Þjóðviljinn - 31.07.1946, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 31.07.1946, Blaðsíða 5
Miðvikudagur 31. julí 1946. ÞJ0ÐV3UINN Friðarfundurmn FRIÐARFUNDURINN í París hófst í fyrradag, með þátttöku tuttugu og einnar þjóðar. Verkefni hans er að semja frið milli Bandamanna og þeirra Evrópuríkja annarra en Þjóðverja, sem gegn þeim börðust í heimsstyrjöldinni, sem lauk fyrir ári. Fyrir fundinum liggja friðarsamn- ingar við Ítalíu, Ungverja- land, Búlgaríu, Rúmeníu og Finnland. TIL friðarfundarins í Versöl- um 1919 þótti sjálfsagt að allir æðstu stjórnmálamenn Bretlands færu, en nú tekur Bevin aðeins með sér tvo undirráðherra, segir New Statesman, og þykir þetta merki þess að ólíkt minna sé nú um að vera. Þetta er að því leyti rétt, að hér er ekki saminn friður við aðaland- stæðing Bandamanna í Ev- rópu, Þýzkaland, og um þau atriði í friðarsamningunum við bandalagsþjóðir Þjóð- verja, sem ágreiningi valda, hafa farið fram ýtarlegar um ræður og samkomulag náðst milli stórveldanna um mörg þeirra. FRANSKI forsætis- og utanrík- isráðherrann Georges Bidault lét þess. getið á fyrstu sam- komu friðarfundarins, að hann teldi mikið hafa áunn- izt á ráðstefnum utanríkis- ráðherra fjórveldanna, og hefði verið gerf of lítið úr árangri þeirra. EINMITT á Parísarfundinum náðu utanríkisráðherrar Sov- étríkjanna, Bandaríkjanna, Bretlands og Frakklands sam komulagi um mjög erfið úr- lausnarefni, og voru þessi helzt: 1. Borgin Trieste og um- hverfi hennar, sem ítalar og Júgóslavar deila. um, verði sett undir alþjóðastjórn. 2. ftalía afsalar sér rétti til nýlendnanna í Afríku. 3. Landamærahéruðin Briga og Tenda ásamt Mont Cenis, á landamærum Frakklands og Ítalíu, sameinist Frakklandi. 3. Italía á að greiða Sovét- riikjunum 25 milljónir punda i stríðsskaðabætur. 5. Skaðabætur Ítalíu til Grikklands, Búlgaríu, Al- ■baníu, Júgóslavíu og Abess- iníu verði ákveðin á friðar- fundinum. 6. Allir Bandamannaher- menn verði fluttir. burt af ítaliu innan 90 daga frá því að friðarsamnir.gar við I.taliu ganga í gildi. Rússneski her- inn fer frá Búlgaríu einnig innan 90 daga, frá því að frið ur við það l.and er saminn. 7. Hafnað verði endurtck- inni kröfu Austurríkismanna . um Suður-Tyról. 8. Tylftareyjar verði grískt land. 9. Samkomulag í aðalatrið- Fxamh. á 7. siðu. William Paul: Víðsjá Þjóðviljans 31. 7. 1946. Auðvaldsskipulag og kreppur Fjórða grein í greinaflokknum Kjarnorkan og þjóðfélagsþróunin Tjarnarbíó: Þegar stríðinu gegn Frakk- landi lauk og sigur hafði unnizt yfir Napoleon, varð kapitalísminn fyrir áfalli, sem dn > all-verulega úr bjartsýni margra formælenda hans- Hin fyrsta iðnaðar- kreppa skall yfir. Sagan varp aði nú í fyrsta sinn svo að um munaði fram í dagsljósið hinum eyðandi efnahagsand- stæðum, sem kapítalisminn felur í sér — allsnægtir hrúg- uðust upp á mörkuðunum, meðan verkamenn sultu í hel í nánd við lokaðar verk- smiðjur og myllur og þögul- ar iðnvélar. Það kom í ljós, að takmarkið með hinni kapitalistisku framleiðslu var ekki það, að skapa auð- æfi til almenningsþarfa — heldur var takmarkið hitt, að framleiða fyrir markaðina án tillits t-1 nókkurs nema gróðans. Kreppunni árið 1815 fylgdi önnur árið 1825. Og þetta endurtók sig út alla 19. öldina á tuttugu ára fresti. Og alltaf varð krepp- an víðtækari og iskyggilegri eftir því, sem á leið. Þetta leiddi svo til þess, að áhrif hinna veikari kapitalistisku afla urðu stöðugt veikari en um leið styrktust þau sem sterkari voru, það er að segja þau, sem miðuðu að því að ná einokunartökum á fram- leiðslutækjunum. Kapital- 'smi samkeppninnar var að breytast í andstæðu sína kapitalisma einokunarinnar. Kapitalistiskur hagnaður grundvallast á þeim verð- mætsum, sem verkamennirnir skapa framyfir verðmæti launa s'nna. Til þess að fryggja þennan hagnað reyn ir kapitalismHn að hindra það, að tæknile?; bróun fram leiðslunnar bein'st inn á raunhæfar og vísindalegar brautir- Sú regla að fram- leiða eingöngu með hagnað fyrir augum, hefur í för með sér ójafnar sveiflur í þróun- inni þannig, að fjármálakerf 'ð skjögrar frá einu áfallinu til annars. Ágallar þessa fyr- irkomulags koma greinilega í ljós, þegar fé er tekið úr „veikum“ og óhagkvæmum iðnaði og því varið í „sterk- an“ og hagkvæman iðnað. — Afieið'ngin af þessu verður sú. að hinn veikari iðnaður verður veikari en hinn sterki verður sterkari — og þannig skapast algjört öryggisleysi á fjármálasviðinu. Það er á- góðagræðgin er orsakar hinn skipulagslausa og ójafna þró- unarferil kapitalismans og í, þessu felst skýringin á því, hversvegna þetta fjármála- kerfi rambar stöðugt á barmi kreppunnar. í hvert skipti sem fjármála kerfið lendir í öngþveiti kreppunnar, dregur úr krafti framleiðsluaflanna og millj. verkamanna hrekjast út úr verksmiðjunum. — Þess- vegna verður kapitalisminn, samkvæmt reglunni um hagn að, stöðugt að herða á vinnu afköstunum (sem ein geta tryggt hagnaðinn) með því að innleiða nýjar vélar með aukinni afkastagetu. Þetta er ástæðan fyrir því, að brezki kapitalisminn gerði allt, sem í hans valdi stóð til að við- halda heimseinokun sinni í verzlun á fyrri hluta 19. ald- ar. Með hinni öru þróun og | fullkomnun samgöngutækja j bæði á sjó og landi, þar sem ; notazt var við sérhverjar nýj * ar framfarir í framleiðslu stáls, járns og véla, breyttist eðli hins brezka útflutnings srnátt og smátt um leið og hann jókst að sama skap:. Ut- flutningur á vefnaðarvöru, sem sökum takmarkaðs end- ingargildis orsakar . sjaldnast verulega árekstra í alþjóða- viðskiptum, varð nú hægt og hægt ekki eins mikilvægur eins og útflutningur á járni, stáli, vélum og mörgum öðr- um framleiðsluvörum þunga- iðnaðarins. í mörgum tilfell- um var þessi járn- og stál- útflutningur notaður af Þýzkalandi og Ameríku til uppbyggingar á þeirra eigin þungaiðnaði. Þar sem bæði þessi lönd höfðu miklar kola- og málmnámur, hlaut að reka að því, að þau tækju upp samkeppni við Bretland á heimsmarkaðinum- Á síðari hluta 19. aldar náði þróunin í samkeppni heimskapítalist- anna hámarki. Þar eð Bret- land var elzta og sterkasta auðvaldsríkið, hafði það enn- þá aðstöðu til að tryggja veldi sitt með því að færa sig inn á braut'r heimsvalda stefnu, er miðaði að aukinni útþennslu. Hin tæknilega eðl isbreyting brezks iðnaðar', þar sem járn og stál voru að verða mikilvægari en vefnað- arvörur, orsakaði álíka at- hyglisverða brejdingu á stjórnmálaforustunni. Man- chester, þar sem ríktu sjón- armið og samkeppnishugsjón ir hinna frjálslyndu friðar- sinna 'Cobdens og Bright, vék | nú fyrir Birmingham, þar j sem ríkti hin ágenga einok- i unarhugsj. Tory-heimsvalda sirmanna, sem lutu' forustu Chamberlainanna 1 byrjun 20. aldar. Einokun og heims- valdastefna Einokun er óhjákvæmileg Einum of mcrgt (One Body too Matty). Dæmalaust viílaus grínmynd,. en skemmtilega vitlaus að mörgu leyti, ekki er því að neita. Flestar eru persónurnar tengd ar hver annarri og margar) afleiðing samkeppnis-kapital- j þeirra verða fyrir morðtilraun- ismans. Hún er sú aðferð, um af einhverjum sinna nánustu sem ráðamenn stóriðjunn- j _ og stUndum takast þessar til- ar og fjarmálamanna hyggj- raunjr niæta vel. Mjög fruinlegt ast beita t.l að losna undan fjölskyldulíf. Það er álitlegur samkeppnisöngþveiti og' arfur> sem stendur á bak við kreppum þeirra eigin fjár- þetta m0rðastúss. málakerfis. En þar eð lögin i Jack Haley leikur heljima, um hagnað eru enn í gildi,! sem amaf er að drepast úr gerisq það aðeins að. e.nokupr t hræðslii, en bjargar öllu við að. in færir samkeppnisviður- lokum. Jack Haley er ágætur i þessu hlutverki. Jean Parker leik' u'r prímadommuna mjög snotur- lega. Bela T.ugosi hef ég aldreL séð í gamanmynd, en leikun hans að þessu sinni sannar, að hann er miklu betur fallinn til að vekja hjá manni hlátur en hræðslu. J. Á. e'gnina á hærra stig, þar sem harðari barátta og víð- tækari kreppur þróast á al- þjóða grundvelli. Samfara því sem einokunar-fjármála- stefna eykst að afli, hefur hún áhrif á — og í mörgum tilfellum einræðisvald yfir — stefnu stjórnarinnar og þvingar hana til að leggja | út á ævintýrabraut heims- valdastefnunnar til þess að ná valdi á námasvæðum og öðrum auðugum landsvæð- um. Alveg eins og sam- keppniskapitalismi orsakar ójafna iðnaðarþróun með hin um e'nstöku þjóðum, þannig veldur einokunar-kapitalism-1 Bandar;sku hernámsyfir- inn ójafnri þróun milli Þjóð- völdin j Munehen liafa bann- Kommáiiistaof- sóknir á hernáms svæði Banda- ríkjánna anna. Einokunar-kapitalismi fær.'r samkeppmsbaráttuna á það stig, þegar stórar efna- hagsheildir nota ríkisstjórn- irnar sem vopn í baráttunni fyrir heimsyfirráðum. — Þar sem einokunar-kapitalismi hefur öll ráð ríkisstjórnarinn ar í hendi sér, og þar sem hann bælir niður allar lýð- ræðislegar hrevfingar og framfarastefnur, verður fas- að starfsemi útbreiðslumið- stöðvar kommúnista þar í borg á þeim grimdveili, að hún hafi „gagnrýnt hernáms stjórnina í Bayern.“ Kommúnistarnir eru ákærð ir fyrir að hafa skipulagt leynilegar ferðir á milli her- námssvæðanna. Fjórir leiðtog ar flokksins í Bayern hafa verið handteknir, en einn. þeirra, sem er embættismað- ismi og strið óhjákvæmaegt. ur. bayerska innanríkisr4ðu. neytinu, var látinn laus, og var handtakan sögð hafa ver, ið byggð á misskilningi. Náðoii fanga gagnrýnd í ítalska þisigmu Það var þetta, sem lá til: grundvallar fyrir annarrij heimsstyrjöldinni. Einokun er það stig kapi- tal'smans, þar sem allar and stæður og mótsagnir auð- söfnunar fyrirkomulagsins brjótast fram í sinni geigvæn legustu og neikvæðustu1 mynd. Þetta á við, þegar hin miklu einokunarfyrirtæki í einhverju ákveðnu landi Skörp gagnrýHÍ hefur kom- krefjast þess að landið auki íð fram í ítalska þingimi erlend yfirráð sín, en neyða ' vegna [,eirrar ákvörðunan á hinn bóginn stjórnarvöld stjórnarinnar að láta fasist- til að taka upp atvinnulega ís*í£*. fanga lausa. þjóðernisstefnu til að útiloka Meðal almennings er miki! alla samkeppni. óánægja yfir því, að fjöldi af En fyrir okkur skiptir það leiðtogum fasista, sem leiddu mestu. að hafa gát á athyglis' hörmungar fasismans yfir ít- verðustu afturhaldshneigð ' ölsku þjóðina, hefur nú verið einokunar-kapitalismans — gefið frelsi. Sumir þeirra' það er að segja þeirri aðferð, j hafa einnig fengið eigur sín- sem hann beltir til að knýja ( ar aftur. Það má búast við fram mikinn hagnað með því | því, segja gagnrýnenduÆ að takmarka framleiðsluna þessarar ákvörðunar, að 'ekft* og skapar þannig skort á ýms j líði á löngu áður en þessun*. um vörutegundum. Þegar! mönnum verði gefið leyfi ti* Framh. á 6. síðu.' að taka þátt í opinbeim lífi.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.