Þjóðviljinn - 22.09.1945, Blaðsíða 8

Byg ging íbúða yfir braggabúana er skylda,
sem ekki verður vikizt undan
Yfir 1200 manna búa nú í b.'öggum, þar af eru 587 börn
Stefnuyfirlýsing bæjarstjórnarinnar er fyrsta
sporið í þessa átt
Jafnhliða því að öllum ber saman um að
braggarnir verði að hverfa, fjölgar því fólki, sem
í bröggum býr. Á þrettánda hundrað manna —
þar af 587 börn — búa nú í bröggum.
Sósíalistar hafa lagt til að bærinn hef jist nú
þegar handa með ráðstafanir til að byggja yfir
þetta fólk, var sú tillaga þeirra birt í Þjóðviljanum
í gær.
í umræðunum um málið viðurkenndu borgar-
stjóri og fulltrúar Alþýðuflokksins nauðsyn þess,
að úr þessu yrði bætt, en í stað þess að ræða megm-
kjarna málsins: hvernig fyrst og bezt verður byggt
yfir þetta fólk, þá töldu þeir fram öll vandkvæði
þess að reisa slíkar byggingar.
Slík afstaða kemur engum að gagni. Þetta er
verkefni sem ekki verður komizt hjá að leysa.
TJndirbúning þess á að hef ja strax.
sem fólksflutningar þeir, sem
orðið hafa til Reykjavíkur og
átt sinn þátt í húsnæðisleys-
inu, hafa orðið vegna ráðstaf-
ana er Reykjavík sem bæjar-
félag hefur ekki valdið.
Tillaga sósíalista um bygg-
ingu 500 íbúða, sem bragga-
búar og aðrir, er búa í óhæfu
húsnæði, hafi forgangsrétt til,
var birt x Þjóðviljanum í gær
og er því lesendum hans
kunn. Hér fer á eftir stuttur
útdráttur úr framsöguræðu
Sigfúsar Sigurhjartarsonar í
máli þessu.
Þörfin fyrir aukið húsnæði
í bænum er öllum svo kunn,
að óþarft er að ræða um \ HVERFI.
það. Tel þó rétt að geta þess,
að samkvæmt upplýsingum
framfærslufulltrúans búa um
1254 manns í bröggum, þar
af ern 587 börn. Búið er
nú í 257 bröggum.
Braggarnir verða að hverfa,
og ég veit með fullri vissu,
að þeir munu hverfa. Þetta
eru lélegar byggingar, sem
ekki þola tímans tönn, þökin
eru þegar farin að detta sund
ur af ryði.
En ef þeir eiga að hverfa
með þeim skaplega hætti, að
fólkið, sem í þeim býr, flytji
inn í mönnum samboðnar
íbúðir, verður þegar að hefj-
ast handa með undirbúning
þess að byggja yfir þetta
fólk.
Allir eru sammála um að
braggaíbúðirnar verði að
hverfa. En einmitt þessa dag-
ana er fólk að flytja inn í
bragga, og það er engum efa
bundið, að í haust verður
þetta fólk orðið fleira. Óhæf-
ar kjallaraíbúðir ber aðbanna
næst á eftir bröggunum, eða
jafnhliða þeim. Þetta er svo
aðkallandi mál, að það má
ekki minna vera en að bæj-
arstjórn taki ákvörðun um
aðgerðir í þessu máli.
Það hefur ósjaldan farið
svo, að bærinn hefur á haust-
nóttum orðið að grípa til ráð-
stafana til að ráða fram úr
húsnæðisleysinu, svo sem
með byggingu Höfðaborgar-
innar o. fl. Slíkt hefur reynzt
að fylgjast með og rækja
hlutverk sitt í húsnæðismál-
unum.
Það verður að viðurkenna
þá staðreynd, að bærinn get-
ur ekki bætt úr húsnæðisleys-
LENDI EKKI I BRASKI.
Varðandi byggingar þess
ara íbxíöa eru tvö ófxúvíkj-
anleg skilyrði. Hið fyrra er
að þannig verði frá gengið
að þau lendi ekki í braski.
Það má gera á svipaöan
hátt og gert er með verka-
mannabústaðina. Ákvæðin
um samvinnubústaöina
hafa ekki reynzt einhlít til
að þau lentu ekki í braski.
En slíkt .er óhjákvæmilegt
skilyrði.
BRAGGABÚARNIR HAFI
FORGANGSRÉTT.
Annað skilyröi er að
braggabúunum og öðrum
sem búa í óhæfu húsnæði
inu á þessu hausti, en eigi verði skilyröislaust tryggð
að leysa þetta mál nœsta
haust, þarf að hefja undir-
búning nú þegar.
REISA Á NÝTT BÆJAR-
Reykj avíkurbær hefði allt
f haft vilja til aö leysa
þennan vanda og fyrir stríð
hefði verið hér nóg af laus-
um íbúöum, en húsnæðis-
ieysi stríösáranna hefði bær
inn ekki ráðið við.
En þrátt iyrir yfirlýsing-
ar um góðan viija snerist
ræða hans iyrst og fremst
um aö telja fram öll vand-
kvæði á framkvæmd slíkra
bygginga. ,,Viö höfum nú
gert allt sem í okkar valdi
stendur til þess að bæta úr
þessum vandræðum," sagði
hann.
BRAGGABÚARNIR
EIGA SKÝLAUSAN
FORGANGSRÉTT TIL
NÝRRA ÍBÚÐA.
Steinþór Guðmundsson
talaði næstur og fórust hon
um orð á þessa leið:
Það er algerlega þýðingar
laust aö rökræöa hér hve
mikið sé búið að gera. Ef
við erum sammála um hvaö
nauösynlegt er að gera, þá
er annaðhvort að ákveöa
að snúa sér að því aö gera
það — eða að viöurkenna
að við ætlum ekki að gera
það.
Varöandi það, að slxkar
byggingar myndu draga úr
byggingum einstaklinga, þá
Hugleiðingar
Örvarodds
Frh. af 7. síðu.
flokksins þungur dómur. Og sá
dómur verður ekki umflúinn, þó
reynt sé að þyrla upp ryki um
leiðtoga Sósíalistaflokksins og
telja fólki trú um, að þeir séu.
svindlarar líka. íslenzk alþýða
sér í gegnum blekkingarvefinn
og mun gefa Stefáni s'öenska &
Co. svar sem hann gleymir ekki
í bráð.
Við leggjum til að hafinn
verði nú þegar undirbúning-
ur að byggingu 500 íbúða með
bað fyrir augum að bygg-
mgaframkvæmdir hefjist á
næsta vori. Þetta þarf að und
irbúast strax. Það þarf að
ákveða stað. Byggingarnar
ættu allar að rísa í einu sam-
felldu hverfi í smærri eða
stærri byggingum. Þetta á hefjast handa strax, bæði
ekki aðeins að vera íbúða-
hús, þar eiga einnig að
vera skólahús, dagheimili,
leikvellir og aðrar byggingar,
sem íbúum hverfisins eru
nauðsynlegar.
E. t. v. finnst einhverjum
bæjarfulltrúum að hér sé ver
ið að fitja upp á einhverjum
bolsévisma. Það er því mið-
ur ekki, — þetta er nútím-
\nn. Það er óhjákvæmilegt að
byggja bæi í hverfum með
slíku sniði.
Skipulagning slíkt hverfis
er fyrst og fremst starf verk
fræðinga og byggingameist-
ara. Bærinn hefur átt nokk-
uð erfitt með slíka starfs-
krafta, og er það enn meiri
ástæða til þess að taka þetta
mál til meðferðar í tíma.
ur forgangsi éttur að hin-
um nýju íbúðum og bragg- > er enginn vafi á því að ef
arnir verði tæmdir. Þaö[velja á milli bygginga ein-
staklinga og slíkra íbúða-
hverfa, þá eru það einstakl
ingarnir sem verða að bíða.
Þeir byggja yfir fólk sem
vð vísu er i vandræðum, en
ekki neitt sambærilegum
viö vandræöi braggabú-
annu.
Það eru braggabúarnir
sem mest þarfnast nýrra í-
búða, yfir þá verður að
byggja á undan öllum öðr-
i:m.
Þaö er xétt aö bærinu
hefur lagt af mörkum til
að bæta úr húsnæðisleys-
veröur ekki gert með öðru
móti en því að bærinn
hlaupi undir bagga með
þeim sem ekkert geta lagt
fram til íbúðabygginganna.
En einmitt þeim sem verst
eru stæðir verður að
tryggja þetta húsnæöi.
ÚTVEGUN BYGGING-
AREFNIS.
Nokkur vandi verður með
útvegun byggingarefnis, og
einmitt þess vegna þarf að
til þess að fá það í tíma
og eins til þess að þetta inu> en það er ekki víst að
verði ekki til að fiindra
byggingar einstaklinga og
félaga.
I þessu efni var stigið
þýðingarmikið spor með
samþykkt bæjarstjómar
varðandi skömmtun bygg
ingarefnis. f
því
UNDIRBÚNINGUR FJÁR-
HAGSHLIÐARINNAR.
Bærinn á ekki að kosta
þessar byggingar einn. held-
ur hafa frumkvœðið. Það
er sjálfsagt að íbúarnir leggi
af mörkum eftir getu.
Ennfremur er sjálfsagt að
óhjákvæmilegt vegna þess að leita aðstoðar ríkisvaldsins.
bæjarstjórnin hefur vanrækt því er málið ekki óskylt. þar
VANDKVÆÐARÆÐÁ
BORGARSTJÓRA.
Borgarstjóri flutti
næst ræöu um þetta niál,
þar sem hann lýsti sig sam-
mála því að úr húsnæöi-
leysinu yröi aö bæta, kvað
hann bæjarstjórnina hafa
sýnt vilja sinn til að bæta
úr því, en í stað þess að
ræða hvað bæjarstjórnin
vildi gera í þessu máli sner
ist öll ræöa hans um þaö
hvað Reykjavík hefði gert
og þaö, að afsaka ástandið
með hinni öru og óeðlilegu
fólksfjölgun í bænum.
Hvar á að taka iðnaðar- ^átlegum vandlætingartón
allar þær ráðstafanir hafi
verið skynsamlegar.
Það er nú komið í ljós að
bærinn hefur lagt fram
á árinu 1044 þrjá fjórðu úr
millj. króna til endurbóta á
bröggunum. Tæpast er
hægt að búast við því að
bærinn fái einn eyri af því
fé aftur. En fyrir þetta fé
hefði mátt leggja varanleg-
an grundvöll að lausn hús
næðisvandamálanna.
ÚRRÆÐALEYSI
OG UPPHRÓPANIR.
Haraldur Guðmundsson
kvaðst efnisiega samþykk-
ur tillögu sósalista, en fram
kvæmdaörðugleikar uxu
honum mjög í augum. Það
verður að segjast — því
miður — að ræöa hans var
tegundarhreánt aðg&rða-
leysið, klætt fögrum orðum
sem flutt voru í næsta hjá-
menn og hvar verkamenn.
spurði hann. Ennfrémur
mjmdu slíkar ráðstafanír
verða til þess að hmdra
byggingar einstaklinga.
Jón Axel lét að vanda
ekki standa á up^hrónun
um Fvað hann tillöguna
vexa ,.loðmulIut!Högu, giör
kamlega gagmlausa og
hr'-masta numbúg“. Ríkið
ætti fyrst að hefjast handa
í málmu. Það yröi að stöðva
allar opinberar byggingar
og breyta iögum áður en
hægt væri að framkvæma
slíkar íbúöabyggingar.
Átaldi hann Sigfús harö ■
lega fyrir flutning tillög-
unnar og málflutning all-
an.
STEFNUÁKV ÖRÐUN
BÆJ ARSTJ ÓRN ARINN AR
ER FYRSTA SPORIÐ.
Sigfús Sigurhjartarson svar
aöi ræöum þeirra borgar-
stjóra og Alþ.fl.manna.
Kvað hann það rangt hjá
Jóni Axel að ríkið yrði fyrsi
að hejfjast i’nanda, ste.fna
bæjarstjórnar þyrfti aö
koma fram fyrst, verði ekk:
hægt að framkvæma hana
án aðstoðar ríkisins leita"
bæjarstjórnin að sjálfsögðu
aðstoöar þess.
Samanburður borgax
stjóra á því hvað Reykjavík
hefði gert og aðrir bæir
látið ógert væri með öllu
tilgangslaus því „ekki bætir
vanræksla annarra bæjarfé-
laga úr núverandi húsnæð-
isvandræðum Reykvik •
inga, ekki heldur þaö sem
hefur veriö gert hér.“
Það væri rétt aö íbúðir
hefðu staöið auðar vorið
1940, en það heföi síður en
svo verið af of miklu hús-
næði heldur hefðu það ver-
ið stórar íbúðir sem almenn
ingur hefði ekki haft efni
á að flytja inn í.
Hann taldi að ekki þyrfti
aö óttast skort á ófaglærð-
um verkamönnum, en
reyndist skortur á iönaðar-
mönnum væ^i athugandi sú
leiö hvort ekki mætti fá þá
frá Norðurlöndum, sam-
kvæmt þeim samningi, er
mönnum hefði skilizt að fé-
lagsmálaráðherrann myndi
gera tillögur um, um sam-
eiginlegan vinnúhiarkað á
Norðurlöndum.
„Líkurnar fyrir útvegun
byggingarefnis eru því
meiri,“ sagði hann, „sem
bæjarstjórn gerir ser fyrr
ljóst hver þörfin er. Þá ei
hægt aö leita aðstoðar rík
isvaldsins til þess að láta
þessar íbúðabyggingar
ganga fyrir öörum bygging
um.“
Þá svaraði hann ýtarlega
ræðu borgarstjóra varðandi
íbúðaþörf Reykvikinga og
að hve miklu lm-ti Réykja-
vík hefðí fullnægt þeirri
bnrf. Verður það atriði rætt
"érstaklega síðar.