Þjóðviljinn - 18.10.1945, Síða 4

4 Þ JÓSVIliJt'Níl ' Fimmtudagur 18. okt. 1945.
.-'.■h.rt. i ■ i', i.i. i' . ----»■.... ,i‘r.-. i. n m n rr 1 " ■•■■■.... -uiigw-- —
þJÓÐVILJINN
tftgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri ,og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjómmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstraeti 12, sími 2270. (Eftir kl.
19.00 2184).
Afgréiðsla: Skólavörðustig 19* simi 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Áskriftarverð: f Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviíjans h. f.
^- - • ____________. ■ *■ ■ i .t'i- • • ■■:■•.-- , ■-,
Baráttan gegn sókn sósíalista
Það er öllum hugsandi mönnum ljóst, að í heiminum
er nú að gerast ein stórfelldasta þróun á sviði stjórnmál-
anna. Þjóðirnar eru sem óðast að skapa ný þjóðfélags-
form, í samræmi við það stig tækni, sem náðst hefur á
vfettvangi stjórnmálanna.
Ekki er þetta að ófyrirsynju. Skipulag frjálsrar sam-
keppni og einkaframtaks er svo gjörsamlega í ósamræmi
við framleiðsluhætti nútímans, að sé hvoru tveggja haldið,
hlýtur það. að leiða til offramleiðslu á flestum sviðum.
Offramleiðslan leiðir síðan til kreppna og kreppurnar til
atyrjalda.
Tækni sú, sem nú er þekkt og notuð í þjónustu at-
vinnulífsins að meiru eða minna leyti, er meðal hinná
allra dásamlegustu afreka mannsandans. Það er því vissu-
lega ekki tæknin sem á að víkja, heldur hin úreltu þjóð-
félagsform. Tæknin krefst áætlunarbúskapar, en þjóðar-
bú verður ekki rekið eftir heildaráætlun nema undir þjóð-
félagsformi sósíalismans. Skipulag sósíalismans er því
riauðsyn. Það er krafa nútímans, það er rökrétt afleiðing
af því þróunarstigi, sem atvinnulífið er nú á.
•
Þetta virðast nú flestar þjóðir Evrópu skilja. Þess
vegna streymir fylgið til þeirra flokka, sem hafa fram-
kvæmd sósóíálismans á stefnuskrá, og það svo greiniLega,
að í öllum þeim kosningum, sem fram hafa farið í Evrópu
síðan stríðinu lauk, hafa þessir flokkar fengið hreinan
meirihluta. Kosningarnar í Englandi, Noregi og héraðs-
stjórnakosningarnar í Frakklandi sýna allar eitt og hið
sama, meirihluti þessara þjóða krefst þjóðnýtingar á hin-
um mikilvægustu atvinnugreinum, krefst að horfið verði
frá skipulagi einkaframtaks og frjálsrar samkeppni í hin-
um veigamestu atvinnugreinum, og að hagkerfi sósíalism-
ans að verulegu leyti. Svari stjórnir þessara landa ekki
þeim kröfum, sem til þeirra eru gerðar um framkvæmd
sósíalismans, er ekki sénnilegt að þær eigi miklu fylgi
að fagna riæst þegar gengið verður til kosninga.
•
En eitt er það sem gæti tafið þróunina í áttina til
sósíalisma, og það er sundrung og innbyrðis deilur sósíal-
istanna sjálfra. Vaxandi skilningur virðist nú vera á þess-
ari staðreynd. Það sýna þær tilraunir sem gerðar hafa
verið til að sameina eða ná samstarfi milli flokka komfnún-
ista og sósíaldemókrata í flestum löndum Evrópu. Þessar
tlraunir hafa mistekizt í bili, en áreiðanlega verður þeim
haldið áfram, og miklar vonir standa til að gott samstarf
takist með þessum brseðraflokkum í þeim löndum, þar
sem þeir geta öllu ráðið, og að það samstarf leiði til al-
gjörðrar einingar, þar sem forn óeining um valdatöku
sósíalismans o. fl. er nú aðeins sögulegt hugtak, sem ekki
á stoð í þjóðfélagsháttum nútímans.
•
Andstæðingar sósíalismans munu vissulega reyna að
nota sér þá staðreynd, að enn hafa sósíalistár ekki lært
að fylkja sér allir í einn flokk. Þeir munu leynt og ljóst
ala á sundrungunni, og þeir hefja áreiðanlega harðvítugan
áróður gegn hverju því ríki, sem framkvæmir sósíalisma
eða gerir tilraún til að framkvæma hann. Með þessum árás-
um hyggjast þeir að hindra eða draga úr straumnum til
vinstri, og halda þeim, sem lengst standa til hægri meðal
íósíalistanna, aðgreíndum frá hinum róttækustu.
Bækur ísafoldarprentsmiðju
Heildarútgáfur íslenzkra ljóðskálda og merkar
bækur um íslenzka þjóðfræði
Trúmálabækur ~ barnabækur ~
Þjóðviljinn hefur átt tal
við hr. Gunnar Einarsson
prentsmiðjustjóra um bóka-
útgáfu ísafoldarprentsmiðju.
„Eg hef heyrt því fleygt,
að útgáfa ísafoldarprent-
smiðju væri að dragast sam-
an“, sagði Gunnar, „en það
er fjarri því að svo sé. Hitt
er vafamál hvort útgáfan
eykst jafnhröðum skrefum
og aðrar útgáfur, sem risið
hafa á síðari árum. Það er ef
til vill af því, að ísafoldar-
prentsmiðja hefur ekki tekið
þátt í því kapphlaupi, sem
er svo stór þáttur í útgáfu
ýmissa nýrra fyrirtækja.
Einnig hefur prentsmiðjan tal
ið sér skylt að halda við þeim
verkum sem verið hafa áð-
ur í prentsmiðjunni og vaxið
hafa með henni, og oft skotið
skjólshúsi yfir verk, sem
hvergi áttu inni annarsstað-
ar, en talin voru nauðsynleg.
Ennfremur hefur ísafoldar-
þrentsmiðja haldið þeim vana
að gefa dálítið út eftir þá
rithöfunda, sem ungir eru,
þó þeir séu ekki búnir að
skapa sér eins gott nafn og
hinir eldri. Þetta var framan
af talið prentsmiðjunni til
gildis, en nú þykir ýmsum
þetta ljóður á ráði hennar.
Prentsmiðjan hefur auk þess
orðið að halda við eldra for-
lagi af skólabókum og aukið
við nýjum. Þó í það fari all-
mikil vinna, bæði prentverk
og bókband, er það sá þáttur
útgáfustarfsemi, sem minnst
fer fyrir út á við.
Samt sem áður hefur ísa-
foldarprentsmiðja þegar gef-
ið út 29 bækur á þessu ári
og margar fleiri eru í þann
veginn að koma út. Af þeim
bókum sem komnar eru á ár-
inu eða eru fullsettar og
verða að tínast út fram undir
jól má nefna þessar:
Ljóð
Heildarútgáfa af Ijóðum
Jóns Magnússonar. Jón
lauk við undirbúning þessar-
ar útgáfu áður en hann lézt.
Hún verður fjögur ‘bindi, og
auk þess kemur út sérstakt
bindi með síðustu kvæðum
skáldsins; en þau eru að sjálf
sögðu einnig í heildarútgáf-
unni.
Heildarútgáfa af Ijóðum
Éinars Benediktssonar, í fjór-
um bindum. ísafoldarprent-
smiðja keypti fyrir tveimur
árum af útgáfufyrirtækinu
„Braga“ útgáfurétt á öllum
ritum Einars Benediktssonar.
Útgáfunni fylgir ýtarleg
grein um skáldskap Einars
og lífsstefnu, rituð af Guð-
mundi Finnbogasyni. En Pét
ur Sigurðsson háskólaritari
býr verkið undir prentun.
Völuspá, útgefin af Eiríki
Kjerúlf. Eiríkur hefur árum
saman unnið að rannsókn á
hinum forna kveðskáp íslend
inga, einkum hvort vísurnar
og kvæðin muni rétt ritaðar
og skildar. Hann hefur nú
talið sig finna öruggan mæli-
kvarða á það, hvort fom kveð
skapur sé rétt ritaður eða
afbakaður, og mun þessi út-
gáfa af Völuspá vekja at-
hygli.
Snót, í tveimur bindum.
Séra Einar Thorlacius hefur
búið undir prentun nýja út-
gáfu af þessari vinsælu ljóða-
bók, og er í hana tekið allt
sem birtist í fyrri útgáfum
Snótar, en þær voru nokkuð
mismunandi, einu sleppt og
öðru bætt við.
Úrvalsijóð Stephans G.
Stephanssonar, eru í flokki
úrvalsljóða íslenzkra skálda,
sem ísafoldarprentsmiðja hef
ur gefið út undanfarið. Frú
Unriur Bjarklind (Hulda) hef
ur valið kvæðin. Von er á
annarri bók í þessum flokki
fyrir jól, úrvalsljóðum Svein-
bjarnar Egilssonar. Úrvals-
ljóð Bjarna Thorarensens og
Jónasar Hallgrímssonar hafa
verið endurprentuð og bætt
við upplagið af úrvalsljóðum
Jóns Thóroddsens, sem komu
út í fyrra.
Þuíur og þjóðkvœði. Ófeig-
ur Ófeigsson læknir hefur
valið og skreytt bókina mynd
um. Mun það koma flestum
á óvart nema kunnugum hve
vel læknirinn er að sér í þjóð-
legum kveðskap og listfeng-
ur.
Sálin hans Jóns míns.
kennslubækur
Kvæði Davíðs Stefánssonar
er hér gefið út með myndum
og skreytingum eftir Ragn-
hildi Ólafsdóttur, dóttur Ól-
afs Oddssonar ljósmyndara.
Blessuð sértu sveitin mín,
kvæði Sigurðar Jónssonar frá
Arnarvatni, er komin út fyr-
ir nokkru.
Skáldsögur
Svart vesti við kjólinn, smá
sögur eftir Sigurð B. Gröndal.
Þriðja smásagnasafn þessa
vinsæla höfundar.
Af þýddum skáldsögum má
nefna í leit að lífshamingju,
eftir Somerset Maugham,
Horfin sjónarmið eftir James
Hilton og Lífsgleði njóttu eft-
ir Sigrid Boo.
Þjóðfræði —
byggðasögur
Sjósókn, endurminningar
Erlends Björnssonar hrepp-
stjóra að Breiðabólstað, Álfta
nesi. Séra Jón Thorarensen
hefur skráð. Þetta er merki-
legt heimildarrit, Erlendur
segir vel frá. Eggert Guð-
mundsson hefur teiknað í
bókina mikinn fjölda alls-
konar verkfæra sem notuð
voru á síðari hluta 19. aldar
við sjósókn og búskap.
Saga Vestmannaeyja, rituð
af Sigfúsi Johnsen bæjarfó-
geta í Vestmannaeyjum.
Þetta verður mikið rit, 400—
500 bls., prýdd fjölda mynda
af stöðum og fólki, sem skar-
að hefur fram úr í sögu Eyj-
anna.
Rauðskinna (Jón Thoraren-
sen). íslenzkar þjóðsögur
(Guðni Jónsson). Frá yztu
nesjum (Gils Guðmundsson).
Ný hefti af þessum þremur
þjóðfræðasöfnum koma í
bókabúðir í haust.
íslenzkir þjóðhœttir, eftir
séra Jónas Jónasson frá
Hrafnagili. Sonarsynir höf-
undar gefa út nýja útgáfu af
þessari merku bók, en Isa-
foldarprentsmiðja hefur um-
boð fyrir þá.
ísland í myndum, ný út-
gáfa irieð formála eftir Einar
Magnússon menntaskólakenn
ara.
Trúmál
Biblian í myndum. Þetta
eru hinar víðfrægu biblíu-
myndir franska málarans
Dore, sem birtar hafa verið
í biblíuútgáfum víða um
heim, en birtast nú í fyrsta
sinni hér á landi. Séra Bjarni
Jónsson vígslubiskup hefur
valið texta með þessum
Framhald á 8. síðu.
Síðustu dagana er ekki hægt að líta svo í afturhalds-
blað, að þessar árásir blasi ekki við. Morgunblaðið, Tíminn,
Vísir og Alþýðublaðið verða öll samferða. Rógur og níð um
Ráðstjómarríkin, og þau ríki, sem næst virðast vera því
að framkvæma sósíalismann, einkennir skrif þessara blaða.
Þetta er tilraun þeirra til að draga úr straumnum til
vinstri, og að seinka þeirri einingu allra íslenzkra sósíalista
innan Sósíálistáflokksins, sem nálgast hefur hröðum skref-
urri síðan flokkurinn var stofnaður, sem sameiningar-
flökkur íslenzkrar alþýðu; árið 1938.