Þjóðviljinn - 18.10.1945, Síða 3

Fimmtudagnr 18. okt. 1945.
ÞJÓÐVILJINN
Ræða Þórodds Guðmundssonar alþingismanns við fyrstu
Herra forseti!
Hæstvirtur fjármálaráð-
herra gerði all ýtarlega grein
fyrir fjárlagafrumvarpi því,
sem hér liggur fyrir, í ræðu
sinni.
Um tekjuliði frumvarpsins
vil ég segja það, að mér
finnst þeir vera áætlaðir
mjög varlega, og þó það skuli
fúslega viðurkennt að ekki
er gott að dæma um, hvað
hinir ýmsu tekju'liðir reyn-
ast háir, meðan eins mikil
óvissa ríkir um söluhorfur á
útflutningsvörum lands-
manna eins og nú er, þá
finnst mér þó að tekjuáætl-
unin sé varleg um of.
Margir af gjaldliðunum,
svo sem starfslaun, vextir og
afborganir skulda o. fl. o. fl.
eru fastir gjaldliðir, sem ekk
ert er um að ræða, en hvað
snertir framlög til skóla- og
menntamála, og framlög til
verklegra framkvæmda, eru
þau að vísu hækkuð veru-
lega á nokkrum liðum, en
eru þó of lág og verða nauð-
synlega að hækka.
umræðu fjárlaganna
Til að fyrirbyggja misskiln
ing vil ég taka það fram, að
þessar athugasemdir mínar
við fjárlagafrumvarpið mega
ekki skiljast svo, að ég telji
það óhæft í alla staði, þvert
á móti, enda er þetta fjár-
lagafrumvarp svo gjörólikt
því sem maður hefur átt
að venjast undanfarin 3 ár.
Þegar núverandi ríkisstjórn
var mynduð með þátttöku 3
þingflokkanna, lýstu verka-
lýðsstétt og atvinnurekenda-
stétt landsins yfir stuðningi
sínum við hina glæsilegu og
stórhuga stefnuskrá ríkis-
stjórnarinnar um alhliða við-
reisn og nýbyggingu atvinnu-
veganna.
En einn þingflokkurinn,
þótzt vera hinn sanngjarni,
friðsami milliflokkur, sem
vi'ldi bera klæði á vopnin í
harðvítugum stéttadeilum,
hefur hann alla jafna reynt
að æsa upp deilur milli at-
vinnurekenda og verka-
manna. Þegar deilurnar rísa
nógu hátt er svo hinn sann-
gjarni, friðsamlegi milliflokk-
ur reiðubúinn að grípa inn í.
Ljósasta dæmið um, á hvern
hátt flokkurinn vill gera
þjóðarinnar, sem fyrst og
fremst verði að byggja á.
Aftur á móti eru það marg
yfirlýst sjónarmið Framsókn-
arflokksins að það sé land-
búnaðurinn sem sé sá af at-
vinnuvegum þjóðarinnar,
sem sé, og muni verða traust
astur á að byggja.
Hér er auðvitað um tvö ger
ólík sjónarmið að ræða, að
víéu er Framsóknarflokksfor-
ingjunum vel ljóst að sjónar-
I mála þessari
Hann setti sem skilyrði fyr-
ir þátttöku sinni að komið
yrði á stórfelldum kauplækk-
Kennslumálaráðherra Brynj, unum- Bann taldi það hið
ólfur Bjarnason hefur lagt til, mesta giapræði að keypt yrðu
allmikið hærri framlög til
ins, Hermann Jónasspn, þing-
maður Strandasýslu, lögreglu
stjóri í Reykjavík. Eins og
kunmrgt er, skipaði Hermann
Framsóknarflokkurinn, skarst I ^uSreSlunni að ráðast á mörg
úr leik. Hann var ekki sam-j hundruð atvinnulausa verka-
stefnuskrá. j menn °g berja Þa niður, og
ætlaði með þessu að vinna
þetta, eru afskipti hans af miðið sem þeir halda fram
er heimskulegur þvættingur
og fjandsamlegt þjóðarheild-
En þá var aðalforingi flokks-! inni, en þeir telja líklegt að
hinum hörðu stéttaátökum
hér í Reykjavík í nóv. 1932.
skóla- og menntamála, sér-
staklega til skólabygginga, á
því sviði mun vera s\m brýn
þörf að ekki verði hjá kom-
izt að hækka þau framlög.
Þá er það við gjaldliðina
að athuga að þar eru nokkur
framlög sem eru óþörf og
sjálfsagt er að skera niður.
Má þar t. d. nefna eftirlitið
með sveitar- og bæjarstjór-n-
armálefnum, sem er gagns-
laust en kostar stórfé. Einn-
ig má nefna 200 þúsund
króna lið sem kallaður er
„til framleiðslubóta- og at-
vinnuaukningar“. En því, sem
riefnd sú sem á að úthluta
þessu fé, étur ekki sjálf unn
í kostnað við nefndarstörfin,
hefur verið mjög óheppllega I
varið, að ekki sé meira sagt.! “
Þá vil eg benda á að í
fjárlaeafrúmvarni bessu eru
áætlaðar stórar fjárfúlgur til
ýnr'ssa stofnana sem Fram- i
sóknarflokkurinn ræður yfir
og rrisnotar stórlega sér til
nólitísks framdráttar. Þessar
ný skip og atvinnufyrirtæki
fyrr en búið væri að lækka
kaupgjaldið. Og flokkur
þessi, sem telur sig sérstak-
lega málssvara bændastéttar-
innar, bauðst jafnvel til að
afurðaverð til bænda yrði
lækkað, fengist fram lækkun
á kaupgjaldi. En engar til-
lögur gerði flokkurinn um að
efnamerinirnir o'g hátekju-
mennirnir í landinu æitu
sig í álit hjá atvinnurekend-
um. Deilan endaði á hinn eft-
irminnilega hátt, hinn hug-
djarfi lögreglustjóri flúði eins
og fætur toguðu og lögreglu-
bjónarnir börðust hraust-
lega en voru ofurliði born-
ir.
Þessi lífsreynsla gerði þó
hvorki foringjann né flokk-
inn vitrari eða friðsamari,
því ályktanirnar sem flokk-
urinn dró af reynslu sinni
við þessar sérkennilegu til-
raunir til að stilla til friðar
í stéttaátökunum, voru þær.
neinu að fórna til að lækka j að nauðsynlegt væri að
dýrtíðina. Margir kjósendur i vopna lögregluna með byss-
flokksins munu eiga erfitt um og gasbombum.
með að skilja að þessi afstaða
hafi mótazt af bændaum-
hyggju, enda er ekki svo. En
það sem forincjar f’okksins
meintu, en ekki sögðu, var
það að reyna að spilla milli
vevkamanna oa bænda og um
m allt að hindra að ' sam-
vmna tækist milli verka-
manna og atvinnurekenda,
bví hinir vísu forincmr
flókkstns telja sér og fiokki
sínum hinn mesta háska í
rin ,að þessar stéttir ko'mi
sér samin um nokkurn hlut.
i
fúlwur em ekk: í fvrsta sinni j
á fjárlömm n’’. heldur eru.i
þetta sömu liðtrn:r ár eftir
ár. en hafa far'ð sthækkandi i
og noma nú m’lliónum króna.!
Foringjaklíka Framsóknar-
flokksins. hefur hvað eftir
=>nnað látið lýsa því yf’r að
fiokkurinn væri „milliflokk-
ur sem berðist á víxl gegn
Það er siálfsagt ekki sarin i öfgunum til hægrt og vmstri'1.
gjarnt að skera alveg niður
þessi framlög oc ég er ekki
að leggia það til, t. d. fram-
lög til Samvinriuskólans,
Búnaðarfélagsiris, mæð'veiki-
varnanna o. fl.
En það e'r sjálfsögð sann-
girniskrafa að það skilyrði
verði sett fyrir, þessum fjár-
'veitingum að þær verði ekki
notaðar að neinu leyti til
pólitísks framdráttar Fram-
sóknarflokknum og ríkt verði
gengið eftir að sk lyrðið verði
uppfyllt.
Eta ef flokkurinn ætlar alltaf
að verða milliflokkur milli
hæcri- og vinstri flokka, þýð
ir það, að flokkur nn hefur
enga sjálfstæða stefnu í þjóð
málum, en stefna hans á
hverjum tíma, er ætíð mörk-
uð af stefnum annarra
flokka.
Um baráttu flokksins á víxl
til hægri og vinstri, hefur
reyndin orðið sú, að oftast
hefur hann átt samleið með
hægri- eða afturhaldsöflun-
Að vísu er það til í dæm-
inu að Framsóknarflokkurinn
tæki afstöðu með verklýðs-
stéttinni í hörðum stéttaátök
um, en það er bá því aðeins
að hann fengi nógu mikið fyr
ir það. og fengi öll völdin í
sínar hendur og gæti svo svik
ið það sem honum sýndist,
bví yfirlýsing flokksins um
bað að, hann vilii samstarf til
hægri og vinstri, eftir því
sem foringjarnir telja bezt
henta á hverjum tíma, býðir
ekkert annað en það, að þeir
séu reiðubúnir til að selja
flokkinri hvorum sem betur
býður.
Framsóknarflokkurinn leit
t:l þess með skelfingu, að
ýöí'kámenn og atvinnurek-
endur semdu frið og hæfu
samstarf um uppbyggingu
atvmnuveganna og leit svo á.
að slíkt samstarf eyðilegði
fyrir sér alla pólitíska verzl-
unarmöguleika. Þá átti hinn
gamli og nýi fjandskapur
Framsóknarflokksins til sjáv
arútvegsins sinn þátt í að
flokkurinn vildi ekki taka
bátt í stjórnarsamvinnunni.
En eins og kunnugt er, er
stefnuskrá ríkisstjórnarinnar
byggð á því, að sjávarútveg-
það séu flokkshagsmunir sín-
ir að halda því fram, og það
ræður.
Þegar núverandi rík:sstjórn
var mynduð var þjóðin eins
og milli vita. Það var fyrir-
'■manlegt að str’ðslokin nálg-
uaust, og að þar með myndi
harðna samkeppni við aðrar
þjóðir um sjávarútveg og
verzlun.
Skipaflotinn var lítill og
sumt af honum úr sér geng-
ið. Það var því bersýnileg4
að þjóðin hlaut að standa
mjög illa að vigi ef ekkert
væri að gert, og að eftir-
stríðsörðugleikarnir myndu
fljótlega eft’r stríð. þrátt fvr-
ir stríðsgróðann, skapa stór-
kostlegt atvinnuleysi og þar
með fátækt og eymd.
Annað hvort var, að mæta
örðugleikunum óundirbúinn
og takahinum óhjákvæmilegu
afleiðingum fyrirhyggjuleys-
isins, kreppu, taprekstri.
gjaldeyrisvandræðum, at-
vinnuleysi og fátækt og
sennilega sjálfstæði þjóðar-
irinar, a. m. k. fjárhagslega.
eða —- að hefja alhliða við-
reisn á atvinnuvegum þjóð-
arinnar, kaupa ný, stór og
smá skip af vönduðustu og
fullkomnustu gerð. og stó’>
virkar vélar og vinnutæki —
gera þjóðina samkeppnis-
færa við aðrar þjóðir um að
notfæra sér hin auðugu fiski-
mið kringum landið.
Með slíkum ráðstöfunum
er full ástæða til að ætla. að
bjóðin geti litið framtíðina
björtum augum og þurfi ekki
að óttast hrun og atvinnu-
leysi. Flokkar atvinnurek-
enda og verkamanna völdu
hina síðar töldu le:ð. Að ráði
hinna framsýnustu og vitr-
ustu manna þessara flokka.
um. Og þó flokkurinn hafi urinn sé sá af atvinnuvegum
munum alþjóðar, og neitaði
að taka þátt í stjórnarsam-
vinnunni eftir að hafa reynt
eins og hann gat að spilla
fyrir að samkomulag næðist.
Þjóðin fagnaði stjórnarsam
vinnunni o'g fylgdist af mikl
um áhuga með nýsköpunar-
starfinu en Framsóknarflokk-
inn dreymir dagdrauma um,
að upp úr stjórnarsamvinn-
unni slitni, að nýsköpunin
fari í handaskolum, að stétta-
átök og illdeilur hefjist —
að góðir, pólitískir verzlunar-
möguleikar skapist.
Færi svo að slitnaði upp úr
stjórnarsamvinnunni, kæmi
rúm fyrir „hinn gætna, frið-
samlega milliflokk, sem þá
gæti atihugað hvort betur
borgaði sig að vinna gegn
öfgunum til hægri eða
vinstri.
Sém betur fer, fyrir þjóð-
ina, en bví miður fyrir Fram-
sóknarflokkinn, eru dag-
draumar hans utan við veru-
leikann ennþá sem komið er,
og allar líkur til að foringjar
flokksins eigi eftir langan
tíma að kunna hinu pólitíska
ástandi illa.
Ef einhverjum dytti í hug,
að hér væri of harður dóm-
'ir felldur yfir Framsóknar-
'lokknum fyrir það að hann
neitaði að taka þátt í stjórn-
arsamvinnunni, þá væri þeim
hinum sama ráðlegast að at-
huga afstöðu flokksins i
stjórnarandstöðunni.
Blöð Framsóknarflokksins
hafa keppzt um að reyna að
ófrægja ríkisstjómina og
aldrei látið hana njóta sann-
mælis um það sem hún hef-
ur gert.
Þegar skipuð er nefnd
bænda til að ákveða verðlag
landbúnaðarafurða segja blöð
Framsóknarflokksins, að völd
in séu tekin af bændum til
að ákveða verðlag afurða
sinna. Hinsvegar hefur Fram-
sóknarflokkurinn sa-nnað það
að hann kærir sig ekki um
sam'ninga milli neytenda og
framleiðenda um verðlagið.
Þegar verðlag landbúnaðar-
afurða er ákveðið 4—6 sinn-
úm hærra en hægt er að fá
þessar vörur fyrir erlendis,
þá skamma blöð Framsókn-
arflokksins verðlagsnefndina
fvrir það að hún hafi ákveð-
ið verðið allt of lágt. Sömu
blöðin skammast einnig yfir
að verðið sé ákveðið of hátt
og það muni draga stórlega
úr innanlandssölunni og
aumkva mjög kaupendur yf-
ir þessU háa verði. Þannig
voru flokk-rhag^munir látnir' ^aja þ2SSj þjöð tveim tung-
þoka fyrir hagsmunum al-
þjóðar. Þrátt fvrir harðvít-
uga baráttu undanfarinna
ára milli þessara flokka, tókst
samvinna um ríkisstjórn og
hin stóru og glæsilegu ný-
sköpunaráform.
Framsóknarflokkurinri lét
stjórnast af þröngum flokks-
klíkusjónarmiðum, og lét þá
sitja í fyrirrúmi fyrir hags-
um.
Eitt gleggsta dæmið um
hin ósvífnu og drengskapar-
i snauðu vinnubrögð Framr
sóknarflokksins í stjórnar-
andstöðunni, eru árásir hans
á ríkisstjórnina og Fiski-
málanéfnd út af fisksölumál-
unum. Þessar árásir sanna
Framhald á 7. síðu.