Þjóðviljinn - 25.07.1945, Blaðsíða 5

Miðvi'kudagur 25. júlí 1945
ÞJÓÐVILJINN
S
ANNAÐ ÞÝZKA
RÍKIÐ
III.
Þegar Bismarck fór frá völd
um 1890 var þýzka ríkinu
mjög að vanbúnaði í pólitísk-
um og félagslegum efnum.
Stjórnarfarið hélzt í sömu
skorðum og í tíð Bismarcks.
Verkalýðurinn hafði að vísu
heimt aftur pólitísk réttindi
sín og var orðinn stærsti
flokkur ríkisins að atkvæða-
magni, en sósíaldemokratar
voru taldir fjandmenn ríkis-
ins og höfðu engin bein á-
hrif á stjórnmál þess. Hinir
gömlu borgaralegu flokkar
höfðu misst alla löngun til
að seilast til valda á póli-
tísku sviði, þeir létu sér
nægja að beita áhrifum sín
um á utanríkisstefnu ríkisins
og fjármálastefnu eftir ýms-
um krókaleiðum, er atvinnu
lega öflugar stéttir kunna
jafnan að þræða til þeirra,
sem fara með hin æðstu völd.
Stéttir Þýzkalands fólu hin
um nýja keisara, Vilhjálmi
II. sem vildi um leið vera
sinn eigin kanslari, forlög
þýzka ríkisins, og hinn ungi
keisari lýsti yfir, að framtíð
og forlög Þýzkal’ands væru
á hafinu. Á þeim 24 árum er
liðu frá brottrekstri Bis-
marcks fram að heimsstyrj-
öldinni fyrri, varð Þýzka-
land heimsstórveldi í iðnaði
og verzlun. íbúunum fjölg-
aði á þessu tímabili úr 49
millj. upp í 67,8. Meiri hluti
þjóðarinnar fékkst nú við
iðnað og verzlun, námugröft
og samgöngur. Atvinnuþróun-
in innan lands er svo stórstíg,
að nálega tekur fyrir útflutn-
ing Þjóðverja til Ameríku.
Árið 1889 er utanríkisverzlun
Þýzkalands að verðmæti
7155 millj. marka, en 1913
• 20.868 þ. e. hún hefur nálega
þrefaldast, og hlutilr Þýzka-
lands í verzlunarflota- heims-
ins nam 11%. Þjóðverjar
þreyttust ekki á að boða það
öllum heimi, að verzlun Eng-
lands hefði aðeins tvöfald-
ast á sama tíma. í Englandi
litu menn skelfdum augum á
þennan unga jötun, sem svo
fljótt hafði vaxið upp úr
vöggu sinni, lét dólgslega og
þótti sér ekkert ofvaxið.
England var ekki lengur. verk
smiðja veraldarinnar, Banda-
ríkin og Þýzkaland höfðu far-
ið fram úr því. Járnfram-
leiðsla Þýzkalands var orðin
17 millj. tonna, en Englending
ar framleiddu aðeins 10 millj.
tonna. Hagsmunum Englands
og Þýzkalands lenti saman
um allan heim, og nú var svo
komið, að enginn varð sá við-
burður í nýlendum og fjar-
lægum heimsálfum, að Þýzka
ÖNNUR GREIN
lyndi Englands og Þýzkalands
átti rót sína að rekja til sam-
keppni beggja ríkja á heims-
markaðinum,.en varð að full-
um fjandskap, er Þýzkaland
tók að byggja herflota og
keppa við brezka sjóveldið á
hafinu. Það má segja. að for-
ráðamenn og yfirstéttir Þýzka
lands hafi verið slegnar
blindu er þeir hugðust
ætla að keppa við Bret-
land á þessu sviði. Flotapóli-
tík Þýzkalands var þeim mun
hættulegri, er þýzka utanrík-
ismálaráðuneytið hafði losað
þau bönd er tengt höfðu Rúss
þýzka, og Hugenberg, sá, er
síðar átti eftir að styðja Hitl-
er til valda. Félagsskapur
þessi varð aldrei mjög fjöl-
mennur, en hafði gífurleg á-
hrif á hærri stöðum, enda
völdust ekki í hann aðrir en
auðugir og voldugir menn.
Bandalag þetta krafðist þess,
að fremsta herveldi Evrópu
ætti rétt á að hafa úrslitaat-
kvæði 1 heimsstjórnmálunum
og að menn af þýzku blóði,
hvar sem þeir væru staddir í
heiminum, skyldu vera skipu-
lagðir til að styðja og styrkja
markmið Þýzkalands í öllum
t Eftir
Sverri Kristjánsson
sagnfræðing
>
land og þýzka ríkið frá dög-
um Bismarcks og er það var
gert að trúarbragðaatriði í
utanríkisráðuneyti Þýzka-
lands, að England og Rúss-
land mundu aldrei geta sam-
ið með sér og gert bandalag.
Þar skjátlaðist þýzku stjórn-
inni hrapalega, svo sem kunn-
ugt er, og loks var svo komið,
að 1914 stóð Þýzkaland vina
snautt með öllu, hið gamla
bandalagskerfi Bismarcks
hrunið í rústir, og hið maðk-
smogna Habsborgararíki eini
bandamaður þess. Raunar
haföi atvinnuþróun Þýzka-
lands og viðskipti skapað
þeim hagsmunasvæði suður á
Balkan og austur um Persíu á
þjóðbrautinni til Indlands.
Stóriðjuhöldar ríkisins höfðu
seilzt til fjárhagslegra áhrifa
á öllum þessum slóðum, er
þrjú stórveldi, Rússland,
Frakkland og England höfðu
helgað sér um langan aldur.
Þýzkaland þóttist ekki geta
andað lengur innan hinna
þröngu takmarka markaðs-
ins. í heimsstyrjöldinni
reyndi það að höggva af sér
fjöturinn, sem hin eldri stór-
veldi höfðu á það lagt.
löndum. Það dylst því ekki,
hvar rætur nazismans liggja.
Þeirra er að leita í stéttum
stórauðvaldsins og stórjarð-
eigenda Þýzkalands. Alþýzka
bandalagið var ávöxtur þeirr
ar pólitísku samfylkingar,
sem myndazt hafði með harð-
snúnustu hlutum þýzku yfir-
stéttanna. En þess verður þó
að geta, að stóriðjan þýzka og
Þjóðfrelsisflokkurinn virðist
hafa lagt mest til málanna
um að efla herflota Þýzka-
lands til að tryggja verzlun
þess um heim allan. Tirpitz að
míráll, sem telja má höfund
hins þýzka stórflota, var í
náinni samvinnu með iðju-
höldunum Stumm-Hallberg
og Krupp, er kostuðu hinn
mikla áróður, er rekinn var
fyrir hervæðingu Þýzkalands
á sjó. Hinn kaþólski Miðflokk
ur lét undan þessum áróðri og
tók að styðja heimsveldis-
kröfur hinna ílokkanna
beggja, Þjóðfrelsisflokksins
og íhaldsmanna, en sósíal-
demókratar stóðu einir uppi
gegn þessu, en fengu ekki við
neitt ráðið. Þegar heinisstyrj
öldin skall á má því sogja, að
allir helztu flokkar ríkisins
Hin furðulega atvinnuþróun I að sósíaldemókröturn undan-
þýzka ríkisins á stjórnarárum j teknum hafi stutt og eggjað
Vilhjálms II. hafði stigið {forráðamenn Þýzkalands til
þýzku þjóðinni til höfuðs og heimsyfirráða
vakið með henni taumlausan
metnað. Hinn gamli Þjóð-
frelsisflokkur Þýzkalands
hafði nú forustuna í þjóðern-
ishreyfingu þeirri, sem nú
hófst í r-íkinu. Úr skauti Þjóð
frelsisflokksins og prússneska
íhaldsflokksins spratt Al-
þýzka bandalagið 1893, er
skyldi eggja þýzku þjóðina
til athafna á sviði heimsstjórn
málanna. Stofnendur þess
land yrði ekki að láta þar til voru þeir Karl Peters, helzti
sín taka. Hið vaxandi sundur 1 frömuður nýlendumálsins
IV.
Þegar á fyrsta degi heims-
styrjaldarinnar lýsti Vilhjálm
ur II. því yfir, að nú væru
ekki lengur neinir flokkar til,
nú væru aðeins til Þjóðverj-
ar. Þetta virtist 1 byrjun vera
sannmæli. Sósíaldemókratar,
hinir gömlu svörnu fjand-
menn ríkisins, fylktu liði með
hinum flokkunum og greiddu
atkvæði með herlánunum. En
Frh. á 7. síðu.
í Grikklandi situr hálffasistísk
stjórn, fyrir tilstilli Breta
jþRÓUN ÞJÓÐFÉLAGSMÁLA í Grikklandi virðist
mjög með öðrum hætti en í öðrum Evrópuríkjum,
sem leyst hafa verið undan ánauð fasismans. Um nær
alla hina frjálsu Evrópu eru lýðræðisöflin mestu ráð-
andi, og eru að byggja upp lýðræðisstjórnarfar.
í Grikklandi voru hins vegar eindregnustu lýðræðis-
öflin barin niður af brezkum her, og sett á laggirnar
stjórn mestu afturhaldsaflanna, og styðst hún síðan
við brezkan her. Stjórn þessi lofaði að vísu að halda
lýðræðisréttindi í heiðri, en hefur svikið það loforð og
í þess stað beitt stjórnmálaandstæðinga sína verstu
ofsóknum. Er ekki hægt að líta á það öðruvísi en
alþjóðlegt hneyksli að Bretar, sem gjarnan vilja telja
sig lýðræðishetjur fyrsta fiokks, skuli stuðla að slíkri
þróun mála, sem getur ekki leitt til annars en borg-
arastyrjaldar eða fasistískrar harðstjórnar ef þessu
fer fram.
J FRÉTTASTOFUFREGN frá Aþenu, sem Moskva-
útvarpið flytur, segir að vinstri blöðin skýri dag-
lega frá árásum á borgara, sem kunnir séu fyrir rót-
tækar skoðanir. Öaldarflokkar konungssinna skipu-
leggja barsmíðaárásir á pólitíska andstæðinga og rit-
stjórnarskrifstofur vinstri blaðanna. Mótmælin gegn
framferði óaldarflokka konungssinna úti á lands-
byggðinni rignir yfir Aþenublöðin. Hér er eitt dæmi,
úr fréttaskeyti frá Larissa: „Aðfaranótt 12. júní gerðu
40 „Þjóðvarðliðsmenn“ árás á stjórnarskrifstofur
Kommúnistaflokksins í Þessalíu. Þeir brutu glugga
og hurðir, moluðu húsgögnin, brendu bækur og skjöl
og fána Bandamannaþjóðanna, brutu upp peninga-
skáp og stálu 40 þús. drögmum, einnig stálu þeir
símaáhöldum og öðru verðmætu. Lögreglan var
kvödd til hjálpar af þeim sem fyrir árásinni urðu, en
hún kom ekki á vettvang fyrr en árásarmenn höfðu
lokið sér af, og voru þó aðeins 300 m. frá lögreglu-
stöðinni til árásarstaðarins. Sa'mtímis gerðu aðrir
hópar ,,varðliðsins“ árásir á ritstjórnarskrifstofur E.
A.M.-blaðsins Alitxa og lýðveldissinnablaðsins Eleft-
eria. í öðru skeyti leggur ritstjóri blaðsins Elefteria
áherzlu á, að þetta sé f jórða árásin sem gerð sé á rit-
stjórnarskrifstofur blaðsins, og enginn árásarmann-
ana hafi verið handteknir.
YFIRVÖLDIN láta slík glæpaverk afturhaldsins af-
skiptalaus, segir ennfremur í fregn þessari og of-
sóknum gegn lýðræðisöílum af hálfu opinberra-
stjórnarvalda linnir ekki. Fangelsin eru orðin of lítil
vegna þess hve mikill f jöldi lýðræðissinna hefur verið
handtekinn. Hið fræga fornfræðasafn Aber ■ hefur
verið gert að fengelsi. Fangarnir eru látnir búa við
slík skilyrði, að meira að segja eitt hægri blaðanna
viðurkennir að rómur um nokkurra mánaða fangelsi
*
þýði sama og dauðadóm.
Samkvæmt skýrslu, sem EAM hefur birt, voru á
einni viku, 30.—10. júní sl„ 42 lýðræðissinnar myrtir,
382 urðu fyrir barsmíðaárásum, 443 voru handteknir,
17 árásir gerðar á stöðvar EAM og 19 húsrannsóknir.
Þrjátíu og fimm lýðræðissinnar voru særðir og
þrettán „hurfu“. Álíka skýrsla var einnig ur næstu
viku á undan.
1 EIÐTOGAR lýðveldisflokkanna, Sofulis, Kafand-
ris, Plastiras, Tsúderos, Milonas, Merkúris, Rendis
og fleiri hafa sent forsætisráðherranum harðorð mót-
mæli gegn kúgunartilraunum afturhaldsaflanna.
Leggja þeir áherzlu á, að frjálsar kosningar séu ó-
hugsandi við þessi skilyrði, og ekki nái nokkurri átt
að lögregla og vopnaður vörður þjóni flokkahagsmun-
um konungssinna.