Þjóðviljinn - 07.09.1945, Qupperneq 6

6
ÞJÓÐVÍLJINN
Karl Ewald:
Jörðin og halastjarnan
mig og aka um mig þvera og endilanga. Þeir
sprengja göng í stærstu fjöll mín og brúa fljót
mín. Þeir segjast líka ráða yfir mér-
— Mér finnst það nokkuð niðurlægjandi að
láta slíka orma skipa sér, sagði halastjarnan. Get-
ur þú ekki hrist þá af þér.
— Eg hef reynt það, sagði jörðin. Og það oftar
en einu sinni og á ýmsan hátt. Eg hef hellt yfir
þá eldi og glóandi steinum úr eldfjöllum mínum
og grafið heilar borgir fyrir þeim. Eg hef hvað
eftir annað- drekkt þeim þúsundum saman í flóð-
um og fellibyljum. Þegar mér finnst þeir gerast
allt of frekir hristi ég mig og þá kemur jarð-
skjálfti.
— Já, sagði halastjarnan, og dugir þetta ekki?
— Það linar dálítið, sagði jörðin, því er ekki
að neita, en það er gagnslaust þegar til lengdar
lætur. Eg held þeir séu orðnir of margir til þess
að ég ráði við þá. Eg hefði átt að taka. í lurginn
á þeim meðan þeir voru færri og fávísari. Þegar
ég hef drekkt eða grafið nokkur þúsund þeirra, í
þeirri von að fjölskyldur þeirra myndu deyja úr
hungri og sorg, þá skjóta hinir bara saman fyrir
þá, hugga þá og hjálpa þeim, svo að fám árum
liðnum er ég orði morandi af þeim aftur.
— Eg hef aldrei heyrt annað eins, sagði hala-
stjarnan. Eg skil ekki hvernig þú ferð að þola
þetta.
7$ft ÞETT4
Ævintýramönnum fyrri
tíma mundi þykja rómantík
vorrar aldar bragðdauf.
Sjaldgæft var þó, að ástfangn
ir menn létu jafn mikið að
sér kveða og spænska skáldið
Suerio de Quinones, sem uppi
var á 15. öld. Hann var ást-
fanginn. sér til óbóta, í aðals^,
aney nokkurri. En hún var.
stærilát og hjartaköld og
vildi ekki af honum vita-
Neytti hann margra bragða
til að vinna hylli hennar:
háði frækileg einvígi henni
til heiðurs og bar járnhlekki
um hálsinn hvern fimmtudag
til að sýna, að hann væri
þráell hennar. En allt var ár-
aagurslaust. Mærin blíðkaðist
ckki.
Þá gekk Quinones á fund
Jóhanns konungs á nýársdag
árið 1435 með níu göfuga
riddara sér til fylgdar og
beiddist að fá að sýna það
oþinberlega, að hann teldi sig
ek-ki þræl hénnar framar.'
Bþrðst hann til að berjast,
ásamt mönnum sínum, við
hvern þann riddara sem þyrði
•að mæta á þjóðveginum utan
við borgina Santiago de
Compostela og brjóta fyrir
andstæðingunum 300 lensur.
Þetta leyfi- var veitt og
margbrotinn undirbúningur
hófst. Voru reistar viðhafnar-
miklar tjaldbúðir handa ridd-
urunum, vígvöllur afgirtur, á-
horfendasæti reist, frægir víg
, trúðar og
Var rituð
r sem lýst
var skartklæðum riddaranna,
skjaldarmerkjum og einkunn-
arorðum, ættgöfgi þeirra og
fylgdarliði, Föstur og guðs-
þjónustur fór og fram.
Og allt þetta átti að tákna,
að aðalsmaðurinn Quinones
hefði nú brotið af sér fjötra
ástarinnar.
Mættu alls sextíu og átta
riddarar, sumir frá framandi
löndum. Margir særðust. Sum
’r létu líf sitt, og öllum þótti
mikið til þessara atburða
koma.
Dómararnir úrskurðuðu, að
Quinones og kappar hans
hefðu staðið ,við heit sitt, þó
að ekki hefðu nógu margir
mætt til að berjast við þá.
Héldu þeir heimleiðis við
mikinn orðstír.
þljoðifæral^^rar.
bók um þetta, þ£
Föstudagur 7. sept. 1945.
Jóhannes Buchholtz:
SILFURBRÚÐKAUP
hiti! Það er' varasamt að
steikja innyflin“.
Það stafaði af honum háv-
aði frá morgni til kvölds —
og reyndar á nóttunni líka.
Hann hraut hátt, talaði upp
úr svefni og bylti sér harka-
lega í rúminu.
Málarinn hataði hann ó-
sjálfrátt frá því hann sá
hann.
„Það er vandalaust að vera
málari“, sagði kennarinn einn
góðan veðurdag. „Ef maður
bara veit leyndardóm aðferð-
arinnar. Réttur litur á réttum
stað. Það er allur galdurinn.
Málarar eru þarfir menn.
Það sýnir sagan. Eg sé þess
vegna ekkert athugavert við
iðn yðar, ef hún gefur yður
lífsviðurvæn. En hvernig er
þetta atriði, Tómas Helt?“
,;Hingað til hef ég lifað“.
„En ef þér þurfið að sjá fyr
ir fjölskyldu? Ef þér nú —
hreinskilnislega sagt — gift-
ist dóttur minni, getið þér þá
séð fyrir henni —- og börnum
ykkar, þegar þar að kemur?“
„Ef ekki eru gerðar neinar
óþarfakröfur“.
„Óþarfakröfur!“ Hólmsland
velti þessu orði lengi fyrir
sér, eins og það væri ásök-
un. Hann horfði í kringum
sig í stofunni. „Óþarfakröfur!
Það fer eftir því, hvað hver
einstakur maður kallar ó-
þarfa. Hér á heimilinu er til
dæmis enginn óþarfi. Allt er
nauðsynlegir hlutir. Getið þér
bent mér á nokkuð, sem ekki
er nauðsynlegt? Stólar og
borð eru nauðsynleg. Lamp-
inn er nauðsynlegur. Bækur
eru nauðsynlegar. Og þessi
steinn — ég sótti hann sjálf-
ur upp á Himinfjallið —- er
mér ómissandi. Fyrst og
fremst sem ferðaminning —
og svo við kennsluna. Þegar
við lésum um Himinfjallið,
sæki ég steininn og sýni
börnunum hann. Þá sjá þau,
að Himinfjallið er áþreifan-
legt en ekki bara sögusögn“.
,.Dóttir yðar er ef til vill
ekki kröfuhörð“, sagði Tómas
varlega.
„Við sjáum til. Við sjáum
til. Eg held að dóttir mín sé
lík mér í skoðunum — ég
vona það. En ég læt sömu
reglu gilda á heimili mínu
og í skólanum: Frjálsar skoð-
anir! Einstaklingsfrelsi! Dótt-
ir mín ræður sér sjálf. Með-
an þér eruð vinur hennar,
eruð þér velkominn á heimili
mínu“.
Eftir þetta samtal fannst
Tómasi líkast því sem hann
og Ester væru að vega salt.
Þau héldu jafnvægi, en sá
var munurinn, að ásendinn
hans megin var uppi yfir ein-
hverju hyldýpi, og stykki hún
niður hrapaði hann í djúpið.
Hún var aftur á móti ekki í
neinni hættu og hafði traust-
an grundvöll undir fótum.
„Finnst þér pabbi ekki góð-
ur?“ spurði Ester og augu
hennar ljómuðu.
„Jú, auðvitað“.
„Alveg eins og menn eiga
að vera: hygginn, sanngjarn
og allt annað gott. Gestris-
inn er hann líka. Það finn-
urðu þó“.
,;Já, það finn ég“.
Þegar Tómas var einn,
braut hann heilann alltaf um
þetta sama: Hve mikið líktist
hans elskulega Ester þessum
óþolandi föður sínum? í
fljótu bragði virtist hún ekki
líkari honum í raun en sjón.
Það er að segja mjög ólík.
En hún dáðigt að honum.
Þess vegna hlutu þau, þrátt
fyrir allt, að vera eitthvað
svipuð.
„Eg fer“, sagði Tómas
stundum við sjálfan sig. En
hvert átti hann að fara?
Haustið var komið með kulda
og illviðri. Hér átti hann
heima í björtu og rúmgóðu
herbergi og heyrði viðkunn-
anlegt ílátaglamur frá eldhús
inu á neðri hæðinni. Átti
hann að fara frá Ester? Hún
var alltaf jafn góð og ástúð-
leg, kom til hans tuttugu sinn
um á dag, og eftir að hún
hafði boðið honum góða nótt
á kvöldin, fann hann oft
miða á koddanum sínum, þar
sem hún hafði skrifað: „Góða
nótt, vinur. Þín elskandi
Ester“.
Hún var ung og yndisleg.
Og hún hlakkaði til silfur-
brúðkaupsins eins og barn.
Þá átti að kynna hann ætt-
ingjum fjölskyldunnar^ sem
von var á úr öllum áttum.
IV.
Já, það var einmitt silfur-
brúðkaupið!
Tómas hafði aldrei komizt
í kynni við slíkt. Hann var
sonur fátækrar ekkju. Hér
varð dularfullt fyrirbrigði á
vegi hans.
Hvers vegna ætluðu þau
góðu hjón, Hólmsland og
kona hans að halda sigurhá-
tíð á 25 ára hjúskaparafmæli
sínu? Hvort þeirra hafði sigr-
að? Það hlaut að vera Hólms-
land. Hann hafði að minnsta
kosti tryggt sér ódýran þræl
ævilangt. Tómas ræddi mál-
ið við Ester, en hún var ekki
viðmælandi um þá hluti.
Fyrst hló hún. Svo varð
hún alvarleg og undrandi.
Silfurbrúðkaup var alltaf silf
urbrúðkaup. Hvað átti frek-
ar að halda hátíðlegt en það?
Lífið væri dauflegt, ef menn
gerðu sér aldrei glaðan dag,
sagði hún.
,„ en einhver ástæða verð-
ur að vera.“
„Ég veit ekki, hvað þú átt
við. Við gætum ekki losnað
við þessa veizlu, þó við vild-
um. Allt skyldufólk okkar
kemur. Vertu nú vænn og
hjálpaðu mér til að undirbúa
allt eins vel og hægt er. Eg
skal segja þér það í trúnaði
að margir frændur okkar og
frænkur koma aðallega til að
sjá þig. Veiztu hvað mér datt
í hug? þú ert málari. Væri
þér ekki sama, þó að þú mál-
aðir gluggana? Málningin er
víða dottin af þeim. Ég veit
að þú ert listmálari — en
þegar um silfurbrúðkaup er
að ræða .... “
„Það skal ég gera með á-
nægju.“
„Hvað þú ert góður“. Ester
lagði hendurnar úm hálsinn
á honum, kyssti hann þrjá
kossa og bætti við: „Og hurð
irnar, elskan, það þyrfti líka
að mála þær“.
Tómas fékk nóg að gera.
Það voru mörg herbergi í
kennarabústaðnum og allar
hurðir þurfti að mála. Hann
varð að hætta við að mála út-
sýnina úr loftherberginu í
bráðina. En þetta hafði einn
kost: Tilfinningar hans gagn-
vart tengdaföður hans breytt-
ust til batnaðar.
„í sveita þíns andlitis
skaltu þíns brauðs neyta“,
sagði Hólmsland og klappaði
Tómasi vingjarnlega á herð-
arnar. „Eg hef ástæðu til að
vera hreykinn, því að ég er
eini maðurinn í sveitinni sem
hefur listmálaða glugga og
hurðir“.
Ester fékk þá hugmynd, að
þyrfti að skreyta skólastofuna
pvi að auðvitað átti veizlan
að fara fram þar. — Bara
mála vínviðarlauf á vegginn
yfir kennaraborðinu —
kannski nokkra páfugla — og
svo fangamark foreldranna
og tvö rauð hjörtu. Svo gat
Amor verið þar að hálfu leyti
í felum með boga og örvar.
Var það ekki snjallræði?
Jú, Tómasi leizt vel á það.
Hann var farinn að draga
dám af áhuganum, sem ríkti
í kringum hann.
Ester sat hjá honum um
kvöldið, meðan hann var að
gera frumdrætti af skreyt-
ingunni. Þetta átti helzt að
koma foreldrunum á óvart og
bví mátti ekki mála það fyrr
en á síðasta augnabliki. Það
var ekki um annað að ræða