Þjóðviljinn - 17.03.1945, Blaðsíða 7

Laugardagur 17. marz 1945.
ÞJÓÐVILJINN
7
Mikkjel Fönhus:
Hrakningar bjóraf jölskyldunnar
Hvellirnir héldu áfram uppi í skóginum. Einhver
stór skepna var á hlaupum í áttina niður að 'tjörninni.
Jörðin dunaði undir fótataki hennar og það brakaði
og brast í skóginum, þar sem hún fór.
Þetta var elgur. Hann kom á harða spretti, leit
hvorki til hægri né vinstri, stefndi beint á tjörnina og
steypti sér í vatnið.
Hann greip sundtökin, synti hratt yfir tjörnina, náði
landi hinum megin og hélt áfram á fleygiferð.
Elgurinn hafði komið af stað miklum öldugangi í
tjörninni. Hann lægði smám saman. Seinast var vatnið
orðið kyrrt og slétt, eins og áður.
Bjórarnir voru allir komnir á sund. Bjóramamma
gægðist upp úr vatninu, þegar elgurinn kom hlaupandi
en stakk sér aftur í skyndi.
Eftir litla stund voru þau öll komin inn í bjórabæl-
ið. Þar var dimmt og hljótt. Þeim var óhætt. Þau voru
þó hrædd. Ekkert þeirra þorði út, það sem eftir var
næturinnar.
Elgurinn hljóp og hljóp yfir holt og hæðir, hratt og
hvíldarlaust. Hann rétti fram höfuðið á hlaupunum
Hann kom að annarri tjörn, fleygði sér út í hana,
synti yfir og tók sprettinn aftur. Enginn veitti honum
eftirför. En hann hafði orðið manna var og þá varð
hann svo hræddur að hann flýði yfir hvað sem var.
Þetta var óvenjuleg nótt. Það kom sjaldan fyrir, að
kyrrðin væri rofin og þeir ónáðaðir, sem voru við vinnu
sína kringum tjörnina.
Enginn átti erindi að Svörtutjörn. Þar var engin
veiði og tjörnin liggur langt frá byggð.
Snemma morguns, áður en farið var að birta, kom
bjórapabbi og dró á eftir sér trjábút niður stiginn, sem
þau voru vön að fara.
Wtynevjx

VINIR

ERICH MARIA REMARQUE:
Sagan segir, að þegar hung-
ursneyð geisaði í Persíu fyrir
1400 árum, á stjórnarárum
Kavads konungs, hafi trúar-
b’ragðahöfundurinn Mazdak
komið að máli við konunginn
og spurt: „Hvernig dæmir bú
þann mann, sem veit lækningu
við eiturslöngubiti, en læknar
ekki mann sem slanga hefur
bitið?“
„Hann hefur verðskuldað
dauða,“ svaraði konungur.
Mazdak fór þá til mannfjöld-
ans, sem hafði safnazt sam-m
og hét því áð bæta úr neyðinni.
Síðan gekk hann aftur á fund
konungs og spurði: „Hvernig
dæmir þú mann, sem lokar sak-
lausan mann inni og neitar hon-
um um mat, þar til hann deyr
úr hungri?“
„Hann hefur verðskuldað
dauða,“ svaraði konungur.
Mazdak fór þá aftur til mar.n
fjöldans og sagði: „Eg hef feng-
ið leyfi konungsins til að koma
á jöfnuði milli fátækra og ríkra.
Farið og takið kornhlöður ríkis-
ins.“ Og það gerði lýðurinn.
Konungurinn spurði Mazdak
hvort það væri satt, að hann
hefði gefið þessa skipun. „Nei,
það hefur þú gert sjálfur,“ svar
aði Mazdak. „Eg spurði þig,-
hvernig ætti að hegna þeim
manni, sem neitaði dauðvona
manni um lækningu1 við slöngu-
biti. Ekkert slöngubit er sár-
ara en sulturinn og engin lækn-
ing öruggari en brauðið. Síðan
spurði ég þig, hvað sá hefði
verðskuldað, sem neitar saklaus
um manni um næringu. Þegar
fæða er til í landinu, en menn
deyja úr hungri, er það því líf-
látssök samkvæmt konungsúr-
skurði þínum, að gefa þeim
ekki brauð.“
Konung setti hljóðan, en síð-
an mælti hann: „Þú notar orð
mín sem vopn gegn mér sjálf-
um.“ Sagan bætir því við, að
eftir þetta hafi konungur gert
breytingar á stjórn sinni fátæk-
um í hag.
Köster gaf mér olnbogaskot
og sagði, að Lenz yæri ekki hér.
Við læddumst út úr salnum.
Dyravörðurinn gaf okkur grun-
samlegt hornauga.
Við héldum áfram þangað
sem næsti f jöldafundur var. Þar
voru aðrir fánar og aðrir ein-
kennisbúningar. Annars var allt
hvað öðru líkt. Áheyrendumir
voru samskonar fólk. Hér var
langt borð innst í salnum. Bak
við það sátu flokksfulltrúamir.
Tveir þeirra voru aldraðar kor.-
ur, sem að öllum líkindum voru
starfsmenn ríkisins. Ræðumað-
urinn var líka svipaður því að
hann gengdi opinberu starfi.
Hann talaði bókmál og vitnaði
í tölur. Það var eflaust allt rétt
með farið, en það var ekki sann
færandi. Sízt hafði ræða hans
á'hrif á flokksforingjana, sem
hálf sváfu fram á borðið. Þeir
höfðu áreiðanlega setið svona
fundi í hundraða tali.
„Komdu,“ hvíslaði Köster.
„Hann er ekki hér. Eg bjóst
ekki við því, vildi bara vita
vissu mína.“
Við ókum lengra. Veðrið var
kalt og kyrrt. Það var hressandi
eftir hitann í salnum. Við ók
um meðfram skipaskurðinum.
þar sem ljósin spegluðu sig í
kyrrum vatnsfletinum. Dökkleit
ir flutningabátar skriðu hljóð-
lega framhjá. Dráttarbátarnir
höfðu græn og rauð ljós. Hund
ur gelti einhvers staðar. Hinum
megin við skurðinn var auð-
mannahverfi, þar voru hlerar
fyrir gluggum. Við komum að
bogabrú. Þar var óslitin umferð
af bílum, strætisvögnum og
sporvögnum. Brúin var í myrkr
inu að sjá, líkust risavöxnum
ljósormi, sem væri að skríða í
bugðu þvert yfir dökkan vatns-
flötinn.
„Við verðum að skilja bílinn
eftir og ganga síðasta spölinn.
Annars eigum við á hættu að
tekið verði eftir okkur,“ sagði
Köster.
Við skildum ,,Karl“ eftir hjá
ljósastaur utan við ölkrá. Hvít-
ur köttur trítlaði yfir götuna.
Tvær ellilegar portkonur stóðu
í húsasundi og töluðu saman.
Þær / þögnuðu, þegar við geng-
um framhjá. Gamall lírukassa-
maður var á þrepi yið húshoi’n.
Hann var með tréfót og hafði
stungið honum inn undir kass-
ann.
Gömul kona var að leita í
úrgangsrusli, sem hafði verið
fleygt út úr grænmetisverzlun.
Við komum að mikilli sam
byggingu. Það voru leiguhús
með mörgum bakhýsum og út-
byggingum, portum og húsa-
görðum — völundarhús, sem
enginn botnaði í. Á neðstu hæð
voru búðir, brauðgerð, járnvöru
verzlun,. sem líka seldi fata-
ræfla. Úti á götunni stóð vöru-
bíll með vopnuðum lögreglu-
mönnum. Tvö fölleit börn léku
sér á gangstéttinni. Annað var
stúlka, sem hafði útbrot um
allt andlitið en óvenjulega skær
blá augu.
Við komum inn í húsagarð
þar sem timburskúr var í einu
horninu. Þar hékk stjörnukort
og tvær stjörnufræðilegar teiku
ingar. Lítill maður með túrban
á höfði stóð bak við fjalaborð
Hann var stjörnuspámaður. Það
stóð letrað á spjald, að har.n
gæti sagt mönnum örlög þeirra
fyrir 50 pfenning. Hópur manna
beið fyrir framan hann. Sjálfur
stóð hann í skærri, hvítri ljós-
birtu, sem féll beint niður á
höfuð hans — gult og hrukkótt
andlit.
Þessi maður kunni list sína
og beitti henni af sama kappi
og fyrri ræðumaðurinn, sem við
höfðum séð. Og áheyrendurnm
tóku því mjög svipað. Leiðslu-
ástand og draumaró skein úr
hverju andliti.
„Heyrðu, Otto,“ sagði ég
„Þetta fólk. sem við sáum áðan.
fer ekki á fundi af pólitískum
ástæðum, heldur trúarlegum.“
Hann brosti: „Já, það er ein-
mitt það. Frjálslyndu stjóm
málaflokkarnir gerðu mikið ax-
arskaft, þegar þeir steyptu guði
almáttugum af stóli. Nú vantar
menn einmitt eitthvað til að
trúa á. Þeim er alveg sama
hvað það er.“
Við héldum áfram og komurrt
þangað sem fundarsalurinn vá>'.
Þetta var lágt bakhýsi með ljós
í hverjum glugga. Allt í einu
varð mikil háreysti þar inni og
í sama bili kom hópur ungm
slána í stormtreyjum og leður-
legghlífum upp úr kjallara í
næsta húsi. Það var auðséð, að
þeir höfðu fengið merki. Þeir
hlupu í röð meðfram húshlið-
inni og beygðu sig. þegar þeir
fóru framhjá gluggunum og réð
ust að dyrunum.
„Þetta eru sjálfáagt Storm
sveitarmenn, sem hafa beðið
niðri í kjallaranum,“ sagði Otto.
„Við skulum standa hérna við
vegginn bak við öltunnurnar
Þá getum við séð alla sem út
koma úr salnum.“
Org og hljóð heyrðust innan
úr salnum. Gluggi var brotinn
og manni fleygt út, innan um
glerbrotin. í sama bili var hurð
in brotin innan að og mannfjöld
inn streymdi út æpandi og bei’j
andi í þéttri kös. Þeir fremstu
ultu út úr dyrunum, og þeir
sem á eftir komu, tróðu þá und-
ir. Einhver kona hrópaði á
hjálp og þaut út úr garðinum
Nj? kös valt út úr salnum.
Menn börðust með stólum og
ölglösum og grenjuðu eins og
óargadýr.
Stórvaxinn maður tók sér
stöðu í miðjum garðinum Hann
var klæddur eins og Hamborg-
arsmiður, í dökkbrúnum „mol-
skinns“fötum með nikkelhnöpp
um, með barðastóran hatt og í
feikna víðum buxum.
í hvert skipti sem hann kom
auga á einhvern strákanna í
stormtreyjunum ýtti hann hon-
um léttilega inn í hópinn aft-
ur, þar sem ryskingarnar voru.
Þar tóku félagar hans við hon-
um. Þetta gekk svo liðlega, að
það var engu líkara en trésmið-
urinn hefði ekki gert annað alla
sína ævi.
Enn kom flóðbylgja af æp-
andi og berjandi mönnum út
úr salnum. Og allt í einu kom-
um við auga á ljósan hárlubba
Gottfrieds. Hann var kominn í
hendurnar á einkennisbúnum
manni með yfirskegg. Maðurinn
greip í hár Gottfrieds.
Köster var á augabragði kom
inn inn í hópinn. Náunginn með
yfirskeggið fórnaðj upp hönd-
um og féll aftur á bak. Aldrei
hef ég séð mannsandlit verða
furðulegra en svipur haris varð.
þegar hann sleppti hári Gott-
frieds.
Otto dró Gottfried út úr
mannþyrpingunni og benti mér
að koma. Gottfried stritaði á
móti, eins og ótaminn hestur.
„Bara augnablik, Otto. Heyr-
irðu það? Eg ætla bara------“
„Ertu vitlaus!" hrópaði Köst-
er. „Bráðum kemur lögreglan
með vopn og gúmmíkylfur. Við
verðum að fela okkur einhvers
staðar bakdyramegin.“
Við hlupum af stað og fund-
um inngang 1 dimmasta horni
garðsins og forðuðum okkur
upp stiga. Ekki vorum við fyrr
komnir inn, en lögreglubílarnir
voru komnir á vettvang. Við
heyrðum blásið í lúðra og sá-
um glampa á hjálma lögreglu-
mannanna í ljósbirtunni. Áreið-
anlega yrði öllum dyrum lokað.
Við læddumst hægt upp stjg-
ann. Okkur langaði ekki til að
láta fara með okkur á lögreglu-
stöðina.
Við áræddum að nema stað-
ar við glugga hærra uppi í stig-
anum. Það var hugsanlgt að
lögreglunni tækist að stilla til
friðar. Hún skipaði sér í röð
frá salardyrunum og eftir endi •
löngu portinu, sló hring um
mannfjöldann og rak hann sam
an 1 hnapp. Þar næst var hóp-
urinn fluttur burt á bílum
smám saman. Sá fyrsti, sem
tekinn var, var Hamborgarsmið-
urinn. Hann reyndi árangurs
laust að gefa einhverjar skýring
ar.
Skyndilega opnuðust dyr að
baki okkar og kona í náttkjól
kom út með ljós í hendi. Hún
var berfætt. Handleggirnir voru
mjóir og berir.
„Ert það þú?“ spurði hún.
„Nei,“ svaraði Lenz. Hann var