Þjóðviljinn - 13.06.1945, Blaðsíða 4

ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 13. júní 1945
Miðvikudagur 13. júni 1945 — ÞJÓÐVILJINN
þlÓÐVILIINN
Útgefan'ii: h>avieinmgar]lokk:.‘i alþýðu — SósíalisUiflokkunnn.
Ritstióri og ábyrgóarmaður: Stg%^rður Guðmundsson.
StiórDmálaril.'tjórar: Einar Oígeirsson, Sigfús Sigvrhjartarson.
Ritstjórnarsknfstofa: Austurstrœti. 12, simi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 2181>.
Áskriftar\rerð: í Reykjavík og Dágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Vikingsprent h.fGarðastrœti 17.
Matvælaeftirlit
Það eru sagðar margar furðulegar sögur um fæðissölunii
hér í bæ. Því er haldið fram að skyrbjúgur og fleiri kvillar sem
rekja má með vissu til næringarefnaskorts geri talsvert varí
við sig, og þeir sem fyrir þessu verða muni yfirleitt borða á
matsölum, ekki í heitnahúsum.
Það er óþarfi að taka fram að engan þarf hér að skorta
nauðsynleg næringarefni, ef um slíkt er að ræða stafar það
annaðhvort af fáfræði eða hirðuleysi eða spamaðarhvöt þeirra
er matinn selja.
En hvemig sem í þessu liggur er hér þörf athugunar. Mat-
vælaeftirlitinu ber að láta rannsaka matsölumar í bænum og
því ber að gefa út leiðbeiningar um samsetningu fæðunnar,
slíkar leiðbeiningar mundu áreiðanlega koma miklu góðu til
vegar.
En það er á þessu sviði sem fleirum, að beztu og varanleg-
ustu umbótanna er að vænta frá neytendum sjálfum.
Fæðusala á ekki að vera gróðafyrirtæki einstaklinga, heldur
samstarf þeirra manna, sem fæðunnar eiga að neyta, samstarí
sem að því hlýtur að miða að neytendumir fái holla fæðu og
góða fyrir sannvirði.
Bæjarfulltrúar sósíalista fluttu allítarlega tillögu um þetta
efni í bæjarstjórninni síðastliðinn vetur. Þeir lögðu þá til að
bæjarstjóm leitaði samstarfs við ýms félög í bænum svo sem
verklýðsfélög, stúkur og íþróttafélög um að koma á gagngerðum
mnbótum á skemmtanalífi og fæðusölu 1 bænum. Hvað fæðis-
söluna snertir var ætlast til að bessi félög, í samstarfi við og
með aðstoð bæjarins kagmi upp matsölum, þar sem að því væri
stefnt fyrst og fremst, að framleiða holt fæði og selja við sann-
virði, og að gera matsölustaðina að vistlegu tómstundaheimi ,i
fyrir einhleypa menn.
Auðvitað var þessum tillögum drepið á dreif með mála-
myndar nefndarskipan, og eru þær úr sögunni meðan ihaldið
ræður bænum. En hvað sem bví liður er sú leið opin að hópar
neytenda myndi samvinnufélag og taki fæðissöluna í eigin
hendur. Þessi aðferð hefur verið reynd með góðum árangri,
hana ættu fleiri að fara. Það verður öruggasta matvælaeftirlitið
alveg eins og samvinnuverzlun er öruggasta verðlagseftirlitið^
Fisksala
Þegar rætt er um matvælaeftirlit .kemur fisksalan í hugann.
Hún er í ófremdarástandi. Hér við fiskimiðin fengsælu búum
við við það ástand að oft er mjög erfitt, jafnvel ómögulegt, að
fá fisk til matar, og það sem verra er, hann er mjög oft skemmd
og léleg vara, illa með farinn í alla staði.
\ Sjálfstæðismenn hafa árum saman verið að tala um að þeir
vildu koma upp fisksölumiðstöð hér í bæ. Ekkert hefur þó orð-
ið úr framkvæmdum, og fer hér sem oftar þegar sjálfstæðis-
menn fallast á skynsamlegar tillögur, að treglega gengur um
framkvæmdir, því það hlýtur að brjóta meira eða minna í bága
við hin röngu grundvallarsjónarmið flokksins um einkarekstur
og einkaframtak, sem eina aflgjafa atvinnulífsins.
Sannleikurinn er sá, að hugmyndin um fisksölumiðstöð verð-
ur ekki framkvæmd svo að gagni komi nema bærinn taki heild-
sölu á öllum neyzlufiski bæjarbúa í sínar hendur, og helzt þyrfti
öflug bæjarútgerð að vera í sambandi við þessa heildsölu. Nokkr-
ir bátar fengiu það hlutverk, fyrst og fremst að afla fyrir fisk-
sölumiðstöðina. Allur fiskur sem í bænum yrði seldur yrði að
fara gegnum hana. Þar yrði hann slægður, hausaður og þveginn
og sendur sem hreinleg vara í búðirnar, sem þurfa að vera
hreinlegar engu síður en aðrar búðir og hafa góð kælitæki. Má
í því sambandi minna á búðina Síld og fiskur á Bergstaðastræti
sem fyrirmynd. Fisksolumiðstöðin annast hagnýtingu úrgangs
og hraðfrystingu eða söltun þess fisks sem bert væri að ekki
fer jafnóðum í búðirnar.
Vissulega er þetta eitt hið mesta framfara- og nauðsynjamál.
En skyldi sjálfstæðismeirihlutinn í bæjarstjóm framkvæma það’
HÁLFANFÓRÉG HÓLMANN UM KRING. — Pólitísk ferðasaga III
Á bernsknst
Eg hafði nokkrum sinnum kom
ið til Djúpavogs áður en ekkert
þekkt þar til nema nokkuð af af-
spurn og ekki alls kostar góðri,
því að mér hafði verið sagt, að
þar ætti Eysteinn Jónsson nær ó-
skipt fylgi. En ég vil taka það
fram strax, áður en lengra er
haldið, að þetta er víðs jjarri öll-
uvi sanni. Það má áreiðanlega
telja þau atkvæði á fingrum sér og
tám, sem Eysteinn á hér alveg
trygg, og get ég þessa vegna þess,
að mér finnst ástæðulaust, að
fólkið hér liggi undir slíkum orð-
rómi að óverðugu cingöngu vegna
þess, að hér lék hann sér lítill
snáði, að legg og skel.
Það hefur löngum verið hljótt
um þennan litla stað, jafnvel næstu
nágrannar hafa lítið annað um
hann vitað en það, að þar byggju
milli tvö og þrjú hundruð fátækra
allþýðumanna, og íbúar annarra
landsfjórðunga hafa kannski haft
óljósar hugmyndir um, að ein-
hversstaðar austan lands væri lít-
ið þorp með þessu nafni, en varla
til hvaða sýslu það teldist, hvað
þá meira. Og sannleikurinn er sá,
að hér hefur fátt verið að gerast
undanfarin ár, sem ástæða væri
til, að aðrir landsbúar hefðu veitt
sérstaka athygli. Eg held, að þessi
staður hafi að mestu farið á mis
við þá 'byltingu, sem átt hefur sér
stað í atvinnuháttum okkar ís-
lendinga síðasta aldarfjórðunginn,
sem og í félags- og menningar-
málum okkar yfirleitt. Hann hef-
ur dregizt aftur úr. Og þó er þetta
e.t.v. staður einna mestra mögu-
Ieika hér um sunnan vert Aust-
urland. Hér er hægt að skapa á-
gætis höfn með tiltölulega litlum
tilkostnaði, en það hefur bara ekki
verið gert. Djúpivogur liggur rétt
við ein auðugustu fiskimið lands-
ins, en þau hafa ekki verið stund-
uð þaðan til neinna muna, af því að
hafnarmannvirkin hefur vantað, til
þess að stærri bátar gætu stundað
þaðan veiðar. Ilraðfrystihús hef-
ur einnig tilfinnanlega vantað, svo
að hægt væri að nýta aflann á
arðsaman hátt, frysta síld og
tryggja góða nýtingu á landbún-
aðarafurðum bændanna, sem
byggja hinar frjósömu sveitir,
sem að Djúpavogi liggja. Fagleg
alþýðusamtök voru hér engin til,
fyrr en árið 1937, og þá var kaup
verkamanna 90 aurar um klst. og
mun sennilega aldrei hafa verið
hærra áður. Sem að líkum lætur,
hefur fólkið lifað við hina mestu
fátækt, og ég held, að á Djúpa-
vogi sé enn í dag enginn maður,
sem hægt sé að telja rneira en
rétt bjargálna, því að straumur
stríðsgróðans hefur ekki flætt um
þetta þorp. Hús eru yfirleitt frem
ur hrörleg, því að, eins og einn
maður þarna sagði við mig, ,.ýkju
lítið má segja, að hér hafi ekkert
hús ri'sið af grunni næst liðin 20
ár nema verzlunarhús kaupfélags-
ins“. Og nú mun vakna sú spurn-
ing: Hvers vegna hefur hér ekk-
ert verið gert? Er þetta ekki að
einhverju leyti framtaksleysi fólks
ins að kenna? IIví hefur það ekki
ráðizt i eitthvað af þessum að-
kallandi framkvæmdum? Það
Djúpivogur: Verzlunarhús lcaupjélagsins og bátcir á höfninni.
þarf ekki afburða skarpskyggni
til að sjá, að verkamenn, sem
vinna fyrir 90 aura um klukku-
tímann mjög stopula daglauna-
vinnu og sjómenn, sem stunda
færafiskirí á „trillu“- bátum og
liafa ekki aðstöðu til að nýta afl-
ann nema á þann hátt, sem lang-
tekjurýrst er fyrir þá, þeir geixi
með engu móti ráðizt í neinar
stórframkvœmdir af cigin
leik, hversu
þœr vœru og hversu mjög sem
þeir þráðu að bœta kjór sin á
þann hátt.
Þá vantaði fjármagn, og hefðu
því þurft að fá það annars staðar
að. Það er m.a. hlutverk þeirra
manna, sem fólkið felur umboð
sitt á þingi, að vera því hjálp-
legt um að hrinda af stað ax-ðbærum
atvinnurekstri, sem gæti skapað
því viðthlítandi lífskjör.
Þetta hafa hinir íhaldssömu
framsóknarmenn, sem fólkið hér í
Suður-M úl-asýslu hefur falið um-
J boð sitt á þingi nú um fjölmörg
ár, gjörsa mlega svikizt um að
gera.
Það er fyrst nii á síðustu ár-
um, er frjálshuga mönnum hefur
fárið fjölgandi í forystuliði al-
jiýðunnar, að eitthvað tekur að
birta fram undan, hér á Djúpa-
vogi sem annars staðar. Og þetta
finnur fólkið, og því snýr það nú
hrönnum saman baki við kyrr-
stöðu- og kyrkingsstefnu aftur-
haldsliðsins í atvinnumálum og
Vinnudagur var áður ótakmark-
aður, en nú er samningsbundinn
8 stunda vinnudagur, og marg-
háttaðar kjarabætur aðrar hefur
félagið fengið samningsibundnar.
HAFNARGERÐ
A fjárlögum þessa árs voru á-
ætlaðar .50 þús. kr: til hafnarmann
virkja á Djúpavogi samkvæmt
hafnarlögum, og er í ráði, að
ram~ hefja framkvæmdir þegar á þessu
arðvœnlegar sem sumr;_ Áætlaður kostnaður bryggju
og annars, sem að hafnarmann-
virkjum þessum lýtur, er 500 þús-
und krónur. Eins og ég hef bent
á hér að framan, er þetta hið
mesta nauðsynjamál, þar eð það
má teljast frumskilyrði fyrir því,
að, hér geti risið upp blómlegur
sjávarútvegur, en á honum hlýtur
færa, vildu á sig leggja, og var
mér sagt, að hinir hikandi drag-
bítar hefðu undrazt það stórum.
En þess eru alls staðar dæmi, að
jafnvel brýn nauðsynjamál, mæta
nokkurri andstöðu, og andstöðu-
hópurinn er einmitt alltaf skip-
aður slíkum niönnum, sem aldrei
vilja látu 1 kr. af hendi nema þeir
séu vissir að fá 100 krónur í stað-
inh, og geta því aldrei skilið þái
menn, sem öðru vísi eru sinnað-
ir.
Það er athyglisvert, að kaup-
í'élagið. sem er þó eina fyrirtækið,
sem eitthvert fjármagn hefur til
umráða, var með sífellt hik og
hálfvelgju í þessu velferðarmáli
Berfirðinga, og þegar ég var þar
staddur,' var enn þá ekkert sýnt
um, hvort það leggði fram nokk-
urt hlutafé eða ekki. Það er
naumast hægt að hugsa sér aum-
ara siðleysi en það, að þegar
verkamenn. sem raunverulega
eiga engu úr að spila, hafa lagt
fram þúsundir króna, þá skuli for
ystumenn slíks fyrirtækis enn tví
nóna, velta vöngum og spyrja: Er
þetta ekki of mikil áhætta? En
slíkum mönnum dettur aldrei í
hug að spyrja: Er það ekki of
mikil áhætta að gera ekkert til
þess að tryggja afkomuöryggi
fólksins?
Þessi hálfvelgja kaupfélagsins
hafði það síðan í
um sanni, að hér á Djúpavogi
»'búa menn að sínu“ meira en
víðast hvar annars staðar í sjávar-
þorpurn, því að hér ha.fa flestir
a.m.k. eina kú og nokkrar ær, svo
að þeir framleiða sjálfir að mestu
leyti mjólk og kjöt til heimilis-
þarfa. En þó að þetta mcgi telj-
ast góð dygð, þegar á það er litið
sem nauðvörn þess, sem á um
það að velja að afla sér landbún-
aðarafurða á þennan hátt eða
vera án þeirra ella, þá er það þó
enginn vafi, að slík verður ekki
skipan framtíðarinnar, ■ að menn,
sem stunda sjómennsku sem aðal-
atvinnu, þurfi að verja tíma í að
afla heyja handa einni kú og
nokknim ærskjátum til þess að
hafa kjöt og mjólk í magann. Þá
mun land'búnaður verða talinn
Eftir Einar Braga Sigurdsson
IIRAÐFRYSTH ÚSBYGGING -
Á DÖFINNI
Jafnvel eins og nú standa sak-
ir, er sýnt, að án hraðfrystihúss
getur Djúpivogur alls ekki verið,
og þó, verður nauðsynin enn þá
brýnni, þegar bryggjan hefur ver-
ið byggð og bátaútvegurinn auk-
fylkir sér undir merki þeirra, sem inn- Þetta hafa ÞorPsbúar löngu
séð og þráfaldlega á því klifað, en
lítið orðið ágengt, og er það fyrst
nú, að verulegur skriður virðizt
það finnur að vilja gera allt, sem
þeir geta, til að skapa blómlegt
atvinnulíf í landinu og tryggja
þannig efnahagslegt öryggi þjóðar
innar.
Fólkið hér skortir ekki fram-
faraþrá, og um leið og eitthvað
lítilsháttar tók að rýmka um fyr-
ir því, tók það að sýna þessa þrá
í verki. En það skortir aðstoð og
örvun til að koma þeim málum í
framkvæmd, sem þeim er lífs-
nauðsvnlegt, að hafizt verði handa
. , i
um nu þegar.
STÉTTARSAM TÖK
Arið 1937 var stofnað ..Verka-
lýðsfélag Djúpavogs“, og telur
það nú 65 félaga. Það hefur starf-
að með ágætum og starfar enn
undir traustri stjórn Sigurgeirs
Stefánssonar, hins prúðasta dreng
skaparmanns. Eins og áður er
getið, var kaup verkamanna 90
aurar um tímann. þegar félagið
var stofnað, en er nú kr. 2.3p.
afkoma fólksins hér fyrst og
fremst að byggjast.
vera að komast á það mál. Verka
lýðsfélagið hafði forystu í þessu
máli og fer vel á því, þar eð inn-
an þess eru flestir vinnandi menn
á, staðnum Bog því lítil hætta á,
að þeir bregðist sjálfum sér með
því að halda slælega á málum.
Áhugi fólksins er feikná almenn-
ur og brennandj í þessu máli, eink
um hinna yngri sjómanna og verka
manna, en þeir — sem aðrir —
hafa þó orðið að kenna þess nokk-
nð, að „tregðan, óttinn, íhaldið
æsku'þróttinn berjast við“.
En enginn skyldi þó nokkru
sinni efast um það, að hinir ungu
liafa hér rétt fyrir sér og þeirra
stefnu er ætlað líf, en hinni ó-
'verjandi feigð.
Gengizt hefur verið fyrir hluta-
fjársöfnun meðal )>oi-psbúa, og
gekk hún öllum vonum fremur.
Einkum var það áberandi, hve
þeir, sem varla mætti ætla aflögu-
bændur í na*rliggjandi sveitum,
sem margir eru prýðisvel efnum
búnir og frjálshuga menn, vpru
tregir til að gerast hluthafar, og
eiga þeir þó e.t.v. mest alira und-
ir því, að þarna rísi upp fullkom-
ið hraðfrystrhús nreð kjötgeymslu.
En hA'ernig, sem farið hefur eða
fer um þennan lið hraðfrystihúss-
málsins, þá nmnu sjómennirnir
og verkamennirnir á Djúpavogi
samt halda þessu nauðsynjamáli
frarn, unz því hefur verið kornið
heilu í höfn. Eg vil aðeins benda
þeim á. að hugsa ekki of smátt
og taka fullt tillit til þeirrar út-
gerðaraukningar, sem hlýtur að
sigla í kjölfar bættra hafnarskil-
vrða.
sérstök atvinnugrein, stunduð af
sérstökum mönnum, og sjávarút-
vegur annað, og fólkið, sem þessar
atvinnugreinar stundar, mun taka
upp vinsamleg viðskipti sín á
milli. En orsökin til þess, að full-
yrða má, að framtíðárskipanin
verði á þennan veg, er sú, að
þetta er langtum ódýrara og
vafstursminna fyrir alla aðila
heldur en skipulagsleysi nútímans.
Og eftir svo sem 30—40 ár, þeg-
ar við, sem nú erum ung, tökum
barnabörn okkar á hnén og för-
um að segja þeim, að á okkar
för með sér’ ’a’ð i dlIggaraban(lsárum hafi sjómenn-
irnir þurft að bagsast með eina
________________kú og nokkrar kindur „til búbót-
ar“ og bændurnir orðið að róa á
sjó eða fara í vegavinnu einnig
„til búbótar“, þá munu þau reka
upp hrossalhlátuir og spyrja: Er
svona stubt síðan íslendingar
lærðu að skipta með sér verkum
éins og menn með viti?
RÆKTUN OG RÆKTUNAR
SKILYRÐI
Og' hér í Djúpavogi eru af-
bragðsskilyrði til stórfelldrar rækt-
unar, svo að landbúnaðarafurðir
mun ekki þurfa að skorta, þó að
þorpið vaxi til muna og. fjöldi
báta sæki hingað til vers á vetrum
í framtíðinni. Hér - er starfandi
Ræktunarfélag Djúpavogs, sem
stofnað var að tilhlutan Ingólfs
Gíslasonar, læknis, frá Papey, en
hann unni mjög ræktunarmálum
og lét sig yfirleitt hagsmuna og
menningarmál Berfirðinga miklu
skíþta rneðan hans naut við.
Kunna þeir það og vel að meta
og mihnast hans jafnan með að-
dáun og virðingu.
Ræktunarfélagið hafði forgöngu
ið því, að árið 1937 voru teknar
Það mun mega segja með full- til ræktunar svonefndar Stekkjar-
.» ■* j
Austfjarðaþokan. Myndin er tekin í mynni Fáskrúðsfjarðar. (Ljósm.
Sveinn Guðnason).
Hm Haeilélaiasambsndsins
Framh. af 3. síðu.
MÁLGAGN SAMBANDSINS,
HANDBÓK HÚSMÆÐRA
Valgerður Helgadóttir bar
fram þá tillögu að Kvenfélaga-
sambandið eignaðist sitt eigið
málgagn, en hún fékk ekki mik-
ið fylgi á þinginu. Að vísu voru
fulltrúar sammála um þörfina
fyrir blað, en töldu ekki fært
fjárhags vegna að taka afstöðu
um það á þessu þingi, hinsveg-
ar væri þetta mikið nauðsynja-
mál í framtíðinni.
Jónína Sigurðardóttir frá
Lækjamóti taldi mikla þörf á
því að gefin væri út handbók
fyrir húsmæður. Því máli var
vísað til milliþinganefndar, er
kosin var á þinginu. í henni eiga
sæti Fjóla Fjeldsted, Jónína Sig-
urðardóttir og Rannveig Kristj-
ánsdóttir.
HALLVEIGARSTAÐ.IR
Fyrir þinginu lá bréf frá skila-
nefnd Hallveigarstaða, þar sem
þinginu var boðið að kjósa þrjár
konur í stjórn kvennaheimilis-
ins Hallveigarstaða. Var sam-
þykkt að ganga að þessu boði,
blár, og er þar um 17-20 hektara
a.fgirt Iand, sem komið var í góða
rækt, en hefur nú heldur hrakað
á ný, vegna skorts á húsdýraá-
burði, og ennfremur mun það hafa
kalið sums staðar.
En auk þessa er búið að mæla
út fyrir langtum stærra svæði,
bæði í svonefndum Borgargarðs-
blám og víðar, og er hægt að
taka þetta land til ræktunar, hve-
nær sem er, en skortur á góðum
landbúnaðartækjum mun einkum
hafa valdið því, að Ræktunarfé-
lagið 'hefur ekki þegar hafizt
handa um ræktun þessl
. ★
Djúpivogur er sérkennilegur
staður og fallegur, að minnsta
kosti eins og hann birtist mér í
sól og sunnanandvara hinna fyrstu
ntaídaga. Hér skiptast á hraun-
borgir og gróðurflatir, að baki
liggja frjósamar og fagrar sveitir
og yfir þeim gnæfir Búlandstind-
ur, stoltur og stílhreinn. Fram
undan, skammt frá landi, liggur
hin sögufræga Papey, þar sem
fuglamergð og múgagras auðga
nú hinn aldna höld, Gísla bónda
I>orvarðarson, sem flestir lands-
menn munu kannast við.
• Fólkið er alúðlegt og gestrisið
og tekur manni sem heimamanni,
en stingur manni ekki nauðugum
í ,,stofufangelsi“ til að undirstrika
það, að maður sé hér aðeins gest-
ur.
í von um, að allt víðsýnt og
vinnandi fólk á Djúpavogi og í
nágrenni hans, fylki sér, án til-
lits til andstæðm stjórnmálaskoð
ana, um þessi fjÖgur höfuðvið-
fangsefni: liafnargerðina, aukna
og bœtta útgerð, hraðfrystihús-
bygginguna og aufcna rœktun,
árna ég því allna heilla og segi
■ skilið við Dþipavog í þeirri fullu
vissu, að þá muni fólkinu vegna
hér vel á ókomnum árum. „Esj-
an“ er nú komin hérna inn á Vog-
inn. og ég geng því íiiður á
bryggju og tek mér fari með
mótorbát um borð i hana.
Meira.
og voru kosnar í stjórnina þær
Steinunn H. Bjarnason, Guðrún
Pétursdóttir og Svafa Þorleifs-
dóttir. Þingið samþykkti einn-
ig að Kvenfélagasambandið
skyldi tryggja sér húsnæði fyr-
ir skrifstofur sínar í hinni fyr-
irhuguðu byggingu og ákveðið
var að leggja fram 5 þús. kr.
á ári í 5 ár í því skyni.
ÞURRGER TIL BÖKUNAR,
ÁHALDAKAUP
Samþykkt var á þinginu til-
laga um að beina því til Alþingis
og ríkisstjórnar að leyfð væri
sala á sveppageri (þurrger,
pressuger) til bökunar. Fyrir
þinginu lá bréf frá Sambandi
sunnlenzkra kvenna um það, að
Kvenfélagasambandið þyrfti að
hafa áhrif á innkaup áhalda til
heimilisnotkunar og fylgjast vel
með nýjungum á því sviði.
Eins og sjá má af þessu bar
margt á góma á þinginu, og eru
það aðallega mál, er lúta að
fræðslu húsmæðra og því er
létt getur störf þeirra á heimil-
unum, enda á Kvenfélagasamb.
íslands að vera nokkurs konar
fag- og fræðslusamband hús-
mæðra.
Þeim, sem vildu kynna sér
markmið og störf sambandsins
nánar, er bent á að lesa viðtal
við Svöfu Þorleifsdóttur í 2. tbl.
Melkorku, 1. árg., eða snúa sér til
skrifstofunnar. Hún er í Búnað-
arfélagshúsinu og er opin dag-
lega kl. 10—12 og 2—4.
Reyk javíkurmótið:
Fram- Víkingur 0:0
Fyrsti leikur Reykjavíkurmóts-
ins milli Fram og Víkings gaf
ekki glæsilegar vonir eða mynd
af knattspyrnunni í höfuðstaðn-
um. En vonandi er þetta eins-
dæmi sem kemur ekki fyrir um
langan aldur. Svona leikur hefur
tæplega sézt í meistaraflokki s.l..
10 ár eða þó lengra væri farið.
Eg efa þó ekki að bæði þessi lið
geta mikið meira en þau sýndu
og kom það fram í Tulinusarmót-
inu.
Það var furðulegt hve mikið
kom fyrir af spörkum út í loftið,
þversum spörkum, meiningarlaus-
um spyrnum, og hvað menn hittu
ekki boltann. Kappsamlegan leik
var varla að finna og kæmi sam-
leikur fyrir, var hann meira og
minna tilgangslaus. Um ein-
staka menn er ekki mikið að
segja það sem sagt hefur verið á
við þá alla meira og minna, nema
markmenn sem vörðu það sem á
markið kom. Sá leiði siður er
að fara í vöxt að ráðast að mark-
mönnum með ákafa og það jafn-
vel margir í einu. Leyfilegt er
þetta, þó innan ramma laganna
en ljótt er það á að líta, og getur
verið hættulegt, Við þetta bættist
svo að langt er síðan áhorfendur
hafa viðhaft eins mikil óhróður-
köll til starfsmanna við leikinn,
en hann dæmdi Þorsteinn Einars-
son og gerði það vel. Vegna at-
viks sem fyrir kom í l^iknum ntá
geta þess fyrir áhorfendur sem
■kki vita það, að knöttur verður
að fara allur yfir marklínu til
þess að marki sé náð. F.H.
Frækileg skákför Eyjamannð
Unnu á þremur stöðum og gerðu jafntefli í
Reykjavík og Hafnarfirði
í síðustu viku tefldu skák-
menn frá Vestmannaeyjum við
skákmenn austanfjalls, í Kefla-
vík, Vífilsstöðum, Hafnarfirði
og- Reykjavík# Oftast var teflt
á 8 borðum. Úrslit urðu þessi:
1. Ve. 3x/z vinningur; skákmenn
austanfjalls ZVt vinn.
2. Ve. 6 vinn.; Keflavík 3 vinn.
3. Ve. 5J4 vinn.; Vífilsstaðir
ZVz vinn#
4. Ve. 4 vinn. Hafnarfj. 4 vinn.
5. Rvík, 1. flokkur 4 vinn.; Ve.
4 vinn.
Þessir Vestmannaeyjingar
tefldu:
1 borði Vigfús ÓlafssQn.
2. — Friðbjörn Benónýsson.
3. — Ámi Stefánsson.
4. — Rafn Ámason
5. — Karl Sigurhansson.
6_ — Halldór Ólafsson.
»-r- —-----....-----------:--
Lítil mótspyrna
Japana á Borneo
A Bomeó sœkja áströlsku hersveit
irnar cins hratt áfram og birgða-
flutningar þeirra leyfa. Japanar
hafa veití litla sem enga mót-
spyrnu, en búizt er við að til
harðra átaka komi bráðlega.
Ástralíumenn hafa tekið bæinn
Brukten og nálgast óðum Brun-
ei, hofuðborg þess hluta eyjarinn-
ar, sem var áður nýlenda Breta.
Á Okinava geisa nú harðir bar-
clagar. 30 þús. manna jaþanskt
lið, sem hefst við á 40 km2 svæði
á eynni hefur neitað að gefast
upp og bíður þess nú tortímingin
ein.
í Kvangsihéraði í Kína hafa
Japanar gert harðar gagnárásir og
unnið nokkuð á, m.a. tekið mikil-
væga samgöngumiðstöð.
í Burma heldur sama þófið á-
fram.
Stríðsglæpamaður
handtekinn
Einn illræmdasti stríðsglœpa-
maðurinn, stormsveitarforing-
inn Busclieh, náðist nýlega í
Búkarest.
Á „eftirlitsferðum‘“ sínum um
fangabúðirnar í Póllandi myrti
Buschek með eigin hendi meira
en 1000 manns. Fjöldi stríðs-
fanga, sem hann lét pynda skipt-
ir tugum þúsunda, og níðings-
verk hans öfluðu honum sér-
stakrar viðurkenningar Gestapó-
lögreglunnar.
Buschek flýði til Búdapest,
þegar rauði herinn hélt inn í
Pólland, og Transylvaníu, þegar
rauði herinn tók Búdaþest og
þaðan til Búkarfest. Kona ein*bar
kennsl á hann á götu þar, en
Buschek hafði myrt mann henn-
ar og »börn.
J ugóslavnesku hersveitirnár í
Trieste halda áfrani að fara úr
borginni án þess að til árekstra
komi.
7. — Gísli Stefánsson.
8. — Ragnar Halldórsson.
Fararstjóri Eyjamanna vaT
Ragnar Halldórsson.
Hefur för Vestmannaeying-
anna verið góð tilbreyting í
skáklífi Sunnlendinga og þótt
hin bezta skemmtun meðal
skákmanna. Mun vera vaknað-
ur nokkur áhugi meðal skák-
manna að koma á stað keppni.
þar sem hver staður sendir 8
manna sveit, og síðan tefli þær
ein við allar og allar við eina.
Þó myndi Reykjavík að sjálf-
sögðu ekki senda neinn mann
úr landsliðinu, heldur aðeins 1
flokk með tveimur meisturum
á efstu borðin. Yrði slík keppui
efalaust spennandi og erfitt að
segja fyrir um úrslitin
Lúðrasveit Reykjavíkur ieiku’ á
Austurvelli í kvöld kl. 9, ef veður
leyfir. Stjórnandi: Albert Klah ■.
Viðfangsefni: 1. Florentisier-macs,
Fucik; 2. Forl. úr „Berlín eins og
hún grætur og hlær“, Conradi; :<
l Priska, ítalskt lag, Rupprecht; 4.
Syrpa úr La Bajacco, Leoncavalln;
5. Námaljósin, vals, Ziehrer; 6.
Syrpa úr „Czardas-fúrstin", K'i'
man; 7. Kátur og glaður, intermez ,o.
Siede; 8. Fanfare og sálmur, Páli
ísólfsson; 9. K.-R.-marsinn, Markús
Kristjánsson. — Breytingar á hlj i i
leikaskránni geta átt sér stað.
Mæðrastyrksnefndin hefur beðife
blaðið að geta þess, að hún geti út-
vegað fátækum mæðrum með böra
litla sumarbústaði í Hveragerði.
Upplýsingar evu veittar í skrifstofu
nefndarinnar, Þingholtsstræti 18 kl.
3—5 næstu daga.
Tímaritið Jörð, 1. hefti 6. ár-
gangs, er nýlega komið út. Hefti
þetta er eingöngu helgað Dan-
mörku og frelsisbaráttu dönsku
þjóðarinnar.
Þetta hefti hefst með kvæði Matt
hrasar Jochumssonar: Minni Dan-
merkur. Sigurður Nordal prófessor
á þama grein, er nefnist Danir og
konungur þeirra; er hún nær
samhljóða útvarpsræðu, er hann
flutti 26. september. Björn Sigfús-
son, háskólabókavörður skrifar um
Rask og Rafn, tvo Dani, er unnið
hafa íslenzkum bókmenntum mik-
ið gagn. Þá er grein eftir ritstjóra
Jarðar, Björn O. Björnsson, er
hann nefnir Reynsla íslendinga i
Danmörku. Ragnar Ásgeirsson á
! þama grein undir nafninu: Dan-
mörk — land og lýður, og Frrt-
rik Ásmundsson Brekkan, aðra, er
nefnist „ . . . . Góð þjóð“, og lýsir
dönsku alþýðufólki. Kafli úr leik-
riti Kajs Munks: „Niels Ebbesen'*.
Fr. de Fontenay sendiherra Dana
á íslandi ritar í þetta hefti lahga
ritgerð um Ástandið í Danmörku.
og Anker Svart, sendisveitar-
fulltrúi: „Þegar Danmörk verður
frjáls“. — Þá er í heftinu fjöldi
smágreina, sem ekki verða Ualdar
hér. Heftið er prýtt fjölda mynda
frá Danmörku.
Hú'fiæðendur
Getur ekki einhver ykkar
ieigt mér tvær stofur og eW-
hús nú þegar eða í haust
gegn því að fá nú þegar
greiddar 5—10 þúsund krón
ur fyrirfram. Tilboð sendist
blaðinu fyrir fimmtudags
kvöld merkt: „3—4“.