Þjóðviljinn - 28.12.1945, Blaðsíða 1

10. árgangui
Föstudagur 28. des. 1945
292. tölublað
Víðtækt samkomulag á Moskvafundinum:
Kjamorkusprengjan og önnur stórvirk drápstæki
gerð útlæg úr vopnabúnaði þjóðanna
Samkomulag um Kína, Japan og Balkanlöndin
Klukkan tvö í nótt eftir íslenzkum tíma var birt
í Moskva, London og Washington tilkynning um
árangur utanríkisráðherrafundarins, sem staðið
hefur í Moskva undanfama 11 daga. Tilkynning-
ín er 5000 orð á lengd og eru helztu atriði hennar
þessi:
Kjarnorkusprengjan og önnur stórvirk eyðing-
arvopn skulu gerð útlæg úr vopnabúnaði þjóð-
eníu og Ungverjalandi og
| Sovétríkin og Bretland Finn-
landi. Síðan verður haldin
j friðarráðstefna allra þeirra
i þjöða er áttu i styrjöld við
I þessi lönd og þar gengið end-
j aníega frá friðarsamningum.
anna.
Nefnd Bandamanna er falin stjórn Japan.
Ekkert þríveldanna mun blanda sér í innan-
landsmál Kína.
Ákveðið er hvernig friðarskilmálar við ríki, er
börðust með Þýzkalandi skuli samdir.
Stjórn Rúmeníu og Búlgaríu skal komið í það
Korf, að þríveldin öll geti viðurkennt þær.
Kjamorkumálin
Þing Sameinuðu þjóðanna
skal kjósa sérstaka kjarn-
orkumálanefnd, er skal sjá
um útbreiðslu á niðurstöðum
kjarnorkurannsókna meðal
þjóðanna. Einnig skal nefnd-
in sjá um að kjarnorkunni sé
aðeins beitt til iðnaðar í frið-
samlegum tilgangi Þá skal
hún sjá um að allar þjóðir
geri kjarnorkusprengjur og
önnur stórvirk drápstæki út-
]æg úr vopnabúnaði sínum.
Bretland og Banda-
ríkin vilja koma
Franco frá völdum
Stjórnir Bretlands og
Bandáríkjanna hafa tekið
boði Frakklandsstjórnar um
að hefja viðræður um sam-
eiginlegar aðgerðir gegn
Francostjóminni á Spáni.
Orðrómur hafði komizt á
kreik um að brezka stjórnin
væri mótfallin tillögu Frakka
en því'var opinberlega mót-
mælt í London. Minnt var á
ummæli Bevins utanríkisráð-
herra, er hann kvaðst fyrir-
líta Ffaneo og stjórn hans.
Franska stjómin lagði til
að byrjað væri á því að slíta
stjórnmálasamibandi við
Franco; en talið er óvíst í
London og Washington að
það eitt nægði enn sem kom-
ið er til að koma Franco frá
völdum.
Austur-Asía
Sett skal á stofn nefnd í
Austur-Asíumálum, er hefur
aðsetur í Wasíhingtón. Skal
hún marka stefnuna í þessum
hluta 'heims. Eftirlitsnefnd
Bandamanna skal vera yfir-
manni hernámsliðsifts í Japan
til aðstoðar. Hún situr í
Tokio. Korea skal fá sjálf-
stæði. Bandamenn munu að-
stoða við að koma á þjóðar-
einingu i Kína og í engu
skipta sér af innanlandsmál-
um. Her Bandaríkjanna fer
frá Kína er framfylgt hefur
verið uppgjafarskilmálum
þeim, er Japönum voru settir.
Bevin og Byvnes um
árangur fundarins
Bevin og Byrnes ræddu
báðir við blaðamenn í gær
um árangur fundarins. Létu
þeir báðir hið bezta af hon-
um. Bevin sagði, að ef á-
kvarðanir fundarins væru
framkvæmdar af samvinnu
og skilningi væru þær mikil-
vægur grundvöllur að lausn
brýnni og stærri viðfangs-
efna. Þessi fundur væri mik-
ilvægt skref til algerrar sam-
vinnu stórveldanna. Bevin
kvaðst ekki vilja kcma þvi
inn hjá fólki, að hægt væri
að leysa öll vandamál á
einni ráðstefnu, en þessi ráð-
stefna hefði gert allt, sem í
mannlegu valdi stóð eins og
málum er háttað nú. Við
byggingu friðarins þurfi > þol-
inmæði og skilning. En allt
velti þó á þeim anda, sem
verði yfir framkvæmd á-
kvarðananna.
Balkanmálin
Mikael Rúmeníukonungur
fær umbeðnar ráðleggingar
um hversu stjórn landsins
skuli skipuð svo að þríveldin
geti öll viður-kennt hana. Þeir
Harriman og Kerr, sendi-
herrar Bretlands og Banda-
ríkjanna í Moskva og Vish-
insky, fara begar til Búkarest
og gefa ráðin. Er þeim hef-
vr verið framfylgt og stjórn-
in tryggt frjálsar kosningar í
landinu munu Vesturveldin
viðurkenna hana. S-ovétríkin
taka að sér að gefa Búlgaríu-
stjóm vinsamleg ráð um
hvernig breikka skuli grund-
völl hennar svo hún megi
öðlast viðurkenningu Vestur-
veldanna.
Friðarsamningar
Þríveldin og Frakkland
sefja ítaMú fríðárskilmálá,
þríveldin ein Búlgaríu, Rúm-
Engir leynisamningar
Byrnes kvaðst vilja taka
það fram, til að koma í veg
fyrir bollaleggingar, sem
venjulega væru eftir slíkar
ráðstefnur, að í til-kynning-
unni -um ráðstefnuna væri
greint frá öllum málum, er
hún hefði gert ákvarðanir
urn. Engir leynisa-mningar
hefðu verið gerðir.
Byrnes sagði ennfremur, að
fundurinn hefði orðið til mik-
ils gagns til að bæta sambúð
hinna þriggja stórvelda.
Næsti fund-ur utanríkisráð-
herra þríveldanna verður
haldi-nn í Washington.
Iranmálin ekki leyst
Bevin tók fram, að loka-
samkomulag hefði ekki náðst
um Iranmálin, en þau atriði,
sem eftir. væru, myndu leyst
eftir venjulegum milliríkja-
leiðum. Ákvörðun Breta og
Sovétríkjanna um að flytja
lið sitt frá I-ran fyrir 2. marz
er óbreytt.
FramhaM é 7. síðu.
Friðarumleitanir
i
Kína
Samkomulagsumíeitanir á
milli Kuomintang og kín-
verskra kommúnista hófust
aftur í Sjúnking í dag eftir
að hafa legið niðri i 5 vikur.
Fulltrúar kommúnista
lögðu fram skriflegar til-lög-
ur á fundmum í dag.
Ástandið betra á her-
námssvæði Sovétríkj-
anna en Vesturveld-
anna
Bandarískir blaðamenn eru
nýkomnir úr ferðalagi um
suðausturhluta hemámssvœð-
is Sovétríkjanna í Þýzka-
landi.
Eru þeir fyrstu blaðamenn-
irnir frá Vesturlöndum, sem
ferðast um þennan hl-uta her-
ná-mssvæðisins. Þeir segja að
lengra sé komið að koma at-
vinnulífinu í eðlilegt horf en
í Vestur-Þýzkalandi. Flestar
þær verksmiðjur, sem fram-
leiða neyzluvör-ur séu komn-
ar í gang. En hergagnaverk-
^miðjur eru ýmist eyðilagðar
eða vélarnar tekn-ar upp í
skaðabætur. Þeir segja að
ÞjóðVérj-um sé fengin meiri
ábyrgð en á hernámssvæðum
Vesturveldanna. Helzta
vandamá-lið sé að sjá flótta-
fólki f-arborða, en það hafi
flest fengið jarðnæði, er stór-
jarðeignum junkaranna var
skipt upp.
Bretar reyna að sætta Indonesa
og Hollendinga á Java
fiershöfðiiigi Breta vill samvinnu við
Indonesa
Ráðstefnur standa nú yfir bæði á Java og í
Bretlandi, þar sem reynt er að binda enda á bar-
dagana á Java. Á Java átti Christieson, hershöfð-
ingi Breta, viðræður við Sharea forsætisráð-
herra Indonesa í gær.
í Bretlandi hófst fundur brezkra og hollenzkra
stjórnmálamanna um Javamálin. Attlee forsætis-
ráðherra stjórnar ráðstefnunni.
Af hálfu Hollendinga sitja
ráðstefnuna forsætis- og ut-
anríkjsrácr.ierra (hollenzku
stjórnarinnar og Van Mook,
landstjóri Hollendinga á
Java. Ráðstefnunni lýkur á
m-org-un.
Hersveitir Indonesa und-
ir forustu Christiesons
Rétt áður en fundur
Christiesons og Sharea hófst
lýsti Christieson því yfir, að
hann myndi með öllum ráð-
um koma í veg fyrir áfram-
haldandi árásir á brezka og
indverska hermenn á Java.
Hann gerði Sharea það tilboð,
að indonesiskar hersveitir
Skömmtun aínumin
á kornvörum
Skömmtun á brauði og öðr-
um kornvörum hefur verið
numin úr gildi frá og með 1.
janúar nœstkomandi.
Skömmtun á vörurn þess-
um hefur verið framkvæmd
í rúm 5 ár, eða frá því í sept.
1940.
yrðu settar undir stjórn sína
og tækj-u þær þátt í afvopn-
un Japana á Java. Einnig
lagði hann til, að menn úr
1-ögreglu Indonesa störfuðu
með brezku herlögreglunni
við að halda uppi lög-um og
reglu á eynni. Sharea kallaði
stjórn sína sa-man á fu-nd
strax og 'hann kom frá
Christieson^ og er búizt við
svari Indonesa í dag.
Bretar vilja samkomu-
lag
Bretar eru sagðir leggj-a
mikla áherzlu á, að Javamál-
in verði leyst m-eð samkomu-
lagi Indonesa og Hollendmga,
svo að e-kki komi til frekari
blóðsúthellinga. Ástralíu-
menn hafa lýst sig fúsa að
taka við Evrópum-önnum,
sem vilja fara frá Java.
Tilraunir Breta til að
br jóta sjálfstæði-shreyíing- \
Indonesa á bak aftur roíS
vopnavaldi hafa mælzt '
illa fyrir víða um h°'r~'
ekki sízt í Bretla-ndi.
síðustu ráðstafarii-r r"''ta
benda ti-1 stefn-ubreytingar
gagnvart Indonesum.