Þjóðviljinn - 01.05.1946, Page 2

2
r
ÞJÓÐVILJINN
Miðvikudagur 1. maí 1946.
UTANFARARKÓR
Sambands íslenzkra karlakóra
SAMSÖNGUR
í Gamla Bíó, fimmtud. 2. maí og föstud. 3.
maí, kl. 7,15.
Söngstjórar:
Jón Halldórsson,
Ingimundur Árnason.
Einleikur:
Rögnvaldur Sigurjónsson píanóleikari.
Aðgöngumiðar hjá Lárusi Blöndal og
Eymundsson.
Almenmir dansleikur
í Breiðfirðingabúð, Skólavörðustíg 6B, í kvöld, kl.
10. — Aðgöngumiðar í anddyri hússins, eftir kl. 8
síðdegis. — Hljómsveit Hafliða Jónssonar leikur.
Ölvuðum mönnum bannaður aðgangur.
Cir—
TILKYNNING
um atvinnuleysisskráningu
Atvinnuleysisskráning samkvæmt á-
kvörðun laga nr. 57 frá 7. maí 1928 fer
fram á Ráðningarstofu Reykjavíkurbæjar,
Bankastræti 7 hér í bænum, dagana 2., 3.,
og 4. maí þ. á., og eiga hlutaðeigendur, er
óska að skrá sig samkvæmt lögunum, að
gefa sig þar fram á afgreiðslutímanum kl.
10—12 f. h. og kl. 1—5 e. h. hina tilteknu
daga.
Reykjavík, 30. apríl 1946.
Borgarstjórinn í Reykjavík.
1
Okkur vantar
unglinga til að bera Þjóðviljan til
kaupenda í
allmörg hverfi víðsvegar um bœinn.
r i—■
HARMONIKUMEISTARI NOÐUIILANDA
—As:.} 'lkLiJÍ:. \
Lýður Sigtryggsson
og kennari hans, norski harmoniku-
snillingurinn, Hartvig Kristoffersen
halda
Harmóníkutónleika
næstkomandi laugardagskvöld kl.
11,30 í Gamla Bíó.
Á efnisskránni er lög eftir Grieg,
Verdi, Rossini o. fl. Auk þess jazz,
swing, eldri og nýrri dansar,
Aðgöngumiðar hjá Eymundsson og
Blöndal.
1
Hvar á að geyma gömlu íslenzku
handritm?
Ilér fer ú eflij• ýtarlegur úrdráttur úr grein eftir SigurS
Nordal, sem nýveriS birtisl í Nordisk Tidskrift. Greinin var
afhent tímaritinu Ilelgafell lil birtingar í desember og kemur
þar vientunlega í heild í þýðingu Magnúsar Ásgeirssonar.
I.
I samningum þeim, sem
enn er ekki lokið, um skipun
sameiginlegra málefna hinna
fornu sambandsþjóða, Dana
og íslendinga, hafa fulltrúar
íslendinga lagt megináherzlu
á það, að íslenzku handritin,
sem nú eru geymd í dönskum
söfnum, beri að flytja til ís-
lands. Sumum mun virðast
þessi ósk vera alltof óhagnýt
á þessum tímum raunsæis-
stjórnmála, en aðrir munu
líta á hana sem ágenga móðg
un við viðurkennda hefð.
íslendingar munu ekki hafa
neinn fjárhagslegan hag af
endurheimt þessara handrita,
þeir munu öllu heldur leggja
á sig verulegan nýjan kostn-
að. Vér höfum engin tök á
að knýja fram fráleit tilmæli
með valdi, og í viðsk ptum
vorum við aðrar þjóðir höf-
um vér ávallt verið veikir
og vanmátta en ekki ágeng-
ir. Hér hlýtur því að vera
um eitthvað það að ræða,
sem er hinni íslenzku þjóð
mikils virði, en öðrum torskil
ið, og það ætti því ekki að
vera tilgangslaust að gera
Norðurlandabúum nokkra
voru greinilega aristókratisk-
ar, enda náðu þær ýtrustu
fullkomnun, bæði sem sagna
ritun og skáldsagnagerð. En
þær voru alþýðlegar í sínum
göfuga einfaldleik og þjóð-
legri afstöðu, þær höfðu
sprottið upp í aristódemó-
kratísku þjóðfélagi, og þær
urðu smátt og smátt eign al-
mennings í þvílíkum m*æli,
að slíks eru ekki dæmi meðal
annarra þjóða fyrir daga
prentlistarinnar. Á þeim tím-
grein fyrir sjónarmiðum vor- um, þegar handrit voru í öðr
um. um löndum fjársjóðir, sem
engir höfðu efni á að eiga
nema þjóðstofnanir eða auð-
menn, hlýtur að hafa úað og
grúað af skinnbókum á ís-
landi, og vekur það engu
minni furðu en sköpunarmátt
urinn fyrr. Bein sönnun um
þetta eru þær skinnbókaleif-
ar, sem enn eru til, en af
þeim má álykta um miklu
frumlegasti og varanlegasti
skerfur Norðurlanda til
heimsbókmennta í heild. Það
má líta á þetta sem eina af
fjarstæðum menningarsög-
unnar, og hún vekur þeim
mun meiri undrun sem mað-
ur kynnist henni betur.
Að vísu voru þessar bók-
menntir ekki alþýðlegar á
blómaskeiði sínu í þeim skiln
ingi, sem margir álíta enn
þann dag í dag: mismunandi
sjálfgerð ritun á endur-
minningum almúgans. Þær
kaþólskum messubókum,
helgisögum og stundum á
hinum alltof veraldlegu forn
sögum, en þó hefur það ekki
haft neitt úrslitagildi. Meiru
olli vafalaust vaxandi fátækt
þjóðarinnar, emkum eftir
1600, en hún var bein afleið-
ing af miskunnarlausum
sköttum og örlögþrungnum
áhrifum dönsku einokunar-
verzlunarinnar á atvinnulíf-
ið. Mikið hefur eyðilagzt
vegna hins hraklega húsa-
kosts og vegna þess að menri
fre'stuðust oft í neyð sinni
til þess að nota skinnið t.il
„hagnýtra þarfa“. En þó má
ekki heldur gera of mikið úr
þessum ástæðum.
Eftir Sigurð Nordal
ii.
„Sögueyjan“ heyrir svo að
segja til bernskufræðsiu
hinna skandinavísku þjóða,
og enda þótt þetta róman-
tíska gælunafn sé oft notað
til þess að fela mikla fáfræði
bæði um ,,sögurnar“ og „eyj-
una“, þá felst þó í því hefð-
bundin viðurkenning tveggja
staðreynda: að sögurnar séu
íslenzkar og að þær séu meg-
inafrek íslendinga 1 augum
úmheimsins- Til þess að menn
geti gert sér grein fyrir fullu
gildi hinna íslenzku fornbók-
mennta verða þeir að gera
sér ljós mörg atriði. Það má
líta á alla sögu íslands á
þjóðveldistímanum sem und-
irbúning hinna bókmennta-
legu starfa á 12.—14. öld. —
Þjóðin virðist hafa einbeitt
beztu hæfile'.kum sínum og
kröftum til þeirra, og ekki
aðeins gildi bókmenntanna.
heldur einnig magn þeirra í
tiltölu við fólksfjöldann er
furðulegt. Áhrif Eddukvæð-
anna og sagnanna á síðari
menn'ngu og sögu íslendinga
eru djúptæk. Gildi þeirra
fyrir sögu Noregs og andlegt
lif hinna norrænu þjóða á
síðari öldum mun flestum
kunnugt. Ýkjulaust má telja
þessar bókmenntir meðal
hinna sígildustu á miðöldum
Evrópu, og þær eru jafnvel
Það er eins torvelt fyrir
útlendirig, jafnvel lærdóms-
menn, að gera sér grein fyr-
ir andlegu lífi íslendinga á
þessum tímum og útbreiðslu
bókmenntanna meðal þjóðar-
innar fyrir siðaskipti. Þegar
sagt er: „menningarlífið var
á leið til algerrar glötunar“
á 17. öld, þá er það að vísu
ágætt dæmi um afleidda
sagnritun, þar sem talið er
víst að áhugi á bókmenntum
sé háður efnalegri velmegun,
en stafar engu að siður af
gloppóttri þekkingu á ástand
inu eins og það var. 17. öld-
in er þrátt fyrir alla óleiki
örlaganna blómatími 1 ís-
lenzkri menningu, og birtist
það ekki aðeins í skáldskap,
heldur einnig í aukinni
menntun almúgans, í endui'-
vöktum sagnfræðiáhuga,
bæði hjá leikum og lærðum.
Þótt það virðist fjarstæða
hugi þátt sinn í hinum dap-
urlegu örlögum skinnbók-
anna.
Framhald í riæsta blaði
meiri fjölda glataðra hand- ein, átti einmitt þessi nýi á-
rita — og öbein sönnun í
hinni einstaklega almennu
lestrar- og skriftarkunnáttu
íslenzkra bænda á siðaskipta
tímunum.
Það er varla hægt að iá
þjóð, sem fyrst hefur skap-
áð slíkar bókmenntir og sið-
an gert þær að sínum á þenn
an hátt, þótt hún eigi torvelt
með að sætta sig við það, að
nú er ekki til eitt einasta
gamalt skinnhandrit á ís-
landi, og þótt umhugsunin
um hin síðari örlög hinna
gömlu handrita hljóti að
vekja söknuð, sorg og beiskju
í huga sérhvers íslendings.
Sundkennsla
Sundnámskeið verða í
Sundhöll Reykjavíkur í
maí og júní
Upplýsingar í
Sundhöllinni.
III.
Ástæðurnar til þess, að
meginhluti h'nna íslenzku
skinnbóka glataðist á tíma-
bilinu milli 1550 og 1700 en
leifarnar voru fluttar úr
landi, eru margar. Það er
bæði öruggt og sennilegt, að
vandlætingasemi slðaskipta-
frömuðanna hefur bitnað á
Kápur,
Dragtir,
Kjólar,
Skíðadragtir,
Sportpils
Saumastofan
Hverfisgötu 49
Sóley S. Njarðvík