Þjóðviljinn - 15.09.1945, Blaðsíða 5

Laugardagur 15. sept 1945.
ÞJÓÐVILJINN ...
3
r-i
Utgáfa Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins
Þeir Valtýr Stefánsson ritstjóri, formaður Menntamála-
raðs, Bogi Ólafsson menntaskólakennari, forseti Þjóðvina-
félagsins, og Jón Emil Guðjónsson, skrifstofustjóri bóka-
útgáfu Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins, skýrðu blaða-
mönnum frá nœstu bókum þessarar útgáfu og verkum sem
fyrirhugað er að gefa út.
Mesta athygli munu vekja ný íslandslýsing í 10 bind-
um, og hafa þegar verið ráðnir menn til að skrifa 1. bindið;
og Saga síðari heimsstyrjaldarinnar, skrifuð af Ólafi Hans-
syni menntaskólakennara.
Þá er einnig fyrirhuguð heildar útgáfa á ritum Jóns
Sigurðssonar, er verða munu í 12 stórum bindum.
tJtgáfan hóf starfsemi
sína ári'ð 1940 með sam-
vinnu Þjóðvmafélagsins og
Menningarsjóðs.
Fyrstu 4 arin var félags-
saga búin til prentunar af
Guðna Jónssyni mag. art.
er nú í prentun.
Hómerskviðurnar. Ákveð ■
hefur verið aö gefa út 111-
gjáld 10 kr.. Nú er það 20 ons- og Odysseifskviðu i
kr. Áður hafði útgáfan rík- þýðingu Sveinbjarnar Egils
isstyrk, en hann hefur ver- sonar.
ið lagður niður. En árgjald Kristinn Ármannsson og
félagsmanna á að duga fyr dr. Jón Gíslason búa text-
ir pappír og prentun, en
ritlaun greiðir Menningar-
sjóður.
Á þessu tímabili nefur
útgáfan gefið út 27 bækur,
sem félagsmenn hafa feng-
ið fyrir félagsgjaldið. Hefur
þaö á sama tíma numið
alls 60 kr. á félaga. — Upp
lag bókanna. hefur verið frá
rúmu hálfu þrettánda þús
undi upp í þrettán.
Félagsbækur frá 1940 og
1941 eru nú flestar uppseld
ar.
Auk þess hefur útgafan
gefið út bækur, sem seld-
ar eru gegn sérstöku gjaldi.
Eru það bréf Stephans G.
Stephanssonar og Saga Is-
lendinga, 4., 5. og 6 bindi.
Umboðsmenn útgáfunnar
sem annast dreifingu oók-
anna, hver í sínu umboði
eru nú 173.. — Þeir hafa
stórt. Gerir hann ráð fyrir,
að það vröi a. m. k. 12
bindi 30 arka í stóru broti.
— Utgáfa þessarar bókar er
komin undir ríkisstyrk.
Veröur hún gefin út sem á-
skriftabók.
Bréf og ritgerðir Stephans
G Stephanssonar. Þjóðvina-
félagið gaf út II. bindi þessa
ritsafns árið 1942. Síðan hef-
ur orðið hlé á útgáfunni,
vegna þess að ekki þótti ráð-
legt að flytja handritin frá
Vesturheimi á styrjaldarár-
unum. Nú eru hins vegar
nýlega komin handrit þau,
er vantaði. Er því ráðgert að
gefa út framhaldsbindi á
næsta ári, en alls mun verk
þetta verða 4 bindi. Þorkell
Jóhannesson prófessor býr
verk þetta til prentunar.
Saga lslendinga. Á fundi
útgáfustjórnarinnar þann 20.
júní 1941 var samþ. að fela
ana til prentunar og skrifa
stuttan formála og skýring
ar. Þeir hafa borið þýðingu Árna Pálssyni, fyrrv. pró-
Sveinbjarnar saman við fessor, Barða Guðmundssyni
hinn grízka frumtexta. — í
útgáfu þessari munu verða
bæði kort og myndir.
Saga síðari heimsstyrj-
aldarinnar samin af Ólafi
Hanssyni menntaskólakenn
þjóðskjalaverði og Þorkeli
Jóhannessyni prófessor að
hafa á hendi umsjón með út-
gáfu íslendinga sögunnar.
Skipting efnisins í bindi
hefur verið ákveðin í höf-
ara. Rit þetta mun veröa. uðdráttum sem hér segir:
í tveim bindum. Efnisskipt-, L bindi nær fram til ca
ing fyrra bindisins veröur ' noo_ n bindi nær frá 1100_
sem hér segir: I. kafli: Or-
sakir og aðdragandi styrj-
aldarinnar. II. kafli: Styrj-
öldin skellur á. III. kafli:
Póllandsstyrjöldin. IV. kafli:
Styrjöld Rússa og Finna.
V. kafli: Tíðindalaust á
1264. III. bindi nær frá 1264—
1500. IV. bindi nær frá 1500
—1600. V. bindi nær frá 1600
—1700. VI. bindi nær frá 1700
—1770. VII. bindi nær frá
1770—1830. VIII. bindi nær
Vesturvígstöðvunum. VI.
kafli: Innrásin í Dan-
mörku og Noreg. VII. kafli:
Sókn Þjóðverja á vesturvíg1
stöðvununum 1940. VIII.^LÝSING ÍSLANDS.
frá 1830—1874. IX. bindi nær
frá 1874—1903. X. bindi nær
frá 1903—1918.
nálega undantekninbsr- kafli: Orustan um Bret-.
laust reynzt mjög skilvlsir
og ötulir. Hefur það verið
útgáfunni sérstaklega mik-
ið lári, þar sem félags-
mannahópurinn er svo stór
og því erfitfc að ná til allra
félagsmanna án aöstoðar
umboðsmanna.
Þessar bækur eru nú í
undirbúningi:
Almank Þjóðvinafélagsins
fyrir árið 1946. Það mun
m. a. flytja grein am
menntamál á íslandi frá
1874, eftir Helga Elíasson
fræðslumálastjóra.
Andvari 1945. Hann mun
flytja ævisögu Þorsteins
Gíslasonar, lýðveldishug-
vekju um íslenzkt mál o. fl.
Úrvalsljóð Matthíastar
Jochumssonar með formála
eftir Jónas Jónsson alþm.
Heiðinn siður. Bók um
trúarlíf íslendinga til forna
eftir Ólaf Briem mag. art.
Rit þetta verður með all-
mörgum myndum.
María Chapdeiaine, land-
námssaga eftir franska rit-
höfund, Louis. Hemon að
nafni. Karl isfeld ritstjóri
hefur íslenzkaö þessa skáld-
sögu.
Islendingasögur. Njáls
saga kom úl vegum útgár-
unnar á s.h ári. Egils
land. IX. Styrjöldin á Balk-i
Á fundi útgáfustjórnarinn-
anskaga. X. Styrjöldin í ar Þann 16. septembor 1943
Afríku' og Vestur-Asíu (til
hausts. 1841). XI. Innrásin
í Rússland. XII. Styrjöldin
við Japan (til ársloka ’42).
XIII. Sókn og gagnsókn í
Afríku. XIV. Innrásin í
Norðvestur-Afríku. XV.
Styrjöldin á austurví ''stöðv
unum 1942. XVI. Lofthern-
aöurinn 1941 og 1942. XVII.
Sjóhernaður og strandhögg.
XVIII. Frelsisbarátta her-
numdu þjóöanna. — Höf-
undur hefur þegar skilað
handriti fyrra bindisins.
Uppdrættir og myndir
verða í útgáfunni og
verður fyrra bindið sennil.
látið tilheyra næsta ári.
Heildarútgáfa á ritun'
voru þeir Jóhannes Áskels-
son, jarðfræðingur, Pálmi
Hannesson rektor og Valtýr
Stefánsson ritstjóri kosnir í
nefnd til að gera tillögur um
útgáfu og efnisskipun íslands
lýsingar.
Á s. 1. ári var svo Steindór
Steindórsson menntaskóla-
kennari ráðinn ritstjóri alls
ritverksins. Áætlun hefur nú
verið gerð um efni þess í
stórum dráttum. Gert er ráð
fyrir, að það verði alls 10
bindi, 450—500 bls. hvert í
nokkru stærra broti en Saga
íslendinga.
Efnisskipun verður , meg-
inatriðum sem hér segir: I.
Jóns Sigurðssoar. Stjórn bindi: Almenn landlýsing.
Bókaútgáfunnar hefur skrif n. bindi Myndun íslands og
aö ríkisstjóininni um mögu ævi fff bindi Þjóðarhættir
leika á að gefa út ritsaín f fy bindi Þjóðarhættir 2.
Jóns Sigurðssonar í vand-
aðri útgáfu, ritgerðir hans
allar, ræður og bréf með
nauösynlegum skýringum.
Hefur útgáfustjórnin farið
fram á, aö veittur verði á
næsta árs fjárlögum sér-
stakur styrkur til þessarar
útgáfu. Vilhjálmur Þ. Gísla
son hefur gert áætlun um,
hversu ritsafn þetta yrði
V. bindi Suðvesturland (Gull
bringu- og Kjósarsýsla, Borg
arfjarðarhérað). VI. bindi
Norðvesturland (Snæfells-
nes, Dalir og Vestfirðir). VII.
bindi. Norðurland (Frá Hrúta
firði að Langanesströndum).
VIII. bindi. Austurland (Frá
Langanesströndum að Eystra
Framhald á 7. siðu.
Þing norska Kommúnistaflokksins
7
j SÍÐARI HLUTA greinarinnar um þing norska Komm-
únistaflokksins, sem hófst í þessum dálkum í gær,
segir sænski þingmaðurinn Hilding Hagbgrg m. a.:
yERKAMÁLARÁÐHERRANN Strand Johansen
gerði grein fyrir nýju stefnuskránni (sem flokk-
arnir höfðu komið sér saman um). Hann lagði sér-
staka áherzlu á tvö atriði: skilgreininguna á friðsam-
legri þjóðfélagsbreytingu yfir til sósíalismans og kröf-
una um framleiðslunefndir. Hann taldi friðsamlega
breytingu yfir í sósíalisma mögulega í Noregi eftir hin
ofsalegu átök stríðsáranna, en lagði áherzlu á að þar
með væri ekki sagt að stéttabaráttan hyrfi meðan
breytingin færi fram, heldur mætti einmitt búast við
hörðum þjóðfélagsátökum. Framleiðslunefndum yrði
komið upp með sérstakri lagasetningu. í þeim ættu að
sitja fulltrúar verkamanna og starfsfólks, sem kosnir
væru á vinnustöðvunum. Hlutverk nefndanna væri að
gefa verkamönnum eftirlit með framleiðslunni og fá
samstarf þeirra að bættum framleiðsluháttum. Nefndir
þessar áttu að hafa rétt til að kalla fulltrúa atvinnurek-
enda á fundi sína. Ráðherrann taldi þessar fram-
leiðslunefndir sérstaklega þýðingarmiklar til að auka
hlutdeild verkamanna í framleiðslunni og til að gera
mögulega friðsamlega breytingu yfir í sósíalistiska
framleiðsluhætti. Það væri að sjálfsögðu mjög mikilvægt
hvernig lögunum yrði hagað, eins og framsögumaður
tók réttilega fram, en hins vegar færi það mjög eftir
mannaskipun þessara framleiðslunefnda, þeirri stefnu
sem þær fylgdu og hinum almennu stjórnmálaviðhorf-
um hvort þær gætu haft mikla þýðingu.
JJMRÆÐURNAR um einingarmálið urðu langar og
ýtarlegar. Um stefnuskrána voru menn yfirleitt sam-
mála, en um sameiningartilraunirnar og árangur þeirra,
sem flokksritarinn Örnulf Egge hafði framsögu um,
urðu allmiklar- umræður. Raddir heyrðust, sem töldu
skipulagslega sameiningu fyrir öllu, en aðrir lögðu aðal-
áherzluna á pólitísku hliðina. Umræðurnar voru þó
góður vitnisburður um sterkan einingarvilja og þá góðu
samvinnu, sem víða hefur tekizt milli kommúnista og
sósíaldemókrata. Þess má geta að meir en helmingur
fulltrúanna á flokksþinginu höfðu áður verið meðlimir
Verkamannaf lokksins.
ýRANGURINN af einingarumræðunum var samþykkt,
sem flutt var þingi Verkamannaflokksins, sem háð
var samtímis. í henni var lögð áherzla á einingarvilja
kommúnista og lagt var til að samkomulagsumleitanir
um sameiningu flokkanna yrðu teknar upp að nýju. Því
var slegið föstu að kommúnistar vildu hafa sameigin-
legan lista í kosningunum ef hægt væri (listum átti
að skila fyrir 6. sept.) en að öðrum kosti hafa bandalag
í kosningunum. Um blaðið Friheten, sem sósíaldemó-
kratar kröfðust að yrði lagt niður, var bent á það sterka
almenningsálit, sem vill að þetta útbreiddasta verka-
lýðsblað Noregs komi út áfram. Verkalýðsflokkarnir
skyldu ekki berjast innbyrðist í kosningabaráttunni.
(Öllum þessum atriðum var hafnað af þingi Verka-
mannflokksins)). Þing Kommúnistaflokksins fjallaði
einnig um kosningaundirbúninginn og Friheten. Emil
Lövlien hafði framsögu um þau' mál. Blaðið kemur út
í 95 þúsund eintökum, og er það stórkostleg útbreiðsla
miðað við norskar aðstæður.
þlNGI Kommúnistaflokks Noregs er lokið. Það sátu
375 fulltrúar, gestir og flokksstarfsmenn. Þingið gaf
til kynna að kommúnisminn er á öflugri framför í
Noregi, að miklir skipulagslegir árangrar hafi náðzt,
og eining norska^verkalýðsins sé nær en áður, þó sam-
eining flokkanna tækist ekki þessu sinni“.