðu til að
mæta þar, eins og Sæmundur
Ólafsson gerir oft og gerði á
síðasta fundi Sjómannafélags-
ins, þegar hann réðist á Halldór
Jónsson starfsmann Fiskimála-
nefndar jog ráðamann í Far-
mannasambandinu og formann
Dagsbrúnar Sigurð Guðnason,
eða vera reiður út í félag sauma-
stúlknanna, af því að þær fái
sjálfar að ráða málum sínum og
hafi þann þroska, að dansa ekki
eftir hljóðfalli Sæmundar. Eg
hef oftáSjómannafélagsfundum
vorkennt Sæmundi, en tel þó
fulla þörf á að hirta hann, því
hann er bezti maður, ef honum
er stjórnað á þann hátt, sem við
á: gert grín að hinum snöggu
blettum, metorða- og valda-
draumum manns, sem vantar
1 allan félagslegan þroska til að
vera stór maður í litlu um-
hverfi.
Síðasti fundur í Sjómannafé-
laginu var mjög lærdómsríkur
fyrir þá sem hugsa eitthvað um
félagsmál á annan hátt en stjórn
Sjómannafélagsins gerir. Þessi
fundur var aðalfundur og um
leið skýrt frá því sem gerðist á
síðasta Alþýðusambandsþingi, af
þeim mönnum, sem voru í minni
hluta á þinginu.
Skýrsla formanns var pólitísk
raunasaga, full af upphrópun-
um um þær raunir, sem verka-
lýðurinn ætti í vændum, að vera
laus úr tengslum við Alþýðu-
flokkinn. Efalaust þykir mönn-
um það einkennilegt, sem ekki
þekkja þann anda, sem ríkir á
fundum hjá Sjómannafélaginu,
að menn hafi ekki jafnan ræðu-
tíma. Á síðasta fundi tapaði for-
maður allri stjórn á fundinum,
og sýndi það mikla' hlutdrægni
að mér finnst rétt að ræða það
nánar.
7
Á eftir skýrslu formanns tal-
aði Jóhannes Guðmundsson og
vítti formann fyrir að flytja
pólitíská æsingaræðu og glepja
með því venjuleg aðalfundar-
störf, og taldi það ekki jafnan
leik að hafa skrifaða ræðu um
pólitísk ágreiningsatriði, og taldi
formanni nær að reyna að
þjappa mönnum saman innan
verkalýðshreyfingarinnar en
vinna að aukinni sundrung. —
Einn af þekktari verkfallsbrjót-
um frá fyrri tímum reyndi að
glepja Jóhannes og koma með
því formanninum til hjálpar. —
Formaðyr afsakaði sjálfan sig
með því, að hann hefði ekki bor-
ið undir stjórnina hvernig ætti
að ræða þau mál sem tilheyrðu
Alþýðusambandsþinginu og full
trúaráðinu.
hann gaf upp, hefðu verið Þjóð-
verjum kunnir hvort sem var, þar
sem þeir voru allir starfsmenn
flokksins.
Liege-deikl Sósíaldemokrata-
fiokksins hefur samþykkt að reka
borgarstjórann úr flokknum.
Næstur var Sæmundur og
reyndi að vera píslarvottur Sjó-
mannafélagsins og veifaði mynd
af Sigurði Guðnasyni. for-
manni Dagsbrúpar, orðum sín-
um til áréttingar, til að fá náð
hjá starfandi sjómöþnum fyrir
orðin á Alþýðusambandsþinginu,
því hann fann að það var þung-
ur gustur sem leitaði til hans og
bað menn að vacast hina vondu
menn og ræða þetta á flokks-
fundi hjá Alþýðuflokknum, því
það væru ti,l menn, sem ekki
væri um sál hans gefið, en hefðu
allan hugann við hinn aust-
urlenzka dýrling frá Moskva.
Nú bað ég um orðið meðan
Sæmundur var að tala, en þegar
hans ræða var á enda, skýrði
formaður, sem var líka fund-
arstjóri, frá því, að þörf væri
að stytta ræðutímann, en gaf
þó Ólafi Friðrikssyni ótakmark-
aðan ræðutíma, en þegar kom
að mér, sem var einn á mæl-
endaskrá, var ræðutíminn stytt-
ur niður í 5 mínútur. Eg hafði
komið með skrifaða ræðu þar
sem mín sjónarmið komu fram
um Alþýðusambandsþingið síð-
asta og framkomu fulltrúanna
frá Sjómannafélaginu, sem
gengu af þingi samtakanna, og
önnur atriði sem snerta sjó-
mannasamtökin almennt, Eins
og gefur að skilja, er ekki hægt
að tala mikið á fimm mínútum
og sízt af öllu að grípa allt það
bezta, sem maður þarf að segja,
og eflaust hef ég talað of hratt
til þess að allir gætu gripið
hvert orð af þeim hluta af hinni
skrifuðu ræðu, sem ég fékk að
flytja. Fundarstjóri sleit nú um
ræðum um þetta mál, því ef-
laust hefur hann haldið að Sæ-
mundur myndi biðja um orðið
°g þá yrði erfitt að halda ræðu-
forminu á sem prúðmannleg-
astan hátt ef hann fengi að tala
meira að þessu sinni. Eflaust
þykir ykkur sem þetta lesið ein-
kennilegt að einn af þeim, sem
var búinn að biðja um orðið og
ætlaði að tala skuli ekki fá jafn
an ræðutíma á við aðra, en
þetta eru lýðræðisréttindin þar
sem Alþýðuflokksmenn ráða í
félagsmálum. Að ráðast með
brigslyrðum á þá menn sem
ekki eru við en skjalla hina sem
þeir halda að þeir geti á ein-
hvern hátt haft sér hliðholla ‘ á
sinni pólitísku þursagöngu. En
varna þeim máls, ef kostur er,
sem þeir vita að þeir geta ekki
haft nein áhrif á,
í hvaða verkalýðsfélagi kæmi
það til greina nema í Sjómanna
félagi Reykjavíkur, að vera hlut
drægur gagnvart blöðum og
flokkum með að auglýsa félags-
fundi?
Eg hef leitt ykkur með mér
inn í musteri Sjómannafélagsins
til þess að þið fengjuð kynningu
af einum fundi sem gefur speg-
ilmynd af „lýðræðissinnuðu“ fé-
lagi, sem hefur gleymt öllu
sönnu lýðræði.
Páll Helgascr..
Landsmót í
handknattleik
Sjötta landsmót í handknatt-
leik hefst á morgun kl. 22
í húsi Jóns Þorsteinssonar. í
raun og veru eru þetta 4 mót:
1. Meistaraflokkur. 2. Fyrsti
flokkur. Og senda 7 félög lið
til keppni í þessum flokkum.
Eru það Ármann, F.H., Fram,
Haukar, Í.R., Valur og Víking-
ur. 3. mótið er 1 kvennaflokki,
og senda: Ármann, F.H. Hauk
ar, Í.R. og K.R. flokka á það.
4. II. fl. og eru aðeins 4 félög
sem senda lið á þetta mót, þau
Ármann, F.H., Haukar og Í.R.
Alls eru þátttakendur 150 í
þessum mótum.
í fyma unnu þessi mót: Valur
í meistaraflokki og I. fl., Hauk-
ar í II. fl. og Ármann í kvenna-
flokki.
Mótið hefst eins og fyrr seg-
ir 21. og stendur til 28. þ. m.
þá verður hlé á því og hefst
ekki aftur fyrr en 17. marz. Að
þessu sinni hefur verið ákveðið
að einn leiki við alla og allir
leiki við einn, sem yfirleitt er
eðlilegasta og bezta fyrirkomu-
lagið, sé hægt að koma því við
vegna tímaleysis og húsleysis.
Auk þess fá keppendur fleiri
leiki, sem vissulega þroska þá
í leiknum. En undanfarin ár
hefur verið full tilbreytinga-
samt fyrirkomulag á mótinu. Á
mótum þessum verða 62 leikir
sem skiptast nokkurn veginn
jafnt milli fyrri og síðari hluta
þess.
Á miðvikudagskvöld fara
þessir leikir fram:
Kvennafl.: Árpaann—F.H
M.fl. Víkingur—Í.R.
M.fl. Fram—Haukar.
Dómari í öllum leikjunum er
Anton Erlendsson.
Á fimmtudagskvöld'
II. fl.: Haukar—Víkingur.
M.fl.: Valur—Ármann.
M.fl.: Í.R.—F.H.
Dómari er Þráinn Sigurðsson.
Félag veggfóðrara
heldur aðalfund
Sunnudaginn 18. febr. héldu
veggfóðrarar fund með sér í
Félagsheimili V.R. þar sem
Meistarafélag veggfóðrara í
Reykjavík og Veggfóðrarafélag
Reykjavíkur voru sameinuð í
eitt stéttarfélag, Félag veggfóðr
ara í Reykjavík.
í stjórn voru kosnir þessir
menn:
Formaður: Guðjón Björnsson;
varaform.: Ólafur Guðmunds-
son, féhirðir: Jóhannes Björns-
son, ritari: Þorbergur Guðlaugs
son, meðstjórnandi: Friðrik Sig
urðsson. Varamenn: Guðmund-
ur Björnsson og Hallgrímur
Finnsson.
Aðalfundur Bíl-
stjórafélags Rang-
æinga
Bílstjórafélag Rangæinga
hélt aðalfund 18. febr. í stjórn
voru kosnir:
Fonnaður: Ámi Jónsson.
Ritari: Sveinbjöni Stefánsson.
Gjaldkeri: Númi Eriendsson.
Myndin er af bandarísku stórskotaliði á Leyteey, sem er ein af Filipps-
eyjum og oft hefur verið getið í fréttum upp á sjðkastið.
Gamall pokamaður leysir frá
Framhald af 2. síðu.
gæft að skipin væru’ fullfermd,
og var það af ýmsum eðlilegum
ástæðum; seinna breyttist þetta
af öðrum ástæðum, og var þá
almennt farið að fullferma. Er
því alveg út í bláinn að bera
saman farma skipanna fyrr og
nú.
Dýrtíðin óx, útgerðarkostnað-
ur hækkaði stórlega, fiskverð
lækkaði verulega í Englandi,
vonlaust að halda skipunum úti
nema að hægt væri að flytja
meiri fisk í hverri ferð. Var það
þá gert. Fiskurinn hausaður, far-
rúmin stækkuð; þannig hefur
haldizt í horfinu, en hæpið með
allan stórgróða.
Allur þessi fjöldi af fólki, sem
lifir á útgerðinni, varð að fá kjör
sín bætt. Til þess að mæta þess-
um kröfum varð að auka afköst
skipanna eða leggja þeim að öðr-
um kosti.
Hverjum á nú um að kenna
að siglt er með fleiri farma, út-
gerðarmönnum, skipstjórum, —
fólkinu til sjós og lands, sem fór
fram á kjarabætur, ríki og bæ,
sem keppast um að reyta af út-
gerðinni hvern eyri sem af
gengur, eða stríðinu, sem veld-
ur dýrtíðinni“.
HUGLEIÐINGAR MÍNAR
UM 2. KAFLA
Það liggur alveg rakið fyrir
Þórði að benda á alla þessa óum-
ræðilegu örðugleika, sem steðja
að fjárhagsafkomu íslenzkra tog
araútgerðar.
Það er allt og allir, sem reita
af útgerðinni, hver sem betur
getur, og ef þeir, sem henni
stjórna, hefðu ekki ráð undir
hverju rifi, þá væri að manni
skilst illa komið.
Eitt ráðið var að hausa fisk-
inn, sem gerði það að verkum,
jafnhliða breyttri verkunarað-
ferð að öðru leyti, að farmur
skipanna var aukinn um einn
þriðja. En það var ekki nóg. Það
var að verða vonlaust að halda
skipunum úti, segir Þórður..En
sjáum til. Þá er annað ráð: að
stækka lestirnar, og það er gert.’
Þar er komin um og yfir helm-
ings aukning á farmi þeirra
skipa. Samt er hæpið með all-
an stórgróða. En hvað um það.
Allir eru hættir að taka mark á
þessu vesaldarrauli, en farnir að
trúa þess í stað, að pyngja út-
gerðarinnar sé ekki auðfylltari
en pyngja prestanna. Og einnig
minnist maður þess, að togararn-
ir voru skattfrjálsir, að minnsta
kosti fyrsta stríðsárið, og engir,
sem á þeim unpu, fengu neina
verulega kauphækkun þann
tíma, nema skipstjórar og aðr-
ir yfirmenn, sem höfðu premíu
af sölu skipanna.
Ég get ekki skilið þennan
kafla öðruvísi en að Þórður við-
urkenni, að of langt hafi verið
gengið í hleðslu togaranna. —
Hann vill bara ekki láta kalla
það ofhleðslu, heldur að hlaða
meira en áður og fullferma. í
þessu felst engin ásökun á þá,
sem hleðslunni ráða.
Ég get ekki skilið þennan rit-
hátt. Yfirskrift greinarinnar er:
„Öryggismálin og ofhleðsla tog-
aranna“. En í byrjun greinarinn-
ar er tilkynnt, að hann ætlar
ekkert að segja um þessa svo
kölluðu ofhleðslu. Maður les
greinma á enda, án þess að
finna nokkuð sagt um öryggis-
málin. Hver er þá tilgangurinn
með þessari grein? Mér virðist
hann vera sá, að telja upp alla
þessa hörmulegu erfiðleika út-
gerðarinnar til afsökunar of-
hleðslunni, sem hann vill bara
ekki -nefna svo, þar sem eina
ráðið til bjargar útgerðinni sé
að flytja sem mestan fisk í
hverri ferð.
Það er engin ástæða til að
skrifa heilar greinar til afsökun-
ar því að hlaða skip meira nú
en áður, þegar það var létt lest-
að, eða að fullferma það, því
þetta er það sem alltaf tíðkast,
eftir því sem á stendur, og ég
hugsa að togaramenn séu ekki
það sjódeigir, að þeir hafi nokk-
uð á móti þessu. — Öðru máli
skiptir, þegar afsaka þarf of-
hleðslu. Þá getur maður skilið,
að þeim; sem það gera, finnist
ekki af veita að telja upp öll
þessi vandræði og ympra svona
á því, að gömlum sið, að það
standi glöggt, að halda skipun-
um úti, sem á að skiljast þann-
ig, að það sé heppilegast fyrir
togaramenn og afera.að veraekki
að tala um þessa hluti, en láta
skinstjórana ráða hleðslunni
!
sem öðru. Frh. á morgun.