Þjóðviljinn - 28.12.1945, Blaðsíða 5

Föstudagur 28. des. 1945
—----------;-----------1---
ÞJÓÐVILJINN
„Svo lengi sem ég m er
neitasta ósk.. f
Viðtal við Carolinu Siemsen sjötuga
Einn af elztu brautryðjendum verkalýðssamtakanna, Carolina
Siemsen, átti sjötugsafmæli 23. þ. m. Af nafni hennar stendur mest-
ur ljómi á fyrstu áriun yei;kakvennasamtakanna hér á Iandi.
Ókunnngur maður sem kæmi imi til Carolinu Siemsen og ræddi
við hana myndi vart trúa því að þar færi sjötug kona. Hárið er
að vísu slegið hinum virðulega silfurlit ellinnar, en augun eru kvik
og áliuginn á málum samtíðarinnar og þá fyrst og fremst málstað
liinna vinnandi stétta, er áhugi ungrar sálar. Þegar Carolina rifjar
upp endurminningar frá fyrstu baráttuárunum beinlínis geislar
liún af þrótti. Þá dylst engum hver hamingja það hefur verið
samtökum verkakvenna að eiga óskiptan liug og starfsorku þessar-
ar konu. — Mættu samtök hinna vinnandi stétta eignast sem
flestar slíkar.
mm
Carolína var ein þeirra
sem fremst stóðu að stofn-
un verkakvennafélagsins
Framsókn, og var hún í
stjórn þess öll þau ár er
hún var í félaginu, ýmist
sem ritari eða gjaldkeri.
Hún stóö ætíð fremst í bar-
áttunni fyrir bættum kjör
um og auknum réttarbót-1
um og ’var' ætíð vakandi
á verðinum að gæta feng-
inna réttinda; mun hún 13
sinnum hafa verið í samn-
inganefnd fyrir félagið —
og á þeim árum var annað
að segja þaö en gera, aö fá
nýtt félag viðurkennt sem
samningsaðila — ,,en kon-
urnar báru traust til mín
og formaðurinn sagðist ekki
vilja vera í samninganefnd
nema ég væri með“, sagði
hún. Carolina var einn af
stofnendum Alþýðusam-
bands íslands; hún fór til
Vestmannaeyja til aöstoöar
verkakvennasamtökunum
bar, og hún fór til Hafnar-
fjarðar til að stofna verka-
kvennafélagið þar.
Framsókn
Fyrsta spurningin, þegar
ég kom til Carolinu Siem-
sen til aö ræða við hana
sjötuga, var vitanlega um
stofnun verkakvennafélags-
ins Framsókn.
__ Verkakvehnafélagið
Framsókn var stofnaö 28.
nóvember 1914. Stofnendur
voru eitthvað um 60 konur
og það fjölgaði ört í félag-
inu, þótt ekki gengi alltaf
vel að fá þær til að standa
saman.
Vinnutímmn var þá eins
langur og atvinnurekend-
um þóknaöist og kaup hið
sama hve lengi sem unnið
^ar. Kaup verkamanna var
bá svo lágt aö ekki var
unnt að lifa af því mann-
sæmandi lífi, Fyrsta kaupiþ
okkar var 15 aurar á tím-
ann.
— Hvernig gekk aö ná
samningum?
— Það var erfitt aö koma
nokkru í framkvæmd á
þeim árum. Eftir nokkra
mánuði náðust i amningar,
en fulla viðurkenningu sem
samningsaðili fékk félagiö
ekki fyrr en rúmu ári eftir
að það var stofnað. Fyrstu
árin stóðum við stundum í
samningum tvisvar á ári.
En alltaf þokaðist þetta
áfram og kaupið komst aö
lokum upp í 97 aura á klst.
En það var ekki fljótfarin
braut. Eg man það að eitt
sinn létu gömlu atvinnurek-
endurnir sér sæma að
bjóða okkur eins eyris hækk
lin um tímann.
Fyrsta verkfallshótunin
— Verkföll?
— Við vorum ekki nema
einu sinni í reglulegu verk-
falli og við unnum það.
Þegar við hótuöum verk-1
falli í fyrsta sinn var ég í
Alliance. Nokkrar stúlkn-
anna vom fastráönar og
þeim fannst aö þær væru
raunverulega skyldugar til
að vinna, samt tókst mér
aö sameina þær um þá
kröfu aö fá 25 aura á tím-
ann, o'g gengu þær inn á að
ég mætti segja aö engin
þeirra ætlaði að vinna nema
við fengjum þetta kaup.
Fór é'r því næst til Jóns
heitins Ó’afssonar (en hann
var ágætur yfirmaður) og
•tjáði honum Kotta. Spurði
hann hvort ég hefði fengið
allar stúlkurnar .með mér
og kvað ég svo '?era. Þetta
var fyrsta sinni sem t'lík
krafa var gerð til þeirra.
hún náðist deilulaust. Þetta
var fyrsta sporið í áttina til
aö gera vei-kfall.
Eilefu árum síðar
— Þú varst meö í stofnun
verkakvennafélagsins i Hafn
arfirði?
— Já, eftir 11 ár kom til
mín kona úr HafnarfirÖi,
Sigríður Guðmundsdóttir
(Sigríður í Bygggarði) og
spurði hvort ég vildi vera
þeim hjálpleg við stofnun
félags í Hafnarfirði. Hún
kom með mér til Sigrúnar
heit. Baldvinsdóttur (systur
Jóns Baldvinssonar) og á-
kváðum við að hún skyldi
vejða forustukona félagsins.
Fór ég svo til þeirra suður
eftir og stofnuðum við fé-
lagið; lagði ég til aö það
yrði nefnt Framtíðin.
Carolina Siemsen
Slæmar upplýsingar
fyrir póstinn
— Eg vil geta þess í þessu
sambandi, hélt Carolína
áfram, að 19. desember s. 1.
fékk ég bréf úr Rafnarfirði
sem var búið að vera 16
daga á leiðinni. í þessu
bréfi var mér boöiö á 20
ára afmæli Framtíðarinnar,
vil ég nota tækifærið og
þakka þeim fyrir boðið, og
það var ekki fyrir að ég
vildi ekki vera þar að ég
kom ekki*).
Fyrir aðeins 31 ári
— Segðu mér eitthvað af
kjörum verkakvenna áður
en Framsókn var stofnuö.
i—> Þá var verkakonum
þrælað út eins og húðar-
klárum. Þær voru látnar
bera salt og kol til jafns
við karlmenn. Kaupið var
e;n króna á dag hve langur
sem vinnudagurmn var, en
þaö var þá alge.rlega á
yaldi atvinnurekandans.
Sömu laun fyrir sömu
vinnu!
—- Eg álít það alveg sjálf-
sagt mál, heldur Carolina
áfram, aö konur sem yinna
sömu vinnu og karlmenn,
hvort heldur skrifstofustörf
e.ða önnur, fái sömu laun
og karlmenn. Það er rétt-
lætiskrafa sem ekki ætti að
þurfa að deila um.
Það var á uppstigningar-
degi
— Segðu mér eitthvað
meira frá átökum fyrstu ár-
anna.
— Einu sinni samþykkt-
um við á fundi aö krefjast
5 aurum hærra um tímann
*) Eg tel rétt að geta hér
þeirrar sögulegu staðreyndar, að
þegar Framsókn hélt hátíðlegt
30 ára afmæli sitt. sáu núverandi
stjórnarkonur í Framsókn ekki
ást?eðu til þess að bjóða frú
Carolinu Siemsen — Það ?kal
tekið fram að þessa er hér getið
í algeru hei.mildarleysi hennar.
J. B.
fyrir helgidagavinnu, en at-
vinnurekendur létu vinna
þá daga jafnt og aðra.
Svo var það einn helgi-
dag — mig minnir að það
væri á uppstigningardegi —
að sent var til mín frá Þór-
oddsstöðum, en þar var þá
verið að vinna. Strax og ég
kom þangaö slepptu stúlk-
urnar fiskbörunum og sögð
ust ekki snerta þær fyrr en
ég hefði talaö við yfirmann
inn.
Þegar ég kom inn til hans
sagði hann:
„Ert þú nú komin hingað
líka, Lína?“
,,Já“.
„Þær eru byrjaöar að
vinna“, sagði hann.
„Já, þær voru að vinna,
en nú er kaffitími hjá þeim.
Og þær byrja ekki aftur
fyrr en þær hafa fengið 5
aura kauphækkun“.
„Ætli það veröi ekki að
vera eins og þú vilt“.
„Það var hrækt á mig“
— En það gekk nú ekki
alltaf svona auðveldlega,
hélt Carolína áfram.
Einu sinni var verið að
raga fisk og pakka við höfn-
ina, — það mun hafa verið
hjá Blöndahl —. Þar unnu
tvær félagskonur. Þarna var
bæði um helgidagavinnu og
fiskpökkun að ræða sem at-
vinnurekandinn hafði ekki
samið um.
Eg fór þangað. Verkstjór-
inn spurði mig hvort ,ég
ætlaöi að taka stúlkurnar
frá þeim. Eg játaði því, þar
sem ekki væri samið um
bessa vinnu — nema því að-
eins að hann vildi ganga 1
ábyrgð fyrir því að stúlk-
urnar fengju það kaup sem
félagið hefði ákveöið. Hann
var ekki reiðubúinn að
ganga að því — og einn
þeirra sem þarna var hrækti
á mig. Stúlkurnar fóru þá
strax með mér. En ég var
ekki fyrr komin inn úr dyr-
unum heima en að verk-
stjórinn kom á hælana á
mér og spurði hvort ég
vildi taka orð sín gild fyrir
því aö stúlkui-nar fengju
það kaup er við vildum, og
— hvort ég vildi fyrirgefa
manninum sem hrækti á
mig. Sættumst við upp á
bað. '■W'iW'f'?;
Ætti ekki að þurfa að
sjást
— Hvað viltu segja mér
fleira?
— Svo lengi sem ég lifi er
það mín heitasta ósk aö
verkalýðurinn nái jafn góö-
um lífskjörum og aðrar
stéttir þjóðfélagsins.
Kaup verkamannsins hef-
ur lengst af venð svo lágt
að ekki hefur verið unnt aö
lifa afþvímannsæmandi lífi,
en það er þó einna bitrast að
þegar þeir þafa slitið sér út
I alla ævina eiga þeir ekkert
öryggi í ellinni. Það er t. d.
sjón sem ekki ætti að þurfa
að sjást á götum Reykjavík
ur, eins og nú á sér stað,
! að útslitin gamalmenni
j þurfi að vinna fyrir sér við
■blaðasölu.
Örðugt að ferðast frá
Danmörku til Sví-
þjóðar
Sendiráð ísla,nds í Kaup-
mannahöfn hefur bent á
það, að samkvæmt núgild-
andi ákvæðum sé ekki hægt
vegna gjaldeyrisskorts, að
kaupa farmiða frá Dan-
rnörku til Svíþjóðar, nema
leyfi danska þjóðbankans
komi til og alveg sérstak-
lega standi á. Þó eru seldir
farmiðar frá Kaupmanna-
höfn til Málmeyjar og Hels-
ingbórgar.
(Fréttatilkynning frá
utanríkisráðuneytinu).
Islenzkir sjómenn fá
ekki að kaupa fatnað
í Bretlandi
Sendiráði íslands í Lon-
don hefur verið tiikynnt, að
framvegis verði sjómönnum,
er til Bretlands sigla. alls
eigi úthlutað skömmtunar-
miðum fyrir fatnaði, nema
fyrir liggi gögn um aö um-
ræddur sjómaður hafi orðið
fyrir skaða á fatnaði í sigl-
ingu. Getur hann þá feng-
ið úthlutaða skömmtunar-
miða, sem svara til þess
fatnaðar, er eyðilagzt hefur
eða skemmzt svo, að eigi
veröi úr bætt, enda fylgi
vottorð fulltrúa landsins í
Bretlandi < sendiherra eða
ræðismanns).
(Fréttat lkynning frá
ríkisstjórninni.
Héraðslæknir aðvarar
Héraðslækrþr heíur varað
almenning við bví að fara
með börn á jólatrésskemmt-
anir, ef þau hafa ekki fengið
kíghó.sta, rpma ;'á byí aðeins
að þau hafi áður verið spraut-
uð gegn kíghósta í samráðí
við heimilislækni.
„Það eina, sem hefur
glatt mi» stríðsárin“
— Það tók mig þó alltaf
sárast, lielaur Carolina
áfram, að sjá hve bornin
hér á götunum voru áður
illa klædd, illa skóuð og
veikluleg,
Það eina sem hefur glatt
mig striðsárin er að sjá hve
börnin hafa veriö vel klædd
og ég vona að það þurfi
aldrei að koma lyrir aftur
að þau verði eins útlits og
þau voru á fyiri árum. Eg
vona að gifta vinnandi stétt
anna og nýsköpunin sjái
fyrir því. Heiil sé hinum
vinnandi stéttum í landinu.
*
Þannig mælir liin sjötuga
kona. Það er ykkar, sem nú
eruð ung, að láta þessa
lögeggjan brautryðjandans,
þessa ungu ósk hennar,
verða aö venileika.
J. B. ,