Þjóðviljinn - 20.02.1945, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 20. febrúar 1944.
PJOÐVI LJINN
7
Hornspónninn
(Lauslega þýtt).
En þá heyrði hún einhvern hlæja og leit við. Það var
álfurinn. Hún hafði aldrei séð hann fyrr. Hann stóð í
jtunglsljósinu, sem féll inn um gluggann, og hélt á spæn-
inum á öxlinni. Þetta var ósköp lítill álfur.
„Svona fer fyrir þeim, sem lítilsvirða gjafir álfanna.
Nú flýgur spónninn frá þér. Áður kom hann til þín“,
sagði álfurinn.
„Góði álfur minn“, sagði María blíðlega. „Ef þú færð
mér spóninn aftur, skal eg aldrei framar skilja hann við
mig“.
„Nei“, sagði álfurinn.
„Kóngssonu,rinn er að deyja. Mig langar til að búa
til svo góðan mat handa honum, að hann vilji borða og
hressist. En ég get það ekki, nema ég fái spóninn“,
sagði María.
„Þú færð ekki spóninn“, sagði álfurinn. „Þú ætlar bara
að láta kóngssyninum lítast vel á þig og verða drottn-
ing“.
„Ekki get ég orðið drottning. Hann vill ekki eiga
stúlku, sem hefur hornspón bundinn við beltið“.
Álfurinn strauk skeggið og var reiðilegur.
,Nei“, sagði hann. „Sa, sem hefur fengið heillagjöf,
á ekki að skammast sín fyrir hana. Þú færð ekki spón-
inn. Ég ætla aðeins að lana þér hann snöggvast, ef þig
langar til að lækna kóngssoninn“.
Hann gaf henni bendingu um að koma með sér og
gekk í áttina að herbergi kóngssonarins. Við dyrnar
stóðu verðir í herklæðum með sverð 1 höndum. Álfur-
inn blés framan í þá, áður en þeir höfðu ráðrúm til að
hreyfa sig, og þeir steinsofnuðu þar sem þeir stóðu.
María og álfurinn gengu inn í herbergið og að rúmi
kóngssonarins, þar sem hann lá fárveikur af sorg og
hungri. Hann svaf.
Við rúmið hans stóðu ilmandi réttir á borði. Hann
hafði ekki bragðað þá.
f En María átti töfraspón og gat búið til enn betri mat.
IQttog J.ETEV
Þannig lýsti ítalski ferðalang-
urinn Marco Polo, sem uppi var
á 13. öld, afmælisveizlu kín-
verska keisarans Kubla Khans:
„Borð höfðingjans er framan
við hásætið og snýr hann andlit-
inu í suður. Honum til vinstri
handar situr drottningin, sú
þeirra, sem er móðirríkiserfingj
ans. Til hægri handar sitja syn-
ir keisarans, sonarsynir og aðr-
ir nákomnir 'ættingjar. Sæti
þeirra eru svo miklu lægri, að
höfuð þeirra ber jafn hátt og fæt
ur keisarans. Sæti ríkiserfingj-
ans er lítið eitt hærra en hinna.
Höfðingjar, ríkismenn og riddar-
ar sitja skör lægra en fjölskyld-
an. Konur sitja vinstra megin í
salnum og hver kona situr beint
á móti manni sínum. Þá er enn
fjöldi manns, sem situr á gólf-
inu. Enn aðrir standa úti og
horfa inn um dyrnar. í miðjum
salnum er stór kista, þriggja feta
löng. Á henni stendur gullker,
sem tekur 1000 potta. í hverju
horni salarins eru minni gullker.
Kerin eru fyllt af úlfaldamjólk,
hrossamjólk og öðrum drykkj-
um. Hverjum gesti er borinn
drykkurinn í gullbikar. Þjónarn-
ir, sem færa keisaranum drykk,
hafa bundna slæðu um munn og
nef, svo að andardráttur þeirra
snerti ekki drykkinn. Hirðmað-
urinn, sem réttir keisaranum
bikarinn, gengur að því loknu
eitt skref aftur á bik og fleygir
sér til jarðar, en allir hörpuleik-
ararnir grípa hljóðfæri sín og
leika, meðan keisarinn drekkur.
Keisarinn ber gullofinn klæðn-
að á afmælisdegi sínum og gefur
helztu höfðingjum landsins svip-
aðan búning. Honum er endur-
goldið með veglegum gjöfum
og verður hann helzt að fá níu
eða níu sinnum níu gjafir af
sömu tegund. Þegar einhver
borg sendir honum hesta að gjöf,
eru þeir alltaf áttatíu og einn
........“ (Lauslega þýtt).
a

f 35U rw
ERÍCH MÁRIA REMARQUE:

VINIR
Li \ 'L.'. '
uðu nýtt gjald í hvert skipti
sem maður kæmi, sagði hann.
Hann sagði mér líka. að hann
hefði verið atvinnulaus 1 tvö ár
og á þessum árum hafði hann
misst tvö börn. Þau hefðu lík-
lega lifað, hefði ekki verið svo
þröngt í búi. Og nú var konan
hans orðin veik. Allir vissu,
hvernig sjúkratryggingarnar
voru.
Hann sagði þetta með þreytu-
legri, hljómlausri rödd. Von-
lítill var hann en ekki vottaði
fyrir uppreisnaranda hjá hon-
um. Hann hafði fyrir löngu
beygt sig þolinmóður undir ok-
ið. Andlit hans var mjótt, ennið
hátt og hvelft en augun devfðar
leg. Hann var lærðuí hús-
, gagnateiknari. Það kom upp úr
kafin, að maðurinn var ekki
gamall. Hann var fjörutíu og
tveggja ára, en svo gjörsamlega
útslitinn, að hann hefði tæpast
þolað nokkra vinnu, þó að
hann hefði fengið hana.
„Okkur er bezt að halda á-
fram“, sagði hann að síðustu,
„þér hafið auðvitað nógu að
sinna“. Hann sagði þetta eins
og ég hefði fengið hæsta vinn-
ing í happdrætti.
„Eg er í atvinnuleit eins og
þér“, sagði ég. „En ég ráðlegg
yður að láta hætta að senda
yður í allar áttir eftir engu“
Hann yppti öxlum: „Það er
betra en að sitja heima auð-
um höndum. Eg slít auðvitað
skósólunum á göngulaginu, en
nú hef ég járnað þá, og þá ættu
þeir að endast vel“.
Hann var þegar kominn tvö
þrjú skref frá mér. Þá sneri
hann við. , Fyrirgefið þér“,
sagði hann feimnislega. , Eg
gleymdi að kynna mig. Eg heiti
Schöller“.
„Lohkamp11, sagði ég.
Þetta var hlægilegt, en þó var
einhver karlmennska í því.
Eg horfði á eftir honum.
Hann gekk þvert yfir götuna.
Það glumdi í járnuðum skón-
um. Ef hann dytti á götuna og
meiddi sig. á höfðinu, mundi
fólk koma í hópum og hjálpa
honum. En enginn tók eftir
honum, þar sem hann fór, og
þó gekk hann með blæðandi
svöðusár — í hjarta sínu. Ævi
hans var gjörsamlega eyðilögð,
börnin dáin, konan veik. En
enginn sinnti því. Þjáning hans
var miklu meiri en sviði í blæð-
andi sári. En það vissi enginn.
Klukkan tólf mætti ég í verk-
smiðjunni, sem kunningi Val-
entins hafði vísað mér á. Eg
lét vita, að ég væri kominn og
litlu seinna stóð ég frammi fyrir
umsjóparmanni starfsfólksins.
Þrjú hundruð og fimmtíu
mörk, hugsaði ég. Þrjú hundruð
og fimmtíu mörk er það
minnsta, sem ég get látið mér
nægja, því að nú fer Pat bráð-
um á heilsuhælið. Það verða
ekki nema hundrað og níutíu
mörk að frádregnum skyldu-
gjöldum. En ef ég flakka úti
með bílinn fram eftir nóttum
og næ í ríka fólkið, sem kemuf
seint heim af næturklúbbunum,
þá ætti þetta að ganga sæmilega
Eg skal sjá um, að Pat vanti
ekkert. Um þetta var ég að
hugsa meðan ég beið.
Umsjónarmaðurinn var gam-
all, hæverskur maður. „Þér vit-
ið hvað um er að ræða?“ sagði
hann. „Okkur vantar mann, sem
getur séð hjálparlaust um er-
lend bréfaviðskipti. Hafið þér
unnið við það áður? Ágætt!
Það þykir okkur einmitt varða
mestu, að einhver æfing sé fyr-
ir hendi. Þá er hægt að gera
viðskiptavinunum til hæfis og
taka allar óskir þeirra til greina
með kunnáttu og skilningi. Þér
akið sjálfur bíl?“
Eg sýndi honum ökuskírteini
mitt og meðmæli Kösters. Hann
virtist mjög ánægður með með-
mælin enda var ekki af þeim
dregið!
„Hvaða tungumál kunnið þér
fyrir utan ensku og frönsku?"
Mér varð svolítið bilt við en lét
þó ekki á neinu bera. „Holl-
enzku — og dálítið í ítölsku1',
svaraði ég og nefndi þau mál,
sem ég áleit, að ég þyrfti sízt
kunna. Enda vissi ég að
bréfaviðskipti • innan bifreiða-
framleiðslunnar fara næstum
eingöngu fram á ensku og
frönsku og spænsku.
Hann lagði enn fyrir mig
nokkrar spurningar. Eg játaði
öllu. Það var bókstaflega ekki
til, sem ég kunni ekki! Eg varð
að fá vinnuna. Auk þess vissi ég
vel að aldrei er þörf á helm-
ingnum af því, sem sett er upp
að umsækjandinn kunni. En ég
áleit, að því fleira sem ég
kynni, því hærra yrði kaupið.
Loksins hafði hann fengið að
vita allt, sem hann langaði til
og spurði, hvenær ég gæti
byrjað að vinna.
„Undir eins“.
„Þér byrjið þá þann fyrsta.
Svo verður auðvitað þriggja
mán. reynslutími eins og vant er
Þá verðið þér fastráðinn og eftir
það er mönnum ekki sagt upp
nema með löngum fyrirvara.
Tólf daga sumarleyfi. Tvöhundr
uð og tíu mörk á mánuði“. Hann
stóð á fætur.
„Hvað eru launin há?“
Hann endurtók það sem hann
hafði sagt áður og það var undr-
un í röddinni, eins og hann skildi
ekki, hvers vegna ég væri að tala
nánar um kaupið.
„Er það að frádregnum skött-
um?“
Nú vissi maðurinn hvorki upp
né niður. „Nei, auðvitað ekki“
„Þá verða ekki eftir nema
hundrað og sjötíu mörk. Þegar
skyldugjöldin eru dregin frá.
En svo hækkar kaupið auðvitað
eftir reynslumánuðina“.
„Hækkar! Eg var einmitt að
segja yður, að þér getið skoðað
þetta sem framtíðaratvinnu.
Önnur fyrirtæki hafa ekki nema
mánaðar uppsagnarfrest. En við
viljum, að starfsmenn okkar
finni, að þeir eigi hér heima“.
Eg hugleiddi allt, sem ég hafði
séð og heyrt undanfarinn hálf-
an mánuð. Og ég sá í anda mann
þröngina utan við styrkþega-
skrifstofuna á matstofum Hjálp-
ræðishersins og gistiskálum hús-
næðisleysingjanna. Eg hugsaði
um húsgagnasmiðinn, sem ég
hafði talað við og allar þær
milljónir manna, sem stóðu í
sömu sporum og hann og voru
jafnvel enn aumari.
Það var von, að ég hugsaði
með alvöru um atvinnuna, sem
mér stóð til boða og líklegt var,
að ég gæti haft nokkur ár, ef ég
færi skynsamlega að ráði mínu.
Eg komst að þeirri niðurstöðu,
að launin væru of lág. Við Pat
gátum ekki lifað á þeim bæði.
Umsjónarmaðurinn varð að
gleyma þolinmæðinni. „Heyrið
þér mig“, sagði hann. „Það eru
fjórir dagar síðan við auglýst-
um þessa stöðu — aðeins einu
sinni. Hérna sjáið þér umsókn-
irnar. Þær eru eithvað á sjötta
hundrað. Sumar eru frá mönn-
um, sem eru alvanir svona störf-
um. Nokkrir þeirra hafa meira
að segja verið yfirmenn og deild-
arstjórar. Eg veit ekki til hvers
þér komið. Þér haldið víst, að
.þér getið gert hærri kröfur en
aðrir. Hvers vegna eruð þér að
keppa við menn, sem mundu
guðsfegnir hlaupa af sér tærnar
til að fá þessa atvinnu?"
„Jæja, þá er ekkert við því að
segja“, sagði ég. Maðurinn trúði
ekki sínum eigin eyrum.
,,Eg get ekki að þessu gert“,
sagði ég. „Og ég þakka yður fyr-
ir góðar viðtökur. Eg veit vel,
hverju ég sleppi. En ástæður
mínar eru þannig, að það er eig-
inlega sama, hvort ég fæ hundr-
að og sjötíu mörk á mánuði eða
eitthvað minna. Það dugar í
raun og veru jafn skammt. Eg
get ekki sagt yður ástæðurnar,
en þær eru þannig, að ég verð
með einhverjum ráðum að hafa
hér um bil helmingi meiri tekj-
ur. Þess vegna er ég að leita að
framtíðarstarfi. Eg er ekki at-
vinnulaus með öllu“.
Eg kvaddi hann. Hann horfði
á eftir mér og hristi höfuðið.
Þegar ég var seztur inn í bíl-
' inn, fannst mér hann eiginlega
vera eini griðarstaður minn í
heiminum. Eg reif sundur bréf-
in, sem ég átti eftir. Eg vissi, að
gagnslaust var að elta þessar
vonir lengur. Nú hafði ég afsal-
að mér framtíðaratvinnu og
brotið síðasta skip mitt. Þá var
að grípa sundtökin!
Eg ók bílnum hvíldarlaust til
klukkan níu um kvöldið, án þess