Þjóðviljinn - 22.09.1945, Blaðsíða 4

4
ÞJÖÐVI.LJINK
Laoxgardaginn 22. sept 1945.
Utgefandi: Sameiningarflokkur' alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjérnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjómarskrifstofa: Austurstrætí 12, sími 2270. (Eftir kl.
19.00 2184).
Afgreíðsia: Skólavörðustíg 19, sírni 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á. mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
„Þjóðin bíður eftir starfi menntamannanna”
Heinisþing verkalýðsins
Athygli alþýðumanna um allan heim beinist þessa dag-
ana að heimsþingi verkalýðsfélaganna í París, þar s'em
saman koma fulltrúar „allra landa heims nema Þýzkalands
og Japan“ eins og segir í fréttastofufregn. Auðvitað má
lengi deila um hugtakið „land“, en hitt er víst, að aldrei
hafa komið saman til þings fulltrúar jafnmikils fjölda
skipulagsbundins verkalýðs og að þessu sinni. íslenzka
verkalýðshreyfingin, sem er hlutfallslega öflug hreyfing, á
þarna tvo ágæta fulltrúa, Björn Bjarnason ritara Alþýðu-
sambands íslands og Stefán Ögmundsson varaforseta sam-
bandsins. Er það vottur um þroska íslenzkrar verkalýðs-
hreyfingar að Alþýðusambandið hefur einhuga tekið þátt
í undirbúningnum að stofnun hins nýja heimssambands
verkalýðsfélaganna með því að senda fulltrúa á ráðstefnuna
í London, og var annar þeirra kosinn í undirbúningsnefnd-
ina sem vann að stofnun sambandsins, og nú á heimsþingið
í París.
Þátttaka íslenzku verkalýðshreyfingarinnar í þessum
alþjóðasamtökum er ekkert hégómamál. Allt bendir til
þess að það alþjóðasamband verkalýðsins sem nú verður
stofnað verði voldugri samtök en nokkur heimssamtök
verkalýðsins til þessa dags. Með myndun þess hefur bætzt
í heiminn nýtt stórveldi, og það stórveldi sem fyrirfram
er vitað um að muní styrkja málstað friðar, frelsis og rétt-
lætis í alþjóðaviðskiptum. Á erfiðum tímum gæti tilvera
þessa stórveldis, heimssambands verkalýðsins, haft úrslita-
þýðingu fyrir varnarlausa smáþjóð, sem beita ætti ofbeldi,
fyrir þjóð sem kvelst undir jámhæl fasismans, eða fyrir
nýlenduþjóð, sem ekki megnar sjálf að velta af sér arð-
ránsoki stórveldis.
Það er enn ekki búið að setja heimsþing verkalýðs-
félaganna í París. En þegar hafa borizt fregnir sem sýna
að þar verða sterk öfl að verki, sem munu krefjast þess,
að alþjóðasambandið láti sjálf heimsstjórnmálin beinlínis
til sín taka. í grein sem Lombardo Toledano, hinn ágæti
leiðtogi verkalýðshreyfingarinnar í Mexíkó, Mið- og Suður-
Ameríku, telur hann verkefni heimsþingsins í París fjór-
þætt: í fyrsta lagi: Stofnun alþjóðasambands verkalýðs-
félaga. „Eg tel öruggt að þetta verkefni verði vel leyst, en
stofnun sambandsins hefur gífurlega þýðingu, ekki ein-
ungis fyrir sögu verkalýðsstéttarinnar, heldur einnig fyrir
stjórnmálaþróun allra þjóða“. í öðru lagi mun heimsþingið
taka til meðferðar vandamál í sambandi við endurreisn
hinna herjuðu landa. Margvíslegar ráðstafanir verður að
.gera til að vinna móti ógnun nýrrar kreppu, sem nálgast
hröðum skrefum. í þriðja lagi mun Parísarþingið ákveða
„hverjum aöferöum heimsverkalýðurinn á að beita til aö
tortíma fasistastjórnum í löndum eins og Spáni, Argen-
tínu, Portúgal“. í fjórða lagi verður Parisarþingið _að marka
skýra stefnu í aðalvandamálunum varðandi nýlendur og
hálfnýlendur.
Af þessum atriðum má nökkuð marka, að hið nýja
alþjóðasamband mun ekki marka sér þröngan verkahring.
Við stofnun þess eru bundnar sterkar vonir alþýðu manna
ura allan heim.
Framhald af 1. síðu
Laugarvatni og í Reykholti
gert ráðstafanir til að und-
irbúa nemendur sína undir
prófið. Þar með tel ég aö
þessir skólar séu komnir í
eðlilegt samband við skóla-
kerfi landsins og þaö sam-
band vona ég að verði lög
fest á komandi þingi.
Allir sem stóðust gagn-
fræðapróf í vor, komast
í framhaldsnám.
— En hvað hefur þú gerfc
til að bæta úr húsnæðis
skortinum?
— Á því sviði sem hinu
hefur orðið að grýpa til
bráðabirgðaráðstafana.
Gagnfræðaskólarnir tveir í
Reykjavík hafa fengið auk-
ið húsnæði. Skóli Ingimars
hefur fengið þrjár kennslu-
stofur í Stýrimannaskólan-
um nýja, þar munu starfa
sex deildir í vetur. Skóli
Knúts hefur fengiö gamla
Stýrimannaskólann til um
ráða, og verið er nú að inn-
rétta tvær kennslustofur
fyrir Menntaskólann í húsl
á baklóð skólans.
Þessar ráðstafanir hafa
leitt til þess að allir, sem
luku gagnfræðaprófi við
Menntaskólann og Gagn -
fræðaskóla Reykvíkinga í
vor, geta nú haldið áfram
námi, en síðustu árin hefu"
um þaö bil helming þeirra
verið vísað frá.
Þá hafa og allir þeir, sem
stöðust inntckupróf í fyrsta
bekk Menntaskólans 1 vor,
fengið skólavist í skólum,
sem búa þá undir gagn-
fræðapróf eða miðskóla-
próf, sem veitir rétt til fram
haldsnáms i menntaskól
um. Síðustu árin komsfc
ekki nema um fjórði hluti
þessara unglinga í Mennta-
skólann, sem var eini skól-
inn hér í bæ, sem veitti
fullgilt gagnfræðapróf. Auk
þess hafa báðir gagnfræða-
skólarnir getað tekiö við
miklu fleiri nemendum en
áöur. i skóla Ingimars
starfa nú 16 deildir í staö
12 áður og í skóla Knúts
10 eða 11 i stað 7, en það
þýðir að í skólum þessum
veröa í vetur um þaö bil
240 nemendum fleira en
undan farna vetur, en það
er því sem næst þriöjungs
aukning. —
Ein milljón til byggingar
menntaskóla
— En þetta var um bráða-
birgðaráðstafanirnar. Hvað er
í undirbúningi fyrir framtíð-
ina?
' — Við ,skulum byrja á
Menntaskólanum í Reykja-
vík. Rektor skólans, Pálmi
Hannesson, lýsti því í prýði-
legri ræðu, er hann flutti
við skólaslit í vor, hvernig
húsnæði og annar útbúnaður
skólans hindraði eðlilegt starf
hans á öllum sviðum. Eg tel
að tafarlaust verði að gera
ráðstafanir til að bæta að-
stöðu skólans og mun í því
skyni leggja til að á næstu
f-járlögum verði ákveðið að
leggja fram eina milljón kr.
til byggingar nýs mennta-
skóla, og yrði það einskonar
afmælisgjöf til handa honum
á hundrað ára afmælinu, á
þeim húsakynnum sem hann
er nú í.
Stór aukaframlög til
skólabygginga
Milliþinganefnd í skólamál
um hefur áætlað að á næstu
árum þurfi að leggja fram
15 milljónir króna til bygg-
inga gagnfræðaskóla, ef frum
varp hennar verður að lög-
um. Þegar er hafizt handa í
þá átt, sem tillögur þessar
ganga. Á fjárlögum þessa árs
var veitt helmingi meira fé
til barnaskóla utan kaup-
staða, gagnfræða- og héraðs-
skóla, en á árinu 1944, eða
samtals 2,4 milljónir.
— En hvað verður framlag
til þessarra nota á næsta ári?
— Á þessu stigi málsins er
ekki hægt að svara því, en
ég mun leggja til að það
verði allt að 5 milljónir, eða
fjórfalt meira en 1944. Hvað
framhaldsskólana snertir,
mun ég leggja til að farið
verði eftir þeim tillögum,
sem milliþinganefnd í skóla-
málum hefur gert eftir minni
ósk. En samkvæmt þeim
verða framlög til gagnfræða-
skóla, héraðsskóla og hús-
mæðraskóla í kaupstöðum,
alls 8 milljónir kr. og eru þá
reiknuð bæði framlög ríkis-
ins og annara aðila. í sveit-
unum eru nú 14 barnaskólar
í smíðum. Byrjað verður á
10 slíkum skólum á þessu
ári og 24 eru fyrirhugaðir á
næsta ári.
Á þessu ári var hafin bygg-
ing héraðsskóla að Skógum
nndir Eyjafjöllum og verið er
að bæta við húsnæði skól-
anna á Núpi, Reykjum,
Varmahlíð, Laugum og Laug-
arvatni. í kaupstöðunum' er
verið að byggja eða bæta við
gagnfræðaskóla, eða stendur
fyrir dyrum að byggja, í Rvík
ísafirði, Siglufirði, Akureyri,
Neskaupsstað og Vestmanna-
eyjum, og húsmæðraskóla í
Hafnarfirði, ísafirði, Akur-
eyri og Vestmannaeyjum.
Tilrauna og æfinga-
skólinn.
— Síðast vil ég geta þesa
— segir menntamálaráðherra
— að milliþinganefnd í skóla-
málum hefur lagt til að
komið verði upp í Reykjavík
tilrauna- og æfingaskóla, þar
sem gerðar verði vísindalegar
tilraunir með kennsluaðferð-
ir, og skólafyrirkomulag, gerð
ar ýmsar athuganir í þágu
fræðslu- og uppeldismála.
Einnig eiga þar að fara fram
æfingar fyrir kennaraskóla-
nemendur. Jeg tel þetta mjög
þarfa stofnun.. Á f járlögum
þessa árs var veitt til þess-
arar skólabyggingar 250 þús.
kr. og ég ætlast til að sama
upphæð verði á fjárlögum
-næsta árs.
r
1
Æ. F. H.
SósíalistafélagHafnarfjarðar.
Skemmtifundur
verður haldinn n. k. sunnudagskvöld í Góð-
templarahúsinu kl. 9 e. h.
1. Ræða: Sigfús Sigurhjartarson, alþing-
ismaður.
2. Ræða: Haraldur Stemþórsson, forseti
Æskulýðsfylkingarinnar.
3. Baldur Georgs, töframaður, sýnir.
4. DANS.
Allir sósíalistar í Rfeykjavík og Hafnar-
firði velkomnir.
Stjómimar.
Tilboð óskast
fyrir 26. sept. næstk. í húseignirnar nr. 32 og
32A við Hverfisgötu. — í húsinu nr. 32 getur
verið laus 1 íbúð 1. október n. k., 3 herbergi
og eldhús.
Upplýsingar gefur
Fasteigna & Verðbréfasalan
(Láms Jóhannesson hrm.)
Suðurgötu 4.
Símar 3294, 4314.