Þjóðviljinn - 31.10.1945, Qupperneq 3

Miðvikudagur 31. okt. 1945
ÞJÓÐÍÍJtÆIHR
R I T 8 T J Ó R I
SIGRÍÐUR ARNLAUGSDÓTTIR
Hvorn kostinn á konan að velja?
Á fjölskyldulífið framtíð fynr sér?
Enginn getur látizt vera
áhugalaus fyrir þessari
spurningu. Fyrir konurnar
hefur hún sérstaka þýðingu,
og á þessum tímum mikilla
þjóðfélagsbreytinga verðum
við að reyna að gera okkur
grein fyrir hvað er að gerast.
1936 skrifaði prófessor Ed
ward Westermark,
anna og félagsskap systkin- j Nauðsynjar sem áður voru
þjóðfélagsfræðingur, bók sem J
á íslenzku gæti heitið Framtíð
lijónabandsins í hinni vest-
rænu menningu og ræddi al-
varlega spurninguna, hvort
hjónabandið mundi halda
velli.
Dr. Emanúel Miller, sál-
fræðingurinn, lýkur bók
sinni, Kynslóðirnar með því
að minna á að þeir tímar geti
lcomið, að við munum geta
horfst í augu við nýtt þjóð-
félag, og jafnvel upplausn
hjónabandsins án þess að líta
til baka. I Ameríku hefur ver-
ið á það bent, að með sömu
aukningu og nú er munu
hjónaskilnaðir þar verða
komnir yfir 50 prósent árið
1965 og H. L. Mencken hefur
spáð því, að eftir 50 ár muni
anna.
Hvað sem gerist í framtíð-
inni verður velferð barnanna
alltaf að sitja í fyrirrúmi. Allt
annað verður að þoka fyrir
henni því börnin eru framtíð
okkar. Á liðnum tímum hefur
fjölskyldan verið þeim nauð-
mikiu isynleg því hvergi annars stað-
ar voru þarfir þeirra upp-
fylltar. En hvernig er þetta í
dag? Er fjölskyldan ennþá
eini möguleikinn til að upp-
fylla þarfir barnsins? Eða
rækir hún ekki lengur hlut-
verk sitt, þarfnast hún breyt-
inga til að geta innt skyldur
sínar ?
framleiddar á heimilinu voru
nú keyptar að, því engin tæki
voru til að vinna að þeim á
heimilunum í bæjunum.
átta en nú er henni nærri
lokið.
Þegar krafan um sömu
laun fyrir sömu vinnu hefur
alls staðar verið viðurkennd,
er sigurinn unninn, og það
takmark virðist nú ekki leng-
ur í órafjarlægð.
Allt þetta krafðist meiri
peninga en áður og á sama
tíma lagði fjölskyldan í heild
minna og minna til. Það sem
konan framleiddi með leikni
sinni og vinnu varð nú
kaupa^t fyrir laun mannsins.
Börnin, sem áður höfðu aukið Ieins og allir aðrir Slgrar’ fært
•fjölskyldufekjumar, urðu nú'með sér ný->a erfiðleika- Kon'
Erfitt val kvenna.
ag! En þessi sigur kvenna í
jafnréttisbaráttunni hefur,
Fjölskylduböndin losna.
í fjölskyldunni eru fjögur
aðaltengsl — milli móður og
meiri og meiri ómagar eftir
því sem fæðið og uppeldið
varð dýrara.
1 Allar þessar breytingar
urðu smám saman. Nú á dög-
um er fjölskyldan orðin mun-
aður, sem aðeins þeir ríku
geta í raun og veru veitt sér.
— Og enn rignir. Sjóhatt
þyrftu allar íslenzkar konur
að eiga.
unni standa nú allir vegir
opnir, hún getur nú stigið út
úr einangrun heimilisins og
tekið þatt í þjóðmálunum. En En eitt er vist- slíkt fyrir‘
ef hún gerir það, hvað verður J komula§ myndi veikla ten§sl
þá um heimilið ? Getur fjöl-|in milli móður °8 barns' Þau
skyldan lifað áfram ef hún eru nú be8'ar veikari en bau’
er ekki lengur í miðju henn-
voru áður.
Meðan móðirin er við ann-
Fyrir nokkrum áratugum héfði spurn-
ingin tæpast getað verið til. En síðan er
margt breytt.
ar við stjórnvölinn? Og ef J
framtíð fjölskyldunnar er í !
voða vegna þess, að konan J1 annarra umsjá, barnfóstru,
fer út að Vinna, hefur hún
þá í raun og veru unnið nokk-
urn sigur?
Þetta er vandamálið sem
blasir við konunum í dag.
(Þ$tta var auðvelt meðan iðn-
aðurinn og fjölskyldan voru
...... | undir sama þaki. En nú eru
yona anc ems a 1 föður, milli móður og barns, i Ríkið hefur orðið að skerast j þag tveir ólíkir heimar. Hvað
þevíio a veg ver' a ui s0S-,mjj]j fggur og barns og milli í leikinn til að bera byrðina, U konan að gera? Hvorn á
unm.
Hér er ekki ætlunin að spá
neinu. Enginn veit hvað
framtíðin ber í skauti sér. En
barnanna innbyrðis. Aðstæð-1 svo hlutverk föðurins, sem hún að kjósa?
ur nútímans vinna allar að | fyrirvinnu og verndara er
því að gera þessi tengsl veik-jekki lengur jafnþýðingarmik-
I ari en þau voru áður fyrr. | ið og áður.
það ei skylda oklcar að íeyna^ Fyrir einni öld var mikill i
að skilja hvað er að gerast
í þeim heimi sem við byggj-
um.
I fyrsta lagi verðum við
8Ö gera okkur ljóst hvers-
vegna fjölskyldah er til. Fyrst
og fremst er hún til fyrir
barnið.
hluti þess, sem fjölskyldan XV?/ staða konynnar.
þurfti með framleitt á heim-! En hvað þá um konuna?
ilinu. Fólkið lifði á landbún-
Við höfum séð hvernig iðn-
aði, brauðið var bakað heima. agarbyltirigin gerbreytti
smjörið og skyrið var búið til j verkahring heimilisins, og
heima, kindunum vai slátrao j ræncjj þar ineð eiginkonuna
heima og kjötið íeykt eðcl 0g móðUrma þeim réttindum
saltað. Ullin var spunnin og j og skyldum sem áður höfðu
. Hjá lægri lífverum þurfa otin heima og iötin saumuð verið }iennar. Hún losnaði við
afkvæmin engrar umhyggju jog prjónuð og skórnir voru
foreldranna. Annaðhvort eru j gerðir heima úr sauðskinnum
þau strax fær um að sjá fyrir
og húðum.
I bcini fjölskyldum var nóg
sér sjálf, eins og t. d. hjá
mörgum skordýrum, eða j að yinr.a, allir urðu að hjálpa
f jölguriin er svo gííurlsg að j til. Fa'ðiv, móðir og börn unnu
þrátf fyrir mikil skakkafoll | saman við framleiðsluna, og
lifir alltaf nóg til að haldá j mennfun barnanna var á
tegundinni við. ! ábyrgð f jölskyldunnar.
Þegar hærra kemur þarf j Seinna komu verksmiðj-
^aðirinn að vernda og sjá urnar og bæirnir. Gamla fjöl-
fyrir bæði afkvæminu og j skyldulífið byrjaði að leysast
moöurinni, og ástalífið breyt-; Upp. Börnin voru fyrst látin
ist í langt, jafnvel æfilangt j vinna eins og áður, en þegar
samband. Gegnum samband foreldrarnir Voru ekki lengur
sitt við móðurina er faðir- vinnuveitendur þeirra voru
inn einnig í tengslum við af- þau svívirðilega misnotuð, og
kvæmi sitt og fjölskylda er lög voru sett til að vernda
á vöggustofu eða dagheimili.
Tengslin milli foreldra og
barna eru þannig veikari en
þau áður voru.
En hvað um tengslin milli
föður og móður? Gefa hinir
síauknu hjónaskilnaðir ekki í
skyn, að þau tengsl séu einnig
-veikari?
orðin til.
Við höfum stofnað fjöl-
skylduna til að sjá börnunum
fyrir ást og verndun foreldr-
þau. Barnafræðsla var gerð
að skyldu. Börnin voru ekki
lengur til hagnaðar heldur
kostnaðarsamur munaður.
mikla vinnu og þrældóm, en
hún missti líka völd og áhrif.
Smám saman fjarlægðist
þjóðlífið hana og skildi hana
ef.tir einmana og yfirgefna,
dæmda til að lifa einangruðu
lífi innan heimilisins, oft með
lítið að starfa, því vinnan var
orðin liægari og börnin færri.
Þetta féll án efa mörgum kon-
um vel í geð, en öðrum fannst
þær vera fangelsaðar og risu
upp til mctmæla. Það varð
upphaf kvenréttindahreyf-
ingarinnar sem byrjaði með
kröfunni um kosningarétt
kvenna. Seinna hafa fleiri og
fleiri svið, sem áður voru
konum lokuð, opnast fyrir
þeim — í listum, iðnaði
og flestum atvinnugreinum.
Þetta hefur verið löng bar-
Þrennskonar skoðanir eru
um þetta. Fyrst eru þeir sem
segja, látið konuna hætta við
þessar bjánalegu .kröfur.
Hennar staður er við graut-
arpottinn og vögguna. En svo
einfalt er það bara ekki. Það
er ekki hægt að færa þróun-
ina afturábak, hún heldur
alltaf áfram sína leið.
I öðru lagi eru þeir sem
vilja láta allt fjölskyldulíf
róa. Konur hafa nú loksins
fengið jafnrétti við karla
segja þeir, bráðum þarf eng-
in kona lengur að eiga barn 1
nema hún vilji það, leggjum
niður hjónabandið, látum rík-
ið ala upp börnin. Þessi skoð-!
un fékk marga áhevrenflup.
fyrir nokkrum árum, en heyr-
ist ekki eins mikið nú.
Reynsla Ráðstjórnarþjóð-
anna sýnir að þetta er ekki
leiðin.
I þriðja lagi er samkomu-
lag. Það er sú skoðun, að kon-
an geti valið báða heimana,
geti unnið úti og samt sem
áður stjórnað heimilinu.
Sennilega á þessi skoðun eft-
ir að sigra. Ef vísindin geta
skapað heimili, sem alveg er
laust við strit, ætti þetta að
vex’ða hægt.
Hver verður framtíðin?
Við stöndum andspænis
miklum breytingum í fjöl-
skyldulífinu.
Mun hin nýja fjölskylda
, geta staðizt? Ef maður og
1 kona fara út til vinnu sinnar
á hverjum degi og börnunum
er komið fyrir á stofnunum
á meðan — ef þau borða ilti
þar að auki og skemmta sér
úti —mun fjölskyldulífið þá
verða þess virði, að því sé
haldið við?
Ef ekki, munum við þá
jhætta við fjölskyldulíf í því
l'ormi sem við höfum þekkt
það hingað til? Eða munum
við komast að raun um að án
f jölskyldunnar er ekki hægt
að byggja upp nýtt þjóðfélag?
Stytt úr Everyivoman.
Sauma
karlmannaföt
tek heim efni og
sauma karlmannaföt
Kristján Friðfinnsson
Bergþórugötu 11.