Þjóðviljinn - 13.12.1946, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
Útgeiandi: Sameinlngarflokirur alþýftu — SósíalistaGokxurton
Ritstjórar: Kristiim E. Andrésson, Siguröur Guömundsson, áb.
rréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjómarskrifstoíur; Skólavörðust. 19. Símar 2270 og 7500
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiösla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustig 19, sáni 8399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð; kr. 8.00 á mánuði. — Laususölu 50 aurar
eint
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
■ .... ............ ...... . ... j
Skipulagning verzlnnarmála
eitt Bielxta viðfangsetni
næstn st|órnar
Heildsalastéttin er óvinsælasta stétt landsins. Almenn-
ingur er þess fullviss að hún er algerlega óþarfur milliliður,
mlliliður sem hefur það eitt til síns ágætis að allar Vörur
verða óhóflega dýrar. Almenningur getur langtum betur
fellt sig við það að eigendum framleiðslutækja græðist fé en
að heildsalastéttin, sem er eins og sullur á líkama þjóðar-
innar, raki saman peningum fyrir engin nytjastörf. Engu
að síður hafa heildsalar sprottið upp eins og gorkúlur á
haugi á seinustu velgengnisárum. Þeir hafa sóað erlendum
gjaldeyri þjóðarinnar í algeru stjórnleysi, svo að nú er hann
uppurinn að mestu. Fjármálaráðherra landsins hefur talið
það helzta hlutverk sitt að hlúa aó þessari stétt. Hefur því
m. a. verið komið svo haganlega fyrir að það hefur gefið
heildsölum mestan arð að kaupa sem dýrasta vöru. í ofaná-
lag hafa heildsalar gert sig seka um lögbrot og f jársmygl
í stórum stíl.
En heildsalarnir hafa ekki aðeins smyglað fé úr landi og
tekið svívirðilegan toll af neyzluvörum almennings.
Þeir hafa einnig komizt höndum yfir mjög mikinn hluta
af f jármagni innanlands og hafa getað stjórnað f járfesting-
unni að verulegu leyti. Þetta hefur m. a. orðið til þess að
langtum meira fé hefur á undanfömum tveim árum verið
lagt í byggingu lúxusibúða en framkvæmdir til nýsköpunar
innar innanlands. Þetta stjórnleysi á sviði f járfestingarinn-
ar hefur nú stöðvað nýsköpunina að minnsta kosti í bili.
Það þarf því engum getum að því að leiða að almenn-
ingur myndi fagna því mörgu öðru fremur, ef verzlunar-
málunum yrði skipað á heiðarlegan hátt. Það gerir aðeins
hálft gagn að skipuleggja atvinnumál þjóðarinnar og gera
um þau víðtækar ráðstafanir, ef verzlunarmálin eru látin
reka á reiðanum. Framleiðsla þjóðarinnar og vörukaup
verða að sjálfsögðu að fylgjast að. Hagsmunir þjóðar-
heildarinnar mæla svo fyrir að allar vörur skuli flytja til
landsins á sem hagkvæmastan og ódýrastan hátt og frá
Jjeim löndum sem við eigum mest viðskipti við, meðan
gjaldeyrishömlur eru enn við lýði í veröldinni. Á sama hátt
og hver fjölskylda samræmir tekjur sínar og vörukaup,
hlýtur þjóðarheildin að verða að skipa innflutningi sínum
samkvæmt útflutningnum og gera um það fastar áætlanir.
Öll innkaup verður að gera með þjóðarheill fyrir augum,
en ekki að geðþótta nokkurra gróðahyggjumanna.
Viðskiptamálin hljóta að verða eitt helzta viðfangs-
efni næstu stjórnar. I tólfmannanefndinni hefur Sósíalista-
flokkurinn þegar komið fram með ákveðnar tillögur um
lausn þeirra. í þeim segir m. a.: „Innkaupastofnun þjóðar-
innar sé sett á fót, er samkvæmt lögum annist ein inn-
kaup á öllum vörum og sé henni stjórnað með lýðræðislegu
fyrirkomulagi, svo þeir aðilar, sem innkaupin eru gerð fyr-
ir, geti mestu um innkaupin ráðið. En innkaupastofnunin sé
skyld til þess að kaupa inn vörurnar með tilliti til markaðs-
öflunar, ef gjaldeyrisráð sökum verzlunarsamninga og mark |
aðshorfa mælir svo fyrir. Kaupin gerist í samræmi við heild
aráætlun um innflutning, enda hafi innkaupastofnunin unnið
að samningi þeirrar áætlunar, ásamt þeim aðilum, er það
starf hafa með höndum“.
Þessar tillögur Sósíalista eru tvímælalaust i samræmi
við vilja alls þorra þjóðarinnar, og það er því lýðræðisleg
skylda Alþingis að sjá til þess að þær nái fram að ganga.
ÞJÖÐVILJINN
Föstudagur, 13. des. 1946.

Tjarnarbíó:
Hinrik V.
Leikstjóri: Laurence Olivier.
Það hefur dregizt nokkuð, að
skrifað yrði um þessa gagn-
merku kvikmynd hér í blaðinu.
Ritstjórnin hafði nefnilega hugs-
að sér, að henni yrðu gerð verð
ug skil með ítarlegri ummælum
en venja er um algengar kvik-
myndir. Einnig var ætlunin, að
sérfróður maður um leiklist, og
þá einkum list Shakespeares,
semdi þessi ummæli. En því mið-
ur getur ekki úr þessu orðið og
veldur því rúmleysi meðal ann-
ars.
Undirritaður hefur orðið þess
var, að mörgum þykir lítið til
kvikmyndar þessarar koma og
sumir hafa jafnvel bölvað henni
í sand og ösku fyrir deyfð og
silalega atburðarás. Þetta er ofur
skiljanlegt. Kvikmyndaflóð nú-
tímans hefur haft sín áhrif s
smekk fólksins. Nú er spenning-
ur og „hasar“ orðið meginatriði,
sönn leiklist aukaatriði. Kvik-
myndaflóðið hefur dregið svo úr
ímyndunarafli fólksins, að bar
liggur við lömun. Þess vegna
yppta menn öxlum og geispa,
þegar William Shakespeare kem-
ur í kurteisisheimsókn aftan úr
öldum með hóp af fyrirtaks leik.
urum og opinberar snilli sína
fyrir íslenzkum áhorfendum i
Tjarnaribíó. Hvað þýðir líka
fyrir svona tjalla eins og
Shakespeare að reyna að vera
skemmtilegur nú á tímum, þeg-
ar Hollywood býður uppá hvert
snilldarverkið öðru betra, án
þess að gera minnstu kröfu til
andlegrar áreynslu?
En burt séð frá öllu gamni,
þá vil ég ráðleggja fólki að sjá
„Hinrik V“ oftar en einu sinni
og oftar en tvisvar. Reyndar
munu fáir hér geta haft fullt not
af myndinni, vegna þess hve
. enskan í henni er erfið. En það
sem hér um ræðir er klass-
iskt, og það, sem er klassiskt,
veitir manni aukinn unað eft'r
því sem maður kynnist því betur.
Munurinn á „Hinrik V.“ og venju
legum kvikmyndum er sá sami
og munurinn á hljómhviðu og
slagara; munurinn á Beethoven
og Frank Sinatra. J. Á.
Tjarnabíó:
Hollywood canteen
Þetta er einhver sú væmnasta
sjálfsdýrkun, sem Hollywood
hefur ennþá borið á borð fyrir
hinn siðmenntaða heim. Þama
ægir saman mörgum mismunandi
tegundum af smekkleysi, t. d. er
Jósep Szigeti gerður að fífli með
því að hann er látinn leika dúett
á fiðlu með Jack Benny. Þe>r
eru báðir góðir en bara hvor í
sínu lagi. Lélegir Hollywood
trúðar, jafnvel „cowtby“-leikarar,
eru gerðir að hólfguðum sem
gengur kraftaverki næst, að nokk
ur mennskur maður skuli. geta
nálgazt. Efni tjáir vart að nefna,
en aðaluppistaða þess er Lofgjörð
HEYR, ÁSKELL
LÖVE!
Útvarpsráð er sérstaklega
beðið að taka eftirfarandi bréf
til vinsamlegrar athugunar:
,,Á þriðjudagskvöldið í síð-
astliðinni viku flutti Dr. Áskell
Löve ásamt nokkrum öðrum,
syrpu um þróunarkenninguna
og hafði doktorinn sjálfur sam-
ið syrpuna. Eg hlustaði á þetta
erindi og þótti það bæði fróðlegt
og skemmtilegt, og er ég
viss um að margir eru á sömu
skoðun. Það gæti verið athug-
andi fyrir útvarpsráð að fá
fleiri til að semja syrpur, gætu
þær verið um margvísleg efni.
Áskell Löve ætti að gera
meira að því að miðla útvarps-
hlustendum af þekkingu sinni,
því hann hefur áreiðanlega af
miklu að taka.
S. S“.
*
TUGÞÍJSUNDIR
STRITA VID
FORHEIMSKUN
Eg sagði í gær „látum útrætt
um kvikmyndagagnrýnina í
bili“ en nú hef ég fengið enn
eitt bréf um hana, og er það svo
gott, að ég get ekki verið þeklct-
ur fyrir annað en birta það:
„Það mætti skjóta því að fólki
sem veitist að kvikmyndagagn-
rýni fyrir sakir mállýta og (þó
fremur) annara hluta, að það
háa og snjalla orð „gagnrýni"
er langt upp yfir Hollywood
hafið. Eg segi þetta ekki af
neinni speki -— hennar þarf
ekki við í þessum sökum. En
sárt er til þess að vita, að í
þessari einstöku borg við Kyrra
hafið strita tugþúsundir manna
með milljónafé handa á milli við
að forheimska og „banalísera“
flestar þjóðir heims, meðal ann-
ars okkur íslendinga. Þeir fáu
sem losna við þetta ok, eru að
likindum villimenn eða einsetu-
menn, og mega þeir sannarlega
vel við una.
*
GAGNRÝNANDI SEM
GAFST UPP.
„Það var í fyrra, að Woolcott
Gibbs — kunnur ritdómari viku
Hollywood til sjálfrar sin fyrir
þau dómadags ósköp, sem leik-
arar þessa bæjar geri fyrir her-
menn.
Verkið er svo kórónað með
því að bóndasonurinn vinmif
kóngsdótturina þ. e. einn óbreytt
ur dáti fær gyðjuna Joan Leaslie
Þetta er vægast sagt ómerkileg
mynd. D. G.
Gamla Bíó:
Draugabúgarðurinn
(„Haunted Ranch“)
Monogram Picture
Leikstjóri: Robert Tansey.
Þetta er kúrekamynd af verstu
tegund, léleg iðnaðarvara, sem
á ekkert skylt við list. Hún er
við hæfi þeirra heimskustu í
Ámeríku, þess vegna ætti að
banna sýningu á henni hér. —
íslenzkir bíógestir heimta betri
myndir!
Á fimmsýningnnni: í gaer .vartr
blaðsins „New Yorker“ — fór
gersamlega í strand með að
gagnrýna þetta rusl, og neitaði
hann seinast að vera nokkuð
við það kenndur, en anriar mað-
ur tók við. Eg hef af áhuga
reynt að fylgjast með því sem
þessir tveir greindu menn höfðu
um Hollywood að segja — og
það var, vægast sagt, ekki fall-
egt. Mér var það reyndar ljóst
að aðra (eða jákv.) afstöðu gátu
heiðarlegir menn ekki tekið.
Endalausar háðsglósur þeirra
og skammir voru að vísu mikill
skemmtilestur, en um síðir fór
hann þó að verka engu betur á
mig en látlaust hól annara um
sama efni. Meinsemdin liggur
auðvitað hjá Goldwyn, Fox &
Co. Og feginn varð Gibbs ves-
lingurinn frelsinu: að losna úr
i þessu svartamyrkri (ljósglætur
voru fáar). Lét hann þess get-
ið að lokum að e. t. v. gæti blaðið
framvegis skoðað' og skrifað um
Hollywood-myndir sem sálfræði
leg og í versta falli sálsjúk
fyrirbrigði.
★
„HANDAN VID ALLA
GAGNRÝNI".
„Það má segja til dæmis, að
þeir menn hérlendis sem halda
því fram, að Betty Grable og
Jón Pína hetjan úr stórmynd-
inni „Iceland“, sem illræmd er
orðin — geti lagt eitt grand að
mörkum í „athyglisverða og vel
leikna" mynd, eru annaðhvort
skyni skroppnir á þessu sviði
eða þá í einhverju sambandi við
bíóeigendur. Gróðafýsn Holly-
woodmann og áhangenda þeirra
er skiljanleg nú þegar menn
dýrka Mammon hvað mest, en
skipulögð forheimskun er
„handan við alla gagnrýni“ svo
að ég hnupli dönsku orðtaki.
Urðarköttur“.
*
TÖM VITLEYSA.
í sambandi við fyrirspurn,
sem ég birti í gær hefur mér
verið tjáð, að það sé tóm vit-
leysa, að ekki megi senda ís-
lenzt band í gjafapökkum til
útlanda. Slíkt kvað vera fylli-
lega leyfilegt.
þó sýndar tvær athyglisverðar
aukamyndir. Önnur var úr kvik-
myndaflokknum „Crime doesn’t
pay“ eða „Glæpir borga sig
ekki“. Efni hennar er tekið úr
skýrslum ' amerísku lögreglunn-
ar, þar sem skýrt er frá bar-
áttu lögreglunnar við illvíga bófa
flokka í Ameríku. Kvikmyndir
i þessum flokki eru áhrifaríkar,
enda er leikstjóm Walter Hart’s
með ágætum. — Hin aukamynd
in var brezk fréttamynd. Þar
sést hinn upprennandi hnefa-
leikakappi Englendinga, B. Wood
cock, í harðri keppni, og þar get
ur að lita sjón, sem margir hafa
áreiðaniega gaman af: jörðina
séða úr ca. 70.000 mílna hæð. —
Kvikmyndavél hafði verið komið
fyrir í rakettu, sem send var út
í geiminn. Þegar rakettan féll
niður aftur, reyndist filman
vera ósködduð og prýðilega
heppacxð.' - Ragaar.